فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵٬۳۴۱ تا ۵٬۳۶۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۵۳۴۱.

Pragmatic language in understanding the Holy Quran(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: pragmatic language Religious Language Quran text-based communication

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۰
In the twentieth century language has become the most important philosophical issue. In the field of religious studies, one of the important issues is the issue of language too, and the language of religion and the way of understanding religious texts have become an important concern for religious scholars. The question that what is the nature of language used by God Almighty for expressing his meaning and purpose, is one of the most important issues in religious language controversies. As God in religious texts, including in the Holy Qur'an, has established a text-based communication with humans, does the Holy Quran, before responding to other human needs that are essential to his salvation, address this fundamental question about the nature of the language that has been used in this text-based communication? The importance of this question is that the methodology provides an understanding of the Qur'an. In this research, the author tries to provide a positive response to the fundamental question, expressing that the language of the Quran is a pragmatic language. In this regard, in order to defend the pragmatic language of the Qur'an, the author first describes the characteristics of the language suitable for the Qur'an and then shows that the pragmatic language has the features of the proper language for the Qur'an and is used in the Qur'an. The result of this study is that the language of the Qur'an is an existential and natural language.
۵۳۴۲.

بازپژوهی در حکم استظلال مُحرم و تردد در مکۀ مکرمه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تظلیل سیر شهر مکه منزل وسایل نقلیۀ مسقف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۳۴
تحقیق حاضر درصدد بررسی حکم فقهی تردد با وسایل نقلیۀ مسقف در شهر مکه یا عبور از تونل های این شهر در روز برای مردان مُحرم، است. نتایج این پژوهش که به صورت کتابخانه ای و نرم افزاری صورت گرفته، حاکی از این است که حکم مزبور، تابع ملاکی است که فقیه، از روایات استنباط می کند. بدین معنا که اگر فقیه ملاک حرمت را بهره بردن مُحرم از سایه در سیر سفری قرار دهد، تردد در مکه با ماشین مسقف و از تونل ها، جایز است؛ اما اگر ملاک حرمت، استفادۀ مرد مُحرم از سایه در مطلق سیر با مرکب باشد، تردد فوق مجاز نیست، اما می تواند پیاده از تونل عبور کند. به نظر می رسد قرائن موجود در روایات دلالت دارد بر اینکه تنها ملاکِ حرمت، ایجاد سایه در روز توسط مرد مُحرم بر خود است و سیر و توقف، در حکم مسئله دخالتی ندارد. بنابراین برای مُحرم استفاده از سایه های موجود و داخل شدن در خانه و خیمه و تونل و مانند آن به سبب عدم صدق ایجاد سایه بر خود مجاز است و تردد با وسایل نقلیۀ مسقف در روز در شهر مکه از این جهت که مصداق ایجاد سایه بر خود است، جایز نیست.
۵۳۴۳.

تفسیر اعلمیت در اجتهاد و تعیین مصداق آن و تبیین جایگاه آن در اجتهاد حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اجتهاد شورایی اجتهاد گروهی اجتهاد سازمانی استنباط شرایط مجتهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۵
بین اندیشمندان فقه و اصول در اینکه «اعلم» کسی است که استنباط بهتری دارد، اتفاق نسبی وجود دارد. مسئلۀ مورد اختلاف این است که مجتهد باید چه ویژگی هایی داشته باشد که به استنباط بهتر منجر شود. به عبارت دیگر، چه ویژگی هایی باید در مجتهد اعلم وجود داشته باشد؟ از جانب دیگر، در صورت تعیین آن صفات، چگونه و بر چه اساسی آن ویژگی ها را در مصداق خاص جست وجو و احراز کرد؟ از زاویه ای دیگر، مفهوم اعلمیت در «شخص حقوقی» با ساختار «شورایی»، «گروهی» و «سازمانی» چگونه تصور می شود؟ در این مقاله، که از لحاظ هدف، توسعه ای، از لحاظ گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و از لحاظ موضوع توصیفی-تحلیلی است، سه ویژگی برای اعلم بودن [فهم (اعم از فهم فقهی، فهم اصولی، فهم رجالی و فهم موضوعی)، حافظه و مهارت] – و چهار شاخص [سابقۀ آموزش، سابقۀ تدریس، سابقۀ پژوهش و سابقۀ اجرایی] ارائه و پس از آن به تطبیق اعلمیت در مجتهد حقوقی با سه ساختار شورایی و گروهی و سازمانی و مقایسۀ آن با مجتهد حقیقی پرداخته شده است.
۵۳۴۴.

بررسی و تحلیل چیستی، امکان، شرایط و ضرورت فهم فلسفی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: فهم فلسفی قرآن قرآن کریم فلسفه اسلامی فهم قرآن تفسیر قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۱
رابطه قرآن و فلسفه اسلامی، رابطه ای متقابل است. همان گونه که قرآن کریم در فلسفه اسلامی تأثیرگذار بوده است، فلسفه نیز در فهم و برداشت ما از تعالیم قرآنی تأثیر دارد. مراد از فهم فلسفی قرآن، رسیدن به مراد واقعی قرآن از طریق به کارگیری روش فلسفی و یا بهره گیری از تعالیم و گزاره های فلسفی است. این مقاله به بررسی چیستی، امکان و جواز، شرایط و نیز ضرورت فهم فلسفی از قرآن می پردازد و با روش توصیفی-تحلیلی نشان می دهد که فهم قرآن کریم به روش فلسفی هیچ محذوری ندارد. اما بهره گیری از تعالیم فلسفی نظیر نظریات، قواعد، براهین و گزاره های فلسفی در فهم و تفسیر قرآن به دو صورت تطبیقی -تأویلی و تحلیلی متصور است. صورت نخست به تفسیر به رأی منتهی می شود و بی تردید از دیدگاه دانشمندان اسلامی نارواست، ولی صورت دوم با رعایت اصول و شرایطی جایز و بلکه ضروری است.
۵۳۴۵.

تبیین آموزه امر بین الامرین در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امر بین الامرین جبر و تفویض روایات استطاعت فاعلیّت طولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۳۰
در سیر تاریخ کلام اسلامی، سه موضع جبر، تفویض و امر بین الامرین در قبال رابطه اختیار انسانی یا اراده الهی شکل گرفته است. با مراجعه به متون روایی درمی یابیم که اهل بیت(ع) امر بین الامرین را در برابر دو اندیشه جبر و تفویض، قرار داده اند و هدف از این پژوهش، فهم آموزه مذکور از روایات است. نوشتار حاضر با روش کتابخانه ای و تشکیل خانواده حدیثی پیرامون دیدگاه امر بین الامرین و تحلیل این روایات، بیان می کند که ائمه اطهار(ع) آموزه امر بین الامرین را در سه سطح تبیین تمثیلی، تبیین حداقلی و تبیین فاعلیت طولی با توجه به ظرفیت فکری مخاطبان، ارائه کرده اند. بالاترین سطح تبیین یعنی فاعلیت طولی، از روایات باب استطاعت که خود در نظام آموزه امر بین الامرین توجیه پذیرند، استنباط می شود. تبیین فاعلیت طولی یعنی دریافت آن به آن استطاعت و اراده انسان از جانب خداوند متعال، بالاترین سطح تبیینی این آموزه در روایات به شمار می آید.
۵۳۴۶.

تبیین ارتباط الفاظ قرآن با شهود واقعیات بیرونی آیات در عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر عرفانی تأویل ظاهر آیات واقعیات بیرونی خیال تمثیل داستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۷۰
عدم تصریح عرفا به مبانی تفسیری و مبهم بودن روش تفسیری ایشان سبب شد تا گمان شود تفاسیر عرفانی از روش های متداول فهم متن و قواعد تفهم پیروی نمی کنند و مستند تفاسیر عرفانی، ذوق و سلیقه شخصی عارف و از باب تداعی معانی و خارج از دلالت ذاتی الفاظ تلقی گردید. این در حالی است که مفسر عارف در بیان مراد الهی، لفظ آیات را دارای اصالت و موضوعیت ویژه ای می داند و در صدد است تا به بیان فهم مراد متکلم دست یابد به گونه ای که نزد وی کشف و شهود متباین با معنای ظاهری آیات، از علائم انحراف و پوشیدگی شهود است. هستی شناسی عرفانی برای ظواهر عالم، باطنی قائل است. از این رو مفسر عارف، تفسیر را در ظواهر الفاظ متوقف نمی بیند و می کوشد تا با درنظرگرفتن واقعیات بیرونی آیات، از وسائطی چون خیال، تمثیل، داستان، موعظه و حدیث یاری جوید و به تبیین معانی مشهود خود بپردازد. مقاله حاضر سعی دارد تا جایگاه الفاظ قرآن و واقعیات بیرونی آیات را در اندیشه نوآورانه عارف تحلیل نماید و اثبات کند آنچه عارف در شهود می بیند از مقوله تفسیر به معنای عام است و تأویلات عرضی و طولی مطرح شده توسط عرفا تناقضی با ظاهر آیات ندارد بلکه متمم و مکمل آن است و آنچه عارف در شهود می بیند برگرفته از همان واژگان قرآنی است که در ساختارهایی نو آن ها را به کارمی گیرد تا میان آنچه از ظاهر قرآن دریافت می شود و آنچه در شهود دریافته وحدت برقرارکند.
۵۳۴۷.

بررسی اعتبار تفسیر علی بن ابراهیم قمی از دیدگاه حضرت آیت اللّه العظمی خامنه ای (مدظله العالی)

نویسنده:

کلید واژه ها: تفسیر قمی علی بن ابراهیم ابی الجارود وثاقت راوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۶۱
بررسی میزان اعتبار تفسیر علی بن ابراهیم قمی یکی از مباحث مهم علم رجال تلقّی می شود. همچنین شهادت ایشان در مقدمّه ی کتاب مبنی بر وثاقت تمام راویان سند، مجال فراوانی برای بحث و گفتگو در توثیقات عامه فراهم آورده است. با بررسی اقوال و آراء رجالی حضرت آیت اللّه العظمی خامنه ای مدظله العالی در خواهیم یافت که از نظر ایشان اصل دلالت شهادت علی بن ابراهیم امری ثابت و قابل پذیرش است؛ امّا از آنجا که این تفسیر به طور کامل متعلّق به علی بن ابراهیم نیست و تلفیقی از تفسیر قمی و تفسیر ابی الجارود می باشد، تنها زمانی می توانیم بر مبنای شهادت علی بن ابراهیم حکم به وثاقت یک راوی کنیم که یقین داشته باشم، در طریق روایت علی بن ابراهیم قرار دارد.
۵۳۴۸.

بررسی تطبیقی قصاص مسلمان در برابر کافر ذمی در تفاسیر فقهی شیعه و حنفیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قصاص مسلمان کافر ذمی تفاسیر شیعه و حنفیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۲۱
جواز یا عدم جواز قصاص مسلمان در برابر کافر ذمی، یک مسئله اختلافی در فقه امامیه و حنفیه است. مسئله مذکور قابلیت طرح در رشته های مختلف همچون فقه، حقوق و تفسیر را دارد. حوزه تفسیری مسئله مذکور برخلاف دیگر حوزه ها، به علت نبودن تحقیق مستقل، وجود نواقص روشی و تحلیلی در پژوهش های غیرمستقل و تفاوت مفسران و فقها در طرح مباحث مربوط به مسئله مذکور، نیاز جدی به بررسی دارد. مهم ترین هدف مقاله، دستیابی به تفسیر صحیح آیات قصاص است. مقاله حاضر، نظریه عدم جواز قصاص مذکور را نظریه صواب و دارای ادله معتبر قلمداد می کند، زیرا آیه نفی سبیل دلالت بر نفی قصاص مذکور دارد و قصاص مذکور نیز از مصادیق نفی سبیل و سلطه کافر بر مسلمان است. روایات معتبر نیز دلالت بر نفی قصاص مذکور دارند. ممانعت عقل از جواز قصاص مذکور نیز غیرقابل پذیرش است..
۵۳۴۹.

فرایند فقهی در تنافی دو واجب ضمنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بدل اضطراری تزاحم تنافی تعارض فرایند فقهی واجب ضمنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۰
پژوهش حاضر به منظور تبیین راهکار فقیه در مواجهه با ناسازگاری دو واجبِ ضمنی در مقام عمل، به روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی اجتهادی انجام پذیرفت. مسئله از زمان شیخ طوسی تاکنون مورد توجه فقیهان بوده و چهار دیدگاه در این باره مطرح شده است. در پژوهش حاضر دیدگاه تزاحم، تعارض و دوران بین دو بدل اضطراری در مسئله رد شده و دیدگاه چهارم پذیرفته شد؛ براساس این دیدگاه فرایند فقهی در تنافی دو واجب ضمنی در یک مرکب شرعی بدین شرح است که فقیه به انجام جزء یا شرط اول از اجزا و شروطی که یکی از آنها مقدور است، حکم می کند. در ادامه اگر در جزء یا شرط دوم، توان انجام نبود، نوبت به مأموربه ناقص می رسد و در نهایت اگر توانایی انجام مأموربه ناقص هم نبود، نوبت به بدل و جایگزین می رسد؛ البته در شروطی که تقدم و تأخر در آنها نیست، همچنین در اجزا و شروط ناسازگار در دو مرکب شرعی در صورت عدم مزیت و ترجیح بین یکی از آن دو حکم به تخییر می شود؛ بدین ترتیب، هیچ گونه تنافی بین اجزا و شروط در مرکب ارتباطی متصور نیست و نظریه تزاحم، تعارض و دوران بین دو بدل اضطراری در مرکب های ارتباطی سالبه به انتفاء موضوع می شود.
۵۳۵۰.

نگرش فقهی به مفهوم حق؛ از آغاز تاکنون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برداشت های فقهی حق فرمان الهی لفظ گرایی حق معتزله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۳۸
چالش های ناظر بر فهم «حق»، نشان از این مطلب دارد که «حق» مفهومی مجمل است؛ به گونه ای که بیشترین سوءاستفاده ها و سوءبرداشت ها در فضای تاریخی و مدنی، متأثر از این مفهوم صورت پذیرفته است. مسئله این مقاله، تحلیل قرائت فقها از مفهوم حق و نیز بررسی این مفهوم در مذاهب و رویکردهای مختلف فقهی است تا بتوان به اثر مفهوم حق در تکوین دولت دینی و نیز گستره اختیارات آن نسبت به حق های شهروندان رسید. اهمیت و ضرورت این نوشته نیز از آن روست که مطالبات سیاسی-اجتماعی و نیز مشروعیت تشکیل و استمرار حکومت دینی ارتباط مؤثری با نوع برداشت از مفهوم حق و توسعه مفهوم «آزادی» و تغییر آن از معنای «رهایی و زدودن رذایل درونی» به «آزادی از موانع رسمی و غیررسمی بیرونی» دارد و ضروری است به عنوان مبنای همه حق های شهروندی در فقه سیاسی، نخست به تبیین مفهوم حق اهتمام داشت. از نتایج نوشته پیش رو که مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی نگاشته شده است، می توان به مبانی و تکوین برداشت های فقهی از مفهوم حق و دگردیسی در آن (به معنای تغییر در ابزارها و فرایند استنباط حق) دست یافت؛ از جمله چهار نظریه «العاده»، «تولید»، «حق الطاعه» و «اعتبار قانونی». همچنین اثبات «نسبت مؤثر مفهوم حق بر ساخت دولت و نیز حوزه صلاحیت های دولت دینی در تصرفات نسبت به مردم» از جمله دیگر نتایج این نوشته است.
۵۳۵۱.

بازشناسی مرجحات تزاحم با تأکید بر دیدگاه اصولی محقق نایینی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تزاحم تفاوت بین تعارض و تزاحم موجبات تزاحم مرجحات تزاحم محقق نائینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۱۲۲
اصل وجود تزاحم در مباحث شرعی میان اصولیین امری روشن است، ولی انواع ترجیح مورد اختلاف نظر قرار گرفته است. می توان گفت روشن سازی وجوه مختلف و احتمالات تزاحم و مرجحات آن در مکتب اصولی نایینی به طور ویژه بیان شده است به گونه ای که زمینه تحقیق را برای شاگردان خود از جمله مرحوم خوئی و دیگران فراهم ساخته است. ولی با این حال پراکندگی بحث و تفصیل های گاه فرسایشی در بیان ایشان و دیگران، مخاطب را از تعمق و اطلاع از ساختار روشن بحث دور می سازد؛ از این رو جستار حاضر در پی آن است با روش توصیفی تحلیلی، ارائه کننده تقریر و تبیین جدیدی از نظریه محقق نائینی در مبحث تزاحم بوده و نقد جامع علمی نسبت به این نظریه داشته باشد. به این صورت که اولا تزاحم در مرحله تنجز رخ می دهد به خلاف نظر محقق نائینی که قائل است در مرحله فعلیت محقق می شود و ثانیا بحث مرجحات در صورت فعلیت هر دو تکلیف مطرح می شود و ثالثا مواردی که محقق نائینی از موارد مرجحات باب تزاحم بیان کرده است، خارج از باب تزاحم بوده است و منشا برخی از این امور همان مبنایی است که ایشان بنا را بر آن گذاشته است.
۵۳۵۲.

بررسی تطبیقی نقش مبانی مختص فریقین در تفسیر آیه مباهله با تأکید بر تفاسیر المنار و تسنیم

نویسنده:

کلید واژه ها: مبانی تفسیر آیه مباهله حجیت سیره اهل بیت (ع) حجیت قول صحابه بررسی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۴۳
مفسران متقدم و متأخر فریقین، در نگرش تفسیری خود، آیه مباهله را از جنبه های تاریخی، ادبی، کلامی و حقوقی مورد توجه قرار داده اند و هرکدام با هدف اثباتی و انکاری، آن را با رهیافت و نتایج متنوعی تفسیر کر ده اند. در این مقاله کوشش شده است با رویکرد تطبیقی، نقش مبانی اختصاصی ایشان در نوع نگرش و تحلیل آراء آنها با محوریت تفاسیر تسنیم و المنار مورد بررسی قرار گیرد. بررسی ها نشان می دهد مفسران فریقین با توجه به مبانی اختصاصی خود، طیفی از دیدگاه های گوناگون را درباره شأن نزول و مفردات آیه مذکور مطرح نموده که از نکات اشتراک و افتراق برخوردارند؛ به گونه ای که ضمن مشهود بودن وفاق بخشی از آنها، هم گرایی در تفسیر برخی مفردات را رقم ز ده و پاره ای از آن اختلافی است که متأثر از معیار مبنای اختصاصی فریقین است. این نوشتار به روش توصیفی _ تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای نگاشته شده است و یافته های حاصله عبارتند از: عدم اختصاص آیه مباهله به افراد خاص و مسیحیان نجران، جعلی دانستن روایات شأن نزول، عدم شمول واژه «أبناء» بر نوه های دختری، مصداق «نساء و أنفس» نبودن حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع)از سوی ابن تیمیه و رشید رضا و عدم پذیرش خلافت بلافصل امام علی(ع)از سوی آلوسی. در مقابل، مفسران شیعه (از جمله: طبرسی، بلاغی نجفی، طباطبایی و جوادی آملی)، آیه را مختص افراد خاصی دانسته و نوه های دختری از حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) را به ترتیب، مصادیق واژه های «أبناء، نساء و أنفس» شمرده و افضلیت اهل بیت(ع) و خلافت بلافصل امام علی(ع) را با استدلال به آیه اثبات نموده و برخی مفسران اهل سنت (از جمله: قرطبی و فخر رازی) نیز در پاره ای موارد، با شیعه هم رأی هستند.
۵۳۵۳.

مستندات روایی مؤلفه های جامعه منتظر در بیانیه گام دوم

کلید واژه ها: مستندات روایی مؤلفه جامعه منتظر رهبرمعظم انقلاب بیانیه گام دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۲۱۶
تعالی و پیشرفت هر جامعه ای مرهون بازنگری و پالایش مؤلفه های اجتماعی آن جامعه می باشد تا در پرتو آن به اهداف و آرمان هایش دست یابد که این امر نیازمند تبیین این مؤلفه ها از سوی مرجعی حکیم و دانا به امور جامعه می باشد، رهبر حکیم انقلاب که محور وحدت و همدلی جامعه اسلامی به شمار می روند با درک والا از تحولات جامعه در بیانیه گام دوم علاوه بر تشریح دستاوردهای چهل ساله انقلاب اسلامی ایران، به تبیین مؤلفه های اجتماعی جامعه پرداخته اند که به کارگیری آنها از جمله مواردی است که در روایات معصومین (ع) از مؤلفه های جامعه ی منتظر به شمار رفته است، به همین جهت هدف این مقاله در پاسخ به این سؤال که مستندات روایی مؤلفه های جامعه منتظر در بیانیه گام دوم چیست؟ تبیین مستندات روایی این مؤلفه ها می باشد، نتایج این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و با جمع آوری کتابخانه ای مطالب انجام شده، حاکی از آن است که در روایات مؤلفه هایی همچون علم و پژوهش، معنویت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزت ملی و مرزبندی با دشمن و سبک زندگی را برای جامعه منتظر برشمرده اند که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم بر این مؤلفه ها تأکید نموده اند.
۵۳۵۴.

ارزیابی راهبردهای قرآن پژوهان در برون رفت از چالش های کلامی آیه اهلاک (اسراء/ 16)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: چالش معرفتی آیه اهلاک تقدم جزا بر عمل عقاب بلا بیان جبر اراده الهی امرالهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۱۶۳
خوانش ابتدایی آیه شانزدهم سوره إسراء، خواننده را با سه چالش مواجه می سازد. اولین چالش، تقدم اراده هلاکت از سوی خداوند (أردنا)، پیش از عمل فسق اهل قریه (ففسقوا) است؛ از این چالش در ادبیات کهن تفسیری به «تقدم جزاء بر عمل» و در ادبیات امروزی نیز به «قصاص قبل از جنایت» تعبیر می شود. مسئله چالش مزبور چرایی اراده هلاکت اهل قریه، پیش از ارتکاب فسق است. چالش دیگر، تعلق امر الهی بر فسق و قبح عقلی آن، طبق ظهور عبارت «ففسقوا» است. چالش سوم جبر و عدم اراده عبد است زیرا به سبب اراده محتوم الهی بر اهلاک، امر تکوینی بر بندگان نیز محقق شده است؛ اعم از اینکه «مأمورٌ به» طاعت باشد یا فسق، آنچه مهم است به دلیل تخلف ناپذیری امر الهی و هلاکت تکوینی بندگان اوست. این جستار که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته است، با استحصال راه حل مفسران، توانسته از ترکیب تفسیر دو عبارت «اراده» و «أمر» با ساختارهای ادبی محتمل عبارات «إذا أردنا أن نهلک قریه» و «أمرنا مترفیها» چهل ودو احتمال استخراج کند. از میان این چهل ودو احتمال تفسیری، تنها پانزده احتمال، عاری از چالش های سه گانه مذکور است و می تواند موجه به حساب آید اما آنچه قابل مداقه است اینکه گریز از چالش های پیشین، ناگزیر از ملاحظات ادبی مجاز، حذف و یا تقدم و تأخر شرط و جزا نیست. ارجحیت مجاز بر سایر فنون ادبی، تأویل آیه را تنها بر سه وجه متمرکز می سازد.
۵۳۵۵.

رفتارشناسی سیاسی تطبیقی عایشه زوجه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در دوره خلافت امیرمؤمنان علی علیه السلام بر پایه نامه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رفتارشناسی سیاسی رفتار سیاسی عایشه خون خواهی عثمان مخالفان امیرمؤمنان علی علیه السلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۴۰
محتوای نامه ها در منابع تاریخی به منظور شناخت رفتار سیاسی افراد حائز اهمیت است. این مقاله تلاش دارد با روش تحلیلی تطبیقی نامه های عایشه زوجه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در دوره خلافت امیرمؤمنان علی علیه السلام و نیز نامه هایی که به وی ارسال شده را جهت تطبیق با عملکرد وی مورد ارزیابی قرار دهد. مسئله اصلی پژوهش پیش رو این است که تا چه میزان این نامه ها می تواند در ارائه رفتار سیاسی عایشه مؤثر باشد؛ و آیا میان مضامین و ادعاهای مندرج در نامه های عایشه، با عملکرد سیاسی او مطابقت و هم خوانی وجود دارد؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که ادعاهای عایشه همچون پیروی از حق، اصلاح امور امت، خون خواهی عثمان، رجوع مردم به او جهت خون خواهی و غصب خلافت توسط امیرمؤمنان علی علیه السلام با مجموعه گزارش های تاریخی از عملکرد وی، نه تنها مطابقت و هم خوانی ندارد، بلکه در تضاد نیز بوده است.
۵۳۵۶.

نقد ادله روایی و تاریخی مؤید «تعیین خلیفه» در حکمیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حکمیّت صفین خوارج امیرمؤمنان علی علیه السلام معاویه ابوموسی و عمروعاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۳ تعداد دانلود : ۱۴۹
از رویدادهای مهم تاریخ صدر اسلام مسئله حکمیت در جنگ صفین بود، که پس از بر سر نیزه کردن قرآن توسط سپاه معاویه، سپاه امیرمؤمنان علی علیه السلام تسلیم شده و حکمیت را بر آن حضرت تحمیل کردند. در اینکه محور مذاکرات حکمین چه بود؟ تاریخ نویسان جواب قاطعی نداده اند. در این بین روایتی در کتاب های روایی و تاریخی آمده که مؤید «تعیین خلیفه» در حکمیت است؛ ولی امیرمؤمنان علی علیه السلام نتیجه حکمیت را نپذیرفتند. این مقاله با هدف بررسی ادله روایی و تاریخی با روش توصیفی تحلیلی و ابزار تحقیق کتابخانه ای نتیجه می گیرد که روایت از جهت سند به دلیل مرسله بودن، و از جهت متن به دلیل اضطراب، ضعیف است و ادله تاریخی نیز به جهت انحصار در چند منبع و تعارض با متن صلح نامه حکمیت که سخنی از تعیین خلیفه به میان نیامده، از اعتبار ساقط است. بنابراین محور مذاکرات حکمین منحصر در مسائل اختلافی بین امیرمؤمنان علی علیه السلام و معاویه، بجز تعیین خلافت می شود.
۵۳۵۷.

روش های محاسبه عرض جغرافیایی مواضع زمین در کتاب تحدید نهایات الاماکن ابوریحان بیرونی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: جغرافیا جغرافیای ریاضی بیرونی تحدید نهایات الأماکن عرض جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۱۶۴
جغرافیای ریاضی از جمله علومی است که در تاریخ علم دوره اسلامی تا قرن پنجم قمری/ یازدهم میلادی شکلی مستقل و مدون ندارد و به صورت پراکنده، عمدتاً در آثار نجومی و علم هیئت قابل پیگیری می باشد. کتاب تحدید نهایات الأماکن لتصحیح مسافات المساکن ابوریحان بیرونی (362- بعد از442ق/ 973/ 1048م) نخستین مورد در این زمینه در تمدن اسلامی می باشد که تقریباً تمام مؤلفه های جغرافیای ریاضی بر اساس داده های رصدی وی در آن گنجانده شده است. یکی از این مؤلفه های اصلی تعیین مختصات جغرافیایی مواضع مختلف می باشد که شامل طول و عرض است که در این اثر به خوبی مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی روش های محاسبه عرض جغرافیای مواضع مختلف در کتاب تحدید ابوریحان بیرونی است. وی عمدتاً به سه روش مختلف عرض مکان ها را با استفاده از قاعده های کلی و قابل تعمیم مورد بررسی خود قرار داده است که اگرچه در برخی موارد شکل کاملاً نوآورانه ای ندارند، اما از لحاظ روش ارائه در تاریخ علم دوره اسلامی بسیار حائز اهمیت می باشند.
۵۳۵۸.

راهکارهای تحقق اخلاق مؤمنانه از منظر قرآن و روایات

کلید واژه ها: راهکارها دین اخلاق قرآن سیر تکاملی اعتقادات ارزش جامعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۳۱۵
نقش اخلاق در تثبیت و باورهای انسان اجتناب ناپذیر است،اگر این اخلاق همراه با سرشتی نیکو و پسندیده همراه با سرشتی نیکو و پسندیده همراه باشد می تواند جایگاه انسانی و اجتماعی فرد را به مراتب بالا ارتقا بدهد.بالاترین ارزش اخلاق این است که با دین،ایمان و اعتقادات راسخ شکل بگیرد و یکی از نیازمندی های اخلاق به دین این است که دین ارزش های اخلاقی را تعیین می کند و شخص با دین و ایمان حد و مرزهای کارهایش را متوجه می شود و راه درست سیر تکاملی خویش را طی می کند،وبی شک تحقق اخلاق مؤمنانه در افراد جامعه فواید ارزشمندی خواهد داشت.این مقاله با رویکرد توصیفی_تحلیلی و به صورت میان رشته ای در حوزه علوم انسانی به بررسی راهکارهای تحقق اخلاق مؤمنانه از منظر قرآن کریم و روایات می پردازد.از جمله موضوعاتی مانند:توکل،اخلاص،صبر،رضا،نیکی به پدر و مادر،صله رحم را بررسی می نماید.
۵۳۵۹.

تأثیر الأدب العربیّ على الأدب الإندونیسیّ القدیم؛ شعر حمزه فانسوری نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الشعر مقارنه أدبیه حمزه فانسوری التأثیر والتأثر الشکل والمضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۸۲
أشار بعض مؤرخی الأدب الإندونیسى إلى تأثر الأدب الإندونیسیّ تأثرا کبیرًا بالأدب الأجنبیّ عامه والأدب العربیّ خاصه. وهذا النظر یحتاج إلى براهین وشواهد، حتى تظهر الوقائع الصحیحه الحقیقیه. ویهدف هذا البحث إلى معرفه مدى تأثر الأدب الإندونیسیّ القدیم بالأدب العربیّ وأبعاده. ولمعرفه ذلک، نحتاج إلى دراسه مقارنه وافیه بین الأدبین. ونرید أن نکشف هذا التأثر من خلال شعر حمزه فانسوری وهو کاتب وشاعر صوفی إندونیسیّ شهیر من منطقه آتشیه روج مذهب وحده الوجود الذی دعا إلیه ابن عربیّ. إنه أول شاعر عرّف صوره الشعر فی الأدب الملایوی. وکتب عده قصائد تتناول المفاهیم الصوفیه، ونحن نفترض أن تلک القصائد کانت متأثره بالأدب العربیّ. ومن خلال دراسه مقارنه بین الأدبین العربیّ والإندونیسیّ أظهرت النتائج: أن حمزه فانسوری قد تأثر فی شعره بالأدب العربیّ لغویا وشکلا ومضمونا. واستخدم، من ناحیه اللغه، کثیرا من المفردات والمصطلحات العربیّه کالطالب، والغائب، والتائب والشعر، والمدح، والاعتقاد وغیرها. وأما من جانب الشکل فقد کان شعره یتضمن بعض الأبعاد التی تعارف علیه الأدب العربیّ کالأبعاد التی تتعلق بالعروض والبلاغه کالقافیه والاقتباس والسجع والتشبیهات. وأما من ناحیه المضمون أو الروح فقد تأثر بالأغراض الشعریه الصوفیه العربیّه وبعدد من الأفکار الصوفیه العربیّه کما جاء بها ابن عربیّ وغیره، ولکن مع ذلک فإن حمزه فانسوری جاء ببعض الابتکارات شکلا ومضمونا فی شعره وفقًا للسیاقات الإندونیسیّه.
۵۳۶۰.

تحلیل جامعه شناختی ابعاد محرومیت اجتماعی و تأثیر آن بر عهدشکنی زنان (مورد مطالعه منطقه 22 شهر تهران)

کلید واژه ها: محرومیت اجتماعی بعد مادی محرومیت محرومیت آموزشی محرومیت از اوقات فراغت محرومیت از شبکه روابط اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۹ تعداد دانلود : ۲۴۹
مهمترین تجربه های انسانی که اساسی ترین عوامل شکل دهنده شخصیت اش محسوب می شود، در درون خانواده نمود پیدا می کند و آموختن زبان، آداب و رسوم و برقراری روابط اجتماعی، ظهور افکار و اندیشه ها و هم چنین جهت دهی به شخصیت انسان هم از خانواده شروع می گردد. به همین دلیل خانواده تأثیر عمیقی بر دیگر نهادهای اجتماعی خواهد گذاشت. پژوهش حاضر ضمن بررسی مؤلفه های تشکیل دهنده محرومیت اجتماعی زوجین عهد شکن در منطقه22 تهران، با هدف تحلیل جامعه شناختی و ابعاد محرومیت اجتماعی و تأثیر آن بر عهدشکنی زنان به بررسی عوامل مؤثر محرومیت اجتماعی در میان این افراد پرداخت. در این مقاله با استفاده از روش داده بنیاد، مصاحبه، مشاهده و بحث گروهی با 18 نفر از افراد مورد مطالعه استفاده گردیده و با روش گزینشی نسبت به انتخاب نمونه های آماری تا مرحله اشباع نظری در داده ها پرداخته و پس از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده در میدان از طریق کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) مقوله مرکزی «محرومیت اجتماعی»، استخراج گردید و در یک مدل پارادایمی قرار داده شد و تحلیل گردید. بر اساس این مطالعه ابعاد محرومیت اجتماعی عبارت اند از: بعد مادی محرومیت، بعد آموزشی محرومیت، محرومیت از اوقات فراغت، محرومیت از شبکه روابط اجتماعی و محرومیت از مشارکت اجتماعی، که این عوامل موجب عهد شکنی زنان مورد مطالعه گردیده است. در پایان عناصر محرومیت اجتماعی به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از میدان پژوهش با مطالعات موجود مقایسه گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان