محسن کبیری راد

سالمندان، نیازمندی ها، شرایط، استعدادها و توانایی های مختلفی دارند. جامعه ای سالم و صالح است، که برای تمام اقشار با توجه به شرایط و خصوصیات آنان، حقوق و احکام متفاوتی وضع کند، مخصوصا سالمندان که روزی جامعه را ساخته اند ولی امروز از نظر جسمی ناتوان شده اند؛ لذا باید به عنوان مهمترین قشر، به آنان رسیدگی شده و حکومت به واسطه خدمات و زحمات این افراد، باید حقوقی مختص ایشان وضع کند. در این مقاله با بررسی فقه الحدیثی روایت «ابی حمزه عن رجل بلغ به علی بن ابی طالب (ع) قال:مرشیخ مکْفوف کبیر یسأل فقال علی بن ابی طالب (ع)مَا هَذَا؟فَقَالُوا یَاأَمِیرالْمُؤْمِنِینَ(ع)نَصْرَانِیٌّ!فَقَالَ علی بن ابی طالب(ع)اسْتَعْمَلْتُمُوهُ حَتَّی إِذَاکَبِروعَجَزَ مَنَعْتُمُوهُ ؟!أَنْفِقُوا عَلَیْهِ مِنْ بَیْتِ الْمَالِ.» به بررسی حقوق سالمندان در جامعه اسلامی پرداخته شده است. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی با بهره گیری از منابع کتابخانه ای وبا بررسی آیات و روایات و تشکیل خانواده حدیثی مشخص شد که با وجود اینکه این روایت مرسل است ولی روایات متعدد دیگری در تأیید آن وارد شده است و مجموعه این اخبار و ادله اثبات می کند که باید حقوق خاصی برای این افراد در نظر گرفته شود اما این حقوق محدودیت خاص خود را دارد.

ازدواج در ادیان الهی، تنها برای تداوم بقای نسل بشر نبوده بلکه این مکاتب از این طریق به دنبال تعالی معنویت و ترقی بشر و اجتماع بشری هستند. زمانی این سخن زیباتر تبیین می شود که بتوان شواهدی از آن را در لابلای متون و صفحات کتبی که از نظر اهل شریعت، آسمانی قلمداد شده اند؛ پیدا کرد. و نیز میتوان به افرادی که امروزه در دهکده جهانی به دنبال لاابالی گری و یا ازدواج سفید و.... هستند و به آن دامن می زنند پاسخ قاطعی داد؛ که این احکام کاملا الهی بوده و تحریف شده یا مختص شیعه نیستند. همچنین در تمام ادیان ابراهیمی قوانین ازدواج و کامجویی جنسی بسیار به هم شبیه و در یک سو هستند. مسئله ای که پژوهش حاضر متکفل بررسی آن است واکاوی مقوله نکاح به صورت تطبیقی در دو شریعت یهود و اسلام امامی(شیعه دوازده امامی) است. با توجه به یافته های پژوهش در قوانین و سنت های ادیان ابراهیمی درباره احکام ازدواج شباهت بسیار زیادی وجود دارد مانند صیغه عقد در اسلام و امضا کتوبا در یهودیت که در صورت نبودن و عدم اجرای صحیح، ازدواجی صورت نمی گیرد. این پژوهش با استفاده از  روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای نگاشته شده است.

ذهن شناسی فلسفی یکی از مباحث بسیار مهم در معرفت شناسی فلسفی است که می توان گفت نسبت به مسائل دیگر این علم تقدم دارد؛ چراکه تا مسئله ذهن و وجود ذهنی و مطابقت ذهن و عین دقیق بیان نشود، در باب ارزش ادراک و علم و معلومات نتیجه ای سودمند به دست نمی آید و تا زمانی که درباره ارزش معلومات یقین حاصل نشود، بحث از مسائل دیگر فلسفه و حتی دیگر علوم، سودمند و یقین آور نخواهد بود. بنابراین بحث درباره ذهن شناسی و به تبع آن وجود ذهنی و بررسی نقش معرفتی آن اهمیت ویژه ای دارد. نظر ابن سینا، فیلسوف بزرگ اسلامی، در باب ذهن شناسی می تواند ما را از منشأ بسیاری از اختلافات در مسئله ارزش علم و معلومات آگاه گرداند. پژوهش حاضر با بررسی توصیفی تحلیلی نظریه ابن سینا و بازخوانی ادله او در اثبات وجود ذهنی و تطبیق آن با وجود عینی قصد دارد به توجیه اختلافات بیرونی حول علم و معلومات از دیدگاه او بپردازد.

در نظر برخی از حدیث پژوهان، روایت«مَنْ تَعَدَّى فِی وُضُوئِهِ کَانَ کَنَاقِضِه»ممکن است دلالت بر تعداد شستن در وضو یا تعدی در مسح کردن یا تعدی در مقدار آبِ لازم برای وضو یا شستن به جای مسح کردن داشته باشد. در نوشتار حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی تحلیلی، باید گفت: سند این روایت با توجه به موثق بودن راویان آن،موثقه است واز منظر فقه الحدیث با بررسی آیات قرآن و روایات و حکم عقل به این نتیجه رسیدیم که مراد امام معصوم (ع)، این است که اگر کسی مبتلا به وسواس باشد و چند بار وضو بگیرد، وضویش باطل است؛ بسیاری از روایت ها به صورت صریح و با دلالت تطابقی، و برخی از روایات به دلالت التزامی و به صورت تأیید کننده، حرمت تعدی و چند بار وضو گرفتن را بیان می کنند وروایات مخالف را به دقت عرفی می توان به دو صورت جمع کرد که بار دوّم را از باب استحباب گرفت همان طور که فقهاء نیز به آن فتوا داده اند یا اینکه گفت: منظور از تعدی که ناقض وضو است، شستن اضافه بر بار دوّم یعنی همان بار سوّم است که به اجماع همه فقهاء مبطل وضوست.

در مورد تمثیلی بودن برخی از مسائل و گزاره های قرآن کریم سه دیدگاه وجود دارد: 1. مشهور مفسران با حفظ ظواهر آیات، گزاره های یاد شده را تاریخی دانسته و به تجزیه و تحلیل مفاد آن پرداخته و تمامی عناصر و اجزای گزاره ها را حقیقی دانسته اند؛ 2. برخی دیگر مجموعه داستان های یاد شده اعم از عناصر اصلی و جزئیات و ماجراها را حکایت مقام می دانند و به عبارتی از اسطوره ها برمی شمرند؛ 3. گروهی از مفسران هم با تمثیلی یا نمادین دانستن برخی از آیات و داستان ها به تحلیل و تفسیر آیات مورد نظر اقدام کرده اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بیان معنایی جدید در مورد نظریه تفسیر تمثیلی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که: شخصیت ها و عناصر داستان ها واقعی بوده و تحقق خارجی داشته اند و نمی توانند تنها بعنوان مثل یا نماد مورد نظر باشند؛ البته ماجراهای نقل شده دارای معارف عمیقی علاوه بر معنای ظاهری آیه می باشد.

زیارت اهل قبور و اهل بیت(علیهم السلام) مانند هر کار دیگری که انسان انجام می دهد آثاری بر روی شخص و اطرافیان او بر جای می گذارد. این تأثیرها گاهی از لحاظ فردی بررسی می شود و گاهی از لحاظ اجتماعی مورد دقت قرار می گیرد و گاهی از دید دیگر ادیان زیارت اهل قبور بررسی می شود. در این جستار برآنیم که ابتدا از باب مقدمه به چرایی انجام زیارات در جهت صحیح اشاره کرده و بیان کنیم که از نظر شرع و عقل چرا نباید از این جهت خارج شد و در نهایت ابعاد تربیتی زیارت را از لحاظ شخصی و اجتماعی و نیز تأثیر آن بر افراد خارج از دین اسلام و تشیع را بررسی کنیم و نیز اثرات منفی و مضر بدعت ها و خرافات را در بحث زیارت مورد واکاوی قرار دهیم؛ همچنین از آنجا که زیارت، آداب و رسوم و بایدها و نباید های خاص خود را دارد و دارای آثار تربیتی فراوان است در این نوشتار برآنیم تا به مهم ترین ابعاد تربیتی زیارت اهل بیت(علیهم السلام) و اولیای الهی اشاره نماییم.