درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۰۱ تا ۱٬۷۲۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
۱۷۰۱.

تحلیل مضمون موضوع «فضل» در قرآن، با هدف شناخت دلالت و سنخ تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۳ 33 - 70

کلیدواژه‌ها: فضل توجه مثبت نامشروط تحلیل مضمون تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۵۵
ادبیات دینی دریچه ای است گشوده، رو به دنیای معانی و معارف تربیتی که گذر زمان رسیدن به ژرفای آن را برای بشر امروز دشوار ساخته است. ازاین رو سزاوار است گزاره های دینی- تربیتی، ژرف کاوانه مورد پایش قرار گیرند. در این نوشتار، موضوع «فضل» در قامت مقوله ای تربیتی با روش «تحلیل مضمون» بررسی شده است. برایند کاربست روش تحلیل مضمون، استخراج مضامینی از گزاره های قرآنی است که در سه سطح «مضامین پایه» و «سازمان دهنده» و «فراگیر»، «شبکهٔ مضامین» فضل را سامان داده است. براساس این تحلیل، «فضل خدا» کنشی پویا و بدون موازنه با عمل مخاطب است که بر بنیان لطفِ بسیار پروردگار به انسان محقق می شود. ارکان اصلی مواجهه بر مبنای فضل نیز عبارت اند از: مهربانی بسیار، گذشت، حمایتگری، امیدبخشی، اطمینان بخشی، خلوص و صداقت. ازاین رو، می توان مواجههٔ فاضلانه را به لحاظ سنخ روان شناختی -تربیتی، در گستره ای نزدیک به رویکردهای انسان گرایانه بازشناخت.
۱۷۰۲.

وضعیت بناسازی بر قبور در فقه مقارن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال ۵۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۳۹ 37 - 65

کلیدواژه‌ها: بناسازی بر قبور حرمت بنا بر قبور مشروعیت بنا بر قبور تجصیص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۵۲
وضعیت ساخت وساز روی قبور، که در فقه با تعابیر مختلفی آمده، موضوع فتاوای مختلف فقهی قرار گرفته است. مشهور امامیه و عامه آن را نسبت به قبور غیر از انبیا، ائمه(ع) و نیز شایستگان جامعه مکروه دانسته اند، اما نگارندگان ضمن پذیرش استثنای مزبور اعتقاد دارند که ادله اطراف مسئله حتی قول مشهور خالی از خدشه نیستند، در این میان، مسلماً فردی از امامیه به طور مطلق به حرمت بناسازی بر قبور فتوا نداده است و آنچه که به شهید ثانی نسبت داده شده، نادرست است، مگر آنکه عوارض ناصوابی در خصوص محل دفن یا ابزار و شیوه ساخت وساز روی دهد، که برحسبِ مورد حرام شود، دیگر اینکه آنچه امروزه میان مردمان مسلمان و غیرایشان مرسوم است که سنگی روی قبر می نهند و نام و تصویر میت را روی آن حک می کنند، قطعاً به منظور حفظ نام و یاد متوفا و ممانعت از دستبرد نبّاشین و حیوانات به جسد و کهنگی و ازبین رفتن قبر انجام می گیرد، نه چیز دیگری. براین اساس، حتی اگر عنوانِ اضطرار و ضرورت هم بر آن صدق نکند، اشکالی ندارد؛ چراکه این کار از صدر اسلام تا این زمان در میان متشرعان رایج بوده و ائمه و نیز برخی اصحاب رسول خدا با آن مخالفت نکرده اند.
۱۷۰۳.

گستره پاکی ذاتی انسان از منظر فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال ۲۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 167 - 182

کلیدواژه‌ها: پاکی ذاتی پاکی انسان کافران کتابی اهل کتاب فقه امامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۴۲
فقیهان امامیه از دیرباز درباره گستره پاکی ذاتی انسان به بحث و کنکاش پرداخته اند ، بدین معنی که آیا گستره پاکی ذاتی انسان منحصر در مسلمانان است یا آنکه شامل کفّار نیز می شود ؟ و اگر شامل کفّار است چه طائفه هایی از آنها را شامل می شود ؟ مشهور فقیهان امامیه برآنند که گستره پاکی ذاتی انسان محدود و منحصر در مسلمانان است ، کافران همه آنها ناپاکی ذاتی دارند و مانند سگ و خوک نجس العین می باشند ، در مقابل برخی از فقها گستره پاکی ذاتی انسان را شامل کافران کتابی نیز دانسته اند و آنها را پاک می دانند ، ضمن اینکه همه فقها بالإتفاق ، مشرکان و ملحدان را از گستره پاکی ذاتی انسان بیرون می دانند ، در این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای ، ضمن باز خوانی کلمات فقها و بررسی ادّله از آیات ، روایات و اجماع ، اثبات گردید که گستره پاکی ذاتی انسان ، شامل کافران اهل کتاب نیز می شود و دلایل قول مشهور مبنی بر ناپاکی ذاتی کافران اهل کتاب ، ناتمام است ، وانگهی با تجزیه و تحلیل قاعده طهارت ، اثبات گردید که مقتضای این قاعده نیز ، پاکی ذاتی کافران اهل کتاب است .
۱۷۰۴.

گذار از قابلگی سنتی به مامایی مدرن در عصر قاجار و پهلوی اول (تکوین علمی پس از تأسیس مدرسه قابلگی: 1290-1315 ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال ۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۰ 10 - 34

کلیدواژه‌ها: قابلگی مامایی طب ویژه زنان زایمان تکوین قابلگی قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۴۸
ویژگی های مشخص در هر حرفه ای سبب پیشرفت و بهبود وضعیت آن می شود. تکوین قابلگی به مامایی به عنوان شاخه ای از علوم طبی و تخصصی ویژه زنان در ایران، سبب تبدیل آن به دانشی مبتنی بر آموزش، پیشگیری، تحقیق، تشخیص و درمان گردید. مطابق تحقیقات انجام شده در زمینه گذار، عوامل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در بروز این رخداد به تنهایی یا با یکدیگر مؤثر بوده و در پژوهش های مختلف مورد بررسی قرارگرفته اند، آنچه دراین بین مغفول مانده، چگونگی تکوین علمی این حرفه است؛ بنابراین تلاش می شود با مقایسه منابع طب سنتی (قانون، ذخیره، مولودیه) به عنوان مراجع قابله های سنتی و منابع نوین (حفظ الصحه زنان، رساله در قابلگی) تدریس شده برای دانش آموزان مدرسه قابلگی و استفاده از منابع تاریخ اجتماعی برای درک وضعیت عمومی بهداشت زنان، به پاسخ این پرسش ها رسید که چه تغییراتی در قابلگی سنتی صورت گرفته است؟ کدام نیازهای طبی جامعه زنان پس از تکوین به مامایی، برطرف شده است؟ برای این منظور ابتدا وظایف شناخته شده یک قابله بیان شده، سپس همان رفتار در قالب یک مامای تحصیل کرده عنوان می گردد و تفاوت قابلگی و مامایی از نظر علمی آشکار و ضمن تبیین تغییرات، تأثیرات تکوین بیان می گردد. در خلأ مطالعات تاریخ پزشکی زنان در حوزه تخصصی طبی آن ها (قابلگی) و فقدان مطالب تحلیلی با دیدگاه طبی، یافته های پژوهش نشان می دهند، برخی از تحولات ماهیتی بوده و برخی دیگر به بهبود عملکرد این حرفه انجامیده و نتیجه گذار از قابلگی به مامایی در بهبود وضعیت بهداشتی مادران و کودکان، کاهش آمار مرگ ومیر و عوارض زایمان آشکار می گردد.
۱۷۰۵.

در جستجوی کتابخانه تخصصی مرکزی ادبیات کودک و نوجوان ایران

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۵ مرداد و شهریور ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۰۷) 87 - 98

کلیدواژه‌ها: کتابخانه ادبیات کودک و نوجوان کتابخانه تخصصی کتابخانه مرکزی کتابخانه دانشگاهی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شورای کتاب کودک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۲
کتابخانه های تخصصی منابع، اسناد و خدمات مورد نیاز متخصصان یک حوزه خاص را ارایه می کنند. یکی از این حوزه های تخصصی، ادبیات کودک است که متخصصان آن خود شامل گروههای متنوعی است که به نحوی در چرخه تولید و مصرف خواندنی های ویژه گروههای سنی خردسال، کودک، و نوجوان دخیل هستند. این مقاله به جستجوی کتابخانه تخصصی اصلی ادبیات کودک در ایران می پردازد و قابلیت کتابخانه های مختلف موجود برای تبدیل شدن به چنین کتابخانه ای را بررسی می کند.  کتابخانه های بزرگ سراسری، کتابخانه های دانشگاهی، کتابخانه های مراکز تحقیقاتی تعلیم و تربیت و فرهنگ و هنر کودکان از جمله کتابخانه های مورد اشاره است. این بررسی نشان می دهد کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و پس از آن کتابخانه تحقیقاتی شورای کتاب کودک با وجود فاصله زیاد بیش از سایر کتابخانه ها قابلیت تبدیل به کتابخانه مرکزی تخصصی ادبیات کودک و نوجوان در ایران را دارا می باشند.  
۱۷۰۶.

تحلیل ابعاد فرامادی انسان در قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۵) 181 - 217

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ابعاد فرامادی روح نفس کارویژه انسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۷
این مقاله به تحلیل جامع ابعاد فرامادی انسان در قرآن کریم، شامل روح، نفس، قلب، فؤاد، عقل، لب، سمع، بصر و فطرت پرداخته است. بیان مسئله این است که آیا این مفاهیم به یک حقیقت واحد اشاره دارند یا هرکدام نمایانگر بعدی مستقل و متمایز از وجود انسان هستند. نویسندگان با استناد به آیات قرآن و بهره گیری از متون تفسیری و فلسفی تلاش کرده اند ضمن تبیین کارویژه های هر بعد، تمایزات مفهومی و عملکردی آنها را مشخص کنند. روش تحقیق بر پایه تحلیل مفهومی و تطبیقی بوده و با استفاده از منابع تفسیری و فلسفی، معنای هر واژه و کارکردهای آن تبیین شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که این مفاهیم، ضمن ارتباط با یکدیگر، دارای معانی و کارکردهای مستقل هستند. روح که مهم ترین بعد فرامادی انسان است، عامل حیات، اتصال به عالم غیب و جاودانگی انسان معرفی شده است. نفس مسئول تدبیر بدن و پذیرای تزکیه یا انحراف است. قلب به مثابه مرکز ادراک معنوی و آزمون الهی عمل می کند. فؤاد محل تثبیت و تسکین در لحظات دشوار و همچنین آگاهی شهودی معرفی شده است. عقل و لب ابزار تمییز حقایق و هدایت اخلاقی اند. سمع و بصر علاوه بر دریافت اطلاعات حسی، ابزار درک معنوی و شناخت نشانه های الهی هستند. فطرت به منزله گرایش ذاتی انسان به توحید، حقیقت جویی و اخلاق عمل می کند. دستاورد اصلی این تحقیق روشن سازی تمایزات و پیوندهای میان این ابعاد است که به فهم بهتر هویت معنوی انسان و کارکردهای فرامادی او کمک می کند و بر اهمیت درک دقیق این مفاهیم در تفسیر صحیح آیات قرآنی تأکید دارد.
۱۷۰۷.

بررسی واژه «مُتَوَسِّمین» ذیل آیه 75 سوره حجر در تفاسیر فریقین

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی اندیشه دینی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶ 9-27

کلیدواژه‌ها: مُتَوَسِّمِین مؤمنین فراست ذکاوت ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۴
آیات قرآن دارای ظرافت های خاص و نکات کلیدی مهمی است. از جمله لوازم دقت در قرآن کریم، تمرکز بر واژگان آیات است. «مُتَوَسِّمین» واژه ای است که تنها یک بار در قرآن کریم و همراه با واژه «مؤمنین» استعمال شده است. محقّقان برای شناخت و معرفی مصادیق «مؤمنین» تلاش های زیادی کرده اند؛ امّا در رابطه با «متوسّمین»، پژوهش قابل توجّهی به چشم نمی خورد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و مراجعه به منابع کتابخانه ای، به بررسی مفهوم و مصداق واژه «مُتَوَسِّمین» در آیه 75 سوره حجر و کارکرد آن در تفاسیر فریقین پرداخته است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که مراد از مُتَوَسِّم، افراد بافراست و ذکاوتمند است و همچنین از روایات به دست آمد که از مهمترین مصادیق این واژه، پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) هستند و همچنین به دست آمد «توسُّم» امری نسبی است و با «ایمان» و «ایمان به غیب» رابطه تنگاتنگی دارد؛ به گونه ای که عامل پیشرانی برای آن ها شمرده شده است.
۱۷۰۸.

در جست وجوی همسازی:بازسازی اجتماعی-سیاسی دستگاه فکری کنفوسیوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 39 - 62

کلیدواژه‌ها: نظریه پرداز اجتماعی هی جِنکْمینک لی رن یی جُنتْسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۹۰
بی تردید کنفوسیوس در زمره بزرگ ترین و تأثیرگذارترین شخصیت های تاریخ اندیشه شرق دور است. با این حال، او چنان که رویه حکمای شرق است، تعالیم خود را در قالب کلمات قصار و حکمت هایی موجز به شاگردان انتقال داد و هرگز نکوشید آن ها را، چنان که رویه فیلسوفان غرب است، در قالب ساختاری نظام مند ارائه دهد. همین امر باعث شده است تا محققان درباره شخصیت و تعالیم او اختلاف نظرهایِ جدی داشته باشند. نویسنده مقاله پیش رو مدعی است، کنفوسیوس پیش از هر چیز، یک نظریه پرداز و مصلح اجتماعی است، نه یک فیلسوف یا یک معلم اخلاق یا یک رهبر دینی. مطابق این خوانش، آموزه محوری او همسازی (هی) است و سایر اندیشه ها و تعالیم وی را باید در نسبت با این آموزه بازخوانی کرد. به اعتقاد کنفوسیوس، اگر در وهله نخست طبقه حاکم و سپس عموم مردم وظایف خود را در قبال دیگران به درستی بشناسند (جِنکْمینک)، پایبندی به وظایف خود را همچو یک تکلیف دینی قلمداد کنند (لی)، انگیزه آن ها از انجام وظایف نه کسب منفعت و سودجویی، بلکه شفقت و انسان دوستی باشد (رن)، و وظایف خود را به صحیح ترین صورت ممکن عملی سازند (یی)، انسان کامل و سرمشق (جُنتْسه) خواهند بود؛ بدین سان جامعه نیز به سامان خواهد شد و همسازی تحقق خواهد یافت.
۱۷۰۹.

کاربست نظریه منطق گفتگویی باختین در مناظرات امام صادق (ع) با ابن ابی العوجاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۲ «ویژه پژوهش های حدیثی» 113 - 128

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) مناظره باختین گفتار ابنابیالعوجاء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۸
یکی از راهبردها و ابزارهای مبارزاتی و تبلیغی امام صادق؟ع؟ با توجه به وجود جریان ها و نحله های دینی، سیاسی و فرهنگی زمانه مناظره است که با سازوکارهای زبانی و غیرزبانی مختلف در جهت ارتباط با فرد مقابل برآمده و به دفاع از اندیشه اسلامی در پرتو گفتگو در تعامل پرداخته اند. نظریه گفتار یا منطق گفتگویی میخائیل باختین از رویکردهای جدید در خوانش و نقد متون است. باختین نظریه خود را بر مؤلفه هایی استوار کرده که در شکل گیری سخن و گفته مؤثرند. وی گفتار را دارای زمینه غیرزبان شناختی و بافت می داند و در حیطه فرا زبان شناسی به مطالعه گفتار می پردازد. این مقاله پس از معرفی مختصر نظریه گفتار باختین به عنوان یک مدل برای فهم بهتر روایات به بررسی مؤلفه های گفتار در مناظرات امام صادق؟ع؟ با ابن ابی العوجاء پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی نقش هر یک از این مؤلفه ها را در فهمِ جامع ترِ متن مناظرات بیان می کند.
۱۷۱۰.

کاوش هایی از نشانه های زیباشناختی در آیات قرآن کریم (مطالعۀ موردی قَسَم و کاربردهای موضوعی آن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۹ 49 - 67

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم علم نحو علم بلاغت زیباشناسی اسالیب قسم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۵۱
قرآن کریم با داشتن عنوان الکتاب متضمن مباحث مهم و ارزشمندی است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در زندگی انسان دخیل است. از جمله مباحثی که خداوند در قرآن کریم به آن پرداخته است، مبحث قسم و مباحث مربوط به آن است. اسلوب قسم به عنوان یکی از اسالیب پربسامد در قرآن کریم، یکی از شیوه های تأکید و استوارسازی سخن است که خداوند متعال در آیات متعددی از قرآن کریم مواردی از قسم را ذکر کرده که نشانگر ارتباط ویژه بین یاد کننده قسم(خداوند) و آنچه که بدان قسم یاد شده، است. هر چه شأن و مقام یادکننده قسم بالاتر باشد حکایت از اهمیت بالای آن موضوع دارد. از منظر علمای نحو قسم جمله-ای است که با آن خبر مورد تأکید قرار می گیرد. از جمله نتایج پژوهش اینکه در آیاتی که به ذات اقدس الهی قسم یاد شده، هدف از این قسم، فرستادن رسولان الهی جهت اتمام حجت است. قسم در چنین آیاتی در قالب روایت و داستان گونه بیانگر جلوه زیبایی کاربرد قسم در قرآن است. میزان به کارگیری عناصر تأکید که قسم برجسته ترین نوع آن است، با توجه به عوامل پیرامونی متفاوت است و این نشان دهنده زیباشناسی قسم در آیات قرآن است و آن چیزی که به آن قسم یاد می شود باید ارجمندتر و شریفتر از آن چیزی باشد که به خاطر آن قسم یاد می شود.
۱۷۱۱.

ارزیابی تعهد تصوری لا ادری گرا از خدا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶۰ 100 - 123

کلیدواژه‌ها: تصور خدا لاادری گرایی زبان دینی تعهد تصوری دلایل معرفتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۱
لاادری گرایان معتقدند مناقشات در باب وجود خدا فرجامی نخواهد داشت و باید این بحث را گشوده خاتمه داد؛ نه می توان به لحاظ معرفتی وجود خدا را تصدیق کرد و نه انکار. یکی از پیش زمینه های مهم تبیین و ارزیابی چنین نگرش معرفتی، مفهوم خدا نزد ایشان و تصوری است که آنها از خدا دارند. لاادری گرایی در کنار خداباوری و خداناباوری، شأن معرفتی می یابد؛ بنابراین هر سه رویکرد علی القاعده باید ناظر به یک مفهوم و تصور واحد از خدا باشند که این به لاادری گرا در تبیین تصور خود از خدا و تصحیح آن مدد می رساند. لاادری گرا باید تصوری درست و فراگیر از خدا داشته باشد و آن را برای طرف های معرفتی خود نیز جاری بداند؛ همچنین باید در نگاه او خدا مفهومی سازگار و منسجم و وجود او نیز امری ممکن باشد. البته فرد می تواند در داشتن تصور درست از خدا نیز خدشه کند که این امر از طریق خدشه در اعتبار زبان دینی فراهم می شود و این از لاادری گرایی مصطلح یک گام عقب تر است. لاادری گرا می تواند برای هر کدام از این تعهدات تصوری، دلایل کافی داشته باشد یا آنها را اصل موضوعی یا پیش فرض بیانگارد
۱۷۱۲.

بررسی و تحلیل منزلت امام حسین (علیه السّلام) در آیین اهل حق(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال ۲۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۳) 137 - 171

کلیدواژه‌ها: اهل حق آیین یارسان امام حسین (ع) باطن گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۵
در جهان بینی آیین اهل حق ( یارسان کاکه ای)، حسین بن علی(علیه السّلام) جایگاهی والا دارد. در این نگرش، آن حضرت در عالم ملکوت، حقیقتی دارد و در عالم مُلک، با رقیقه وجودی آن روبه رو هستیم. نوشتار حاضر به این پرسش پاسخ داده است که از منظر اهل حق، جایگاه والای امام حسین(علیه السّلام) بر چه مبنایی تعریف شده است؟ یافته های پژوهش نشان داده است پیشوایان این آیین با رویکردی باطن گرایانه مبتنی بر اصل تجلی ذات و صفات خداوند به تبیین و تفسیر جایگاه و مرتبه مقامات آیینی پرداخته اند. از آنجا که امام حسین(علیه السّلام) مجلای صفت خداوند است، در عالم ملکوت وجودی فوق طبیعی دارد که موسوم به «رضا» است و در عالم مُلک، امام به شمار رفته است. اهل حق همسو با نگرش امامیه سیدالشهدا را امام می داند؛ اما مبنای دیدگاه آنان متفاوت است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به تبیین و بررسی جایگاه امام حسین(علیه السّلام) در نظام فکری اهل حق پرداخته است. بررسی منشأ عقیده اهل حق درباره امامت اهل بیت (علیهم السّلام)و نیز باور به خونخواهی امام حسین(علیه السّلام) و یارانش، از جمله اهداف این نوشتار است.
۱۷۱۳.

تجلی صفاتی خدا در تنخ و قرآن با تأکید بر تفاسیر عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 7 - 24

کلیدواژه‌ها: تجلی صفات خدا تنخ قرآن تفاسیر عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
تجلی و شناخت خداوند از طریق صفات، ازجمله مسائل مهم در تنخ و سنت و عرفان یهودی و قرآن و سنت و عرفان اسلامی است که مقایسه ی نظرات این دو می تواند نتایج تازه ای به دنبال آورد که با استفاده از روش های توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که تجلی صفاتی خدا در هر دو کتاب و تفاسیر عرفانی آنها برای همگان قابل درک است؛ اما طریقه ی آشکار شدن خدا بر انسان، در مواردی در این دو یکسان نیست. تجلی صفاتی در قرآن و تنخ فقط مختص عرفا، سالکان و انبیا نیست و انسان های عادی نیز به اندازه ی فهم خودشان می توانند تجلی الهی را درک کنند. هرچند بیان تجلیات الهی در هر دو کتاب دارای مراتب و اشتراکات قابل توجهی نیز است، اما تجلی صفاتی خدا و راه های دستیابی به آن در تنخ دامنه ی گسترده ای دارد و افراد زیادی می توانند این نوع تجلی را شاهد باشند؛ ولی در قرآن کریم خواص و در موارد محدودی برخی از عموم مردم می توانند از درک چنین تجلی ای برخوردار باشند.
۱۷۱۴.

نقد و بررسی نظریه های معرفت در مکتب فلسفی سانکهیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 121 - 137

کلیدواژه‌ها: معرفت نظریه معرفت معرفت انعکاسی معرفت فضیلت سانکهیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
مکتب فلسفی سانکهیه به عنوان یکی از قدیمی ترین نظام های فلسفی هند از مکاتبی است که تقریری نظام مند از نظریه های معرفت به دست داده است. در فلسفه سانکهیه معرفت یا پرامه همان دانش معتبر است که عبارت است از: شناخت قطعی درباره یک شیء از راه تصرف بودهی که آگاهی پوروشه در آن انعکاس می یابد. در فلسفه سانکهیه معرفت بر دو نوع است: 1. معرفت درست؛ 2. معرفت نادرست. در تفکر سانکهیه در بحث از نظریه های معرفت، یکی از رویکرد های موجود، نظریه ی معرفت انعکاسی است که از سوی متفکران مکتب سانکهیه، یعنی واچسپتی میشره و ویجنانه بهیکشو به دو صورت تفسیر شده است. نظریه ی دیگر، نظریه ی معرفت فضیلت است. در فلسفه سانکهیه، نظریه ی معرفت فضیلت به مجموعه ای از نظریه های معرفت شناختی اطلاق می شود که به جای توجه به باور، به صاحب باور نظر دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد که فلسفه سانکهیه در باب معرفت، نظریه های مهمی عرضه کرده است و در نوع خود از اعتبار معرفت شناختی برخوردار است. ابتکار اصلی فلسفه سانکهیه، طرح نظریه ی معرفت فضیلت است که درواقع، چرخشی بنیادین از تمرکز به تحلیل ماهیت معرفت به سوی صاحب معرفت است.
۱۷۱۵.

مبانی و ویژگی های جامعه ولایی در قرآن با تاکید بر آرای تفسیری آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 101 - 134

کلیدواژه‌ها: جامعه ولایی ویژگی ها مبانی امام آیه الله خامنه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۵
در نگرش تفسیری آیه الله خامنه ای، اعتقاد به توحید از مهمترین مبانی شکل گیری جامعه ولایی است، از جمله مراتب توحید، توحید در ربوبیت الهی است، ربوبیت الهی شوون مختلفی دارد که از جمله شوون و مراتب آن، توحید در تشریع، حاکمیت و اطاعت است که اِعمال آن با تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، امکان پذیر است. پژوهش حاضر، با استفاده از روش شناسی توصیفی - تحلیلی و سازماندهی علمی، با هدف تحلیل جامعه ولایی، به بررسی و تحلیل سؤال اصلی موضوع این پژوهش: «با تکیه بر آرای تفسیری آیه الله خامنه ای، مبانی و ویژگی های جامعه ولایی چگونه در قرآن مطرح شده است؟» می پردازد. مهمترین دستاورد موضوع این پژوهش این است، در مبنای توحیدی، تنها خداست که حق تصرف کامل در افعال انسان و تشریع را داراست و این حق را از طریق تشکیل جامعه ولایی با محوریت امام، عملی می سازد. یعنی خداوند، در راستای توحید در ربوبیتش با دادن اذن ایجاد حکومت دینی به پیامبران و امامان معصوم و فقهای واجد شرایط، به عنوان امامان جامعه، حق انحصاری خود در حاکمیت و ولایت را، اِعمال می کند. امامانی که با اذن الهی محور شکل گیری جامعه ولایی اند که دارای سه ویژگی مهم، حفظ وابستگی های داخلی و نفی وابستگی های خارجی و وجود امام، ست.
۱۷۱۶.

نقدها را بود آیا که عیاری گیرند؟! نقدی بر مقاله آقای زاهدپور در نقد ترجمه استاد محمّدعلی کوشا

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۵ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۰۵) 427 - 453

کلیدواژه‌ها: نقد کتاب پاسخ نقد محمدعلی کوشا علی زاهد نقد ترجمه قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
در شماره 199 مجله وزین «آینه پژوهش» مقاله ای از آقای علی زاهدپور در نقد ترجمه قرآن استاد کوشا به چاپ رسید؛ پس از انتشار مقاله ایشان، نقدی از جانب نگارنده بر مقاله ایشان در شماره 201 مجله «آینه پژوهش» درج شد و در شماره 203 همان مجله نیز از قرآن پژوه ارجمند جناب دکتر نادعلی عاشوری تَلوکی مقاله ای با عنوان «تأمّلی در مقاله بررسی و نقد ترجمه قرآن کریم حجت الاسلام والمسلمین محمّدعلی کوشا» در نقد مقاله جناب زاهدپور انتشار یافت که حاوی نکات بسیار حائز اهمیت در آداب و شیوه نگارش نقد در حوزه ترجمه قرآن بود. اما در پی انتشار این دو نقد، در شماره 204 مجله، مقاله ای با عنوان «نگاهی دوباره به ترجمه قرآن حجت الاسلام کوشا و دو دفاعیه آن» از جناب آقای علی زاهدپور به چاپ رسید که در آن ایشان تلاش نموده بود به نوعی به دو نقدی که بر مقاله قبلی ایشان نگاشته شد پاسخ دهند و در بخشی دیگر از مقاله خویش به نقد مواردی دیگر نیز از ترجمه قرآن استاد کوشا پرداخته بودند. مقاله حاضر پاسخی دوباره است بر نقد و مقاله دوم جناب علی زاهد.
۱۷۱۷.

تحلیل خطبه حضرت زینب (س) در شام با تکیه بر نظریه ساختارگرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 99 - 125

کلیدواژه‌ها: خطبه زینب (س) شام نظریه ساختارگرا ساختارگرایی حروف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۹۸
نظریه ساختارگرا، از نظریه های زبان شناسی معاصر برای درک صحیح کلام است که نگاهی همه جانبه به آثار مکتوب دارد و به واسطه آن می توان با زوایای مختلف متن آشنا شد. در این نظریه، نشانه های زبان دو بخشند شکل و محتوا که به منزله امری واحد در خدمت مفهوم سخن هستند لذا برای بررسی آثار ادبی تنها نمی-توان به محتوا و معنا توجه نمود، بلکه چگونگی ادای معنا در سطوح مختلف آن نیز مورد توجه قرار می گیرد تا نهایت امر، ارزیابی کلی نسبت به اثر ادبی صورت پذیرد بنابراین به کارگیری نظریه ساختارگرا در خصوص خطب گران قدری مانند خطبه حضرت زینب سلام الله علیها در شام، نکات نورانی آن را هر چه پرفروغ تر می نماید. جستار پیش رو با هدف آشنایی بیش تر با خطبه مذکور در صدد پاسخ به این پرسش است آیا مؤلفه های نظریه ساختارگرایی بر این خطبه منطبق است؟ و یا انسجام و هماهنگی بین شکل و محتوای خطبه در چه سطحی است؟ روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای است. به این گونه که ابتدا متن خطبه مذکور آورده شد و سپس ابعاد مختلف آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی آن مورد تحلیل ساختاری قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که عناصر ساختار زبانی خطبه متناسب با اقتضای زمانی آن، دارای برجستگی های برهانی و استدلالی است و از ظرایف علم معانی و دقایق علم بیان و بدیع به شایستگی استفاده شده است و لذا می توان گفت مؤلفه های نظریه ساختارگرایی کاملا بر خطبه منطبق است.
۱۷۱۸.

بررسی اطلاق و تقیید حکم نکاح در آیات و روایات مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۱ 169 - 192

کلیدواژه‌ها: استعفاف سوره نور غنا نکاح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۱
وجود رویکردها و دید گاه های مختلف میان مذاهب اسلامی موجب برداشت های مختلف و متعارض از دو آیه 32 و 33 سوره مبارک نور شده است. براساس بعضی از دیدگاه ها واژه «استعفاف» در آیه 33 به معنای خودداری از ارتکاب گناه است، بدون آنکه با ازدواج همراه باشد و طبق دیدگاه بعضی دیگر «استعفاف» تنها به معنای طلب عفت و پاکدامنی است که می تواند با نکاح و ازدواج حاصل شود. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی به تبیین این موضوع پرداخته است که نخستین توصیه اسلام به همه انسان ها در مقام ارضای غریزه جنسی، ازدواج است. مقاله حاضر درپی یافتن پاسخی برای این سؤال است که آیا توصیه به نکاح در آیات و روایات، مطلق است یا مقید به قید برخورداری از غنا و وجود امکانات؟ مذاهب اسلامی در پاسخ به این سؤال دیدگاه های متعارضی دارند. عده ای حکم نکاح را مقید و عده ای آن را مطلق به شمار می آورند. طبق دیدگاه منتخب، از مجموع ادله قرآنی و روائی به دست می آید که توصیه به استعفاف ازطریق اقدام به ازدواج به وضوح مشهود است.
۱۷۱۹.

رویکردی بر مسائل و ضرورت های حقوق مالی زنان شاغل در پرتو آموزه های فقهی و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۸۱ 295 - 322

کلیدواژه‌ها: حقوق مالی زنان شاغل مهریه نفقه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۸۸
نیاز جوامع به نیروی متخصص و افزایش بانوان تحصیل کرده در مقایسه با سده های قبل، به بیشتر شدن اهمیت بحث های حقوقی فقهی درباره استقلال مالی بانوان و بررسی شرایط آن در بستر محیط خانواده منجر شده است. در آیات قرآن و احادیث و همچنین منابع فقهی و حقوقی، آثار مختلف این موضوع بررسی شده است؛ ولی با توجه به ابعاد مختلف آن  هنوز ابهاماتی وجود دارد. برخی معتقدند خروج زن از منزل به هر منظوری که باشد، باید با موافقت همسرش باشد و برخی با ملایمت بیشتری معتقدند در صورت اشتغال زن و شرط ادامه آن، مرد نمی تواند زن را از شغل خود منع کند؛ بااین حال با توجه به سیاست های اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای انقلاب فرهنگی، امید است تا بانوان با بهره گیری از این ظرفیت ها در خانواده و اجتماع بتوانند در راه تأمین هدف های بنیادین و کلان شریعت حرکت کنند. بنابراین سؤال این است که ضرورت بررسی حقوق مالی زنان شاغل چیست؟ و با چه مسائلی روبه رو است؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است و یافته ها حکایت از این موضوع دارد که حقوق مالی زنان شاغل در ایران به دلیل کم توجهی پژوهشی نادیده گرفته شده است و این موضوع را در باب مسائلی مانند اجرت المثل و مهرالمثل و نفقه می توان بررسی کرد. در این مقاله به موضوعات مرتبط با حقوق مالی زنان شاغل نیز، ازجمله محدودیت های اشتغال زنان، قوانین اشتغال زنان، بارداری، زایمان، شیردهی، ساعت کار زنانِ دارای شرایط خاص، پرداخته شده است. نتیجه آنکه قانون پیش بینی هایی در این زمینه کرده است؛ اما در عمل ضمن مشاهده تضاد دوگانه رفتاری مدیریتی، متوجه می شویم که زنان در حوزه شغلی با ناملایمات بسیاری روبه رو هستند.                    
۱۷۲۰.

بررسی ازدواج سفید از دیدگاه فقه، حقوق و قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۸ 211-225

کلیدواژه‌ها: ازدواج سفید فقه حقوق هم باشی نکاح معاطاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۱۰
خانواده پایه اساسی جامعه را تشکیل داده، که خود متکی بر ازدواج است؛ ازدواج در اسلام و فرهنگ ما واژه ای مقدس است در حال حاضر با رواج پدیده های نوظهوری چون ازدواج سفید در فرهنگ ایرانی اسلامی تمایل به ازدواج دائم کمرنگ شده است زوجین در ازدواج سفید یا هم باشی بدون بیان صیغه ی لفظی و بدون ثبت قانونی آن زندگی خود را آغاز می کنند ازدواج سفید، نوعی رابطه عاطفی و جنسی میان دختر و پسر است که آن دو بدون خواندن صیغه نکاح و ازدواج رسمی، اقدام به تشکیل زندگی مشترک می کنندبعضی افراد ازدواج سفید را نوعی نکاح معاطاتی می دانند ؛ به عبارتی نکاح معاطاتی نکاحی است که در آن صرفا به اعلام توافق و تراضى طرفین بسنده شود و فاقد ایجاب و قبول لفظى باشد فقهاى اسلام همه اتّفاق نظر دارند که در انجام عقد نکاح نه تنها وقوع ایجاب و قبول لفظى لازم و ضرورى است، بلکه بدون آن رابطه زوجیّت ایجاد نمى شود و اثرى بر آن مترتب نمى گردد.هدف این مقاله برسی فقهی و حقوقی با هم بودن دختر و پسر بدون انشاء لفظی است.روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان