سید اکبر حسینی قلعه بهمن

سید اکبر حسینی قلعه بهمن

مدرک تحصیلی: دانشیار مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
پست الکترونیکی: akbar.hosseini37@yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۲ مورد.
۱.

حوزه علمیه قم و دانش های جدیدِ عرصه اخلاق در یک سده اخیر(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق شناسی اخلاق هنجاری فرااخلاق روان شناسی اخلاق حوزه علمیه قم پژوهش های اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۶۲
در صد سال اخیر، جهان شاهد تحولات بسیار و عمیقی در حوزه اخلاق و تحقیقات اخلاقی بوده که تمام ساحت های پژوهش های اخلاقی را دربر گرفته است. ساحت های اخلاق شناسی، اخلاق هنجاری، فرااخلاق، اخلاق توصیفی، روان شناسی اخلاق، جامعه شناسی اخلاق و تربیت اخلاقی همگی در روند این تحولات، تغییرات گسترده ای را به خود دیده اند. حوزه علمیه قم یکی از پیشگامان در مواجهه معقول و منطقی با تحولات عرصه پژوهش های اخلاقی است. این حوزه گرچه خود مبتکر مباحث گوناگونی در عرصه اخلاق است، با این حال تحولات جهانی این عرصه از علوم را نادیده نگرفته و واکنش های مناسبی نسبت به آنها داشته است. در واقع، اگر تغییرات در عرصه جهانی ایجاد شاخه جدیدی در فضای مباحثات اخلاقی بوده، حوزه علمیه نگرش خود را نسبت به آن شاخه جدید بیان داشته و اگر تغییرات در عرصه تغییر دیدگاه نسبت به یک موضوعی کهن بوده، حوزه بر اساس منابع دینی و پایگاه اعتقادی خود، رویکرد مناسبش را بدون لحاظ آراء جدید و ضرورت و یا عدم ضرورت تغییر رویکرد، ارائه کرده است. این مقاله با روش «تحلیل اسنادی» و «کتابخانه ای» کوشیده است نحوه مواجهه حوزه علمیه قم با دانش های جدید حوزه اخلاق در یک سده اخیر را بررسی کند. با بررسی وقایع یک سده گذشته در عرصه پژوهش های اخلاقی، بیشترین واکنش های حوزه علمیه قم را در ساحت های اخلاق شناسی، اخلاق هنجاری، فرااخلاق، اخلاق توصیفی و روان شناسی اخلاق می بینیم.
۲.

ولوج روح در کالبد جنین از منظر امامیه و آیین کاتولیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنین حیات ولوج روح امامیه کاتولیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
این نوشتار، مسئله ولوج روح در کالبد جنین را به روش توصیفی مقایسه ای از دیدگاه امامیه و کاتولیک به تحلیل پرداخته و به این نتیجه رسیده است که کاتولیک نفخ روح را مقارن با لقاح می داند. این دیدگاه از قرن هفدهم به بعد ظهور یافت؛ چه اینکه در قرن های قبل از آن، عالمان مسیحی میان جنین شکل گرفته و جنین شکل نگرفته تمایز قائل بودند. آنان بر این باور بودند که جنین زمانی شکل گرفته است که از نظر جسمی و فیزیکی کامل شده و آماده تعلق روح و پذیرش باشد. عالمان امامیه برای رشد و تکامل جنین مراحل مختلفی را برشمرده اند و معتقدند که دمیده شدن روح در مرحله کامل شدن اعضا و جوارح است؛ ولی برای آن، وقت معینی را ذکر نمی کنند. طبق برداشت از احادیث مأثور از اهل بیت، نفخ روح در جنین پس از کامل شدن چهارماهگی اتفاق می افتد. این نظریه با نتایج تحقیقات علمی نیز مطابقت دارد.
۳.

مقایسه آیین های دینی کاتولیک و شیعه از منظر تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت اسلامی کاتولیک مسیحیت شیعه آیین دینی تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۰
«تربیت اخلاقی» از مباحث بسیار مهم در رسیدن انسان به کمال واقعی و سعادت نهایی است. ازاین رو همه ادیان و مذاهب به آن توجه خاص داشته اند، به ویژه با آیین های دینی که برای پیروان خود لحاظ نموده اند. مسئله مقاله حاضر بررسی شباهت ها و تفاوت های موجود در آیین های دینی کاتولیک و شیعه از حیث تربیت اخلاقی است. برای پاسخ به این مسئله، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی ضمن بهره گیری از منابع دینی کاتولیک و شیعه و همچنین آثار برخی از پژوهشگران، آیین های دینی کاتولیک و شیعه از حیث تربیت اخلاقی بررسی شده و شباهت ها و تفاوت های میان آن دو تحلیل گردیده است. بدین روی چهار آیین «تعمید»، «اعتراف»، «ازدواج» و «عشای ربانی» از مذهب کاتولیک و در مقابل، چهار آیین «شهادتین»، «توبه»، «ازدواج» و «نماز» از مذهب شیعه بررسی شده است. شباهت های تربیتی زیادی میان این آیین ها مشاهده شد، ولی تفاوت های بسیاری هم میانشان وجود دارد. در این میان از نظر تربیت اخلاقی آیین های دینی شیعه برتری قابل توجهی دارد و ضمن برخورداری از تمام وجوه مثبت تربیت اخلاقی در آیین های مذهب کاتولیک، فاقد نقاط ضعف آنهاست.
۴.

تحلیلی بر واقع گرایی دینی از منظر علامه مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی دینی غیرواقع گرایی دینی واقع گرایی خام واقع گرایی انتقادی واقع گرایی تقربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۵۳
واقع گرایی دینی، بی تردید یکی از مهم ترین و بنیادی ترین موضوعات مورد بررسی در عرصه الهیات و فلسفه دین معاصر است. آیا حقایق دینی در عالم وجودی عینی و مستقل از آدمیان و اذهان آنان دارند؟ آیا این حقایق آن گونه که هستند و بدون دخالت اذهان آدمیان در این شناخت، قابل شناخت از جانب ما به عنوان فاعل های شناسا هستند؟ در صورت قابل شناخت بودن، آیا این معارف قابل انتقال به دیگران می باشند؟ هدف از این نوشتار، پاسخ دادن با این پرسش ها از دیدگاه مرحوم علامه مصباح یزدی است. روش تحقیق در این نوشتار، کتابخانه ای و اسنادی و در ادامه تحلیل محتوایی است. علامه مصباح یزدی، برای حقایق دینی وجود عینی و مستقل قائل است و آنان را وابسته به اذهان و ساخته و پرداخته آنان نمی داند. همچنین آن حقایق را قابل شناخت می داند و با تقریری خاص از واقع گرایی معرفت شناختی (واقع گرایی تقربی) امکان انتقال آگاهی از حقایق دینی را نیز می پذیرد.
۵.

تحلیل کد اخلاقی اهیمسا در آیین بودا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اهیمسا بودا اصل اخلاقی قاعده اخلاقی کد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۶
می توان ادعا کرد که اخلاق رکنی اساسی و پایه مشترک فطرت تمام انسان هاست؛ ازاین رو زبان مشترکی برای گفت وگو و مقایسه بین ظرفیت های مختلف ادیان محسوب می شود که تحت عنوان نظام اخلاقی مورد بررسی قرار می گیرد. این نظام اخلاقی دارای اجزا و عناصری است که کدهای اخلاقی اصلی ترین آن است. کد اخلاقی اهیمسا یکی از مهم ترین دستورها در نظام اخلاقی آیین بوداست. طبق این اصل، انسان باید از آسیب رساندن به موجودات جاندار اجتناب کند و اگر چنین چیزی محقق نشود، گرفتار کرمه بدی خواهد شد که طبق اعتقاد به تناسخ، در زندگی بعدی او اثر منفی خواهد داشت. می توان گفت که مهم ترین اثر این کد اخلاقی، صلح در جهان است که به عنوان یک اصل در جهان برای انسان ها شناخته می شود. در این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی کد اخلاقی اهیمسا با بهره گیری از منابع دینی آنان تبیین شده، در ادامه لوازم و تعارض و راه حل های آن بیان می گردد.
۶.

مبانی انسان شناختی حکومت دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حکومت حکومت دینی انسان شناسی طبیعت انسان تجرد روح هدف آفرینش انسان کمال انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۲
هنگام سخن گفتن از مبنای یک پدیده، مراد و منظور آن بنیان ها و پایه هایی است که آن رخداد بر آن استوار گردیده و به اقتضای آن بنیان شکل خاصی یافته است. حکومت به طور عام و حکومت دینی نیز پدیده ای است که بر یک دسته بنیان ساخته شده و به اقتضای آن مبناها، شکل و صورت خاصی به خود گرفته است. برای ساخته شدن یک حکومت و نوع خاصی از آن که حکومت دینی است، بنیان های متعددی مورد نیاز است. دسته ای از این بنیان ها، بنیان های نظری بوده که اشاره به باورهای اصیل و اساسی مردمان دارند و در ذیل مهم ترین آنها بنیان های هستی شناختی، معرفت شناختی، الهیاتی، ارزش شناختی و انسان شناختی واقع شده اند. بنابراین، مبانی انسان شناختی حکومت و حکومت دینی، آن دسته از باورهای اصیل و اساسی هستند که در حوزه شناخت انسان قرار گرفته و باورهای حکومت دینی راجع به انسان را شکل داده اند. در این نوشتار، با مراجعه به منابع دارای حجیت در دین، به مهم ترین پایه های انسان شناختی حکومت دینی رسیده ایم و تلاش کرده ایم در یک نظم منطقی آنها را عرضه داریم.
۷.

تبیین و تحلیل آثار و نتایج ایمان به علم الهی بر سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن با تأکید بر خانواده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم سبک زندگی سلامت علامه طباطبایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۳۰
توجه به اسماء و صفات الهی یکی از مفاهیم حیات بخشی است که ایمان به آن برنامه ای جامع و کامل به منظور تعامل سازنده با خدا و خود و سایر افراد بشر در اختیار انسان قرار می دهد. در جای جای تعالیم دینی، معارف والایی پیرامون تبیین وتحلیل آثار و نتایج ایمان به اسماء و صفات الهی بر سبک زندگی انسان ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از جمله اسماء و صفات الهی که مورد توجه دانشمندان اسلامی بوده، علم الهی است. در این پژوهش سعی می شود با روش توصیفی تحلیلی ابتدا به تحلیل سبک زندگی، سپس تبیین اوصاف الهی و بعد از آن به تبیین و تحلیل تأثیر باور به علم الهی در سبک زندگی و در نهایت تحلیل این تأثیرات از منظر مفسر بزرگوار حضرت علامه محمدحسین طباطبایی در دستور تحقیق قرار گیرد.بر این اساس در پژوهش حاضر سعی بر آن شده تا آراء و برداشت های علمی حضرت علامه محمدحسین طباطبایی را که جزء عالمان برجسته و از تأثیرگذاران بر جامعه علمی زمان خود بوده اند، پیرامون تبیین و تحلیل آثار و نتایج ایمان به علم الهی بر سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن استخراج شود. علامه طباطبائی در اثر مهم خود بر این نکات تاکید داشتند که انسانها با رعایت تمامی ابعاد مختلف معنویت در روابط فردی و بین فردی شان می توانند به خوبی سبک زندگی اسلامی سالم را پیاده سازند.
۸.

بررسی تطبیقی جایگاه ایثار درتربیت اخلاقی از نگاه اسلام و یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی ایثار نوع دوستی نژادپرستی اسلام یهودیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۲۹
تربیت اخلاقی، به معنای فرایند نهادینه سازی ارزش های اخلاقی در وجود انسان، یکی از مهم ترین رسالت های ادیان الهی به شمار می رود. شاکله کلی این ارزش ها در ادیان مختلف یکسان است اما آموزه های اخلاقی که بروز عملی این ارزش ها هستند، در برخی جزئیات متفاوتند. «ایثار» به عنوان یک آموزه اخلاقی مهم، چه جایگاهی در تربیت اخلاقی دارد؟ این نوشتار، با مراجعه به منابع کتابخانه ای و استفاده از روش توصیفی- تحلیلی جایگاه این آموزه را در تربیت اخلاقی بر اساس تعالیم دو شریعت اسلام و یهود بررسی می کند . هردو شریعت، ازخودگذشتگی و ایثار نسبت به دیگران را از مهم ترین آموزه های تربیتی خود مطرح می کنند، اما در تعیین معیارهای آن-به عنوان عمل اخلاقی- تفاوت دارند. توجه به نژاد افراد در تعیین مصادیق ایثار، مهم ترین معیاری است که در آیین یهود -به شکل امروزی آن- وجود دارد؛ به این معنا که ایثار در برابر یک فرد غیریهودی می تواند ارزش منفی پیدا کند. در مقابل، تنها ملاکی که در اسلام، برای ایثار نسبت به دیگران مطرح می شود، این است که بر محور بندگی خداوند باشد. توجه به این محور در مقام عمل باعث می شود تنها دشمنان خداوند و افرادی که مبتلا به آفات اخلاقی ای مثل عجب و تکبر هستند، در گستره ایثار قرار نگیرند.
۹.

انگیزه های استهزا در اخلاق اسلامی با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: انگیزه استهزا تمسخر رذیله اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۴۳
استهزا یکی از رفتارهای زننده و ناپسند در زندگی اجتماعی به شمار می آید. همچنین این عمل در اخلاق اسلامی به شدت محکوم است. در جای جای قرآن کریم نیز تمسخر یکی از موانع و مشکلات جدی انبیا در مسیر هدایت دانسته شده است. این مقاله در پی یافتن انگیزه ها و عوامل بروز رفتارهای استهزاگونه در جامعه با توجه به دیدگاه آیت الله مصباح یزدی است. این نوشته به روش توصیفی تحلیلی با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات سامان یافته است. براساس دیدگاه و طرح کلی ایشان درباره انگیزه های نفس، عوامل پیدایش استهزا را می توان به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم کرد. انگیزه های فرعی ترکیبی از انگیزه های اصلی بوده و بازگشت آنها نیز به حب ذات است. انگیزه های اصلی شامل حب بقا، حب کمال و لذت جویی است. کمال جویی خود به دو بخش قدرت طلبی و علم دوستی تقسیم می شود. خودکم بینی، خودبرتربینی و حسادت نیز از مصادیق انگیزه های فرعی است. به طور کلی تمام این انگیزه ها مبتنی بر هرم سه بعدی نفس بوده، نوع شناخت و هوای نفس عامل انحراف کشش های فطری خواهد بود.
۱۰.

تحلیلی بر جایگاه دین و منابع دینی، در تعیین نظریه ارزش در نظام اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دین اخلاق نظام اخلاقی نظریه ارزش مبانی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۵۹
گفتگو از نسبت میان دین و اخلاق، از جمله مباحثی است که قرن ها مورد توجه اندیشمندان و مکاتب مختلف است. پرسش مهم این است که آیا دین می تواند در عرصه اخلاق به ایفای نقش بپردازد و در سامان دادن به نظام اخلاقی به کار آید؟ آنچه مورد پذیرش قرار گرفت، اعطای شأن و مقامی خاص به اخلاق در دین و نیز اعتباری خاص به منابع و معارف دینی در ساماندهی سامانه اخلاقی است. سامانه اخلاقی، براساس این نوشتار، دارای عناصر و مؤلفه هایی همانند نظریه ارزش، اصول بنیادین، قواعد استنتاجی، مشوق ها و ضمانت های اجراست. نظریه ارزش مهم ترین عنصر نظام اخلاقی است. بر مبنای یافته های این نوشتار با استفاده از روش تحلیل منابع دینی، دین و منابع معرفت دینی، دست کم به دو صورت می توانند در شکل دادن به نظریه ارزش نقش ایفا نمایند: الف. با تدارک دیدن مبانی ای که براساس آن مبانی نظریه ارزش و نظام اخلاقی سامان می یابند و ب. با تعیین مستقیم نظریه ارزش و نشان دادن صریح نظریه ارزش صحیح. لازم به ذکر است، توجه دادن به اخلاق به مثابه یک نظام و نیز، اشاره به نقش دین در شکل دادن به مهم ترین عنصر نظام اخلاقی، یعنی نظریه ارزش اخلاقی، دو نوآوری مهم این نوشتار تلقی می گردد.
۱۱.

شأن اخلاقی محیط زیست از نگاه اسلام و مسیحیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط زیست شأن اخلاقی انسان محوری مسئولیت اخلاقی اسلام مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۴ تعداد دانلود : ۲۳۱
ادیان ابراهیمی طبیعت را مسخّر برای انسان می دانند. بدین روی، نسبت به بحران های زیست محیطی مورد اتهام قرار گرفته اند. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی کوشیده مسئله شأن اخلاقی محیط زیست از نگاه اسلام و مسیحیت را با رویکرد تطبیقی بررسی کند. مسیحیت و اسلام قطعاً شأن اخلاقی مستقلی برای محیط زیست قابل اثبات نیستند؛ اما محیط زیست ازیک سو، به سبب داشتن مطلوبیت که یکی از عناصر ارزش اخلاقی است و از سوی دیگر، به سبب مسئولیت اخلاقی که هر دو دین بر عهده انسان ها قرار داده اند، تنها اثبات شأن اخلاقی غیرمستقل برایش ممکن است. اما با مراجعه به متون مقدس اسلام و مسیحیت، درمی یابیم که اسلام در اثبات شأن اخلاقی غیرمستقل برای محیط زیست جامع تر و دقیق تر عمل کرده است. نتیجه اینکه اتهام واردشده به این ادیان رد می شود و برتری اسلام در این زمینه ثابت می شود.
۱۲.

تحلیلی برمفهوم، جایگاه و نقش اصل اخلاقی در نظام اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۰
واژه اصل اخلاقی یکی از پرکاربردترین واژگان در عرصه پژوهش های اخلاقی است. با وجود چنین دامنه استعمال وسیعی، این واژه از ابهام برخوردار است. تلاش بر آن است که با روش اسنادی-تحلیلی اولا اصل اخلاقی تعریف شود، درثانی جایگاه اصل در نظام اخلاقی آشکار گردد، سوم این که نسبت اصل اخلاقی از یک سو با نظریه ارزش اخلاقی مشخص شود و از سوی دیگر با قواعد اخلاقی نشان داده شود، چهارم این که نمونه هایی از اصول اخلاقی به تصویر کشیده شود و در پایان راه ساخته شدن یک اصل اخلاقی معرفی گردد. در تعریف اصل اخلاقی گفته شده است که سلسله قواعد اخلاقی ای (چه از سنخ باید و نبایدها و چه از سنخ خوب ها و بدها) هستند پایه ای و اساسی، که متناسب با مبانی اخلاق و نیز، مبتنی بر نظریه ارزش سامان یافته اند و سرچشمه سایر قواعد اخلاقی در سامانه و نظام اخلاقی می گردند.
۱۳.

نظریه «ارزش» در نظام اخلاق تعامل با مسیحیان از دیدگاه اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
برخورداری از یک نظام رفتاری و اخلاقی در روابط میان افراد، جوامع و ملت ها ضروری است. با توجه به کامل بودن دین اسلام و خاتمه یافتن رسالت انبیای الهی، انتظار می رود که این دین در تعامل با ادیان و به ویژه اهل کتاب که معتقد به خدای واحد و کتاب آسمانی هستند، به گونه ای نظام مند عمل کند. این مهم به عللی، از جمله فراوانی پیروان مسیحیت و سابقه تاریخی تعامل اسلام با آنان و در مقایسه با تقابلی که یهودیان با مسلمانان داشته اند، در ارتباط با مسیحیان ضرورت مضاعفی پیدا می کند. به طور مسلّم طراحی نظام اخلاقی بدون در نظر داشتن نظریه «ارزش»، آن نظام اخلاقی را بی هویت و بی معنا می سازد. بنابراین قبل از هر چیز در تعامل با مسیحیان، باید به تبیین نظریه «ارزش» در ارتباط با آنان پرداخت. از دیدگاه اسلام هدف از خلقت انسان رسیدن به مقام قرب الهی از طریق عبودیت و بندگی خداوند یکتاست. این مقاله به روش تحلیلی توصیفی کوشیده چگونگی دستیابی به این هدف، به مثابه کامل ترین راه رسیدن به کمال و سعادت واقعی را در ارتباط با مسیحیان و براساس آیات قرآن کریم نشان دهد.
۱۴.

چیستی ارزش اخلاقی از منظر ملکی تبریزی، به مثابه مبنای استنباط احکام اخلاق کاربردی(مقاله ترویجی حوزه)

تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۰۳
بحث از ارزش و ارزش اخلاقی، یکی از مباحث مهم فلسفه اخلاق است و وجود مکاتب مختلف، ثمره نزاع بر سر این مسئله است. یکی از ضروری ترین بحث های آن، مبحث چیستی ارزش است که همچون مبنایی برای استنباط احکام اخلاق کاربردی عمل می کند و پس از تبیین آن، می توان به سراغ دیگر مسائل ارزش اخلاقی رفت و گزاره های اخلاقی را بر اساس آن موجه ساخت. در ادامه اینکه آیا وجود این ارزش ها مستقل ازخواسته ها و امیال آدمی است یا وابسته به آن، این مسئله که آیا ارزش های اخلاقی در عالم واقع وجود دارند یا صرفاً از وجودی ذهنی برخوردارند، خود به بررسی نیاز دارد. پس از آن باید پرسید آیا می توان به ارزش ها شناخت پیدا کرد و راه های شناخت کدام است ؟ ازاین رو، در این پژوهش با روش استنطاق متن و رویکردی توصیفی تحلیلی، این مسئله از منظر مرحوم ملکی تبریزی (به خاطر توجه صاحب نظران معاصر به آثار ایشان) بررسی می شود. با توجه به مبانی و دیدگاه ایشان، در بررسی احکام اخلاق کاربردی باید توجه داشت که ارزش های اخلاقی، اموری واقعی در عالم هستند که از احساسات و تمایل آدمی مستقل اند و برای شناخت آن ها، می توان از وحی، عقل و تجربه بهره جست.
۱۵.

بررسی انتقادی نگرش فرقه ذکریه در خاتمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ذکریه بلوچستان خاتمیت محمد اتکی عقائد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۰
فرقه باطنی گرای «ذکریه»، که در قرن دهم هجری در منطقه ای به نام «تربت» در بلوچستان پاکستان پا به عرصه حیات نهاده است، از فرقه هایی است که باورهای دینی آن اقتباس از برخی فرقه های مطرح در جهان اسلام می باشد. پیروان فرقه ذکریه در اعمال عبادی و مناسک دینی بدعت هایی را پدید آورده اند که اعتقادات آنان نیازمند به واکاوی علمی و ارزیابی است در همین راستای از باورهای مذهبی این فرقه، اعتقاد به خاتمیت به شمار می رود که در این عرصه دو رویکرد در منابع علمی آنان گزارش شده است. در نوشتار حاضر به نقد و تحلیل دیدگاه این فرقه در مورد خاتمیت اشاره می شود. از نتایج جستار حاضر آن است که دیدگاه ذکری ها پیرامون خاتمیت با معارف قرآن و عترت نبوی واگرایی دارد و ادعای آنان موجب تحریف در تعالیم حیات بخش دین اسلام و با آموزه های دینی در تعارض است.
۱۶.

بررسی ملازمه بین حسن و قبح ذاتی و وظیفه گرایی کانتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حسن و قبح ذاتی حسن و قبح الهی نظریه امر الهی وظیفه گرایی کانتی عدلیه معتزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۱۰
موضوع مقاله بررسی نظریه حسن و قبح ذاتی و ارتباط آن با وظیفه گرایی کانتی یا نظریات مشابه آن است. مسئله اصلی این است که آیا پذیرش ذاتی بودن حسن و قبح به وظیفه گرایی می انجامد. این مسئله در دو حیطه توصیفی تاریخی و غیرتوصیفی بررسی شده است. در بخش توصیفی نظریات عدلیه و معتزله، این پرسش مطرح می شود که آیا ذاتی بودن حسن و قبح به وظیفه گرایی منجر می گردد؟ این پرسش در خصوص سه گزاره از معتقدات عدلیه پاسخ داده می شود: 1. حسن و قبح ذاتی است؛ یعنی وابسته به جعل خداوند نیست؛ 2. خداوند عادل است؛ یعنی به طورکلی به نحوی عمل می کند که ما انسان ها عدالت را درک می کنیم؛ و 3. عدالت ذاتاً حسن دارد؛ یعنی معنای خوبی در عدالت نهفته است. گزاره اول و دوم را همه عدلیه قبول دارند و گزاره سوم را برخی از عدلیه پذیرفته اند. مورد دوم بنا بر برخی فرضیات به وظیفه گرایی می انجامد. در بعد غیرتوصیفی این مسئله بیان می شود که اگر شخصی معتقد باشد خود افعال بدون در نظر گرفتن غایت یا نتیجه خاص خوب هستند و عقل توان درک این خوبی را دارد، منجر به وظیفه گرایی کانتی خواهد شد. بین دانشمندان عدلیه طرفداری برای این نظریه پیدا نشد.
۱۷.

اصول اخلاق کنشگری اجتماعی روحانیون در آموزه های شیعی و آیین کاتولیک(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: اخلاق کنشگری اجتماعی روحانیت کاتولیک شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۸۰
کنشگری اجتماعی در زمره فعالیت های اختیاری آدمی است که در قالب و چارچوب نظام اخلاقی واقع می شود و سمت وسویی مناسب به خود می گیرد. در تمام ادیان، روحانیون از جمله مهم ترین کنشگران اجتماعی هستند که فعالیت آنان نیز ضرورتاً باید در قالب اخلاقی دیده شود. در این نوشتار، نخست، اصول و بایسته های اخلاقی کنشگری در دو مذهب کاتولیک در مسیحیت و شیعه دراسلام بررسی شده و سپس، با مقایسه آن اصول به شباهت ها و تفاوت های آنان نظر شده است. بایستگی شأن و ارزش انسان، رعایت خیر عمومی، بایستگی اخلاقی هم بستگی، گزینه ترجیحی فقرا، بایستگی مباشرت، اصل مشارکت، اصل رعایت حقوق و مسئولیت ها، بایستگی عدالت اقتصادی و اصل لزوم ایجاد صلح در آیین کاتولیک، و اصول عدالت، امین بودن، تعاون، نیکوکاری، محبت و رأفت، امربه معروف و نهی ازمنکر، خیرخواهی و وفای به عهد در مذهب تشیع بررسی و تحلیل شدند.
۱۸.

هستی شناسی مسئله شر در هندو و اسلام و مواجهه آنان با استلزامات جهان شناختی مسئله شر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام هندوئیسم شر رنج استلزامات جهان شناسی خوش بینی بدبینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۲۰۹
مواجهه ادیان و آیین های مختلف دنیا با مسئله شر، ازجمله موضوعات قابل تحلیل و بررسی در مباحث الهیاتی و کلامی است. در این میان، تحلیل معنا شناختی مفهوم شر و تحلیل هستی شناختی شرور از یک سو و بررسی استلزامات جهان شناختی، الهیاتی، انسان شناختی و اخلاقی پذیرش وجود شرور در عالم از سوی دیگر، قابل توجه است. این مقاله با نگاه تطبیقی، نخست به تحلیل هستی شناختی شر در اسلام و هندو پرداخته، سپس استلزامات جهان شناختی پذیرش وجود شرور در این دو دین و آیین را بررسی كرده است. «شر» در هندوئیسم، مفهومی معادل رنج دارد و در اسلام از سنخ معقولات ثانیه فلسفی است که از مشاهده رابطه منفی یک پدیده و وجود با کمال وجود و پدیده دیگر انتزاع می شود. براین اساس، اسلام و هندوئیسم وجود شرور عالم را مسلّم می انگارند. در باب استلزامات جهان شناختی نیز هر دو در نهایت، نگاهی خوش بینانه به عالمِ واجد شرور دارند.
۱۹.

گستره شناسی تحلیلی پژوهش های اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: کلیات اخلاق اخلاق هنجاری فرااخلاق اخلاق توصیفی روان شناسی اخلاق تربیت اخلاقی و جامعه شناسی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۴ تعداد دانلود : ۴۹۳
موفقیت در هر پژوهشی، در گرو دانستن جایگاه آن پژوهش در منظومه دانش بشر است؛ به این معنی که لازم است پژوهشگر بداند موضوع تحقیقش در چه ساحتی از علوم و معارف قرار می گیرد. پژوهش های اخلاقی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. محقق اخلاق، قبل از هر کاری باید به شناخت حوزه تحقیق خویش بپردازد و مسیر تحقیق را در آن حوزه سامان بخشد. در این نوشتار، با تحلیل پژوهش های انجام گرفته در این حوزه، جغرافیای پژوهش های اخلاقی بررسی، و ضمن تحلیل و تبیین پژوهش های اخلاقی، هفت حوزه برای این پژوهش ها معرفی شده است. این هفت حوزه عبارت اند از: کلیات اخلاق، اخلاق هنجاری، فرااخلاق، اخلاق توصیفی، روان شناسی اخلاق، تربیت اخلاقی و جامعه شناسی اخلاق. یادآوری می شود این عرصه های هفت گانه، بر اساس پژوهش های موجود تعیین شده اند و ممکن است در آینده عرصه های دیگری نیز به این موارد افزوده شود.
۲۰.

شرایط عامل اخلاقی از منظر امامیه و آئین کاتولیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شرایط عامل اخلاقی امامیه آئین کاتولیک تمییز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۳۴۴
یکی از بحث های مهم که در پژوهش های اخلاقی به آن پرداخته شده، مسئله مسئولیت اخلاقی است که جنبه های مختلف آن، اعم از شرایط و گستره، مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است. بین مسئولیت اخلاقی و عامل اخلاقی تفاوت وجود دارد؛ گرچه ممکن است در برخی از شرایط مشترک باشند، لکن دو مسئله متفاوت هستند. ازاین رو پرسشی که باید مورد تحقیق قرار گیرد این است که شرایط عامل اخلاقی چیست؟ تعریف مناسب برای آن کدام است؟ تا از خلط بین مسئولیت اخلاقی و عامل اخلاقی جلوگیری شود. در اثر پیش رو به شیوه توصیفی تحلیلی و روش کتابخانه ای، سعی شده است تا شرایط عامل اخلاقی از منظر امامیه و آئین کاتولیک، مورد بررسی قرار گیرد. در این نوشتار نشان داده می شود که شرایط عامل اخلاقی از منظر امامیه و آئین کاتولیک، با اندک تفاوتی، شباهت فراوانی با یکدیگر دارند. با توجه به بررسی های صورت گرفته، محور بحث در شرایط عامل اخلاقی، از منظر امامیه و آئین کاتولیک بحث تمییز است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان