حکومت های ایرانی- اسلامی

علیرغم آنکه متون تاریخی، سنگ نوشته ها و الواح باقیمانده از عصر هخامنشیان اطلاعات ارزشمندی از چگونگی اداره قلمرو وسیع این امپراطوری قدرتمند را در اختیار گذارده، لیکن یافته های باستانشناسانه، که طرح کامل سازه های تشریفاتی این دوران را مشخص سازد، تنها به محوطه های انگشت شماری محدود شده است. بعلاوه، با وجود آنکه عظمت اندازه ها و ماندگاری مواد و مصالح فضاهای تشریفاتی این دوران آنها را اضمحلال ناپذیر می نمود، لیکن بواسطه گذشت زمان و تازیانه های محیط چنان ناپدید گشته اند که بدون انجام مطالعات مدتمند باستانشناسانه قابلیت بازیابی نمی یابند. چنانچه بناهای سلطنتی احداث شده به امر شاهزادگان، ساتراپ ها و فرمانروایان تابعه هخامنشیان را بر شمار کاخ های منطقه ای و فصلی پاشاهان این سلسله بیفزاییم، تصور ده ها نمونه از این کاخ ها در قلمرو وسیع امپراطوری هخامنشی بسیار آسان می شود. مع الوصف، همچنان پرسش هایی در خصوص تعداد واقعی این کاخ ها، توزیع مکانی آنها، رابطه های فرم و عملکرد و منزلت سیاسی استفاده کننده گان و نیز میزان ظهور سبکی واحد در احداث این بناها و ... قابلیت طرح می یابند.کشف سه نمونه از کاخ های این سلسله در حوالی شهر برازجان (استان بوشهر) اگرچه در پاسخ به پرسش های مطروحه کمک خواهد نمود، لیکن خود ابهاماتی را پیش روی باستانشناختی مورد استفاده در خصوص زمان ساخت، انگیزه سازندگان، سبک معماری و همچنین زمان و دلایل انقراضشان قرار داده است.نوشتار حاضر، که بر پایه اطلاعات بدست آمده از حفریات باستانشناسانه در سه کاخ مذکور شکل یافته، تلاشی است به منظور پاسخ به پرسش های مطروحه داده های باستانشناسی این تحقیق روشن ساخته که هر سه کاخ مذکور در آغاز فرمانروایی هخامنشیان و محتملا توسط همان معمارانی احداث گشته است که پاساگاد را بر پای داشته اند.همچنین، با اتکاء به این یافته ها و به احتمال بسیار زیاد، می توان گفت که دست کم یکی از کاخ های مورد کاوش در اثر هجوم بیگانگان، سوخته و در حالتی اضطراری رها شده است.

۱۶۸۳.

فهرست تعیین زوجات، اولاد و نتایج ناصرالدّین شاه قاجار، تألیفِ میرزا هدایتالله کاشانی لسانالملک سپهر

نویسنده: محمدرضا بهزادی محمد طلوعی محمد میرزاخانی

منبع: پیام بهارستان سال پنجم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۹۹۶

۱۶۸۴.

معرفی سبک مقبره سازی متصوفة آذربایجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید هاشم حسینی

منبع: هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره دوم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۴۳

کلیدواژه‌ها: آذربایجان معماری اسلامی تصوف اسلامی دوران ایلخانی مقابر برجی شکل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اجتماعی

تعداد بازدید : ۲۱۵۲ تعداد دانلود : ۹۳۲

خطة آذربایجان به عنوان یکی از مهم ترین مناطق سرزمین ایران و همچنین خاستگاه صفویان و مذهب تشیع، نقش مهمی در توسعه و تکامل سنت مقبره سازی اسلامی داشته است. به نظر میرسد طی دوران ایلخانی در این منطقه، سبک خاصی از معماری تدفینی در قالب مقابر برجی شکل تکوین یافته است که مبانی آن ریشه در تصوف اسلامی بخصوص مکتب شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از عرفای نامی قرون هفتم و هشتم هـ ق دارد. از مهمترین نمونه های برجای ماندة این سبک میتوان به مقبرة شیخ صفی الدین در شهر اردبیل، مقبرة منسوب به شیخ حیدر در مشکین شهر و مقبرة بَردَع توربه سی در جمهوری آذربایجان اشاره کرد که به لحاظ ویژگی های طراحی و تزیینی از شباهت ها و ویژگی های خاصی برخوردارند. تحقیق کنونی به بررسی و تحلیل ویژگی های معماری و تزیینی این مقابر پرداخته و سعی دارد با تعیین تاریخچة زمانی ظهور این فرم از معماری در منطقة آذربایجان بر اساس بررسیهای باستان شناختی, به ابعاد مختلف سبک مزبور دست یابد. بنابر یافته های تحقیق, از مهمترین مصادیق این سبک میتوان به شیوة خاص تزیین جدارة بیرونی مقابر بصورت کتیبة بنایی الله به عنوان ذکر افضل و مداوم متصوفه و نیز شیوة طراحی پلان اشاره نمود که در مقاله به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است

۱۶۸۵.

اوضاع اجتماعی و سیاسی و آثار تاریخی اصفهان در دوره دیالمه

نویسنده: علاءالدین آذری داوود اصفهانیان مهدی روشن ضمیر لطف الله هنر فر

منبع: دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان ۱۳۵۰ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی آل بویه سیاسی

تعداد بازدید : ۲۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۸۶

۱۶۸۶.

نخستین دیدار اعلیحضرت رضا شاه کبیر از ویرانه های تخت جمشید

نویسنده: علی سامی

منبع: بررسی های تاریخی ۱۳۵۵ شماره ۶۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول سیاسی

تعداد بازدید : ۲۱۴۷ تعداد دانلود : ۹۷۷

۱۶۸۷.

ریشه های تاریخی شکل گیری روشنفکران در ایران

نویسنده: جعفر مراد حاصلی

منبع: خردنامه سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: روشنفکران جامعه ی روشنفکران غرب جدید ایران قرن نوزدهم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۶ تعداد دانلود : ۲۶۵۵

در ایران، روشنفکران در جامعه ی معاصر واجد اهمیت فراوانی هستند. مطالعه ی ریشه های تاریخی و اجتماعی شکل گیری این گروه اجتماعی جدید و در عین حال تأثیرگذار از جمله موضوعات و مسائلی است که پیش روی محققان قرار دارد. یکی از دلایل اهمیت و توجه گسترده به این مقوله، ناشی از رسالتی است که روشنفکران برای خود قائل بوده اند؛ همین طور برخاسته از جایگاه آنان در تحولات تاریخی ایران معاصر است. بنابراین، ریشه یابی خاستگاه های تاریخی، مفهومی، و اجتماعی روشنفکران ایرانی در شناخت جایگاه آنان در جامعه و تاریخ معاصر ایران گام مهمی تلقی می شود. در این مقاله، بررسی موضوع روشنفکران ایرانی، با تکیه بر تحولات گسترده و همه جانبه ی اوایل قرن نوزدهم در جامعه ی ایران عصر قاجار، که پیامد گریزناپذیر برخورد ایران با دنیای جدید بود، صورت می پذیرد. در واقع، این تغییرات و تحولات چند بعدی بود که، سرانجام، زمینه های شکل گیری گروه روشنفکران را فراهم ساخت.

۱۶۸۸.

ادغام ضرابخانه ها و افت کیفی مسکوکات اواخر دوره ی صفویه (ضرابخانه هویزه)

نویسنده: رودی متی مترجم: حسن زندیه

منبع: بررسی های نوین تاریخی سال دوم تابستان ۱۳۸۵ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفاری اقتصادی

تعداد بازدید : ۲۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۴۵۷

۱۶۸۹.

بررسی انتقادی چند شعار

نویسنده: محمدعلی خنجی

منبع: زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی

تعداد بازدید : ۲۱۴۴

بی بهرگی از مبانی استوار فرهنگی به عنوان ویژگی بارز بهائیت موجب گردیده که نظریات آن ها به صورت عکس العمل هایی که برای مواجهه با نیازهای کوتاه مدت ساخته و پرداخته شده اند، مطرح گردند. بررسی انتقادی بعضی از شعارهای این فرقه توسط محمدعلی خنجی که در این مقاله آورده شده است، به خوبی، ضعف یادشده را آشکار می سازد.

۱۶۹۰.

محمد رضا جدید الاسلام و کتاب منقول الرضائی

نویسنده: طاهره عظیم زاده

منبع: آینه میراث تابستان ۱۳۸۷ شماره ۴۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی

تعداد بازدید : ۲۱۴۴ تعداد دانلود : ۱۱۸۲

۱۶۹۱.

تاریخ؛ بهارستان، مستقیم؛ / روایتی از مشروطه، جامعه شناسی و جایگاه تاریخی آن

نویسنده: احمد رهدار رضا رمضان نرگسی علیرضا جوادزاده

منبع: سوره اندیشه مهر و آبان ۱۳۹۰ شماره ۵۲ و ۵۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۷۶۳

۱۶۹۲.

تولیت بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی در دوره حکومت صفویان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نزهت احمدی مریم لطفی

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۸۸ شماره ۳ (پیاپی ۷۹)

کلیدواژه‌ها: اردبیل صفوی ب‍ق‍ع‍ه ش‍ی‍خ ص‍ف‍ی ال‍دی‍ن اردب‍ی‍ل‍ی تولیت شیخاوندیه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی

تعداد بازدید : ۲۱۴۳ تعداد دانلود : ۹۷۴

بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از مکان های مذهبی و زیارتی مهم در دوران حکومت صفوی به شمار می رفت.امور مربوط به این بقعه تا پیش از تأسیس حکومت صفوی اغلب مستقیماً توسط شیوخی که رهبری طریقت صفوی را بر عهده داشتند، اداره می شد.بعد از تأسیس حکومت صفوی هر چند که پادشاهان صفوی عنوان مرشدی کامل را حفظ کرده بودند، اما دیگر شخصاً بقعه را اداره نمی کردند، بلکه افرادی را به عنوان متولی انتخاب و به این کار می گماشتند. در این جا ما با این پرسش روبرو هستیم که با توجه به اهمیت این بقعه، وظایف و جایگاه متولیان در طی دوران حکومت صفوی چه بوده است؟آیا آنان از طبقه اجتماعی خاصی انتخاب می شدند؟و آیا آنان در اداره بقعه اختیاردار بودند و یا تنها اوامر و دستورات شخص شاه را اجرا می کردند؟با توجه به موقعیت و اهمیت اداره بقعه اختیاردار بودند و یا تنها اوامر و دستورات شخص شاه را اجرا می کردند؟با توجه به موقعیت و اهمیت بقعه، به نظر می رسد افرادی که منصب تولیت را در اختیار گرفته اند از موقعیت ویژه ای در دستگاه حکومتی صفوی برخوردار بوده اند تا جایی که حتی گاه این سمت را همزمان، همراه با منصبی سیاسی چون حکومت اردبیل و گاه کل آذربایجان، برعهده داشتند. تحقیق حاضر در پی شناسایی متولیان و اقدامات آنها و نیز مشخص کردن وظایف متولیان، جایگاه و میزان مشارکت آنان در امور سیاسی می باشد.روش تحقیق در این پژوهش از نوع کتابخانه ای و اسنادی است.در این جا همچنین اسامی متولیانی که بر اساس منابع شناسایی شده اند به ترتیب زمانی در جدولی تنظیم و سعی شده است مشخص گردد که هر یک به چه گروه اجتماعی تعلق داشته اند و احیاناً در طی حکومت صفوی چه تغییر و تحولی در انتخاب افراد مذکور ایجاد شده است.

۱۶۹۳.

تفرجی همدلانه در آثار شاعران مشروطه

نویسنده: کامیار عابدی

منبع: شهروند ۱۳۸۷ تیر شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار مشروطه

تعداد بازدید : ۲۱۴۱

۱۶۹۴.

بازخوانی رویکردهای فکری و سیاسی خلیل ملکی (با تکیه بر فعالیت وی در آستانه ملی شدن صنعت نفت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کریم سلیمانی شیدا صابری

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال چهارم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران خلیل ملکی حزب زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۲۲۳

خلیل ملکی به عنوان رهبر فکری معنوی حزب زحمتکشان ملت ایران (نیروی سوم) و به عنوان یکی از شخصیت ها ی مؤثر در تاریخ معاصر ایران، از جمله کسانی بود که قلم و گفتار وی همواره در جهت تبیین و ارائه راه حل هایی به منظور بهبود وضعیت جامعه بوده است. او به پشتوانه آگاهی سیاسی که محصول فعالیت های حزبی و شرکت در بحث های ایدئولوژیک و فکری بوده، توانست ساختار نهضت ملی شدن صنعت نفت را با ارائه چارچوب فکری و ایدئولوژیکی تحلیل کند و راهکارهایی برای عدم تکرار اشتباهات رهبران نهضت نشان دهد. در این مقاله، سعی شده است تا بر اساس آثار به جا مانده ی وی، در قالب مقالاتی در روزنامه ی شاهد، خاطرات و آثار چهره های معاصر وی و تحقیقاتی که درباره او به چاپ رسیده ، به ارزیابی پاره ا ی از تأثیراتی که نظریه پردازی و نوشتارهای سیاسی خلیل ملکی در فهم و درک رویدادهای سیاسی ایران در دوره ملی شدن صنعت نفت مؤثر بوده است، بپردازد. مسأله مورد توجه، بازخوانی رویکردهای فکری و سیاسی خلیل ملکی می باشد که در بسیاری از منابع تحقیقی، او را با ارائه «نظریه نیروی سوم» بازشناخته اند. گرچه آثار بسیاری در راستای «نیروی سوم» ملکی به نگارش درآمده، اما این مقاله صرفا دیدگاه فکری و سیاسی وی را درباره ی نهضت ملی شدن صنعت نفت مورد مطالعه قرار می دهد.

۱۶۹۵.

تاریخ مازندران و فرمانروایان آن سامان

مترجم: محمدباقر امیرخانی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز ۱۳۴۰ شماره ۵۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی

تعداد بازدید : ۲۱۴۴ تعداد دانلود : ۹۷۵

۱۶۹۶.

علویان طبرستان، آغاز گر حکومت شیعی در ایران

نویسنده: انور خالندی

منبع: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا ۱۳۸۷ شماره ۱۲۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی علویان سیاسی

تعداد بازدید : ۲۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۷۷۸

۱۶۹۷.

میرزا کوچک خان جنگلی و احسان الله خان دوستدار

نویسنده: فریدون نوزاد

منبع: شاهد یاران ۱۳۸۵ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار سیاسی

تعداد بازدید : ۲۱۴۰ تعداد دانلود : ۷۹۸

۱۶۹۸.

بررسی نقش ایل بزچلو در عصر صفویه

نویسنده: علی ابوالقاسمی

منبع: تاریخنامه خوارزمی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: قزلباش صفویان عراق عجم بیات بزچلو

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۳۸

صفویان با تکیه بر عنصر تصوف به عنوان نیروی ایدئولوژی و ایلات قزلباش به عنوان نیروی نظامی موفق به تأسیس حکومت صفویه در ایران گردیدند. ایلات قزلباش متشکل از ایلات ترک ساکن در آناطولی، اران و شام بودند. این ایلات بعد از مهاجرت ترکمانان سلجوقی و حملات مغول در این مناطق ساکن شده بودند. یکی از این ایلات ترک قزلباش ایل بزچلو بود. هدف از این پژوهش شناخت منشاء ایل بزچلو و سپس تبیین و شناخت تاریخی ایل بزچلو در عصر صفویه است. نتیجه کلی این پژوهش که به روش کتابخانه ای صورت پذیرفت نشان داد بزچلوها یکی از تیره های ایل بیات ساکن در مناطق شمال سوریه و جنوب آناطولی بودند که با فعالیت های تبلیغاتی صفویان به قزلباش ها پیوسته سپس به ایران مهاجرت نمودند. بزچلوها که ابتدا در عراق عجم ناحیه ای مابین همدان و اراک امروزی ساکن شده بودند در زمان شاه عباس به قفقاز کوچ داده شده و مصدر فعالیت هایی در عصر صفویان گردیدند.

۱۶۹۹.

سلطانیه

نویسنده: سید علی اصغر میرفتاح

منبع: میراث فرهنگی تابستان ۱۳۷۴ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۴۴۵

۱۷۰۰.

ساختار ایلی حکومت های ترکمان و بی ثباتی سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل حسن زاده

منبع: تاریخ ایران تابستان و پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۰ (پیاپی ۶۸/۵)

کلیدواژه‌ها: قطب گرایی قراقویونلو آق قویونلو ساختار ایلی ایل گرایی جناح گرایی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۶۶۶

حکومت های قراقویونلو و آق قویونلو در طی حاکمیت خویش دچار بحران های سیاسی و نظامی عدیده ای شده بودند که از میان عوامل تأثیرگذار، ساختار قبیله ای اتحادیه از اهمیت زیادی برخودار است. این مقاله با بهره گیری آزاد از نظریه تعارض و روش تحلیل علّی و مقایسه ای نقش ساختار قبیله ای را در بی ثباتی سیاسی حکومت های ترکمان تبیین خواهد کرد. پاسخ بر این فرض استوار است که ساختار ایلی با ایجاد تعارض در ساحت های مختلف به ایل گرایی در سپاه، جناح گرایی در قبایل و قطب گرایی در اتحادیه دامن زده و با ایجاد تعارض در سه سطح، تعارض بین قبایل و سلطنت، تعارض درون اتحادیه ای، و تعارض درون قبیله ای، مانع پیوستگی قبایل با ساحت جدید قدرت متمرکز شده و زمینه های اقبال آنان را به شورش های شاهزادگی فراهم آورده است. بدین طریق حکومت ها در اوج قدرت توسط یک نیروی خارجی از هم می پاشیدند.

درخت حوزه‌های تخصصی