اخلاق اسلامی

در این مقاله با اشاره به سیر تاریخی نزاع واقعی یا پنداری بودن «تعارض اخلاقی» و ادله طرفین، به تحلیل مفهومی قیود و نشانه های یک مورد تعارض اخلاقی واقعی پرداخته و اثبات می شود که حل نزاع واقعی یا پنداری بودن دوراهه های اخلاقی، بستگی به این دارد که مفهوم «باید» قابل تحویل به مفاهیم مندرج در آن باشد یا نه. در صورت تحویل مفهوم «باید» به «دلیل»، می توان از توجیه تکالیف، قابلیت ارزیابی و سنجش پذیری آنها سخن گفت. «گریزناپذیر بودن تخلف اخلاقی»، «ملغی نشدن» هیچ یک از دو الزام ازسوی دیگری، «وجود تناقض» و «پس ماند اخلاقی» ازجمله قیود مهم و نشانه های اختصاصی یک تعارض واقعی شمرده شده اند.

۱۱۸۴.

تعادل اقتصادى در سایه آموزه‏هاى حقوقى و اخلاقى اسلام

نویسنده: سعید فراهانی فرد

منبع: اقتصاد اسلامی سال دوم ۱۳۸۱ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۶

۱۱۸۵.

بررسی تطبیقی موانع مؤثر بر ازدواج پایدار از منظر روان شناسی اسلامی و انسان گرایی (تأثیرات تربیت دینی بر خانواده پایدار)

نویسنده: عصمت دانش

منبع: پژوهشنامه تربیت تبلیغی سال اول تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی خانواده پایدار روان شناسی اسلامی و موانع ازدواج

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۳۶

هدف از این مقاله تحلیلی در درجه نخست، تبیین فلسفه ازدواج، آسیب های حاصل از موانع ازدواج و تشکیل خانواده پایدار و در درجه دوم تحلیل این آسیب ها از ابعاد زیست شناختی، روان شناختی و جامعه شناختی است و درنهایت به ارائه راهکارهایی کاربردی برای رفع آنها از منظر روان شناسی اسلامی و انسان گرایان پرداخته است. علت این آسیب ها در بُعد زیست شناختی به ارضای نامتعادل نیازهای زیستی- اجتماعی، در بُعد روان شناختی به عدم ارائه آموزش های لازم در دور ه های سرنوشت ساز رشد و در بُعد جامعه شناختی به تبعیت کورکورانه و بدون تعقل از سنت های جامعه، نسبت داده شده است. در پایان، نقش مشاوران و مسئولین جامعه در بهبود این آسیب ها با ارائه شش راه حل کاربردی اسلامی و انسان گرایانه تبیین شده است.

۱۱۸۶.

هشدارهاى اجتماعى(14)

نویسنده: ابوالقاسم یعقوبى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۸۸ شماره ۱۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۵

۱۱۸۷.

تمایز انجام / اجازة ایذا: تبیین و نقد استدلال های دانگن، فوت، کوئین و بِنِت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شیرزاد پیک حرفه فائزه حسینی معصوم

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال هفتم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: فوت کوئین تمایز انجام/ اجازة ایذا دانگن بِنِت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۴ تعداد دانلود : ۷۳۵

ایذا و تمایزهای دوگانه آن، جزء جدیدترین مسائل فلسفه اخلاق است که در سه دهه اخیر پاره ای از فیلسوفان اخلاق بدان پرداخته اند. دوگانه انجام / اجازة ایذا یکی از آن تمایزها است که فیلسوفانی چون اَلن دانگن، فیلیپا فوت، ورن کوئین و جانتن بِنِت، استدلال هایی در پذیرش آن و اثبات ناروایی انجام ایذا ارائه کرده اند که مورد اعتراض مخالفان حداکثرگرا قرار گرفته است؛ مخالفان بر این عقیده اند که براساس مبانی طرف داران اِعمال محدودیت علیه انجام ایذا، انجام ایذا ناروا و اجازه آن روا است؛ درحالی که براساس مبانی ایشان، در مواردی اجازة ایذا نیز به همان میزان ناروا است. بنابراین طرف داران این تمایز یا باید در استدلال های خود تجدیدنظر کرده، اندکی آنها را جرح و تعدیل نمایند یا این تمایز را رها کنند. این مقاله ضمن بیان مثال هایی برای شفاف سازی موضوع، به تبین و تحلیل این انتقادها می پردازد.

۱۱۸۸.

راه و رسم زندگی ، صداقت

نویسنده: محمد سبحانی نیا

منبع: معارف اسلامی سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۷۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۳ تعداد دانلود : ۹۷۶

یکی از اصلی ترین اصول زندگی، صداقت و یک رنگی است. رویش گل بوته صداقت، به باغ زندگی صفا و تازگی و نشاط و شادابی می بخشد؛ همان طوری که نیرنگ و دروغ و دورویی، زندگی را تلخ و تاریک می سازد. آن که صندوقچه قلبش، گوهر نفیس و با ارزش صداقت را در آغوش گرفته، چمن زار زندگی اش را سیراب و گل های خوش بختی را شکوفا ساخته و از لحظه لحظه زندگی اش لذت برده و به موفقیتی بزرگ دست یافته است. شکل گیری روابط صمیمانه، در پرتو صداقت امکان پذیر است. وقتی صداقت بر فضای خانواده، پرتوافکن شود، یک دلی و صمیمیت بر روابط اعضای خانواده، حاکم خواهد شد و کینه ها و کدورت هایی که از بی اعتمادی ها و بی صداقتی ها حاصل می شود، رخت بر خواهد بست. با توجه به اهمیت صداقت و نقش مؤثر آن در زندگی، در این شماره از صداقت سخن می گوییم.

۱۱۸۹.

تأثیر ایمان و عمل صالح در هدایت علمى بشر با تکیه بر تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدى قاسمى فیروزآبادى

منبع: معرفت سال بیست و چهارم فروردین ۱۳۹۴ شماره ۲۰۸

کلیدواژه‌ها: هدایت ایمان عمل صالح تقوا ضلالت هدایت علمى خاص

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۱ تعداد دانلود : ۹۰۸

هدایت علمى، از اقسام هدایت الهى بوده و از عوامل متعدد افزایشگر و کاهشگر برخوردار است.علّامه طباطبائى در تفسیر المیزان، به مناسبت آیات فراوان، به ذکر ابعاد این بحث و بخصوص،بررسى عوامل تأثیرگذار در هدایت علمى پرداخته است. در نوشتار حاضر، که برگرفته از این منبعتفسیرى گرانقدر مى باشد، با روش تحلیلى توصیفى به بررسى اقسام هدایت الهى و نقش ایمان وعمل صالح در هدایت علمى، همراه با تنظیم منطقى، و تبیین لازم پرداخته است. در قرآن کریم هدایت الهى، داراى دو قسم تکوینى و تشریعى است. هدایت تکوینى نیز، خود،به هدایت علمى و عملى تقسیم مى شود. هدایت علمى، همان توفیق درک و فهم معارف حق، وهدایت عملى، توفیق پیروى و التزام عملى نسبت به این معارف است. هدایت علمى نیز دو گونهاست: عام و خاص. هدایت علمى عام، از راه عقل، فطرت و امثال آن، و هدایت علمى خاص، ازطریق ایمان و عمل صالح، قابل تحصیل است.

۱۱۹۰.

دستورالعمل های اخلاقی

منبع: پیام زمستان ۱۳۸۶ شماره ۸۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق عملی (اخلاق دستوری)

تعداد بازدید : ۱۵۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۴۴

۱۱۹۱.

ارائة بینش و جهان بینی متعالی در حکایت های تربیتی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین مردانی نوکنده

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم کمال بینش جهان بینی حکایات تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۱ تعداد دانلود : ۶۳۱

از شرایط مهمّ توفیق در هر کار، به ویژه امر خطیر تربیت، اتّخاذ روش ها و شیوه هایی است که فرد را در رسیدن به هدف و در پیمودن راه کمال یاری بخشد. مهم ترین تعلیم و اساسی ترین بینشی که اسلام می خواهد به انسان ارائه دهد، بینش توحیدی است. قرآن می خواهد انسان را با خدا آشنا کند و دربارة خدا به انسان معرفت بدهد. در قرآن کریم حکایت ها و داستان های تربیتی فراوانی وجود داردکه در صدد ارائة بینش و جهان بینی متعالی به انسان می باشد. سؤال اصلی در این تحقیق آن است که حکایات و داستان های تربیتی قرآن، چگونه به انسان در ارائة بینش صحیح و جهان بینی متعالی یاری می رساند؟ هدف اصلی، ارائة بینش و اعطای جهان بینی متعالی به انسان از طریق نتایج و دستاوردهای حکایات تربیتی مستخرج از قرآن می باشد. نتایج اصلی که از مقاله قابل استخراج است، عبارتند از: قرآن کریم در تلاش است تا با ارائة بینشی صحیح نسبت به حقایق جهان هستی، حجاب های غفلت را از دیدگان انسان بزداید. همچنین تغییر بینش ها و نگرش های نادرست و جایگزینی باورها و ایده های صحیح، دستاورد دیگر حکایات قرآنی می باشد. در نهایت، ارائة بینش صحیح از طریق مواجه کردن آدمی با واقعیّت ها و ارائة بینش به شکل عملی باعث می گردد که افق دید انسان در جریان عمل (دستاورد عملی) تغییر یابد و به حقیقت رهنمون گردد.

۱۱۹۲.

اخلاق از نظر همزیستى و ارزش‏هاى انسانى

نویسنده: سید حسن فاطمی (موحد)

منبع: فصلنامه پیام حوزه ۱۳۷۸ شماره ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق زیستی

تعداد بازدید : ۱۵۸۹

۱۱۹۳.

اخلاق جنسی

نویسنده: مرتضی مطهری

منبع: درس هایی از مکتب اسلام سال هفتم آذر ۱۳۴۴ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق جنسی

تعداد بازدید : ۱۵۸۷ تعداد دانلود : ۱۱۴۱

۱۱۹۴.

پیوند اخلاق و سیاست در اندیشه غزالى(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمدرضا احمدى طباطبایى

منبع: علوم سیاسى ۱۳۸۰ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۹

۱۱۹۵.

فعل اخلاقی چیست (فلسفه اخلاق)

نویسنده: مرتضی مطهری

منبع: جهاد دوم آبان ۱۳۶۱ شماره ۴۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۷ تعداد دانلود : ۷۶۱

۱۱۹۶.

گزیده ای از پژوهش های ارسالی شماره 76: حجاب در ادیان الهی

سایر: نگار بخشی نویسنده: زهرا فتاحی

منبع: معارف اسلامی سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۷۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۶ تعداد دانلود : ۸۰۰

مسئله حجاب، یکی از مسائل مهم حوزه زنان است. حجاب یعنی پوششی که وقار و شخصیت و کرامت و عفت زن را تضمین می کند و به زندگی او آرامش می بخشد و این وجود ارزش مند را از دستبرد نااهلان مصون می دارد. حفظ حجاب در عین این که جسم و ظاهر زن را محدود و محصور می کند به روح و عقل او آزادی و حریت می بخشد و فکر او را از بسیاری از دغدغه های مزاحم و وقت گیر رها می سازد و در عوض، بی حجابی و بدحجابی، حقیقت گوهر وجودی زن را در پوشش جاذبه های جنسی، پنهان می دارد. آن چه یک زن بی حجاب یا بدحجاب به نمایش می گذارد زیبایی های انحصاری اوست که به محارم او تعلق دارد، اما آن را در معرض دید همگان قرار می دهد. به قول چارلی چاپلین: برهنگی و بدحجابی، بیماری قرن معاصر است که در «روح و افکار» افراد «جامعه هدف» رسوخ نموده و آنان را بیمار می کند. زنان در عرصه بهداشت روانیِ جامعه نقش بزرگی را ایفا می کنند. حجاب آنان پرده ای سیاه بر چشم هوس بازان می کشد و خود و جامعه را از آفت و آلودگی نجات می دهند و آنان فرصت می یابند که سرمایه وجودی و زینت های خدادادی خویش را در کانون مقدس خانواده متمرکز کرده و خانواده را که اولین هسته اجتماعی است، با پاکی و طهارت، پایه گذاری کنند. سنگر حجاب، پاسدار گوهر حیا و عفت و حرمت زن است. زن در حجاب به مانند گوهر در صدف می باشد؛ همان گونه که گوهر و مروارید تا هنگامی که در صدف قرار دارند آسیب نمی بیند، زن نیز با پوشش و حجاب خود، از آزار و اذیت ناپاکان و چشم چرانی هوس رانان در امان می ماند

۱۱۹۷.

اخلاق سیاسى از دیدگاه امام على

نویسنده: مقصود رنجبر

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۱ شماره ۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۶

۱۱۹۸.

واکاوی امکان تأسیس فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید بهشتی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و یکم دوره جدید تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی حکمت متعالیه در نگاهی جدید امکان و تأسیس فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۵ تعداد دانلود : ۷۳۰

می توان با دو رویکرد به مفهوم فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی نگریست: «فلسفه» در حالت مضاف به تعلیم و تربیت اسلامی و فلسفه تعلیم و تربیت در حالت اتصاف به وصف «اسلامی». مدافعان رویکرد نخست با توجه به سه ملاک الف. تلقی محتوایی ب. تلقی روشی ساختاری ج. تلقی ترکیبی به سه گروه قابل تقسیم هستند. رویکرد برگزیده نگارنده، رویکرد نخست با نگاه ترکیبی است. در این رویکرد، دو روش پژوهشیِ «استطباقی» و «استنتاجی» به کارگرفته می شود. با توجه به ویژگیهای متمایزکننده حکمت متعالیه از دیگر نظامهای فلسفه اسلامی، نگارنده در پروژه پژوهشی خود، نظریه پردازی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای حکمت متعالیه (یا حکمت متعالیه تعلیم و تربیت) را در اولویت قرار داده است. در مقالة پیش رو، موضوع «امکان وقوعی» این نظریه از دو دیدگاه به بحث گذاشته است: 1 تحقق شالوده فلسفی ساختمان این دانش در دوره های زمانی گذشته 2 تحقق نسبی لوازم روش شناختی این دانش در جهان غرب.

۱۱۹۹.

از امام بیاموزیم/درسهایی اخلاقی از اسناد منتشر نشده دوران تبعید امام به ترکیه

نویسنده: حمید انصاری

منبع: حضور ۱۳۸۵ شماره ۵۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]

تعداد بازدید : ۱۵۸۶

۱۲۰۰.

رابطه بین فضایل اخلاقی و عقلانی از منظر فارابی و زاگزبسکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صادق میراحمدی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال نهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: فارابی فضیلت اخلاقی فضیلت عقلانی زاگزبسکی نظریه تقدم و تأخر نظریه زیرمجموعه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۵ تعداد دانلود : ۸۹۳

ازجمله مسائل مورد مناقشه درباره فضیلت، ارتباط فضایل با یکدیگر است که اولین بار سقراط و افلاطون به آن پرداختند و نظریه یگانگی فضیلت را مطرح کردند. ارسطو این نظریه را نپذیرفت و فضیلت را به دو قسم عقلانی و اخلاقی تقسیم نمود. او بیشتر به بحث درباره فضیلت اخلاقی پرداخت و به این پرسش که چه رابطه ای میان فضیلت عقلانی و اخلاقی وجود دارد، پاسخ شفافی نداد. فارابی و زاگزبسکی، نظریه یگانگی فضیلت را نمی پذیرند و معتقدند فضایل عقلانی، غیر از فضایل اخلاقی هستند؛ فارابی در پاسخ به ارتباط بین فضایل، نظریه تقدم و تأخر و زاگزبسکی نیز نظریه زیرمجموعه را مطرح کرده اند. تحلیلی که فارابی و زاگزبسکی از ارتباط بین فضایل مطرح می کنند، درنهایت تقریر دیگری از یگانگی فضیلت ها است.

درخت حوزه‌های تخصصی