درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۴۶۱ تا ۱۰٬۴۸۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
۱۰۴۶۱.

ارزیابی وجوه معنایی «سائق» و «شهید»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 103 - 134

کلیدواژه‌ها: سائق شهید نبی وصی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۴۶۶
مفسران درباره سنخ دو مفهوم «سائق» و «شهید» در آیه «وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ» (ق، 21) و مورد خطاب «أَلْقِیا فی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفَّارٍ عَنیدٍ» (ق، 24) وجوه معنایی گوناگونی را خاطر نشان ساخته اند. بیشتر مفسران بر این باورند که مفاهیم یادشده اشاره به دو فرشته دارند که یکی از آن دو نفس هر انسانی را به سوی محل حشرش رانده و دیگری بر آنچه عمل نموده، گواهی می دهد و این دو فرشته هر کافر سرکشی را به دوزخ وارد می سازند. ایشان در تأیید این دیدگاه به برخی از توجیهات ادبی و اخبار تفسیری متمسک شده اند. در عین حال، افزون بر نقصان های یافت شده در سند و دلالت مستندات روایی دیدگاه مشهور و نارسایی سیاق در تأیید این دیدگاه، پذیرش چنین معنایی با تکلف همراه بوده و با سایر آیات قرآن در این باره معارضت دارد. در این میان، با رویکردی سیستمی به کاربرد این دو مفهوم در نظام معنایی قرآن کریم، توجه به وحدت سیاق و روابط همنشینی، چنین استنباط می شود که دو آیه یاد شده یکی از خصیصه های مقام نبی و وصی را در خصوص سعایت کافران و واردساختن آنها به دوزخ بیان می دارد. چنین دیدگاهی با مستفاد از روایات تفسیری وارد شده از اهل بیت (ع) نیز همسو است. مقاله حاضر با روشی توصیفی تحلیلی دیدگاه های مفسران را دراین باره مورد پردازش قرار می دهد و در صدد تبیین تفوق دیدگاه یاد شده بر سایر وجوه معنایی است.
۱۰۴۶۲.

تربیت فرزند در خانواده از منظر سیره امام رضا علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 105 - 138

کلیدواژه‌ها: تربیت رویکردهای تربیتی خانواده سیره امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۱۲
تربیت در خانواده فراهم کننده موجبات رشد و تعالی انسان و اساس تربیت رسمی و عمومی است. از این رو هدف از انجام این پژوهش، بررسی رویکردهای تربیت فرزند در خانواده از منظر سیره امام رضا(ع) است. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی، با هدف درکی دقیق از احادیث و روایات و سیره امام رضا(ع) درباره تربیت فرزند در خانواده انجام شده است. به این منظور از احادیث، روایات و تئوری هایی که دلالت ها و اشارات مستقیم به بحث تربیت فرزند در خانواده داشته و به صورت ضمنی و تلویحی مرتبط با سیره نظری و عملی امام رضا(ع) بوده، استفاده شده است. در سه رویکرد تربیت دینی، اجتماعی و علمی برخی از مقوله های به دست آمده عبارتند از: پرورش هویت اجتماعی،گفت وگو، پرورش حس مسئولیت پذیری نسبت به جامعه و طبیعت و پرورش تفکر انتقادی. تجزیه و تحلیل امور با معیارهای صحیح و پیوستگی علم و عمل، یکی از شاخصه های تفکر انتقادی است. پیشنهاد این پژوهش، تدوین سندی معطوف به تربیت فرزند در خانواده از دیدگاه اسلام است. این سند برای خانواده قابلیت اجرایی و دولت نقش نظارتی و حمایتی دارد.
۱۰۴۶۳.

Differences in the Issue of “Atheism” Among the People of the World(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۸, Issue ۲۶, Spring ۲۰۲۱ 13 - 30

کلیدواژه‌ها: Atheism secularism Agnostic Islamic Beliefs

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۲۵۵
The difference between how people view atheism varies in the world, in the west, Atheism is seen to be a normalised topic which is accepted by many people whereas in the East, heavily criticised. The openness in western societies with the spread of free secular materialistic thought occurred after the Enlightenment period, has pushed people towards the concept of atheism, especially in the younger generation. On the other hand, the East has much harsher rules when dealing with the influx of atheism where some countries believe death by execution is the solution. This pushed them to westernised way of thought where they began to fight Islamic beliefs, and of course under the support and protection of western regimes that they used as tools against Islam, many managed to flee their countries and go to the west as they consider that religion restricts and prevent them from achieving their goals, while atheism makes them free from all values and allows the achievement of freedom, without any restrictions. From here we see that the spread of Atheism in the Muslim countries stems from western atheism. It is thought that the increase of East atheism is due to cultural, intellectual, educational, psychological, political, social, and religious reasons and it is our duty as Muslims to find out why this is and how to solve it from the concept of Islamic beliefs the same way Imam Sadiq would by adopting a logical concept to convince the atheists during their theological debates and arguments. Due to their lack of evidence, it was not long before their theories were being disproved with one example being from the famous British philosopher Anthony flew was a strong advocator for atheism wrote a book called “Thereis a God” in the later days of his life.
۱۰۴۶۴.

بیراهه موفقیت دانشگاهی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ مرداد و شهریور ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۸۹) 233 - 241

کلیدواژه‌ها: کتاب «جامعه پذیری دانشگاهی» موفقیت دانشگاهی کیفیت اوضاع دانشگاهی نقد کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۳۱
سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی در سال 1395 کتابی با عنوان «جامعه پذیری دانشگاهی: مهارت ها و راهبردهایی برای بهبود کیفیت زندگی و موفقیت دانشگاهی» منتشر کرده است. این کتاب پیرامون بعضی ابعاد کیفیت اوضاع دانشگاهی به رشته تحریر درآمده است. نویسنده در نوشتار حاضر، با مقایسه محتوای کتاب مذکور با کتاب Your Guide to College Success: Strategies to Achieving your Goals اثر Santrock و Holonen، کتاب جامعه پذیری دانشگاهی را در بوته نقد و بررسی قرار داده است.      
۱۰۴۶۵.

The Quranic Word mawālī in Zachariah’s story: Seeking an Ethiopian Connection(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 165 - 176

کلیدواژه‌ها: priestly division New Testament John the Baptist etymology

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۱ تعداد دانلود : ۲۸۲
The meaning of the word mawālī used on the Quranic verse 19:5 and the thing which is inherited by John was a subject of debate in exegetic literature, without any clarification about its lexical origin. In this survey, the main question is about the lexical origin of the word, as well as the cultural roots of the position which the story is speaking of. Also, the article is seeking a proper understanding of the word and the verse being relevant to the context and make the Zachariah’s story in the Sura 19 consistent.Concerning methodology, the article uses etymology of keyword mawālī based on comparative Semitic studies from one side and clarification of the story as a whole by a comparison between the Quranic account with relevant passage in the New Testament and some connected material in Jewish literature. According to given evidence, the word mawālī in the verse 19:5 is supposed to be a term coming from the New Testament. The basis is the Geez word mawāʿǝl meaning 'daily (duties)', used in Ethiopian version of Gospel of Luke to refer to ‘priestly division’ in Jewish tradition. The secondary layer is South-Arabian and Ethiopian root meaning 'to guard' which contaminated to the previous term and relates to the Jewish Rabbinic term mišmārōt. It is a Christian-Jewish blending appeared in pre-Islamic Ethiopia. Then, the Quranic word mawālī in the verse 19:5 was not a regular Arabic word, but a Judeo-Christian arabicized term with Ethiopian origin.  
۱۰۴۶۶.

فلسفه امامت و جایگاه آن در اندیشه ملاصدرا ؛ با تأکید بر شرح اصول کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶) 13 - 30

کلیدواژه‌ها: فلسفه امامت اثبات وجود امام قاعده امکان اشرف خصائص امام شرح الاصول الکافی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۹
تأمّل در مباحث کتاب شرح الاصول الکافی نشان میدهد که صدرالمتألهین در این اثر سعی نموده امامت و ماهیت آن را بعنوان مقامی انتصابی از جانب خداوند با حقیقتهای بیان شده در سخنان ائمه معصومین(ع) تفسیر و تطبیق نماید. ملاصدرا با وجود صبغه عقلی و شرعی مفهوم امامت و رهیافتهای گوناگون در این زمینه ، هرگز به قرائت بشری و غیرالهی از این منصب نپرداخته، بلکه با اصالت بخشی و توجه به آموزه های روایی و باورهای کلامی شیعه، در تبیین روایات «کتاب الحجه» بعنوان بخشی از کتاب الکافی، بر فرابشری و الهی بودن این مقام پافشاری میکند. او هنگام بحث از مفهوم امامت، ضمن طرح و نقد دیدگاه فرقه های مختلف اسلامی در موضوع نصب، وجود امام(ع) را براساس قاعده امکان اشرف ضروری میداند و ویژگیها و امتیازهایی را برای اثبات حجت بودن امام(ع) برمیشمارد.
۱۰۴۶۷.

کامل بودن دین در گرو گزاره های دینی یا وجود حجّت مفترض الطاعه؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 5 - 27

کلیدواژه‌ها: آیه اکمال اکمال دین دین کامل امامت حجت مفترض الطاعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۰۸
کامل بودن دین اسلام، یکی از باورهای ضروری مسلمانان است و آیه اکمال نیز سندی محکم بر این دعوی است؛ اما هیچ گاه دانشمندان مسلمان، این پرسش را که چه چیز یا چیزهایی سبب کامل بودن اسلام است؟ به صورت یک پرسش مستقل مورد کاوش قرار نداده اند. با وجود این، با دقت در همین احتجاج ها و یا برخی از اشکالاتی که به عنوان دفع دخل مقدّر، ذیل آیه کریمه آورده اند می توان دریافت که از نگاه عموم مسلمانان، کامل شدن روند نزول و تبلیغ گزاره های دینی (اعم از قرآن و سنت) علت کامل شدن دین است. نگارنده با به چالش کشیدن این سخن، اثبات می کند که کمال اسلام، نه در گرو گزاره های تبلیغ شده از سوی پیامبر که در گرو وجود شخص حجّت مفتَرَض الطاعه خداوند است که مصداق آن در زمان پیامبر (ص) خود ایشان و پس از آن امامان دوازده گانه اند.
۱۰۴۶۸.

تحلیل قرآنی- روایی گامهای بین المللی تمدن سازعصر ظهور از منظر حضرت آیت الله خامنه ای

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۳۸ 59 - 82

کلیدواژه‌ها: گامهای تمدن ساز گامهای بین المللی بیانیه گام دوم انقلاب آیت الله خامنه ای عبودیت تبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۲۰
ایجاد دنیای اسلام و تمدن بین المللی اسلامی، به عنوان پنجمین مرحله از فرایند تحقق هدف های اسلامی در بیانات رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای و بیانیه گام دوم انقلاب، نوید بخش آرمان بزرگ انقلاب یعنی «  ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای ظهور»است. امید به آینده در دیدگاه ادیان مختلف،از توجه خاصی برخوردار است. در راستای ترسیم دیدگاه حضرت آیت الله خامنه ای به عنوان اندیشمند دینی در سه فردی، اجتماعی و بین المللی،مقاله پیش رو با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای در صدد است به تحلیل قرآنی_ روایی گام های بین المللی تمدن ساز  عصر ظهور از منظر ایشان بپردازد.یافته های پژوهش حاکی از آن است که مهمترین به این گام ها، دارای دو بعد« سلوک بینشی» و« سلوک عملی» است. ایمان به خدا و باور به وعده های الهی در بعد  بینشی و قدرتمندی، عبودیت و تبری در بعد عملی،  از مهمترین گام های بین المللی، از منظر رهبر معظم انقلاب در این عرصه شمرده شده که هر دو بعد نیز دارای مویدات قرآنی و روایی است.
۱۰۴۶۹.

راهبردهای مقاومت پیامبر اکرم (ص) و جامعه ایمانی در برابر دشمنان از نگاه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 115 - 138

کلیدواژه‌ها: راهبردهای قرآنی مقاومت پایداری جامعه ی ایمانی پیامبر اکرم (ص) دشمنان هجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۲۳۲
انبیای الهی و جوامع توحیدی همواره دشمنانی داشته اند و این دشمنان هماره در پی نابودی آنان بوده اند؛ اما خداوند متعال با هدایت و یاری خود، نقشه دشمنان را بر هم زده و مانع تحقق اهدافشان شده است که قرآن کریم به بیان برخی موارد از آن مانند حکایت نوح، ابراهیم و موسیپرداخته است. پیامبر اکرم(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبود، بلکه حتی نسبت به دیگر پیامبران بیشترین اذیت ها را تحمل کرد. هرچند کمیّت و کیفیت این هجمه ها از سوی دشمنان در طول ۲۳ سال هدایت ایشان متفاوت بود، اما دشمنان در دو دوره قبل و بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) به گونه های مختلف در پی نابودی شخص ایشان و جامعه ایمانی تشکیل شده بودند. در این میان، خداوند متعال با بیان راهبردهایی از طریق قرآن کریم، با این تهدیدها مقابله نموده و نه تنها مانع فروپاشی جامعه نوپای اسلامی شده است، بلکه موجب رشد آن را فراهم کرده است تا به آنجا که موجب حیرت همگان گشته است (فتح، 29). این فرایند مقاوم سازی پیامبر اعظم(ص) و جامعه اسلامی به گونه ای مناسب با شرایط و اوضاع پیرامونی جامعه توحیدی طراحی شده است که با پیگیری خط سیر آن، می توان به راهبردهای مختلف قرآنی در زمینه مقاومت دست یافت. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای به تبیین راهبردهای مقاومت پرداخته است و راهبردهایی مانند مرزبندی اعتقادی، رویگردانی از دشمن، هجرت، عدم اطاعت و همیاری دشمن، صبر، اندوهگین نشدن از توطئه ها، قتال (جهاد نظامی)، پرهیز از دوستی با دشمن، سرسختی و نفوذناپذیری را بررسی کرده است.
۱۰۴۷۰.

عوامل زمینه ساز تسلط شیطان بر انسان؛ با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 5-18

کلیدواژه‌ها: شیطان هوای نفس دنیا تربیت اخلاقی سقوط اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷ تعداد دانلود : ۳۹۷
این پژوهش با هدف بررسی عوامل زمینه ساز تسلط شیطان بر انسان، با تأکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی(قدس سره) انجام شده است. از آنجاکه قرآن کریم کمال نهایی انسان را قرب الهی می داند، راه رسیدن به کمال نهایی و سعادت، اطاعت و عبادت خداست. اما این سعادت به دلائلی دچار انحراف می گردد، به گونه ای که انسان دچار سقوط اخلاقی می شود. یکی از عوامل انحراف از این مسیر، شیطان است. هدف از این پژوهش، آشنایی هر چه بیشتر خواننده با عوامل زمینه ساز تسلط شیطان می باشد تا انسان با آشنایی آن در مسیر تربیت اخلاقی، دچار انحراف و سقوط اخلاقی نگردد. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، به عوامل زمینه ساز تسلط شیطان بر انسان و سقوط اخلاقی انسان بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از این است که غفلت زدگی، هوای نفس، دنیای مذموم، حذف عنصر تزکیه و تربیت، همنشینی با اهل لهو، اختلال در قوای ادراکی، وهم و خیال، ترک اعمال صالح و التذاذ از حرام، آرزوهای طولانی، غضب، تنهایی، بیکاری، عُجب و لذت بردن از مدح و ثنای دیگران از عوامل زمینه ساز تسلط شیطان است.
۱۰۴۷۱.

جمالیه التعریف فی سوره الملک المبارکه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۸) 143-166

کلیدواژه‌ها: القرآن الکریم سوره الملک البلاغه التعریف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۴۷
إحدی القضایا الهامه فی البلاغه موضوع التعریف والذی یندرج من ضمن علم المعانی ولاستخدام التعریف أغراض بلاغیه کثیره یمکن استشفافها فی القرآن أی استشفاف ولاستخدام الکلمه معرفه أرجحیه لما یحتویه من معنی لایمکن التعبیر عنه بالتنکیر. وإن التعریف یعتبر من الأسالیب البلاغیه التی تقتضیها أحوال المخاطبین و یقصدها المتکلم وقد تکلم النحاه عنها من الناحیه الإعرابیه المحضه والبیانیون وأما علماء البلاغه کان حدیثهم من زاویه أخری و مجال آخر حیث تحدثوا عن الأغراض و الدواعی التی یکون من أجلها التعریف. وفی ظل ما تضمنته سوره الملک الکریمه من أغراض سنقف أمام بعض ما ورد فیها من التعریف لنکشف عن اسرار التعبیر به مستعینین بآراء العلماء. للوصول علی هذا الهدف اعتمدنا علی المنهج الوصفی التحلیلی. لهذا قمنا بإحصاء هذه الظاهره وتبیین جمالیاتها فی خلال هذه السوره وأوردنا المعانی الرائعه لها فی بعض الآیات کالتعظیم والتوبیخ والاختصار والایجاز وتقریع المخاطب و... ونتائج البحث تشیر إلی أنّ الضمیر یدّل أحیانا علی تمییز للمتکلم والإشاره تدلّ علی القرب الحقیقی وقد تأتی لتوبیخ الکفار فالموصول قد یأتی فی السورهلإفاده عظمه وتحقق الغرض من الآیه.
۱۰۴۷۲.

بررسی موانع فرزندآوری از منظرآیات و روایات (با رویکرد نقد ادّله فمینیسم)

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 99 - 126

کلیدواژه‌ها: تفسیر آیات فمینیسم روایات فرزندآوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۲ تعداد دانلود : ۳۷۹
اسلام ضمن احترام به جایگاه زنان، آنان را به ازدواج و تشکیل خانواده سفارش کرده، چرا که زنان را مقوّم خانواده و تکثیر نسل می داند؛ در حالی که فمینیست ها نسبت به نقش حیاتی زایش زنان که استمرار نسل بشر وابسته آن است، دیدگاه چالش برانگیزی دارند و این مسئله عاملی برای کاهش باروری و نرخ رشد جمعیّت شده که به عنوان چالشی جدّی با پیامدهای بسیار، جوامع انسانی را تهدید می کند. پژوهش تحلیلی حاضر که داده های آن به روش کتابخانه ای گردآوری شده به بررسی و نقد باور فمینیست ها در خصوص عدم فرزندآوری زنان از منظر تفسیر آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم السلام) پرداخته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که استدلال فمینیست ها همچون کتمان غریزه مادری، رفع ستم بر زنان با نیاوردن فرزند، اولویت اشتغال بر داشتن فرزند و غیره با آموزه های اسلام ناسازگار است و راهکار همجنس گرایی، تجویز استفاده از فناور ی های نوینِ تولیدمثل، همچون خرید نطفه و غیره بن بست هایی است که نوعی از ظلم را به نوعی دیگر تبدیل می کند. غافل از اینکه زنان آنگاه در سلامتند که میل فطری و هویّت حقیقی خود را رشد دهند، لذا زنان مسلمانی که تحت تأثیر افکار فمینیست با ژستی روشنفکرانه از ایفای نقش مادری فاصله گرفته اند، در حقیقت از جایگاه ارزشمند خود فاصله گرفته اند.
۱۰۴۷۳.

بررسی و بازسازی آثار ابوالمفضل شیبانی؛ سرنخ هایی تازه در شناخت شخصیت وی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۱۹۱) 93 - 119

کلیدواژه‌ها: ابوالمفضل شیبانی کتاب های ابوالمفضل شیبانی ک‍ت‍اب‍ش‍ن‍اس‍ی تحلیل متون بازسازی کتاب های گم شده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۱۷۴
ابوالمفضل شیبانی از راویان بسیار فعالی است که نامش در انبوهی از سندهای احادیث فریقین به چشم می خورد. با وجود اهمیت بالای این راوی، تا کنون پژوهشی همه جانبه درباره شخصیتِ وی انجام نشده و بیش تر به تعبیرهای کلی موجود در تضعیف وی در منابع رجالی، بسنده شده است که در نتیجه آن، احادیث وی از اعتبار ساقط شده است. در این میان، یکی از منابع مهمی که می تواند ما را به قضاوتی دقیق تر درباره وی رهنمون سازد، توجه به عنوان کتاب های وی و بازسازی آن هاست. در این مقاله، به این امر پرداخته شده و در این راستا، علاوه بر فایده های تراثی و آشنایی با برخی جنبه های شخصیتی ابوالمفضل، قرینه های تازه ای که گرایش مذهبی وی را برای ما روشن تر می سازد، کشف شده و هم چنین از نظر رجالی نیز نکته هایی سودمند یافت شد که دو استدلال در تضعیفِ وی را می تواند خدشه دار سازد.
۱۰۴۷۴.

بررسی تطبیقی قسم های استدلالی از دیدگاه فراهی و بنت الشاطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیایی ۲۰) 87-108

کلیدواژه‌ها: سوگند قسم های الهی عبدالحمید فراهی عایشه بنت الشاطی قسم های استدلالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۱۲
بحث قسم های استدلالی، دیدگاه جدیدی است که برخی صاحب نظران به آن تصریح کرده اند که ضرورت تبیین و تصویر صحیح آن، غور در دیدگاه ها و بررسی تطبیقی آراء متفکران را می طلبد. در این راستا، این نوشتار از رهگذر روش توصیفی، تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به تطبیق آراء دو اندیشمند قرآنی؛ استاد عبدالحمید فراهی و استاد عایشه بنت الشاطی پرداخته است که پس از مروری کوتاه بر مبانی نظری این دو صاحب نظر، به مقایسه آن پرداخته است. وجه اشتراک آنان در مخالفت با دیدگاه مشهور در حکمت قسم و ایراد بر وجه تعظیم و تأکید قسم های الهی است و همچنین اصرار بر وجود ارتباط این قسم ها در راستای استدلال و باورپذیر شدن مضمون جواب قسم. تمایز این دو دیدگاه در بیان گستره و پیشینه الفاظ قسم و کیفیت استدلال به قسم های الهی است. بر اساس دیدگاه فراهی می توان هر یک از سور اقسام را در سه بخش قسم، جواب قسم و محتوای سوره، در نظر گرفت و فرایندی را برای کشف ارتباط این سه بخش، طراحی نمود. در این فرایند، جواب قسم به عنوان محور اصلی سوره در نظر گرفته شده که بقیه آیات سوره، در راستای اثبات این محور اصلی قرارگرفته اند.
۱۰۴۷۵.

امکان سنجی کاربست اصل تناسب در حدود

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه میان رشته ای فقهی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 25 - 50

کلیدواژه‌ها: حدود حقوق کیفری اسلام اصل تناسب اصل فردی کردن مجازات ها تغییربرداری مصلحت مدار کیفرهای حدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۵ تعداد دانلود : ۲۷۰
در تلقی رایج، راهیابی اصل تناسب به تعزیرات، و راه نیافتن آن به حدود، به عنوان یکی از تفاوت های حد و تعزیر برشمرده می شود. این تفاوت، به نوعی، ناشی از ثَبات مطلقی است که در تلقی رایج، برای کیفرهای حدی، از جهت نوع، میزان و کیفیت اجرای مجازات وجود دارد. اصل تناسب به حدود راه ندارد، چراکه بنا بر فرض، کاربست این اصل، مستلزم انعطافی است که حدود فاقد آن است. این مقاله با رویکردی تحلیلی - انتقادی نشان می دهد که شارع مقدس اسلام، نهایت اهتمام خویش را برای به کارگیری اصل تناسب در حدود به خرج داده است. این امر، به نوبه خود، ادعای راه نیافتن اصل تناسب به حدود را به نوعی نفی می کند. از سویی، بنا به تأکید شارع مقدس اسلام به «اصل عدالت»، به عنوان مبنای اصل تناسب، می توان و باید، با تکیه بر ظرفیت هایی که برای تغییربرداری مصلحت مدار در کیفرهای حدی وجود دارد، جریان اصل تناسب در همه کیفرها، اعم از حد و تعزیر را هماره تقویت و تضمین نمود. بدین ترتیب، حد و تعزیر از جهت کاربست اصل تناسب تفاوتی نخواهند داشت.
۱۰۴۷۶.

«تقدیم و تأخیر» در تفسیر احسن الحدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 96 - 117

کلیدواژه‌ها: تقدیم و تأخیر زیبایی های قرآن تفسیر احسن الحدیث آیت الله قرشی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۱۰
بررسی نحوه چینش کلمات در عبارات قرآن کریم و جابجایی واژه ای با واژه دیگر که به جهت افزایش زیبایی ظاهری یا بیان نکته ای خاص معنایی انجام شده است در علم معانی ذیل عنوان «تقدیم و تأخیر» مورد بحث قرار می گیرد و دانشمندان علوم قرآنی و مفسران نیز به تناسب، به تبیین آن پرداخته اند، پژوهش حاضر با هدف بررسی زیبایی های ظاهری و محتوایی قرآن در تفاسیر همه فهم و معاصر قرآن، به بررسی مسئله «تقدیم و تأخیر» در «تفسیر احسن الحدیث» آیت الله قرشی پرداخته است که با گردآوری، طبقه بندی و تحلیل موارد مذکور در این تفسیر سامان یافته است. نویسنده پس از ذکر انواع تقدیم و تاخیر و بررسی شیوه های مختلف بیان آن در تفسیر احسن الحدیث و اشاره به منابع مفسر مذکور در این امر، نتیجه گرفته است که از نظر این تفسیر مهم ترین اغراض تقدیم و تأخیر در آیات قرآن، حصر و اختصاص، تأکید بر اهمیت مطلب، بیان شرافت و فضیلت، بیان عظمت، بیان تقدم وجودی، توجه به سیاق، بیان قبح مطلب و رعایت فواصل آیات است. همچنین این کتاب در برخی موراد نظر متقدمان در برخی جابجایی های کلمات را نپذیرفته و البته در موارد نادری هم بحث تقدیم و تاخیر را به صورت نادرست به کار برده است.
۱۰۴۷۸.

تفسیر علمی آیه مرج البحرین با رویکرد شبهه پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های علم و دین سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 247 - 266

کلیدواژه‌ها: تفسیر علمی مرج البحرین شبهه کتاب نقد قرآن سها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۳۳۱
در قرآن کریم سخن از دو دریاست که یکی شیرین و دیگری شور و تلخ بوده که این دو با هم تلاقی می کنند، اما بر هم غلبه پیدا نمی کنند و از آنها لولوء و مرجان نیز استخراج نیز می-شود. درباره اینکه مقصود از این دو دریا چیست و مصداق آن کدام است در میان مفسران آراء مختلفی وجود دارد که این آراء از جنبه های مختلف قابل نقد و بررسی هستند. در این میان عده دیگری تلاش می کنند این آیات را از جنبه علمی مورد نقد قرار داده و آن را خطای علمی قرآن کریم معرفی نمایند که شخصی به نام مستعار سها از جمله آنهاست. وی در کتابی با عنوان نقد قرآن دلایلی در نقد علمی این آیات ارائه کرده است. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده، قصد دارد با مراجعه به منابع معتبر علمی در حوزه زیست بوم شناسی، به نقد و بررسی ادعاهای مطرح شده پرداخته و ضمن بررسی آراء مفسران و محققان، عدم تعارض بین یافته های علمی با آیات مربوط به بحث را اثبات نماید. در این مقاله دلایلی ارائه می گردد که مقصود از واژه «البحرین» مصبهایی از نوع زبانه آب شور (Salt Wedge) می باشد که ویژگیهای آن، با همه اوصاف برشمرده از این دو دریا در قرآن کریم، در تطابق کامل است.
۱۰۴۷۹.

انگاره سازی معلم ثانی درباره نبوت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۶ 167 - 193

کلیدواژه‌ها: نبوت انگاره وحی سبب اول عقل فعال رئیس اول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۸۹
حکیم فارابی، فیلسوفی است که با رویکرد فلسفی برای اولین بار، با تفسیر عقلانی وحی، نبوت را از شکل مسئله ای صرفاً کلامی خارج کرد و درشمار مباحث فلسفی قرار داد. او با استفاده از روش استدلالی- برهانی، کلیاتی را درباره جایگاه پیامبری، چگونگی ارتباط یافتن پیامبر با عالم غیب و ویژگی های پیامبر اثبات کرد. وی برای بیان قوانین کلی نبوت، به ورود به جزئیات نیازی نداشته و برای بیان نظرهای خود، لزوماً از واژگان شناخته شده دینی استفاده نکرده است؛ بلکه اسمی را جانشین آن ها کرده و به انگاره سازی روی آورده است. سؤال موردنظر در این پژوهش، آن است که نبوت در آثار معلم ثانی، چگونه مطرح شده و او چگونه درباره این مسئله انگاره سازی کرده است؛ درضمن، این انگاره جدید با نبی چه نسبتی دارد و به عبارت دیگر، وی چه تصویری از نبی در فلسفه اش ترسیم کرده است. یکی از نتایج پژوهش حاضر، پس از اثبات ادعای مطرح نشدن مبحثی مستقل تحت عنوان نبوت و همچنین به کارنرفتن لفظ «نبی» (مگر در اولین مرحله از فرایند شکل گیری انگاره)، با استفاده از تبیینی که فارابی درباره وحی انجام داده، این است که وی از رئیس اول به عنوان گیرنده وحی یاد کرده و با بهره گیری از وجه اشتراک موجود میان تعریف های صورت گرفته درباره رئیس اول و نبی، ذهن مخاطب خود را به سوی موضوع نبوت سوق داده است. در تفکر او، رئیس اول در مدینه فاضله و با قید علی الاطلاق، مطابق با نبی است. درضمن تصریح به این همانیِ فیلسوف علی الاطلاق و رئیس اول، این همانیِ نبی و فیلسوف نیز تأیید می شود و چالش پیش آمده درباره پایین آوردن مقام نبی نسبت به مقام فیلسوف در تفکر فارابی ازبین می رود.
۱۰۴۸۰.

تحریف عهدین از منظر قرآن و عقل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۵ 75 - 90

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم عهدین مفسران ادیان آسمانی تحریف لفظی تحریف معنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۳۲۷
در گستره دین پژوهی، تحریف کتابهای آسمانی مسئله ای است که از دیرباز ذهن و زبان دانشیان این عرصه را به خود واداشته است. دست نخوردگی و سلامت این کتابها در پذیرش و اعتبار آیینهای مربوط به آن سهم به سزایی دارد. اگرچه از منظر قرآن و حدیث ادیان پیشین نسخ شده و پیروی از آن روا نیست، اما برای پیروان ادیان پیشین و نیز مسلمانانی که به نسخ آن باورمند نیستند یا نسبت به آن تردید دارند تحریف کتابهای آسمانی می تواند دلیلی استوار و تعیین کننده برای روا دانستن یا ندانستن پیروی از آن باشد. با کاوش در آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) و سخنان مفسران فریقین به روشنی برمی آید مجموعه ای که امروز به عنوان عهدین (کتاب مقدس= بایبل) می شناسیم فراوان دچار تحریف لفظی و معنوی شده است؛ نیز با استدلالهای عقلی برنهاده بر مبانی نقد سندی و محتوایی متن هم چون: بررسی اتصال سند، اعتبار نسخه ها، تک نسخه یا چندنسخه بودن، مقایسه نسخه ها و کاویدن همسانی یا ناهمسانی آن، داشتن یا نداشتن تعارض و تناقض در نسخه واحد، در بر داشتن نسبتهای ناروا و سخنان زننده به خداوند و پیامبران، نامعقول بودن بسیاری از جمله های آن و...- به همین نتیجه می رسیم.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان