علی راد

علی راد

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۸۳ مورد.
۱.

اسطوره بخارا :مروری انتقادی بر کتاب «طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها» (2)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 295 - 322

کلید واژه ها: القاب علمی لقب امیر المومنین فی الحدیث اسطوره بخاری نقد کتاب طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها نقد نقد کتاب نقد تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۲
مسئله اصلی این مقاله تحلیل انتقادی رویکرد و محتوای کتاب « طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها » در نام گذاری محمد بن اسماعیل بخاری به لقب امیر المومنین فی حدیث است. مولف کتاب این لقب را  مشهور ، صحیح و بی نیاز از بحث و نظر می داند . پژوهه فرا رو با بهره گیری از نقد تاریخی به مثابه روش تحلیل و لقب پژوهی اجتهادی به مثابه منطق توصیف ساختار، مضمون و تاریخ گذاری القاب علمی ، رَوایی و صحت ادعای مولف کتاب را به آزمون سپرده است. یافته های مقاله اثبات می کند که مبانی این ادعا مخدوش است ، رویکرد و روش اثبات آن سست و با اصول و قواعد لقب پژوهی اجتهادی ناسازگار است. دستاورد مقاله تبیین اثر پذیری این ادعا از اندیشه های سلفیان معاصر در اسطوره سازی از بخاری به منظور ایجاد هراس و انسداد در مسیر جریان نقد بخاری است که در سده معاصر از سوی جریان های حدیث پژوهی اهل سنّت ، امامیه و خاورشناسان در حال توسعه است .
۲.

طومار (2): جستارها و یادداشت هایی در اسلام شناسی و نقد کتاب

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 147 - 154
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۲
سلسله یادداشت هایی که زیر عنوان طومار در هر شماره آینه پژوهش منتشر خواهد شد، در بردارنده مطالبی است در حوزه اسلام شناسی و نقد کتاب. در شماره یک طومار عناوین زیر را می خوانید: بایسته های تحول فرهنگی : نیم نگاهی به چالش های فرهنگی اخیر  ایران نگاه بینا رشته ای به عفاف جنسی دین و اقتدار فرهنگی و نقش آن  در هندسه جهانی گزیده ای از جلسه نقد کتاب: «دین و مدل های فرهنگی» تالیف دکتر علیرضا قائمی نیا
۳.

در امتداد اسطوره و سَراب: مروری انتقادی بر کتاب «طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها»

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ مهر و آبان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰۲) 247 - 283

کلید واژه ها: جامعه الأزهر سلفیه معاصر پروژه دفاع از بخاری اسطوره بخاری اسطوره امیر المومنین فی الحدیث نقد کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۱
کتاب «طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها» تالیف آقای دکتر عادل عزّازی اخیراً در چهار جلد و نزدیک به دو هزار و پانصد صحفه وزیری در قاهره مصر منتشر شده است. این کتاب رساله دکتری مولف در دانشکده علوم حدیث جامعه الأزهر مصر است که با رتبه ممتاز دفاع شده است. موضوع محوری این کتاب پاسخ به نقدهای شیعه علیه کتاب الجامع الصحیح بخاری است که در سده معاصر از سوی نویسندگان شیعی به ویژه ایرانی تبار در نقد و ارزیابی کتاب الجامع الصحیح و مولف آن منتشر شده است. گونهای از این نقدها ناظر به شخصیت بخاری و گونه ای دیگر ناظر به محتوای احادیث کتاب الجامع الصحیح است. مسئله اصلی این مقاله تحلیل انتقادی فصل شناخت نامه بخاری از مجلد نخست این کتاب است که با رویکرد آسیب شناسانه به نقد محتوای این فصل و رویکرد مولف در تدوین آن پرداخته است. یافته های این مقاله اثبات می کند که رویکرد اسطوره سازی از بخاری در کتاب دکتر عزّازی مشهود است و مدعیات ایشان در ترجمه بخاری با چالش ها و نقدهای جدی تاریخی مواجه است. تحلیل انتقادی نویسنده مقاله بر چارچوب نظری خاص در نقد میراث مسلمین استوار است که در بخش نخست مقاله به تبیین آن پرداخته است. جستار اوّل به موضوع نقد الجامع الصحیح در کشاکش نقد و دفاع جریان های فکری سده معاصر اختصاص دارد . در جستار دوّم رویکرد اسطوره گرایی در ترجمه نگاری بخاری تحلیل شده است. در جستار سوم اسطوره «بخاری؛ امیر المومنین فی حدیث» تحلیل و نقد شده است.  
۴.

طومار (1): جستارها و یادداشت هایی در اسلام شناسی و نقد کتاب

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ مهر و آبان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰۲) 73 - 80
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰ تعداد دانلود : ۱۱
سلسله یادداشت هایی که زیر عنوان طومار در هر شماره آینه پژوهش منتشر خواهد شد، در بردارنده مطالبی است در حوزه اسلام شناسی و نقد کتاب. در شماره یک طومار عناوین زیر را می خوانید:   از علم تا شبه علم در اسلام شناسی صحابه محور نقش مذهب در نقد صحیح بخاری تناقض در  مفهوم انگاره نقد السنّه به احترام فضیلت او: استاد شفیعی کدکنی و کتاب قلندریه در تاریخ حوزه علمیه قم و کتابخانه تخصصی علوم حدیث: کتابخانه تراز تشیع در هزاره سوم؛ بایسته ها و کارکردها
۵.

طومار (3): تصحیح احادیث مقلوبه به مثابه آزمون در کشاکش نفی و اثبات

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ بهمن و اسفند ۱۴۰۲ شماره ۶ (پیاپی ۲۰۴) 153 - 161

کلید واژه ها: قلب حدیث احادیث مقلوبه اختبار فقیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۷
قلب به معنای وارونه ساختن بخشی از سند یا متن حدیث با گونه های متنوع آن از جمله اسباب ضعف هماره مورد توجه دانشوران علم نقد الحدیث بوده است . احادیث آمیخته به قلب شایسته استناد نیستند و قلب عمدی حدیث سبب تضعیف راوی و از عوامل ترک احادیث او دانسته شده است. از جمله چالش های قلب حدیث مسئله مستثنیات آن هم چون بهره وری از قلب حدیث به مثابه شیوه ای برای اختبار محدّثان و فقیهان است . این مقاله به نقد و ارزیابی این مهم در تاریخ حدیث مسلمین پرداخته است .  
۶.

تحلیل نظری غرر آیات در آرای قرآن پژوهان با رویکرد اخلاقی و تربیتی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۲) 107 - 128

کلید واژه ها: آیا ت غرر آیا ت جواهر افضل و فاضل کلید و مفتاح توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۷۸
یکی از مسائلی که در طول تاریخ نظر عده ای از قرآن پژوهان و مفسران را به خود جلب نموده، بحث در زمینه مفاهیم، مضامین و آیات و سوره های بنیادین و کلیدی قرآن کریم است که نقشی اصیل، مرجع و گاه جامع در تفسیر برخی آیات دیگر دارند. این دغدغه در میان آنان منجر شد که هر یک، اصطلاحاتی را برای این مفاهیم و آیات و سوره ها برگزینند. این تحقیق با روش تحلیلی، به کتاب ها و آثار قرآن پژوهان از قرن پنجم هجری تا دوره معاصر مراجعه و اصطلاحات متعدد در این زمینه را استخراج و تحلیل نموده و به چیستی و مؤلفه های عناوین وضع شده توسط آنان پرداخته و به برخی نکات اشتراک و افتراق آنها دست یافته است. بررسی ها نشان داد که با شش واژه برای نشان دادن مفاهیم و آیات برگزیده قرآن مواجهه ایم که عبارت اند از: 1- محکم، 2- جواهر، 3- افضل و فاضل، 4- کلید، 5- مضامین اصلی، 6- غرر آیات. یکی از مؤلفه های مشترک همه اصطلاحات شش گانه «توحید» است که مهم ترین مبنای تربیت اخلاقی قرآن می باشد.
۷.

تبیین انعطاف پذیری نورونی از نگرۀ تجویز قرآن به مناسک عبادی و بازتاب آن در اشتدادپذیری ایمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال نوزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۵۱) 151 - 175

کلید واژه ها: انعطاف پذیری نورونی اشتدادپذیری ایمان تکرار توجه هیجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۸
برخلاف خوانش سنتی از نظریه تکامل که نگره ای پایین به بالا دارد و کنش های انسانی از جمله باورمندی دینی را مقهور علیت ژنی و مم ها معرفی می کند، خوانش نوین نگره ای بالا به پایین دارد و سازوکارهایی را ارائه می کند که طی آن چگونگی بروز ژن ها از بالاترین سطوح زیستی کنترل می شود. انعطاف پذیری نورونی[1] از جمله این سازوکارهاست. مسئله این پژوهش واکاوی و تبیین مؤلفه های اشتدادپذیری ایمانِ اختیاری در چارچوب مفهومی ِنوروبیولوژیک و مقایسه آن با مؤلفه های مناسک عبادی، به ویژه نماز، مطابق آموزه های قرآنی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و به صورت مقایسه ای صورت گرفته است و یافته های تحقیق نشان می دهد وجود سه مؤلفه همپوشان در مناسک دینی توصیه شده قرآنی و یادگیری در دانش اعصاب، یعنی تکرار، توجه و هیجان، به انعطاف پذیری نورونی و اشتداد ایمان فرد منجر می شود. این مهم توجیه کننده علیت ذهنی و مقوّم سطحی از اختیارگرایی در ایمان است.
۸.

بررسی رویکرد ادبی نویورث در تحلیل متن قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های اسلامی خاورشناسان سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 7-37

کلید واژه ها: نویورت رویکرد ادبی تحلیل گفتمان نظریه ارتباطی بستر تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۳
مطالعه قرآن به منزله اثری ادبی رویکرد نویورت در تحلیل متن قرآن است. وی بررسی دقیق ساختارها و محتوای قرآن را لازمه تبیین جایگاه قرآن در میان متون مقدس و نیز در میان مسلمانان می داند. رابطه فرم و محتوا در قرآن و بیان ویژگی های آن در بستر تاریخی و بیان چگونگی شکل گیری این رابطه موضوعی است که مورد توجه نویورت بوده است. رویکرد ادبی وی بر مبنای نظریه ارتباطی است. نویورت قرآن را متنی ارتباطی و در تعامل با بستر و بافت تاریخی زمانش و در عین حال متنی مستقل و پویا می داند که توانسته به اهداف الهیاتی اش دست یابد. در این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی رویکرد و روش نویورت در مطالعه قرآن تبیین شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که نویورت برای دستیابی به فرایند ارتباطی قرآن از روش تحلیل گفتمان بهره برده است.تحلیل گفتمان بستر مناسبی برای تحلیل فرایندهای ارتباطی است و نویورت در تحلیل موفقیت قرآن در ایجاد ارتباط با مخاطبانش از آن بهره برده است
۹.

ارزیابی وجوه معنایی «سائق» و «شهید»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هجدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 103 - 134

کلید واژه ها: سائق شهید نبی وصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۸ تعداد دانلود : ۳۱۵
مفسران درباره سنخ دو مفهوم «سائق» و «شهید» در آیه «وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهیدٌ» (ق، 21) و مورد خطاب «أَلْقِیا فی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفَّارٍ عَنیدٍ» (ق، 24) وجوه معنایی گوناگونی را خاطر نشان ساخته اند. بیشتر مفسران بر این باورند که مفاهیم یادشده اشاره به دو فرشته دارند که یکی از آن دو نفس هر انسانی را به سوی محل حشرش رانده و دیگری بر آنچه عمل نموده، گواهی می دهد و این دو فرشته هر کافر سرکشی را به دوزخ وارد می سازند. ایشان در تأیید این دیدگاه به برخی از توجیهات ادبی و اخبار تفسیری متمسک شده اند. در عین حال، افزون بر نقصان های یافت شده در سند و دلالت مستندات روایی دیدگاه مشهور و نارسایی سیاق در تأیید این دیدگاه، پذیرش چنین معنایی با تکلف همراه بوده و با سایر آیات قرآن در این باره معارضت دارد. در این میان، با رویکردی سیستمی به کاربرد این دو مفهوم در نظام معنایی قرآن کریم، توجه به وحدت سیاق و روابط همنشینی، چنین استنباط می شود که دو آیه یاد شده یکی از خصیصه های مقام نبی و وصی را در خصوص سعایت کافران و واردساختن آنها به دوزخ بیان می دارد. چنین دیدگاهی با مستفاد از روایات تفسیری وارد شده از اهل بیت (ع) نیز همسو است. مقاله حاضر با روشی توصیفی تحلیلی دیدگاه های مفسران را دراین باره مورد پردازش قرار می دهد و در صدد تبیین تفوق دیدگاه یاد شده بر سایر وجوه معنایی است.
۱۰.

روش و الگوی نویورت در تبیین فرایند ارتباطی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 169 - 196

کلید واژه ها: نویورت هابرماس فرایند ارتباطی قرآن ادبی بینامتنیت بستر تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۰۷
رابطه بین قرآن و کتاب مقدس از موضوعات مورد علاقه محققان غربی است. آنجلیکا نویورت در مطالعات قرآنی خود با رویکردی زبان شناختی به تبیین این رابطه می پردازد. وی با انتقاد از تحقیقاتی که قرآن را کپی عربی انجیل و یا اقتباس از مسیحیت قلمداد کرده اند، قرآن را کتابی مقدس و مستقل می داند که از سویی توانسته است نقطه اوج کتاب مقدس بودن را به نمایش گذارد و از سوی دیگر، به اهداف الهیاتی خود جامه عمل بپوشاند. نویورت فرایند و چگونگی تخاطب قرآن با مخاطبانش را به شکل شفاهی و به مثابه یک درام بررسی می کند. وی قرآن را متنی ارتباطی و در تعامل با مخاطبان می داند که توانسته به اشکالات و پرسش های آن ها پاسخ دهد. محققان در این مقاله با بهره گیری از رویکرد توصیفی تحلیلی ابتدا به مرور نظریه نویورت و نیز نظریه کنش ارتباطی هابرماس پرداخته و سپس کاربست نظریه هابرماس را توسط نویورت تبیین نموده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که نویورت از «نظریه کنش ارتباطی» یورگن هابرماس بهره برده است. نویورت در بررسی درزمانی و سوره نگر خود برای تبیین یگانگی و استقلال قرآن در برخی موارد دچار خلط با رویکرد مسیحی شده است.
۱۱.

زینت گرایی و جوانی از منظر آیات قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 54 - 68

کلید واژه ها: ادوار حیات انسانی جوانی زینت قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۴۳۱
مطابق آیه ی:اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاهُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَهٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ(حدید/20)، برخی مفسران گرایش های پنجگانه ی، لعب، لهو، زینه، تفاخر و تکاثر را از جمله عمده ترین گرایش های انسانی برشمرده و آنها را با پنج دوره ی سنیِ حیات دنیوی انسان یعنی کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و کهنسالی مرتبط دانسته اند. در این میان گرایش «زینت» با دوره ی جوانی، یعنی بهار عمر و زیباترین فصل حیات دنیوی انسان، متناظر است. مطلق زیبایی، از جمله معانی زینت است؛ و از منظر قرآن جوان که درنهایت قّوت و از سویی بالندگی و زیبایی جسمی مصداق تامّ زینت است. این پژوهش درصدد تبیین اوصاف زینت گرایی از منظر آیات قرآن و تفاسیر آنها، و پیوند این گرایش با شاخصه های دوران جوانی از دیدگاه روانشناسی رشد است. مطابق آیات قرآنی زینت گرایی محدود به بازه ی سنی خاصی نیست، امّا ظهور و پدیداری این گرایش می تواند ایّام جوانی باشد.
۱۲.

جایگاه آموزه قرآنی ولایت در تفاسیر مفسران مدرسه تفسیری فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 291 - 314

کلید واژه ها: ولایت تفاسیر موضوعی مفسران مدرسه تفسیری فارس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۳۶
بدیهی است که آموزه قرآنی ولایت، یکی از عوامل نجاتبخش و هدایت آفرین در طول تاریخ بوده است. با کاوش در بستر تاریخی به پهنای 15 قرن، موفق به شناسایی بیش از 110 مفسر، و281 اثر تفسیری ریز و درشت از مدرسه تفسیری فارس شدیم. از بین این آثار، 82 اثر متعلق به تفاسیر موضوعی است و از بین این موضوعات، 11 مورد، اختصاص به آموزه قرآنی "ولایت" دارد، که در قالب عناوین مختلف چشم نوازی می نماید. رهیافت پژوهش آن است که مفسران مدرسه تفسیری فارس، از دیرباز به آموزه قرآنی ناب ولایت، اهتمام ویژه ای داشته اند، و خلق آثار تفسیری در این موضوع، مبین این مطلب است. پیدایش اولین اثر در حوزه تفسیر موضوعی و انتخاب موضوع ناب "ولایت" به عنوان نخستین موضوع انتخابی، دو اتفاق مبارک و هم زمان در مدرسه تفسیری فارس در قرن چهارم می باشد. بیش ترین آثار با عنوان «ما نزل من القرآن فی شأن امیر المؤمنین علی» نشان از پیوند و حب عمیق قلبی مفسران این خطه با امام علی(ع) است. مفسران این مدرسه از قرون اولیه تا کنون به خوبی دریافته اند که تبیین آموزه ناب ولایت، بدون نام مولا علی(ع) ممکن نیست.
۱۳.

نقد و بررسی نظر ریچارد بل درباره وحی و نبوت با تأکید بر مبانی کلامی شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶۳ ۲۹-۵۲

کلید واژه ها: ریچارد بل وحی قرآنی نبوت پیامبر(ص) مبانی شیعه فرهنگ زمانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۳۶۴
ریچارد بل قرآن را محصول تجربیات و افکار شخصیِ پیامبر(ص) درباره فقر معنوی مردم مکه می داند، مسئله این مقاله بررسی دیدگاه ریچاردبل درباره ماهیت وحی ونبوت است که به روش تحلیلی توصیفی با رویکرد انتقادی بر طبق مبانی کلامی شیعه نوشته شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که ریچارد بل ماهیت وحی را کشف و شهودی می داند و معتقد به تأثیرپذیری وحی از فرهنگ زمانه و گفتاری نبودن الفاظ قرآن است، در زمینه نبوت نیز معصوم نبودن پیامبراسلام(ص) در تلقی و ابلاغ وحی، ماهیت یهودی مسیحی و اﻣّﯽ نبودن وی را بیان کرده است، از دیگر نتایج قابل اشاره این است که دیدگاه بل از نظر مبانی کلامی شیعه مردود است؛ متن قرآن همچون معارف آن از سوی خدا نازل شده است لذا نمی توان به صِرف انعکاس فرهنگ زمانه و تعالیم سایر کتب آسمانی درباره وحی قرآنی و نبوت پیامبر اسلام(ص) قضاوت نمود وعصمت وی ضامن اطمینان مردم به وحی قرآنی است.
۱۴.

آیه سجده بر یوسف(ع) در تفاسیر امامیه؛ رهیافت ها و نظریه معیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال شانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 31 - 50

کلید واژه ها: آیات مشکله تفسیر امامیه توحید عبادی تعظیم والدین سجده بر یوسف (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۷۳۲
نظریه ثابت و معیاری میان مفسران امامیه در رفع تعارض ظاهر آیه «وَ رَفَعَ أَبَوَیْهِ عَلَى ٱلْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّدًا» با آیات حرمت سجده بر غیر خدا و آیات لزوم تعظیم والدین، وجود ندارد لذا رهیافت های متنوع ادبی، روایی، تاریخی، فقهی، کلامی و عرفانی در تفاسیر آنها دیده می شود. شماری مسجود را الله و سجده را سجده شکر و طاعت دانسته اند. دسته دیگر مسجود را یوسف(ع) و سجده بر او را غیر اختیاری یا تحیّت دانسته اند. برخی نیز یوسف(ع) را سجده گزار به پاس اجتماع دوباره خانواده خویش گفته اند. مسأله اصلی این پژوهه ارزیابی ادلّه این رهیافت ها و ارائه دیدگاه معیار در تفسیر آیه می باشد. نظریه معیار مبتنی بر مؤلفه های خاص خود مسجود را یوسف(ع) و سجده را احترام سیاسی در برابر مقام وزارت یوسف(ع) تفسیر کرده و تعارضات مفروض را رفع نموده است.
۱۵.

درآمدی بر اصول و کارکرد نقد در الصحیح من سیره الإمام علی«ع»

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال سی ام آذر و دی ۱۳۹۸ شماره ۵ (پیاپی ۱۷۹) 69 - 97

کلید واژه ها: نظریه نقد سیره نگاری انتقادی جعفر مرتضی عاملی سیره امام علی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۹۶۹
محقق عاملی از سیره نگاران معاصر امامیه در الصحیح من سیره الإمام علی(ع) دارای نظریه خاص در نقد و سنجش گزارش های تاریخی- حدیثی است؛ این نظریه بر اصولی استوار است که اساس نظریه وی را در نقد تشکیل می دهند؛ هم چنین پیامدهایی را برای محقق عاملی در سیره نگاری علی(ع) به ارمغان آورده است. مسئله اصلی این پژوهه بازیابی و تحلیل استنادی اصول و کارکردهای نظریه نقد در الصحیح من سیره الإمام علی(ع) است. مهم ترین اصول نظریه نقد محقق عاملی جامع نگری، اعتدال، اصالت، احتیاط، تاریخ گذاری، قرآن محوری و جریان شناسی است. پیرایش نصوص، دفاع از فضائل، پاسخ به شبهات، نوآوری و ابداع و آموزه شناسی از جمله کارکردهای نظریه نقد محقق عاملی در سیره نگاری علی(ع) است. برآیند پژوهش تأکید بر روشمندی محقق عاملی در نقد السیره و توصیف ابعاد سیره نگاری تحلیلی- انتقادی الصحیح من سیره الإمام علی(ع) است.
۱۶.

معناشناسی روایی، چیستی و مبانی اعتبار(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 147 - 168

کلید واژه ها: معناشناسی قرآن روایات اهل بیت (ع) معناشناسی روایی حجیت قول لغوی استشهاد لغوی به روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۱۳۱
معناشناسی روایی قرآن، به معنای منبع دانستن روایات اهل بیت(ع) در معناشناسی این کتاب الهی، ضرورتی است که با توجه به برخی کمبودها و کاستی ها در عملکرد لغویان و نیز مختصات معناشناختی قرآن، پیش چشم داشتن آن در فرآیندهای قرآن پژوهی نتایج شگرفی به دنبال دارد. ارزیابی مبانی اعتبار و کارآمدی رویکرد معناشناختی به روایات اهل بیت(ع) در فهم قرآن کریم، مسأله اصلی این نوشتار است. بررسی مصادر اولیه لغت عربی نشان از آن دارد که عملکرد لغویان در بازنمایی واقعیت های زبانی آن روزگار با آسیب های جدی روبه رو است. در مقابل به دلیل اوج فصاحت و سخنوری اهل بیت، هم ترازی زبان ایشان با سبک زبانی قرآن، ساختارمندی دستگاه نقل حدیث شیعه و ناچیز بودن آسیب نقل معنا در آن، نه تنها استشهاد لغوی به روایات اهل بیت(ع) شایسته است، بلکه این منبع واژگانی کارآمدی بیشتری نسبت به دیگر مصادر لغوی در معناشناسی قرآن دارد. کلیدواژه ها: معناشناسی قرآن، روایات اهل بیت(ع)، معناشناسی روایی، حجیت قول لغوی، استشهاد لغوی به روایات.
۱۷.

انحصار یا عدم انحصار بدیعی فواصل آیات؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۹ (پیاپی ۷۷) 7-34

کلید واژه ها: فواصل آیات تمکین تصدیر توشیح ایغال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۴۱۲
 قرآن کلام حکیم و حکیمانه است. پایان آیاتش را که تجلی گر اعجاز و بلاغت قرآن است و نقش مهمی در زیبایی، نظم بخشی و انسجام آیات دارد فاصله می نامند. در کلام حکیم و حکیمانه هر بخشی باید در ارتباط و تناسب کامل با قبل و بعد خود باشد و فاصله نیز از این حکم مستثنا نیست. اما سخن بر سر این است که این ارتباط چگونه است؟ ابن ابی الاصبع در قرن هفتم هجری ارتباط فاصله را در چهار نوع تصدیر، توشیح، ایغال و تمکین منحصر دانسته است. اکنون و پس از گذشت چندین قرن و با توجه به گستردگی و تنوع فواصل آیات آیا این انحصار همچنان پابرجاست یا می توان انواعی دیگر بر آن افزود؟ برخی بر این گونه ها، انواعی همچون تتمیم، تکمیل و تسهیم افزوده اند. در این مقاله به شیوه ای تحلیلی انتقادی به انحصار یا عدم انحصار روابط فواصل با آیات در چهار نوع یا بیشتر پرداخته شده است.
۱۸.

بررسی تطبیقی تواتر روایات ادیان ابراهیمی در مورد نبرد آخرالزمان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸شماره ۱۰ 37 - 60

کلید واژه ها: روایات ادیان ابراهیمی نبرد آخرالزمان تواتر فرا دینی کتاب های آسمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۱۳۱
از چالش های میان ادیان، آموزه های مشترکی است که با تفاوت هایی میان ادیان مطرح شده و در هر یک به روش خود به اثبات می رسد. یکی از راه های قابل قبول برای اثبات این آموزه ها شیوه پیشنهادی تواتر فرادینی از چالش های میان ادیان آموزه های مشترکی است که با تفاوت هایی میان ادیان مطرح شده و در هر یک به روش خود به اثبات می رسد. یکی از راه های قابل قبول برای اثبات این آموزه ها شیوه پیشنهادی تواتر فرادینی است. در این پژوهش با روش عقلانی تواتر فرادینی و آسیب های پیش روی آن طرح و پاسخ داده شده و روشن شده که تواتر فرادینی بر اساس آموزه های عقلانی و دینی می تواند، به عنوان راه کار مشترکی برای اثبات وجه مشترک آموزه های همسان در ادیان به کار گرفته شود. این روش، به عنوان نمونه بر نبرد آخر الزمان قابل تطبیق است و آسیب هایی از قبیل گزارش های متناقض و اقتباس مانع آن نیست. اقتباس و وجود گزارش های متناقض از جمله آسیب های فرا روی فرضیه تواتر فرا دینی است که در اعتبار نتایج آن اثر سلبی دارد. در این پژوهش کارکرد این فرضیه در اثبات آموزه نبرد آخرالزمان به آزمون نهاده شده و آسیب های فرا روی آن ارزیابی شده است و فرایندی به عنوان راه کار برای رفع آسیب های محتمل آن پیشنهاد شده است. در نهایت، نظریه تواتر فرا دینی می تواند در زمینه های گوناگون سودمند باشد منجر به ایجاد روابط مثبت بین ادیان شود.
۱۹.

آغازه زمانی مسّ شیطان تحلیل و سنجش حدیث «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان حین یولد»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 217-240

کلید واژه ها: مس شیطان تعارض حدیث «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان» عصمت پیامبران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۰ تعداد دانلود : ۴۸۹
موضوع تسلط شیطان از جمله موضوعاتی است که در شماری از آیات قرآن و احادیث اسلامی مطرح شده است. برای اشاره به تسلط شیطان بر انسان در روایات، از لفظ مسّ استفاده شده است؛ از جمله در روایتی منسوب به پیامبر 2 به نقل از ابوهریره چنین آمده است: «ما من بنی آدم مولود الا یمسه الشیطان حین یولد.» روایت مذکور با توجه به معنای غالبی مسّ در لغت که به معنای برخورد فیزیکی بین دو چیز به کار رفته است، به تسلط شیطان به صورت مطلق بر تمام بشر از زمان طفولیت اشاره دارد. این برداشت از روایت ابوهریره، با آیات قرآن و دیگر روایت هایی که تسلط شیطان بر انبیا و بندگان مخلص خداوند را نفی می کنند، در تعارض است. رویکرد شارحان در رفع تعارض مذکور به سه گونه قابل تقسیم است: رویکرد قبول و تصحیح، رویکرد توجیه معناشناختی و رویکرد تضعیف و رد. رویکرد توجیه معناشناختی به عنوان نظریه معیار، ضمن پذیرش صدور روایات با رد کردن رویکرد های جعل و ضعیف بودن روایت و عدم پذیرش معنای ظاهری در دیدگاه قبول و تصحیح، به جمع بین آیات و روایات پرداخته و دیدگاه مقبولانه تری را ارائه کرده و تعارض ظاهری بین آیات و روایت «ما من مولود الا أن یمس الشیطان» را رفع کرده است. در واقع مراد از مسّ در این روایات معنای تماس فیزیکی نیست، بلکه امید به اغوا و وسوسه کردن هریک از اولاد بشر توسط شیطان از آغاز تولد است و هیچ ارتباطی بین مس در این روایت و تسلط داشتن شیطان بر اولاد بشر از زمان کودکی وجود ندارد.
۲۰.

واکاوی نسخه خطی تفسیر جلالی اثر جلال الدین رئیس العلماء شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 107 - 120

کلید واژه ها: تفسیر جلالی جلال الدین رئیس العلماء شیرازی نسخه خطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲ تعداد دانلود : ۴۳
ضرورت شناخت میراث تفسیری شیعه، بر کسی پوشیده نیست. یکی از راه های تبیین آموزه های حیاتبخش قرآنی، واکاوی تفاسیر است. با شناسایی بیش از 100 مفسر از مدرسه تفسیری فارس، در 15 قرن، با جلال الدین رئیس العلماء شیرازی ( 1294-1371ق) و «تفسیر جلالی» آشنا شدیم. تنها نسخه این مجموعه تفسیری، متعلق به کتابخانه خانقاه احمدی شیراز است. این تفسیر، ترتیبی، و شامل 15 جزء از قرآن کریم است. در این نوشتار با واکاوی نسخه خطی 19 جلدی جلالی، به روش توصیفی- تحلیلی، شاخص های این تفسیر برای نخستین بار کشف و استخراج گردید. شایان ذکر است که خواننده تفسیر، در ابتدا مفسر را سلطنت طلب می پندارد، اما در واقع این مجموعه تفسیری در حال تقیه سیاسی مفسر، در عهد پهلوی(پدر و پسر) نوشته شده است. رهیافت پژوهش آن است که مفسر، روش قرآن به قرآن را با استناد به روایات، مورد توجه قرار داده، و از نظر گرایش، تفسیر خود را در ظاهر، با قالب سبک اجتماعی و اخلاقی و با جهت گیری معنوی و تربیتی، و در واقع با جهت گیری جهادی سیاسی، بنا نهاده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان