درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۴۲۱ تا ۳٬۴۴۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۳۴۲۱.

سیر تحول و تطور اندیشه منجی‌باوری از اوستای متقدم تا منابع پهلوی

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 115 - 134

کلید واژه ها: اهورا مزدا زرتشت منجی سوشیانت فرشگرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵
از زمان زیست زرتشت تا کتابت اوستا و منابع پهلوی، ذیل موعودباوری و منجی تغییرات ماهوی شکل گرفته است. گذشت سده‌ها و وقوع رخدادهای تاریخی، چون حمله اسکندر در این اثنا و ظهور و بروز نحله‌های فکری در این ادوار و از همه مهم‌تر پویایی سنت شفاهی ایرانیان و تغییراتی که به تبع آن می‌آید، همه و همه دست‌به دست هم داده تا شاهد تحول اندیشه منجی باوری از گاهان تا منابع پهلوی باشیم. علی‌رغم پژوهش‌های گوناگون، پژوهشگران نتوانسته‌اند چشم‌انداز و فرضیه‌های درخوری، مبتنی بر چگونگی و چرایی سیر تطور اندیشه منجی-باوری از اوستای متقدم تا منابع پهلوی ارائه دهند. از این‌رو، پژوهش حاضر با رویکرد تبیین سیر این تطور به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس داده‌های کتابخانه‌ای و اجماع روایات دینی و وقایع تاریخی، سعی در ارائه‌ی دیدگاهی تازه در این رابطه دارد. از نتایج به دست آمده چنین بر می‌آید که منجی‌باوری در اندیشه‌ی ایرانیانِ باستان، بنا بر رخدادهای سیاسی، اجتماعی و تمهیدات موبدان سیری تکوینی طی نموده است. و در طول قرون متمادی این اندیشه از باورهای زرتشت تا زرتشتیان متاخر دستخوش تغییراتی شده است و از وجه خردباورانه آن به سوی اسطوره باوری رفته است.
۳۴۲۲.

رابطه تشریع نمازبا حدیث "لا صَلاهَ الّا بِفاتِحَهِ الکِتابِ" در شناخت نخستین سوره نازله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 1 - 24

کلید واژه ها: تحلیل تشریع نماز حدیث لا صَلاهَ الا بِفاتِحَهِ الکِتابِ نخستین سوره نازله سوره حمد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴ تعداد دانلود : ۲۹
مسأله اولین سوره نازله توسط قرآن پژوهان مورد تحقیق قرار گرفته است و نهایتاً با عنایت به ادلّه و قرائن مربوطه، یکی از سوره های مدثر، علق، حمد به عنوان نخستین سوره نازله برگزیده شده است. قائلان به تقدم نزولی سوره حمد به شواهد و ادله متعددی تمسک کرده اند؛ مانند برپایی نماز توسط پیامبر(ص) و یاران وی و حدیث "لا صَلاهَ الّا بِفاتِحَهِ الکِتابِ" . هدف از این پژوهش، تبیین رابطه تشریع نماز و حدیث " لا صَلاهَ الّا بِفاتِحَهِ الکِتابِ" با نخستین آیات و سُوَر نازله، در راستای اعتبار بخشی به ظنّ حاصل از تاریخگذاری نخستین آیات یا سُوَر نازله است. با بررسی رابطه این دو دلیل به روش توصیفی- تحلیلی در تعیین اولین سوره نازله و تأمّل در توجیه های ذکر شده ی مقابل آن دو، دانسته می شود که نیازی نیست نخستین بودن نزول سوره حمد را بر اساس آن دو دلیل اثبات کرد. با التفات به روش رایج در جمع بین روایات دال بر نخستین آیات و سُوَر نازله می توان گفت که پنج آیه ابتدایی سوره علق در ابتدای بعثت و سپس آیاتی از اول سوره مدّثر نازل شده است. سوره حمد اولین سوره نازله کامل محسوب می شود.
۳۴۲۳.

«آموزش درباره ادیان» به مثابه بدیلِ «آموزش دین» از منظر فقه تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هفدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۹ 27 - 47

کلید واژه ها: تربیت دینی فقه تربیتی تربیت سکولار تربیت اسلامی قاعده إضلال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
نوشتار حاضر باتوجه به نفوذ و ترویج ایده های سکولاریستی در تربیت درصدد است ایده «آموزش درباره ادیان» را −که هدفش آموزش صلح، رواداری، احترام به دیگران و آموزش ادیان به مثابه مقولاتی تاریخی و فرهنگی است و شناخت و التزام و ایمان و اعتقاد به یک دین مدنظر نیست− را از منظر فقه تربیتی بررسی نماید و با پای بندی به روش شناسی «تفقه تربیتی» تلاش کرده است هفت استدلال بر ممنوعیت و حرمت ایده فوق اقامه نماید و ایده/تجویز «آموزش درباره ادیان» را از منظر عقلی بخاطر قُبح إغراء به جهل و إضلال و ظلم، تقبیح نماید و نیز آن را مصداقِ ترک واجب، إضلال، شبهه افکنی، سلطه کفار، تسنین سنن حرام و در نهایت مصداقِ علمِ غیرنافع و علم مأخوذ از غیر اهل بیت به شمار آورد.
۳۴۲۴.

حقیقت معرفت الله از منظر فخررازی و صدرالمتألهین شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال هجدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۸ ۱۷۲-۱۵۵

کلید واژه ها: فخررازی ملاصدرا معرفت الله عقل نقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۵
«معرفت الله» دغدغه بسیاری از متکلمان و فیلسوفان بوده است. سوال اساسی بعد از تبیین موضوع کلی معرفت این است که انسان مکتوم در ماده و محدود چگونه می تواند به موجود نامحدودی علم پیدا کند؟ مسأله این تحقیق با توجه به تفاوت رویکرد کلامی و فلسفی فخر رازی و صدر المتألهین بررسی و تبیین حقیقت معرفت الله از منظر این دو است. یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است که با وجود تفاوت رویکردهای کلامی و فلسفی این دو، پاسخ های داده شده تقریبا یکسان می باشند. با وجود تفاوت استدلال ها و همچنین نظرگاه های کلامی، فلسفی و دینی هر دو فیلسوف قائل به عدم امکان علم به ذات و کنه الهی می باشند اما معتقدند که این تنها راه معرفت الله نیست بلکه معرفت الله مراتب پایین تری نیز دارد که علم به آن برای انسان ممکن می باشد. هر دو معرفت الله را امری مشکک و در برخی از مراتب فطری می دانند که خداوند قابلیت کشف معرفتش را برای انسان قرار داده است.
۳۴۲۵.

نقش شاخص های تربیت دینی آیات امامت بر شکل گیری جامعه آرمانی اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات دین پژوهی سال ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 49 - 74

کلید واژه ها: امامت تربیت تربیت دینی جامعه آرمانی آیات امامت جامعه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۵۶
 در وصف بعثت پیامبر(ص) و نصب امامان معصوم (ع) هدیه ای الهی است آیاتی در قرآن آمده است که درصورت الگو گیری بشر از آنها آرزوی دیرینه او یعنی، تشکیل جامعه آرمانی اسلامی با هدف ایجاد فرصت برای دستیابی به هدف اصلی خلقت که در گرو معرفت الهی است محقق خواهد شد. نوشتار حاضر باروش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از تفاسیر و منابع کتابخانه ای درصدد پاسخ گویی به این پرسش است که شاخه های تربیتی آیات مربوط به امامت در تحقق جامعه مورد انتظار اسلامی چگونه منشأ اثر است. یافته های پژوهش نشان می دهد باتوجه به شاخص های تربیتی آیات امامت که ناظر به خود مقام امامت و هدایتگری انسان است، مردم و مسئولان جوامع اسلامی باید با داشتن روحیه ولایت پذیری و اطاعت از امام در رشد معنوی و مادی افراد جامعه تلاش کنند.
۳۴۲۶.

بررسی فقهی خمس سهام بورس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۲) 34 - 62

کلید واژه ها: تعلق خمس سهام بورس خمس سهام حق اعتباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۱۳
یکی از واجبات و فروع دین مبین اسلام، فریضه «خمس» است که در موارد خاصی واجب است. اما در مورد وجوب خمس در موضوعات جدیدی همچون «سهام بورس»، پژوهشی صورت نگرفته که این مقاله درصدد بررسی این مسئله است. برای شناخت حکم خمس در سهام بورس لازم است ابتدا ماهیت سهام مشخص شود. لذا پس از بررسی احتمالات مختلف در ماهیت سهام، ادله وجوب خمس بازپژوهی می شود تا مدلول آن ها معین گردد و درنتیجه حکم خمس طبق هریک از احتمالات روشن شود. به طور کلی شش احتمال در مورد ماهیت سهام مطرح شده که تنها احتمال پنجم (مال اعتباری مستحدث) بدون اشکال است. اما طبق احتمالات مختلف، اگر اطلاق ادله خمس پذیرفته شود و یا با الغای خصوصیت، ادله شامل امور اعتباری نیز بشود، سهام طبق تمامی مبانی، متعلق خمس خواهد بود؛ در غیر این صورت مطابق احتمالاتی که سهام امری اعتباری باشد، سهام بورس متعلق خمس قرار نمی گیرد. بنابراین طبق مبنای مختار، سهام بورس خمس دارد.
۳۴۲۷.

النص والمفاد فی الفضاء الافتراضی، رؤیه قرآنیه

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۲ خریف و شتاء ۲۰۲۲ العدد ۳ (ملفّ العدد: الدین و الدیانة فی المجال الافتراضی) 111 - 142

کلید واژه ها: القرآن الکریم قواعد المحادثه الفضاء السیبرانی الشبکات الاجتماعیه الرسائل فی الفضاء السیبرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۰۴
الفضاء السیبرانی هو مساحهٌ یتمُّ فیها التواصل عبر شبکه الویب العالمیّه، وتتضمّن هذه المساحه مجموعهً متنوّعهً من الشبکات الداخلیّه والخارجیّه مثل الفیسبوک (Facebook)، ووی تشات (WeChat)، والتلغرام (Telegram)، والواتساب (WhatsApp)، وفایبر (Viber)، وإیتا (EITAA)، وسروش (Soroush) وما إلى ذلک، ومن الأسباب المهمّه لاستخدام الفضاء السیبرانی هو الرغبه الغریزیّه البشریّه فی التحدّث والتواصل مع الآخرین، هذا من جهه. ومن جهه أخرى، فإنّ توسیع مدى التعامل وتبادل الآراء بسرعه عالیه فی الفضاء السیبرانی قد جعل من الممکن کسر الحدود الزمنیّه والمکانیّه حتى یتمکن الناس من التحدّث وتبادل الآراء والأفکار بسهوله بعضهم مع بعض. وقد أثّر استخدام العالم الافتراضیّ بشکلٍ کبیرٍ فی شؤون الحیاه الفردیهّ والاجتماعیّه، والذی یکون له أحیانًا تأثیر أکبر من العالم الحقیقیّ؛ فإنّ المعرفه المناسبه والتوعیه العامّه توفّر أرضیه للاستخدام المناسب لهذا الفضاء، کما یمکن من خلال مراعاه قواعد ومتطلّبات الحوار فی العالم الافتراضیّ، تحویل التهدیدات إلى فرص والقضاء على المخاطر المدمّره لهذا الفضاء، وإنّ التواصل الفعّال والتفاهم المتبادل بحاجه إلى الامتثال للقواعد والضوابط. وأمّا عملیّه التواصل، فهی تتکوّن من ثلاثه عناصر رئیسه: (الرساله) و(المرسل) و(المستقبل). وتُظهر دراسه وصفیّه تحلیلیّه لآیات القرآن الکریم أنّ کتابَ الهدایه هذا، قد وضع معاییر لکلّ من هذه الأرکان؛ حیث یعتبر هذا الکتاب السماوی - مراعاه لمبدأ العلم والوعی، والصدق، والعفه، والأدب، والجمال، والاعتماد على مصدر الفکر والمعرفه - من المتطلّبات المتعلّقه بالرساله التی یجب أن یلتزم بها مرسلها.
۳۴۲۸.

بازخوانی مهم ترین راه کارهای عملی عاطفی و اخلاقی مؤثر در توسعه ی محبت در جامعه از منظر آیات و روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری آلاءالرحمن سال ۱ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱ 21 - 35

کلید واژه ها: توسعه ی محبت در جامعه روابط اجتماعی روابط محبت آمیز راه کارهای عاطفی توسعه ی محبت راه کارهای اخلاقی توسعه ی محبت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۹
اعمال محبت در جامعه یکی از آموزه های مهم دین اسلام در حوزه ی اجتماعی محسوب می شود چراکه مبنای اصلی روابط اجتماعی انسان ها بر پایه ی محبت بنا شده است. قطعا برای تحقق چنین ارتباطی شایسته، ارائه ی راه کارهای مناسب، امری ضروری محسوب می شود؛ بدین جهت، این جستار با هدف شناسایی، بررسی و بازگویی راه کارهای اخلاقی و عاطفی مؤثر در تثبیت و توسعه این امر مهم درجامعه، تدوین یافته است. در خلال این پژوهش که آراسته به روش توصیفی- تحلیلی و تدبر در آیات و روایات است، این سلسله از راه کار ها، مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه ی این تحقیق این است: براساس آموزه های قرآنی وحدیثی؛ راه کارهای عملی عاطفی و اخلاقی، از جمله روش های اثرگذار در توسعه ی محبت در جامعه محسوب می شوند. البته محبت به افراد جامعه آنگاه موثر است که در راستای محبت الهی باشد؛ چنین نگرشی، سرچشمه ی رفتارهای محبت آور است و از بارزترین ویژگی محبت اجتماعی به شمار می آید.
۳۴۲۹.

رهیافتی بر مبانی فهم حدیث علامه محمد باقر مجلسی در «مرآه العقول» (مطالعه موردی بخش اصول کافی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۱) 125 - 153

کلید واژه ها: مبانی فقه الحدیث علامه مجلسی مرآه العقول اصول کافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۸۳
شرح روایات معصومان (ع) مستلزم به کارگیری اصول و مبانی ویژه ای است که عدم توجه بدان فرایند فهم را از اساس مختل می سازد. «مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول» تألیف علامه محمد باقر مجلسی، از جامع ترین شروح حدیثی نگاشته شده بر «الکافی» ثقه الإسلام کلینی است. شارح در این مجموعه کوشیده است با کاربست پاره ای از اصول به فهم مدالیل اصیل روایات نائل آید. آنچه نگارندگان این سطور به دنبال تبیین آنند، بررسی مبانی فهم حدیث علامه مجلسی در «مرآه العقول» با تأکید بر اصول کافی است. آنان به منظور جبران خلأ مطالعاتی حاکم بر بحث حاضر کوشیده اند با مطالعه بیانات علامه در ذیل روایات اعتقادی «الکافی» به روش توصیفی تحلیلی، این پرسش را پاسخ گویند که مبانی علامه در فهم و شرح روایات اصول کافی چیست؟ نتایج حاصل از این مطالعه گویای آن است که علامه در توضیحات و نکاتی که برای فهم روایات اصول کافی آورده، برخی مبانی فقه الحدیثی را در نظر داشته است. عرفی بودن زبان احادیث، وقوع صناعات ادبی در کلام معصوم (ع)، حجیت دلالت سیاق در فهم مراد معصوم (ع)، هماهنگی و سازواری درونی روایات معصومان (ع)، علم و عصمت انبیاء و ائمه اطهار (ع)، حجیت سنت معصومان (ع)، حجیت عقل در اثبات اصول دین، رعایت تقیه و سطوح مخاطبان در کلام معصوم (ع)، و لزوم رعایت احتیاط در تأویل روایات از مهم ترین این مبانی به شمار می روند. تدقیق و تأمل در این مبانی نشان می دهد که مجلسی به جهت بهره مندی از جامعیت علمی، و تسلط ویژه بر علوم معقول و منقول، در شرح روایات اعتقادی «الکافی» از القاء نگرشی تک بعدی به روایات پرهیز نموده و در این راستا از رویکردهای مختلف کلامی، اخباری و عقلانی بهره برده است. بی تردید که الگوپذیری از این مبانی می تواند در تحقق فهمی صحیح و روش مند از روایات اعتقادی «الکافی» سودمند باشد.
۳۴۳۰.

سیر شکل گیری عقل اجتهادی در بین فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 26 - 52

کلید واژه ها: عقل اجتهادی فقهی کلامی اجماع قیاس اصول عقلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۱
ظرفیت آموزه های اسلام برای بارور نمودن اندوخته های عقل امری تردید ناپذیر است. بعد از دوران رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله اجتهاد به عنوان یکی از روش های راه یابی به تعالیم اسلام رسمیت یافت. در قرن دوم بحث و جنجال پیرامون عقل اجتهادی و دایره حجیت آن، بین فریقین اوج گرفت. بعد از ورود شیعیان به دوران غیبت معصومان، این بحث در اهل تسنن تثبیت شد و اختلاف به بدنه عالمان شیعی تسری پیدا کرد. در این نوشتار درصددیم ابتدا خواستگاه بروز و ظهور این بحث را واکاوی کنیم و بعد از تصویرسازی اجمالی از سرنوشت عقل اجتهادی در بین اهل سنت، اتهامات وارد بر گرایش اعتزال و فربگی دلیل عقلی در مدرسه بغداد را بررسی کنیم. ادعاء اینست که تفسیر نادرست سخنان بزرگانی نظیر شیخ مفید و سید مرتضی در این اتهام نقش بسزائی دارد و عقل اجتهادی هرگز در اندیشه آنان به عنوان منبع دین مطرح نبوده است.
۳۴۳۱.

کاوشی نو در معنا و مصداق یابی «مجوس» با تأکید بر روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۲) 7-24

کلید واژه ها: مجوس مغان مانویت زرتشتیان ایران باستان احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۲
از واژه های پرکاربرد، به ویژه در متون نقلی کهن، واژه «مجوس» است. این واژه در منابع روایی اسلام سهم قابل توجه از احادیث را به خود اختصاص داده است. آنچه حائز اهمیت و مبنای این نوشتار بوده، تعیین مصداق مجوس در متون اسلامی است. دو دیدگاه کلی درباره مصداق مجوس مطرح است. برخی نویسندگان دایره مصادیق مجوس را گسترده دانسته و برای آن فرقه های متعددی نام برده اند که در تعداد و اسامی این فرقه ها با یکدیگر اختلاف دارند. نوشتار پیش رو پس از ذکر موافقان این دیدگاه و نقد دیدگاه آنان، به سرگذشت پیروان ادیان ایران باستان پرداخته و تنها دین زنده ایران باستان را آیین زرتشت دانسته است که پیروان فعالی دارند و تنها زرتشتیان اند که می توانند مصداق مجوس باشند؛ سپس با تحلیل و تطبیق مجوس در روایات اسلامی، این دیدگاه را برگزیده است که تنها مصداق مجوس در متون دینی اسلام، زرتشتیان هستند.
۳۴۳۲.

بررسی مقایسه ای بین تفسیر المیزان و پرتوی از قرآن در آیات علمی قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال ۱۰پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۹ 47 - 76

کلید واژه ها: قرآن کریم تفسیر علمی علامه طباطبایی آیت الله طالقانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۱۱۸
یکی از روش های مهم در تفسیر، روش تفسیر علمی است که به کمک آن اعجاز علمی قرآن نیز ثابت می شود، مفسران بسیاری بویژه در قرن حاضر، در این راه قدم گذارده اند. روش تحقیق: این نگاشته با روش تحلیل لفظ و محتوا و رویکرد مقایسه ای، نظرگاه دو مفسر گرانقدر جهان تشیع یعنی آیت الله طالقانی و علامه طباطبایی در تفسیر علمی آیات را مورد بررسی قرار داد. یافته ها: این بررسی نشان داد آیت الله طالقانی در تلاش است با تبیین آیات علمی و تطبیق یافته های علمی روز بر آیات قرآن، بین علم و دین پیوند برقرار سازد، علامه طباطبایی نیز به تبیین و تفسیر آیات علمی قرآن و تبیین پدیده های طبیعی همت گماشته و بسیار با احتیاط و با نظرداشت سیاق و سباق، به تفسیر علمی آیات پرداخته، اما در این میان، آسیب هایی متوجه تفسیر پرتوی از قرآن شده که در المیزان مشاهده نمی شود، از جمله تطبیق آیات قرآن بر نظریاتی که هنوز اثبات قطعی نشده مثل نظریه داروین، آسمآن های نه گانه و مواردی از این دست، همچنین دور شدنْ از دلالت های لفظی آیات و برشماری مصادیقی برای آیات که بسیار بعید می نماید؛ مانند نظریه وراثت در آیه 34 آل عمران و 233 بقره، حمل معنای "ناصیه" بر مغز در آیه 56 هود، به قرینه معنای مجازی آیه ناصیه در 16 علق، نظرداشت معنای "آنچه" برای "ما"ی موصوله در آیه 6 سوره شمس، در حالی که منظور از "ما" ذات باری تعالی است و مواردی از این دست، اما المیزان از چنین مواردی پیراسته است.
۳۴۳۳.

A Critique of the Rational Signification of the Miracle to Prophethood

نویسنده:
منبع: Theosophia Islamica, Vol ۲,No ۱, Issue ۳, (۲۰۲۲) 172 - 206

کلید واژه ها: miracle rational signification prophethood extraordinariness

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴ تعداد دانلود : ۲۹
The present article investigates the signification of miracle to the prophet’s prophethood from the rational and logical viewpoints in the context of Islamic theology. After proving the necessity of the prophethood with the help of the ‘Rule of Grace’, most of the Islamic theologians consider miracle as the main reason for affirming the claim of someone who claims God has called him to prophethood. Most of theologians maintain that miracle is enough evidence for affirming such a claim, but a few of them criticize this idea. That the miracle rationally signifies the prophethood, and being called by God as a messenger can be stated in two ways. One is that the mere issuing of a miracle by the claimant to prophethood can rationally and logically affirm his prophethood. The other is that by adding some introductory items to the miracle and compiling an authentic logical deduction, one can affirm someone’s claim to prophethood. It seems that both explanations are defective. The deficiency of the first explanation is that the miracle in itself has no logical signification to prophethood and affirmation of the claimant. At most, it shows the agent’s power to perform extraordinary actions, not more. The second explanation is faced with numerous critiques such as vicious circle in argument, deficiency in attributing miracle to God, simultaneous fallacy, deficiency in being miracle as a sign of prophethood, non-homogeneity of reason and claim, the drawback of miracle’s being extraordinary, criticizing the premises of the argument, and the prophethood’s no need for miracle. Finally, the result of the present study is that miracle has no rational signification for prophethood, and prophethood and guiding the human beings do not necessarily require miracle.
۳۴۳۴.

مروری بر مهم ترین آثار قرآنی و تفسیری اوری روبین به بهانه درگذشت او

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۳ مرداد و شهریور ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۹۵) 225 - 272

کلید واژه ها: اوری روبین اسلا مپژوهی قرآن پژوهی تفسیر حدیث تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۸۰
مقاله حاضر، گزارشی از 16 مقاله و 2 کتاب منتشرشده از اوری روبین، اسلا مشناس و قرآن پژوه تاز هدرگذشته، در خلال سال های 1975 تا 2011 میلادی است. این نوشت هها، که در اینجا به ترتیب تاریخ انتشار مرتب شد هاند، نماینده خوبی از رویکرد، روش ع مورد استفاده روبین در مطالعات اسلامی و مخصوصا و مناب مطالعات تفسیری و حدیثی است. همچنین از خلال مطالعه تاریخمند این آثار، م یتوان به درکی از چگونگی تحولات فکری خود او در طول حدود 40 سال کار علمی اش در زمینه تاریخ اسلام و تفسیر قرآن دست یافت
۳۴۳۵.

بازخوانی ادبی آیه 61 توبه با تأکید بر فراز «قُل أذُنُ خیرٍ لَکُم» همراه با نقد ترجمه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۲۸-۹

کلید واژه ها: آیه 61 توبه تفسیر ادبی صفات پیامبر اکرم (ص) فضائل امیرمؤمنان (ع) اُذُن خیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۳
توجه به روایات تفسیری در ذیل آیات، تشکیل «خانواده حدیث» و نیز دقت در نوع دستوری عبارات و واژگان در زبان عربی و نقش آن ها در جمله، از جمله راهکارهای فهم دقیق آیات قرآن کریم است. یکی از این موارد، دقت در ترکیبات اضافی (مضاف و مضاف الیه) در زبان عربی است که انواع مختلفی دارد و گاهی ظاهر الفاظ، به دلایل گوناگون از جمله إعراب تقدیری و اضافه موصوف به صفت، مخاطب را در صورت عدم دقت به چنین مواردی، دچار اشتباه ساخته و از فهم مراد دقیق متن باز می دارد. این مطالعه سعی دارد تا با کاربست این موارد در آیه 61 سوره توبه و با تکیه بر تعبیر «... قل أذن خیر لکم ...» کارآیی آن ها را در ترجمه و فهم متون دینی روشن تر سازد. بر این اساس, تعبیر «أذن خیر» نوعی ترکیب اضافی (اضافه موصوف به صفت) است که به معنای خوش بین بودن پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله ) نسبت به افراد جامعه می باشد و مراد از آن با توجه به روایات، ارتباط تنگاتنگ ایشان با امیرالمؤمنین (علیه السّلام) و توجه ویژه نسبت به آن حضرت است.
۳۴۳۶.

بررسی تطبیقی مناظرات رضوی و دموکراسی گفت وگو محور؛ امکان کاربرد سیاست رضوی در دوران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال دهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۰ 137 - 163

کلید واژه ها: مناظرات رضوی دموکراسی گفتوگویی غایت مشارکت و هدایت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۹۶
سنت های تاریخی و فرهنگی به خصوص اینکه از سیره ائمه معصومین(ع) نشئت گرفته باشند، زمانی بار معنایی و ارزش استناد دارند که در دنیای کنونی کاربرد داشته باشند، به طوری که می توان امکان آن را با یکی از وجوه سیاست مدرن سنجید. به ویژه اینکه این نوع سیاست با چرخشی فرهنگی مواجه شده و از مطالعه نهادهای دولتی و رسمی به دموکراسی گفت وگویی و مرتبط با زندگی روزمره تغییر معنا یافته است. این مقاله با اتکا به روش اسنادی تطبیقی به امکان سنجی مناظرات رضوی و دموکراسی گفت وگویی در چهارچوب سیاست غایت گرای فضیلت محور و از منظر روند، فرایند، جهت و غایت پرداخته و به این نتایج رسیده است که این دو به رغم تشابه در مبنای فرهنگی و فرایند (عقلانی، آزادی، برابری و تساهل)، در بقیه زمینه ها متفاوت از هم هستند؛ غایت دموکراسی گفت وگویی، ترغیب مردم به عمل مشارکت مستقیم، اما غایت مناظرات رضوی احیای سیاست نبوی، توحید و حقانیت امامت ائمهb است. در نتیجه، می توان از سیاست رضوی همانند دموکراسی گفت وگویی، در دنیای معاصر بهره برد با این تفاوت که باید به جای توجه به فضایل فردی و مادی در دموکراسی گفت وگویی به فضایل جمع گرای سعادت محور در سیاست رضوی روی آورد.
۳۴۳۷.

بررسی تطبیقی ارکان دعا در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 7-24

کلید واژه ها: خدا دعا عهد عتیق عهد جدید قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۲
دعا به مثابه عهد باطنی انسان و خداوند متعال و حلقه اتصال قلبی او با مبدأ پیدایش خویش، امری مشترک در میان ادیان ابراهیمی است، به گونه ای که هر موحدی به خوبی حس می کند بدون دعا نمی توان طعم شیرین ایمان به غیب را درک نمود. به سبب جایگاه خاص دعا، این مقاله به دنبال مقایسه تطبیقی ارکان دعا در قرآن کریم و عهدین برآمده است. این تحقیق ازیک سو در دعاپژوهی و از سوی دیگر، در مباحث بین الادیان کاربرد دارد. روش نویسندگان مقایسه و تبیین مشترکات به سبکی جامع است تا گامی در مسیر تقریب مذاهب باشد. بدین روی، در سه بخش، جوانب گوناگون مربوط به ارکان دعا بررسی شده است: ارکان دعا در عهد عتیق، ارکان دعا در عهد جدید و ارکان دعا در قرآن. سپس مقایسه و ارزیابی صورت گرفته است. در مسیر تحقیق، اشتراکاتی به دست آمد که نشان دهنده وحدت ادیان آسمانی در جریان از سرچشمه قادر متعال برای حرکت به سوی تمدنی جامع و نوین است.
۳۴۳۸.

واکاوی روایت «الْفَارُّ مِنَ الطَّاعُونِ، کَالْفَارِّ مِنَ الزَّحْفِ، وَالصَّابِرُ فِیهِ لَهُ أَجْرُ شَهِیدٍ» در جوامع روایی اهل سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 175 - 196

کلید واژه ها: طاعون جهاد حدیث عقل قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۴۴
روایت «الْفَارُّ مِنَ الطَّاعُونِ، کَالْفَارِّ مِنَ الزَّحْفِ، وَالصَّابِرُ فِیهِ لَهُ أَجْرُ شَهِیدٍ» روایت مطرح در کتب روایی اهل سنت است که به طرق گوناگون از عایشه و جابر بن عبدالله انصاری نقل شده است. ظاهر روایت بدون در نظر گرفتن جهت صدور آن و با تغییر در محتوا، از سوی خلفا جهت دستیابی به مقاصد آنان مورد بهره برداری سوء قرار گرفته است. نوشتار حاضر، از وجوه مختلفی به واکاوی روایت فرار از طاعون پرداخته است. تفرد عایشه در نقل روایت، وجود راویان ضعیف، اضطراب در سند و متن روایت، همچنین تضاد و تعارض آشکار آن با آیات قران از عواملی هستند که تحریف روایت را بیان می کنند. لذا بررسی و اعتبارسنجی این روایت امری ضروری به نظر می رسد. بررسی ها نشان می دهد این روایت نبوی در مصادر اهل سنت به درستی ضبط نشده و نقل تحریف یافته روایت، ضمن اشاره به روحیه جبرگرایی و فساد حاکمان، بیانگر موضع و اغراض خاص آنان است.
۳۴۳۹.

پژوهشی در روش تفسیری تفسیر الصراط المستقیم بروجردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال نوزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۵ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۷۰-۱۵۳

کلید واژه ها: روش تفسیری تفسیر الصراط المستقیم سید حسین بن محمدرضا بروجردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۹۳
تفسیر الصراط المستقیم از تفاسیر قرن سیزدهم شیعه است؛ که سید حسین بن محمدرضا بروجردی نوشته و تفسیر شامل سوره حمد و بقره است. روش غالب این تفسیر، روائی و ماثور است؛ هر چند می توان آن را یک تفسیر اجتهادی جامع به شمار آورد؛ در این تفسیر مباحث قرائت، بررسی لغوی، قواعد تجویدی، ذکر نکات بلاغی و نحوی آیات بحث شده و به طور گسترده از روایات پیامبر؟ص؟ و ائمه اطهار؟عهم؟ جهت فهم معانی آیات استفاده شده است. مفسر خود یک عالم رجالی متبحّر است که به شیوه هدفمند، گزینش دقیقی از روایات را در فهم معانی ظاهری و باطنی آیات به کار برده است. بنابراین در ذیل آیات، تأویل و معانی باطنی و مصادیق آیات در تفسیر ارائه می کند. در این تفسیر، مفسر پس از تحلیل و بیان احتمالات متعدد در معانی آیات و الفاظ به اظهار نظر صائب و اجتهاد در تفسیر آیات اقدام کرده و مباحث متنوعی همچون مباحث کلامی، عرفانی و فقهی را ذیل آیات به فراخور موضوع آیه بحث نموده است. استفاده گسترده مفسر از منابع مختلف و متعدد، نشان از تضلّع و قدرت استنباط مفسر دارد. این تفسیر به تفسیر المیزان شباهت دارد، هر چند سال ها پیش از تفسیر المیزان نوشته شده است. اگر مفسر می توانست تفسیر کاملی از قرآن ارائه کند، این تفسیر یکی از بهترین تفاسیر شیعه محسوب می شد، که می توانست با تفاسیر بزرگ شیعه برابری کند.
۳۴۴۰.

معیارهای صحیح فهم آیات «امامت» از دیدگاه علامه میرحامدحسین با تأکید بر آیه «تطهیر»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 191 - 212

کلید واژه ها: علامه میرحامدحسین آیات امامت آیه تطهیر معیارهای فهم آیات قراین مفسره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۸
علامه میرحامدحسین در کتاب شریف «عبقات الانوار»، به اشکالات مطرح شده از جانب عبدالعزیز دهلوی بر تفاسیر شیعه از آیه تطهیر که به استناد قرائن مختلف در شأن اهل بیتD نازل شده، پاسخ داده است. ایشان ضمن پاسخ به این اشکالات، شرایط صحت و میزان اعتبار هر یک از قراین فهم آیات را نیز تبیین نموده است. آنچه ایشان ارائه نموده است معیارهایی برای فهم صحیح آیات قرآن کریم و پاسخ به اشکالات مشابه در خصوص دیگر آیات است. در این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، ابتدا به تبیین و بررسی این معیارها از دیدگاه علامه میرحامدحسین پرداخته شده است. این معیارها در ضمن تبیین مراد واقعی آیه تطهیر توسط ایشان بیان شده است. در گام دوم، این پژوهش بر اساس معیارهای استخراج شده، به ارزیابی میزان صحت مهم ترین اشکالات علمای اهل سنت بر دیگر آیات مرتبط با مسئله امامت و ولایت اهل بیتD پرداخته و نشان داده است که معیارهای عقلایی فهم نص قرآن کریم که توسط میرحامد حسین ارائه شده است، چگونه در حل آن اشکالات نیز راهگشا هستند. رویکرد این پژوهش، قرآن محوری است که بر مبنای آن، محکمات دینی(بدیهیات عقلی، سنت قطعی، گزارشات قطعی تاریخی و...) بر محور قرآن کریم، داور اندیشه ها و عملکردهای دینی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان