درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۷۰۱ تا ۴٬۷۲۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۴۷۰۱.

تأثیر نظریه «روح قرآن» در اعتبارسنجی احادیث توحیدی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 9 - 30

کلید واژه ها: نظریه روح قرآن احادیث توحیدی اعتبارسنجی احادیث توحیدی نقد محتوایی روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
مقاله پیشِ رو با هدف بررسی چگونگی اثر نظریه «روح قرآن» بر ارزیابی روایات توحیدی سامان یافته است. برای دستیابی به آن، ابتدا لزوم اعتبارسنجی محتوایی روایات تبیین گشته و پس از تبیین نظریه «روح قرآن» و ضرورت افزودن این سنجه، به دیگر معیارهای اعتبارسنجی، نمونه هایی از روایات توحیدی، به معیار «روح قرآن» عرضه شده و اعتبار آنها محک سنجی گردید. این پژوهش که به روش تحلیلی تطبیقی و گردآوری داده های آن به صورت کتابخانه ای بوده، ادعا دارد که از مهم ترین روش های بهره گیری از معارف توحیدی قرآن و ایفای نقشِ محوری آن نسبت به دیگر معارف، سنجه راهبردهای قرآن است. نتیجه این پژوهش، اعتبارسنجی و پالایش احادیث توحیدی ناهمگون با سنجه «روح قرآن» و مرزبندی با دیدگاهی است که با جمود بر ظهور بدوی واژگان، میان الفاظ و «روح قرآن» جدایی افکنده است.
۴۷۰۲.

بررسی راهبردهای تنظیم هیجان درون فردی در روایات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۱۶ 113 - 128

کلید واژه ها: تنظیم هیجان تنظیم هیجانی درون فردی تنظیم هیجان معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۱۸۱
تحقیقات نشان داده است تنظیم هیجان، نقش مهمی در ابعاد مختلف زندگی انسانی ایفا می کند. در روایات اسلا می نیز توصیه هایی در زمینه نحوه تنظیم و تغییر هیجان ها وجود دارد. هدف از این مقاله بررسی راهبردهای تنظیم هیجان درون فردی در روایات موجود در متون اسلا می و تطبیق آن با راهبردهای ارائه شده در علم روان شناسی است. روش پژوهش تحلیلی تطبیقی بوده و با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با هیجان ، در منابع روایی جستجو شده و احادیث بر اساس نوع راهکار موجود در آن دسته بندی و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که علاوه بر راهبردهای علم روان شناسی، در روایات اسلا می نیز راهبردهای دیگری جهت تنظیم هیجان درون فردی وجود دارد که شامل اذکار خاص، دعا، استغفار، تغذیه، رفاقت، نظافت و نماز است. می توان این راهبردها را به عنوان راهبردهای تنظیم هیجان معنوی مذهبی در نظر گرفت و از آنها برای تنظیم هیجان و آموزش به افراد بهره برد.
۴۷۰۳.

«دیگری» و «تفرد» در فلسفه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۷) 99 - 111

کلید واژه ها: دیگری تفرد اصالت وجود تشکیک وحدت وجود ملاصدرا لویناس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۱۸۹
مسئله «دیگری» در فلسفه غرب نخستین بار توسط ایمانوئل لویناس و بعنوان موضوع و کلیدواژه اصلی فلسفه او مطرح شد. کارکرد این مسئله در توجیه بسیاری از اصول اخلاقی انکارناپذیر است و بنظر میرسد عمده مشکلات و معضلات کنونی در روابط اجتماعی و بین المللی با نظر عمیق در این مسئله قابل حل باشد. بنظر میرسد گرچه این بحث، در دوران معاصر شکل گرفته اما بسیاری از آراء و اندیشه های فلسفی متقدم توان پاسخگویی به مسائل در اینباره را دارند که ازجمله میتوان به نظام فلسفی ملاصدرا اشاره کرد که متشکل از مبانی و اصولی است که بر پایه» تفکر وجودشناسانه او بنا شده است. بکارگیری مبانی حکمت متعالیه در متن زندگی بعنوان روشی برای زیستن، دست کم حامل تغییراتی در نگرش، برای ما خواهد بود. بعنوان مثال از کنار هم قراردادن چند اصل فلسفی همچون اصالت و تشکیک وجود در کنار نظریه» مظهریت موجودات، به تعریفی جدید از اصل «تفرد» دست خواهیم یافت. همچنین با مقایسه» اصل «فردیت» با اصل «وحدت وجود» صدرایی میتوان به نتایچ قابل توجهی در این بحث دست یافت
۴۷۰۴.

نقد ترجمه رضایی از صحیفه سجادیه براساس نظریه وینه و داربلینه

نویسنده:
منبع: التنظیرات و النقد فی الادب العربی سال ۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۵ 39 - 58

کلید واژه ها: صحیفه سجادیه ترجمه رضایی وینه و داربلینه معادل یابی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۳
جایگاه صحیفه سجادیه موجب شده بسیاری از مترجمان آن را ترجمه کنند؛ به طوری که تاکنون شصت ترجمه و شرح به زبان فارسی از آن ارائه شده است. از جمله مترجمان صحیفه سجادیه ، محمدمهدی رضایی است. ترجمه ایشان یکی از جدیدترین ترجمه های صحیفه سجادیه است که تاکنون پژوهشی بر روی آن صورت نگرفته است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی توصیفی و به منظور ارائه نقدی منصفانه، ترجمه صحیفه سجادیه از محمدمهدی رضایی بر اساس نظریه وینه و داربلینه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. این نظریه که دارای هفت راهکار است برای شناخت و بررسی یک ترجمه درسطح معادل یابی ، نظریه ای مفید بوده و  با برشمردن اصول و مؤلفه های مختلف در دو رویکرد اصلی یعنی رویکرد مستقیم و غیرمستقیم ، به شیوه ترجمه مترجم می پردازد. یافته های این پژوهش نشان داد که رضایی شاید به این دلیل که خواسته هم ترجمه ای ادبی و با واژگان و تعابیر ویژه فرهنگ فارسی ارائه دهد و هم این که در این ترجمه به دنبال نزدیک کردن معادلات فرهنگی بوده است ،از قرض گیری ، گرته برداری ، تلفیق و جابه جایی واژه ها کمتر استفاده کرده، در مقابل ، از مؤلفه معادل یابی و اقتباس بیشتر بهره برده است. در مجموع ، آهنگین بودن جملات و استفاده از معادل های فارسی و جملات مناسب با فرهنگ ایرانی ، ویژگی مهم ترجمه رضایی از صحیفه سجادیه است.
۴۷۰۵.

وضعیت فلسفه اخلاق در حوزه علمیه در سده اخیر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶) 65 - 103

کلید واژه ها: فلسفه اخلاق حوزه علمیه قم اخلاق اسلامی سده اخیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
تفکر عقلانی درباره اخلاق از همان ابتدای نزاع های کلامی میان متکلمان دیده می شود. شاید بتوان گفت نخستین بحث جدی در این زمینه، نزاع مشهور میان اشاعره و معتزله درباره حسن و قبح افعال است. اشاعره حسن و قبح را وابسته و مستند به خدا می دانستند و معتزله و امامیه مستقل از خدا. در آثار عالمان اخلاق اسلامی نیز تفکر عقلانی درباره اخلاق مشاهده می شود و معمولاً در آغاز برخی از کتاب های اخلاقی، تقریری از اخلاق فضیلت ارسطو ارائه شده است. در قرن اخیر، تفکر عقلانی درباره اخلاق در غرب، رشد و شکوفایی چشمگیری داشته است؛ به گونه ای که عنوان مستقلی به آن اختصاص داده شده و به نام فلسفه اخلاق مشهور شده است. با توجه به گذشت صد سال از تأسیس حوزه علمیه قم، حال این پرسش مطرح است که در سده اخیر، تفکر عقلانی و به عبارتی فلسفه اخلاق در حوزه علمیه چگونه بوده و چه فرازوفرودی را پشت سر گذاشته و چه آینده ای در انتظار آن است. شاید بتوان برای تحلیل چنین امر مهمی، دو برش تاریخی قبل از پیروزی انقلاب و بعد از آن را در نظر گرفت و بی شک میان این دو دوره تفاوتی جدی در این زمینه وجود دارد. در این مقاله سعی می شود وضعیت فلسفه اخلاق در سده اخیر در حوزه علمیه تحلیل و بررسی شود. حاصل آنکه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، فلسفه اخلاق رواج چندانی نداشته است و اولین کسی که در این زمینه ورود کرده است شهید مطهری است، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فلسفه اخلاق در قلمروهای گوناگون فرااخلاق، اخلاق هنجاری نظری و اخلاق کاربردی رشد نسبتاً خوبی داشته است.
۴۷۰۶.

Analyzing the Viewpoint of Compatibility and Alignment as one of the Main Approaches in the Relationship between Science and Religion (Case Study: Hans Kung)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۹, Issue ۳۰, Spring ۲۰۲۲ 27 - 50

کلید واژه ها: science religion Compatibility and Alignment Huns Kung

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
SUBJECT AND OBJECTIVES : The question of whether religion is compatible with science has occupied a prominent place in the discussions of the nineteenth century and some thinkers hold the view that science and religion are incompatible. In contrast to this view, those who believe that religion and science cannot be opposed to each other, argue that they are two aspects of the facts of life; One aspect touches the soul while the other indicates material advancement. METHOD AND FINDING : This paper tends to deal descriptively and analytically with the relation between science and religion from the view point of Hans Kong as one of the present theologians. Considering the main purpose of religions, the relationship among ethics and religion and modern science is stricter. In other word, religions have come to improve the moral activities in human’s life, and they have to lead him to goodness and happiness; Because science cannot bring the value for man but religion can. The ethics of religion can solve many problems of mankind; For example purification to complete goodness and bring new horizons of human’s perfection. Religion gives peace to the scientifically advanced and worried society. CONCLUSION : Therefore, in this paper, an attempt was made to examine and analyze the main points of Hans Kung viewpoint of compatibility and alignment in the relationship between science and religion, and other areas such as the beginning of the universe, creation of the world, and etc.
۴۷۰۷.

تحلیل روایی نقش عزّت در فرهنگ حسینی

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 91 - 108

کلید واژه ها: تحلیل روایی نقش اربعین حسینی ظلم ستیزی آزادی خواهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۷۹
ظلم ستیزی و آزادی خواهی دغدغه جدی بشر امروزی است. فلسفه و چیستی و چرایی نهضت امام حسین (ع) قیام بر علیه حکومت مستبد و خودکامه بوده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از روایات مأثور، نقش اربعین حسینی در مقابله با ظلم ستیزی و آزادی خواهی و تحقق آن در جامعه بشری را مورد تجزیه وتحلیل قرار داده است. ره آوردها نشان می دهد که آگاهی جامعه بشری از قیام حیات بخش امام حسین (ع) بر علیه ظلم و استبداد و آزادی خواهی و تشخیص حق از باطل و ظلمت از نور و راهی رهایی از تاریکی جهل و حیرت، درگرو تفقه در چرایی وقوع حادثه کربلا و برگزاری محرم و اربعین و حسینی تعظیم شعائر است. بدیهی است که اربعین حسینی نمایشی بی همتا از شور و شعور اسلامی و مؤثرترین عامل معرفی اسلام ناب محمدی و نمادی از وحدت و عظمت امت اسلامی و گره گشای مشکلات جهان اسلام و تجدید عهد با امام حسین (ع) و جلوگیری از تحریف و ترویج معنویت و مبارزه با ظلم و جور و غصب و تصویری از آزادی و آزادگی و زنده نگهداشتن فرهنگ ایثار و شهادت و شهامت و زندگی عزتمندانه و... می باشد.
۴۷۰۸.

نظریه انقباض جهان از منظر قرآن (با محوریت آیه 104 سوره انبیاء)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال ششم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱ 179 - 212

کلید واژه ها: آیه 104 سوره انبیا انقباض بزرگ درهم پیچیده شدن چگالی پایان جهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۲
اندیشمندان و عالمان برای تفسیر قرآن و درک مفاهیم الهی از روش تفسیر علمی استفاده می کنند که در این روش با استفاده از علوم قطعی شده یا نظریه های قوی، به تطبیق آیات قرآن می پردازند در این پژوهش نیز با استفاده از تفسیر علمی به انقباض جهان و برگشت آن از منظر سوره های (انبیا/104) و (زمر/67) پرداخته شد کیهان شناسان فرضیه ها و مدل هایی را در این زمینه ارائه دادند که از آن جمله نظریه پرکاربرد انیشتین، (انقباض جهان) می باشد که در این زمینه ارائه شده است بر مبنای این نظریه، جهان چرخه ای را طی می کند که شامل انفجارهای بزرگ (Big bangs) و انقباض های بزرگ ((Big crunches است بر اساس نظریه ی «انقباض بزرگ»، جهان در حال انبساط است و نیروهای جاذبه بین مواد باعث کند شدن این انبساط می شوند. هرچه جرم جهان متراکم تر باشد، انبساط آن کندتر می شود؛ و هنگامی که چگالی جهان بیشتر از چگالی بحرانی شود، انبساط جهان، به انقباض تغییر یافته و کل جهان و اجزایش دچار فروریختگی می گردد و یک انفجار بزرگ (Big Bangs) دیگر رخ می دهد و منجر به بازسازی جهان می گردد. قرآن کریم با کاربست ترکیب (نَطوِی الًسماء) در آیه 104 انبیاء به معنای (درهم پیچیده شدن آسمان) به مرحله ای از پایان جهان، واژه (خَلقٍ نُعیدُهُ) به معنای (برگشت جهان) اشاره می فرماید در این نوشتار با روش تحلیلی- توصیفی به این انطباق پرداخته شده است. یافته ها و نتایج علمی در این پژوهش نشان می دهد نظریه انقباض جهان با آیه 104 سوره انبیاء و آیه 67 سوره زمر که به در هم پیچیده شدن جهان و برگشت جهان به حالت نخستین اشاره می کند تطابق دارد و پس از اثبات قطعی این نظریه می توان آن را به عنوان مدلی در تفسیر علمی این آیات دانست.
۴۷۰۹.

بررسی موانع مؤثر بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۱ 81 - 99

کلید واژه ها: موانع امامان شیعه (ع) آموزش علوم اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
بررسی موانعی که مقابل امامان شیعهj در آموزش علوم اسلامی وجود داشت و تبیین آسیب هایی که هر یک از این موانع بر برنامه ی ایشان بر جای می گذاشت، هدف مطلوب این پژوهش است؛ موانعی که سبب شد جامعه اسلام، مانند پیکری واحد، پذیرای مرجعیت ایشان نشود. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی−تحلیلی به منظور پاسخ به دو پرسش زیر سامان یافته است: − چه موانعی در آموزش علوم اسلامی از سوی امامان شیعه خلل ایجاد می کرد؟ − این موانع، چه آسیب هایی بر برنامه امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی وارد می ساخت؟ یافتهها حاکی از آن است که امامان شیعه در آموزش علوم اسلامی با سه مانع اساسی مواجه بودند؛ حکومت، جریانهای فعال در علوم اسلامی و التزام به اصل تقیه. این سه عامل آسیبهایی بر برنامه ی آموزشی امامان شیعهj وارد کرد که ظهور بدعت و انحراف در دین اسلام، ار بین رفتن بخشی از سرمایه انسانی و علمی شیعه در علوم اسلامی، سرگردانی شیعیان، نفوذ در تشیع امامی، تردید در محتوای برخی از احادیث و انحراف در محتوای علوم اسلامی برخی از آنها هستند.   
۴۷۱۰.

تحلیل روانشناختی کارکرد ایمان در ساختار شخصیت بر مبنای آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۳) 31 - 63

کلید واژه ها: کارکرد ایمان شخصیت قرآن تحلیل روانشناختی شناختی عاطفی رفتاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
بسیاری از پژوهش ها نقش ایمان و معنویت را در سلامت روانی نشان داده اند، اما پژوهشی به تحلیل مکانیسم تأثیر ایمان بر شخصیت نپرداخته است. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل کارکرد ایمان در ساختار شخصیت بر مبنای آموزه های قرآنی است. با توجه به این هدف، از روش متن محور و تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. جامعه متنی این پژوهش آیات قرآن کریم بود. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، مفاهیم و گزاره های مرتبط با ابعاد روانشناختی ایمان از قرآن کریم جمع آوری و ساز و کار تأثیرگذاری آنها در شخصیت تبیین شد. سپس استنباط ها و تحلیل ساز و کارها، توسط 5 کارشناس ارزیابی و تأیید شد. کارشناسان در علوم اسلامی و روانشناسی تخصص داشتند. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که کارکردهای ایمان در بعد شناختی (احساس معنا، انسجام شخصیتی، خوش بینی و عقلانیّت در تصمیم گیری) و در بعد عاطفی (محبت به خدا، آرامش، امید و توکل، نشاط، تواضع و خشوع، نوع دوستی و تاب آوری، احساس ارزشمندی) و در بعد رفتاری (خودمهارگری، تلاش و پشتکار، بهبود روابط بین فردی، عفت و پاکدامنی، تأمل و احتیاط در انجام کارها، زهد و قناعت، وظیفه شناسی، احساس مسئولیت اجتماعی) می باشند. یافته های این پژوهش در مقایسه با پژوهش های قبلی، مکانیسم روانشناختی کارکردها ایمان را بهتر تبیین کرد و بستر مناسبی برای ساخت مقیاس ایمان و کارکردهای آن فراهم کرد.
۴۷۱۱.

سهم دیوید هیوم در پیدایش روان شناسی گرایی در فلسفه غربی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال بیست و ششم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۸) 115 - 146

کلید واژه ها: روان شناسی گرایی دیوید هیوم طبیعی گرایی علوم شناختی اخلاق متافیزیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۰۶
دیوید هیوم از جهات بسیار، پیشگام تحولاتی بزرگ در فلسفه است؛ تحولاتی که برخی شان تا به امروز ادامه دارد. یکی از آن ها، وارد ساختن نسخه ای از روان شناسی گرایی به جنبه های مختلف فلسفه بود. در مقاله حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی تدوین شده، ابتدا توصیفی از حضور عنصر روان شناسی گرایانه در بخش های مهم فلسفه هیوم شامل بحث علیت، جوهر، این همانی، نفس، منشأ اخلاق و مفاهیم کلی ارائه خواهد شد. سپس سهم و اهمیت رویکرد روان شناسی گرایانه او از جهات مختلف بررسی و تحلیل شده است. کوشیدیم تا نشان دهیم جریان های بسیار تأثیر گذار امروزی، نظیر طبیعی گرایی و مطالعات میان رشته ای در علوم شناختی چگونه از رویکرد روان شناسی گرایانه او نشئت گرفته است.
۴۷۱۲.

نقض ناپذیری حق آزادی بیان به بهانه صیانت از اخلاق از نگاه رانالد مایلز دِوُرکین؛ با توجه به رویه دیوان اروپایی حقوق بشر

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 47 - 68

کلید واژه ها: کنوانسیون اروپایی حقوق بشر اخلاق عمومی منفعت عمومی آزادی بیان رانالد مایلز دورکین حاشیه ی تشخیص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۵۸
یکی از عواملی که باعث شده تا دولت های عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به تحدید حقوق بنیادین فردی بپردازند، اتکا به مفهوم منافع عمومی است. توسل به مفهوم «اخلاق عمومی»، مندرج در اکثر مواد کنوانسیون، به عنوان یکی از اقسام منفعت عمومی، عاملی برای تحدید حقوق بیان شده است که در این جا می کوشیم به نقد و بررسی این مفهوم بپردازیم. اهمیت این بررسی زمانی دوچندان می شود که نه در خودِ کنوانسیون، نه در رویه دیوان استراسبورگ و نه در میان کشورهای عضو، هیچ برداشت واحدی از مفهوم «اخلاقیات» یا «اخلاق عمومی» دیده نمی شود. این عدم تعین مفهومی و عدم شفافیت منجر به آن شده تا کشورهای متعاهد هرکدام بنابر برداشت خاص خود به تعریف این مفهوم و تحدید حقوق افراد بپردازند. در این میان، «حق آزادی بیان» از آن دست حقوقی است که بیش ترین محدودیت ها را به خود دیده است. بر این اساس، مایلیم نگاهی سنجش گرانه و نقادانه درباره نقض «حق آزادی بیان» به بهانه صیانت از اخلاق عمومی داشته باشیم. در ادامه، می کوشیم نگرش رانالد مایلز دِوُرکین را در باب تقدم آزادی بیان در قیاس با منفعتی به نام اخلاقیات، به عنوان عاملی برای محدودیت این حق بنیادین، به بحث بگذاریم.
۴۷۱۳.

آسیب شناسی فعالیت های پرورشی سازمان آموزش و پرورش شهر قم در دوره متوسطه اول بر اساس عناصر نه گانه کلاین و ارائه راهکاری برای بهبود آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال ۳۰ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۵ 343 - 363

کلید واژه ها: آسیب شناسی فعالیت های پرورشی عناصر نُه گانه کلاین دوره متوسطه اول راهکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۸۷
پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی فعالیت های پرورشی سازمان آموزش وپرورش شهر قم در دوره متوسطه اول بر اساس عناصر نه گانه کلاین و ارائه راهکاری برای بهبود آن در سال تحصیلی 1400-1399 انجام شد. روش پژوهش، توصیفی-پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. جامعه پژوهش شامل مدیران، مربیان پرورشی و دانش آموزان دوره اول متوسطه شهر قم که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی ساده و برحسب جدول مورگان به ترتیب 140، 130 و 413 نفر به عنوان نمونه موردمطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به وسیله نظرات صاحب نظران حوزه مربوطه و پایایی نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 97/0 محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی از قبیل آزمون t تک نمونه ای، تحلیل واریانس کروسکال- والیس و آزمون U مان ویتنی استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد: 1) از دیدگاه مدیران عمده ترین آسیب های موجود در فعالیت های پرورشی با توجه به عناصر نه گانه برنامه درسی معطوف به مؤلفه های «اهداف، مواد آموزشی، محتوا، فعالیت های یادگیری، زمان اختصاص یافته» می باشد. 2) از دیدگاه مربیان عمده ترین آسیب ها، معطوف به مؤلفه های «زمان یادگیری، گروه بندی دانش آموزان» می باشد، و 3) از دیدگاه دانش آموزان عمده ترین آسیب ها، معطوف به مؤلفه های اهداف، مواد آموزشی، محتوا، فعالیت های یادگیری، راهبردهای اجرا و زمان می باشد.
۴۷۱۴.

بررسی چالش های استنطاق و راهکارهای تکمیل آن بر اساس خوانش های تفسیر موضوعی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال نوزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 51 - 73

کلید واژه ها: تفسیر موضوعی سید محمدباقر صدر استنطاق پارادایم پژوهی نظریه های رقیب دلالت پژوهی جامع قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
تفسیر موضوعی، به عنوان راهکار پیشنهادی شهید صدر برای مواجهه فعال با قرآن و کشف نظریه آن درباره موضوعات و مسائل مختلف، مراحل مختلفی دارد که محور اصلی آن، استنطاق از قرآن است. به رغم مقبولیت گسترده این راهکار نزد قرآن پژوهان معاصر و تولید آثار فراوانی با رویکرد تفسیری، پاره ای از کمبودها در آن وجود دارد که «قرآنی بودن نتیجه تلاش پژوهشگر» را زیر سؤال می برد. با وجود تلاش های برخی از صاحب نظران برای اصلاح و تکمیل این رویکرد؛ به دلیل عدم تمرکز بر نقاط کانونی در چالش های تفسیر موضوعی، خوانش های انتقادی نسبت به فرایند استنطاق و نیز فرایندهای پیشنهادی برای تحقق نظریه پردازی قرآنی، توفیق کامل نیافته است. این مقاله با بهره گیری از روش های توصیف، تحلیل و استنتاج، به این امر می پردازد که انفعال در برابر موضوع و مسئله، فقدان طرحی جامع برای مراجعه به همه قرآن و عدم تبیین جایگاه عترت در فهم قرآن، سه آسیب کلیدی هستند که برای رفع این آسیب ها لازم است اولاً پیش از ورود به تفسیر، پارادایم موضوع و مسئله به قرآن عرضه شود؛ ثانیاً با عدم اکتفا به بررسی کلیدواژه ها و فرمول ها، دلالت یابی جامع قرآنی با مطالعه و استنتاج از همه آیات قرآن صورت گیرد؛ ثالثاً در مقام فهم ابتدایی آیات و نیز تکمیل و توسعه مفاهیم حاصل از مطالعه قرآنی و شناخت ابعاد عملی مربوطه به روایات مراجعه شود.
۴۷۱۵.

بازخوانی مصادیق «ما یُسجد علیه» در روایات امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال نوزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۵) 74 - 109

کلید واژه ها: سجده مسجود ما یُسجد علیه نبات ارض قاعده اوثان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۴۳
«ما یُسجد علیه» به معنای آنچه که سجده بر آن جایز است، بخش مهمی از ابواب سجود را در جوامع روایی و کتب فقهی امامیه به خود اختصاص داده است و علمای امامیه کوشیده اند تا در ذیل این مبحث، به تبیین قاعده «ما یُسجد علیه» و تعیین برخی از مصادیق متعارف آن اقدام نمایند. از گذشته، عبارت «زمین و هر آن چه که از زمین بروید و خوردنی و پوشیدنی نباشد» که برگرفته از تنها چند روایت از روایات امامیه در ابواب سجود بوده است؛ کم و بیش، بسان قاعده ای برای تعیین مصادیق «ما یُسجد علیه» رواج یافته و همواره مورد توجه امامیه بوده است. اما بررسی های فقه الحدیثی این پژوهش نشان می دهد که برخی از روایات مغفول امامیه نیز می توانند الهام بخش قاعده ای در این حوزه باشند. بر اساس این قاعده که در پژوهش پیش رو «قاعده اوثان» نام گرفت، «سجده بر معبود اهل دنیا و هر آن چه که شائبه پرستش غیر خدا در آن باشد، روا نیست». در این صورت، ذکر عبارت «زمین و روییدنی های آن» در روایات، تنها به منزله تبیین مصادیقی برای قاعده اخیر بوده است. از سوی دیگر، بر اساس این قاعده، تعارضات شمار زیادی از روایات ابواب ما یسجد علیه، بدون نیاز به روش هایی همچون حمل بر تقیه، اطلاق و تقیید و ... رفع می شود.
۴۷۱۶.

پژوهشی درباره وقف در قرآن (مطالعه موردی آیات «بِرّ» و «قرض حسن»)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۶ 3 - 24

کلید واژه ها: وقف حبس صدقه قرض حسن بر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۸۸
قرآن مجید اگرچه گونه های خاصی از حبس و وقف جاهلی را ممنوع اعلام کرده، اما با عناوینی همچون صدقه، قرض حسن، تقدیم خیر، برّ، انفاق و کتابت آثار، به انجام کارهای خیر از جمله وقف تشویق نموده است. به وجود آمدن اصطلاح «وقف» بعد از دوران تشریع، نمایانگر متشرعه بودن حقیقت معنایی آن است. در این میان، دلالت آیه یا آیاتی از قرآن مجید که بیشترین ارتباط معنایی را با مفهوم وقف داشته باشد، از جمله مسائل مطرح در بحث وقف است. اگرچه اکثر محققان به این مطلب تصریح نموده اند که وقف تحت عناوین کلی قرآنی مانند خیرات و مبرّات داخل است، اما برخی مفسران با توجه به دو روایت مربوط به وقفِ دو نفر از صحابه به نام های ابوطلحه انصاری و ابوالدحداح انصاری که در ذیل آیه 92 آل عمران (آیه برّ) و آیات 245 بقره و 11 و 18 حدید (آیات قرض حسن) وارد شده است، این آیات را به طور خاص مربوط به وقف شرعی دانسته اند. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی سامان یافته است، در صدد بررسی این دو روایت تفسیری بر پایه معیارهای رجالی و فقه الحدیثی و بررسی کیفیت ارتباط آن ها با آیات ذکرشده است.
۴۷۱۷.

اخلاق انتظار در خانواده دینی

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 9 - 24

کلید واژه ها: انتظار اخلاق خانواده مهدویت سبک زندگی دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۷۲
معتقدان به مهدویت برای زمینه سازی و نیل به جامعه موعود جهانی، رسالت ها و مسئولیت های خطیری دارند که با پایبندی به آنها می تواند زمینه ساز ظهور آن حضرت باشند. خانواده منتظر با شاخصه های خدامحوری، دین محوری، معنویت محوری و اخلاق محوری از دیگر خانواده ها متمایز می شود. ملاک تعلیم و تربیت در خانواده های منتظر بر محور قرآن و توصیه های معصومین(ع) است. براین اساس از مراحل اولیه شکل گیری و تکوین شخصیت دینی و ولایی فرزندان، تمام امور تأثیرگذار برای تربیت نسل منتظر مورد توجه قرار می گیرد. محیط خانواده ولایی و منتظر، محیطی است که در آن باور به حضور واقعی ولی خدا از طریق ارائه برنامه های عینی و عملی، در فرزندان نهادینه می شود که از مؤلفه های آن تثبیت و تعمیق باورهای دینی از طریق اقامه نماز و توسعه فرهنگ نماز است. در دوران نوجوانی معرفت دینی و ولایی به صورت آمیزه ای از احساس و عقل به فرزندان ارائه می شود. اگر خانواده ها تا این مرحله گام های تربیتی را با موفقیت طی کرده باشند در دوره جوانی این نحوه تربیت، تأثیر درونی خود را گذاشته و جوان به طور خودجوش و با الهام درونی به سوی ولی خدا حرکت می کند. تخلق به اخلاق انتظار و عمل به دستورات دینی بهترین راه برای حفظ و تثبیت نظام خانواده است.
۴۷۱۸.

جستاری نو در تعیین ملاکِ میزانِ استحقاق و مسئولیت پزشک

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 1 - 27

کلید واژه ها: ضمان پزشک مسئولیت پزشک برائت پزشک استحقاق پزشک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۶۳
در انواع قراردادهای شرعی و عرفی اعم از اجاره و جعاله و ... در صورتی که اجیر یا وکیل تقصیر نداشته باشد شرع مقدس اسلام وی را ضامن ندانسته و او را در جایگاه امین قرار می دهد، عملیات پزشکی نیز اگر در قالب یکی از این قراردادها قرار گیرد این احتمال وجود دارد که با او نیز معامله امین شود و در صورت عدم کوتاهی ضمانت از وی برداشته شود. در ماده 495 قانون مجازات اسلامی با عملیات پزشکی به همین شکل برخورد شده و در صورت عدم تقصیر، وی را ضامن نمی داند. در بین فقهاء شیعه در رابطه با ضمان و عدم ضمان پزشک گرچه اختلاف شده است اما مشهور فقهاء قایل به ضمان پزشک حاذق و متخصص شده اند.  روش تحقییق: این پژوهش به صورت کتابخانه ای و از نوع توصیفی – تحلیلی است که برای انجام آن از متون فقهی و حدیثی و قانون جمهوری اسلامی ایران و آئین نامه های مراکز درمانی خصوصی و دولتی استفاده شده است. یافته ها: فقها در مورد ضمان پزشکِ خطا کار دو دیدگاه عمده اراده کردند؛ ضمان پزشک در همه حال به نحوی که حتی رضایت و برائت بیمار او را از  ضمان خلاصی نمی بخشد. عدم ضمان پزشک که خود دارای دو قسم است؛ قسم اول: عدم ضمان پزشک در همه حال . قسم دوم: ضمان مگر اینکه از بیمار برائت نامه اخذ کرده باشد.
۴۷۱۹.

تحلیل رفتارهای جنسی محرم در رویکرد فقه امامیه با تمرکز بر نگاه، لمس، بوسیدن و ملاعبه

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 75 - 98

کلید واژه ها: رفتارهای جنسی ملاعبه مُحرم وجوب کفاره رفتارهای استمتاعی نگاه مُحرم لمس کردن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
یکی از اهداف مهم حج، تقویت اراده و رشد معنوی است. حرمت و ممنوعیت برخی از رفتارهای جنسی حلال و قراردادن مجازات کفاره برای مرتکبین چنین رفتارهایی در حال احرام را می توان از فلسفه ممنوعیت مسائل جنسی در حج به شمار آورد. تحت عنوان رفتارهای جنسی مُحرم، مواردی همچون نگاه، لمس، بوسیدن و ملاعبه قابل مطالعه است که حکم شرعی و تعلق کفاره و مقدار آن چالش هایی دارد. این نوشتار، با رویکرد تحلیل منابع فقهی، حکم فقهی و همچنین تعلق کفاره و میزان آن را نسبت به رفتارهای جنسی مُحرم که ممکن است در مواردی چون نظر، لمس، تقبیل و ملاعبه در حال احرام ظهور پیدا کند، بررسی نماید. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای انجام شده و به این نتیجه رسیده است که حکم حرمت بوسیدن و لمس کردن، مبتنی بر رابطه همسری بوده و چنین رفتارهایی بین مادر و فرزند بدون اشکال است. وجوب کفاره، مترتب بر مطلق بوسیدن است و مقید به شرط خارج شدن منی نبوده و بر اساس احتیاط، حکم به پرداخت کفاره می شود. حکم کفاره بوسیدن زوج مُحل و همسر مُحرم، وجوب پرداخت کفاره از روی احتیاط است. وجوب کفاره لمس یا در آغوش گرفتن همراه با شهوت، توسط زوج مُحرم مبتنی بر خروج منی نمی باشد. ملاعبه نیز از رفتارهایی استمتاعی است که اگر همراه با خروج منی باشد، کفاره واجب می گردد. موثّقه ابی بصیر، اساس حکم نگاه مُحرم به زن غریبه را تنها دائر مدار نگاه می داند.
۴۷۲۰.

روایت «مَنْ تَعَدَّى فِی الْوُضُوءِ کَانَ کَنَاقِضِهِ» در ترازوی نقد

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸ 119 - 138

کلید واژه ها: وضو تعدی زیاده روی وسواس طهارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۸۴
در نظر برخی از حدیث پژوهان، روایت«مَنْ تَعَدَّى فِی وُضُوئِهِ کَانَ کَنَاقِضِه»ممکن است دلالت بر تعداد شستن در وضو یا تعدی در مسح کردن یا تعدی در مقدار آبِ لازم برای وضو یا شستن به جای مسح کردن داشته باشد. در نوشتار حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی تحلیلی، باید گفت: سند این روایت با توجه به موثق بودن راویان آن،موثقه است واز منظر فقه الحدیث با بررسی آیات قرآن و روایات و حکم عقل به این نتیجه رسیدیم که مراد امام معصوم (ع)، این است که اگر کسی مبتلا به وسواس باشد و چند بار وضو بگیرد، وضویش باطل است؛ بسیاری از روایت ها به صورت صریح و با دلالت تطابقی، و برخی از روایات به دلالت التزامی و به صورت تأیید کننده، حرمت تعدی و چند بار وضو گرفتن را بیان می کنند وروایات مخالف را به دقت عرفی می توان به دو صورت جمع کرد که بار دوّم را از باب استحباب گرفت همان طور که فقهاء نیز به آن فتوا داده اند یا اینکه گفت: منظور از تعدی که ناقض وضو است، شستن اضافه بر بار دوّم یعنی همان بار سوّم است که به اجماع همه فقهاء مبطل وضوست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان