روانشناسی بالینی

مقدمه: اضافه وزن و چاقی مرتباً در سراسر جهان در حال افزایش می باشد. با توجه به تأثیر چشمگیر چاقی بر بیماری های حاد و مزمن، سلامت عمومی، توسعه و بهزیستی، بررسی چاقی کودکان در اولویت بهداشت جهانی قرار دارد. هدف پژوهش اثربخشی آموزش ذهن آگاهانه غذاخوردن بر خودکارآمدنی بدنی و خوردن هیجانی کودکان فزون وزن بود. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کودکان دارای اضافه وزن پسر مقطع دبستان شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1400 بود که تحت هیچ مداخله کاهش وزنی قرار نداشتند. با استفاده از نمونه گیری در دسترس 30 نفر انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. سپس پرسشنامه های خودکارآمدی بدنی و غذاخوردن هیجانی بین هر دو گروه توزیع شد. پس از آن برنامه آموزش سبک زندگی سالم بر روی گروه آزمایش اجرا شد. سپس پرسشنامه های ذکر شده در بالا مجدداً توسط هر دو گروه تکمیل شد. یافته ها: یافته ها نشان داد تأثیر آموزش ذهن آگاهانه غذاخوردن بر افزایش خودکارآمدنی بدنی و کاهش خوردن هیجانی کودکان فزون وزن معنادار بود (001/0 >P). نتیجه گیری: بنابراین می توان گفت از آموزش ذهن آگاهانه غذاخوردن برای بهبود و اصلاح عوامل محافظت کننده روانشناختی کودکان فزون وزن استفاده شود.

مقدمه: اختلال نافرمانی مقابله ای از رایج ترین دلایل ارجاع در روان پزشکی کودک و نوجوان است. یک اشکال شدید در تنظیم هیجان در این اختلال وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان بر نشانه های اختلال و تنظیم هیجان در نوجوانان با اختلال نافرمانی مقابله ای انجام شد. روش: طرح پژوهش ، تجربی تک موردی از نوع خط پایه چندگانه بود. از بین دختران مراجعه کننده به مراکز روانشناسی شهر شیراز در سال تحصیلی 1400-1399، سه دختر نوجوان با اختلال نافرمانی مقابله ای از طریق مصاحبه بالینی ساختاریافته و نمره برش در پرسشنامه اختلال نافرمانی مقابله ای گزارش والد، و با لحاظ ملاک های ورود و خروج، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. مصاحبه تشخیصی انجام شد و پرسشنامه های اختلال نافرمانی مقابله ای و تنظیم هیجان به عنوان ابزارهای ارزشیابی در مراحل پیش آزمون، درمان و پیگیری به کار گرفته شد. درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان به مدت 10 جلسه 90 دقیقه ای فردی روی این سه نفر اجرا شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل 16 استفاده شد. یافته ها: رسم نمودار، فرمول درصد بهبودی، شاخص تغییر پایا و درصد غیرهم پوشی داده ها نشان داد تأثیر درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان بر شدت علائم اختلال و مؤلفه فرونشانی در افراد با اختلال نافرمانی مقابله ای معنی دار است اما درمان بر مؤلفه بازارزیابی تأثیر معنی دار نداشته است. نتیجه گیری: درمان مبتنی بر تنظیم شناختی - رفتاری هیجان می تواند باعث کاهش علائم اختلال نافرمانی مقابله ای و کاهش فرونشانی شود. بر این اساس می توان از این درمان برای بهبود اختلال نافرمانی مقابله ای و نظم جویی بهتر هیجان استفاده کرد.

مقدمه: اختلالات اضطرابی رایج ترین اختلالات روانپزشکی هستند که رنج زیادی برای بیماران و هزینه های فراوانی برای جوامع تحمیل می کنند. بنابراین شناسایی عوامل آسیب پذیری این اختلالات ضروری به شمار می رود. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی عوامل آسیب پذیری عام و خاص اختلالات اضطرابی در چارچوب یک مدل ساختاری بود. روش : 420 نفر از دانشجویان دانشگاه های شهر تهران با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به سیاهه شخصیتی پنج عاملی، پرسشنامه کنترل اضطراب تجدیدنظر شده، مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی، شاخص حساسیت اضطرابی، مقیاس حساسیت انزجاری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، نسخه چهارم پرسشنامه اختلال اضطراب فراگیر، پرسشنامه وحشت زدگی و هراس آلبانی و جدول زمینه یابی ترس - فرم دوم پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. یافته ها: براساس یافته های این پژوهش روان رنجورخویی به عنوان عامل آسیب پذیری زیستی ( 10/0 ، 05/0، 10/0، 17/0 =β) و فقدان کنترل ادراک شده را به عنوان عامل آسیب پذیری روانشناختی عام ( 16/0 ، 04/0، 10/0، 15/0 =β) تمام اختلالات اضطرابی می توان در نظر گرفت. از سویی برون گرایی را می توان عامل آسیب پذیری زیستی برای اختلال اضطراب اجتماعی تلقی کرد (23/0- =β ). همچنین یافته های این پژوهش منجر به شناسایی عوامل آسیب پذیری خاص هر کدام از اختلالات اضطرابی شد. نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش می توان مدل آسیب پذیری سه گانه را چارچوبی مناسب برای تبیین سبب شناسی اختلالات اضطرابی قلمداد کرد.

مقدمه: هدف این پژوهش مدل یابی افکار خودکشی بر اساس تصویر بدنی و نشخوار فکری با میانجی گری هراس اجتماعی در افراد با اختلال ملال جنسیتی است. روش: در پژوهش حاضر که از نوع توصیفی همبستگی بود از میان افراد دارای اختلال ملال جنسیتی و عضو ترنس سکشوال های قبل و بعد از جراحی تغییر جنسیت که به انجمن حمایت از بیماران ملال جنسیتی ایران در سال 1400مراجعه می کردند با روش نمونه گیری در دسترس،تعداد  200 نفر انتخاب شدند. سپس همه افراد نمونه پرسشنامه های افکار خودکشی (BSSI)، نگرانی از تصویر بدنی (BICI)، نشخوار فکری (RRS) و هراس اجتماعی (SPS) را تکمیل کردند. داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS-26 و Lisrel-8.8 تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد متغیرهای نشخوار فکری (96/3 =T)، نگرانی از تصویر بدنی (50/5 =T) و هراس اجتماعی (83/3 =T) بر افکار خودکشی اثر مستقیم مثبت و معنادار دارند. همچنین، هراس اجتماعی میانجی روابط بین نشخوار فکری و نگرانی از تصویر بدنی با افکار خودکشی بود. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت نشخوار فکری، نگرانی از تصویر بدنی و هراس اجتماعی می توانند بر افکار خودکشی تأثیرگذار باشند.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر روایی، پایایی و ساختارعاملی مقیاس 16 آیتمی خیال پردازی ناسازگارانه در جامعه ایرانی بود. روش: پژوهش در زمره پژوهش های توصیفی و همبستگی بود. نمونه شامل 300 نفر از دانشجویان بود که به شیوه نمونه گیری آنلاین گلوله برفی انتخاب شدند. به منظور بررسی روایی واگرا و همگرا از مقیاس تجارب تجزیه ای و پرسشنامه پذیرش و عمل - نسخه دوم استفاده شد. برای استخراج نتایج، ضریب آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل عاملی تأییدی و همبستگی استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی در این پرسشنامه سه عامل شامل خیال بافی مداخله گر، خیال بافی پایدار، خیال بافی وابسته را در جمعیت دانشجویان ایرانی آشکار کرد. تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان داد که الگوی سه عاملی از برازش قابل قبولی برخوردار است. میزان آلفای کرونباخ برای عامل اول برابر با 90/0، عامل دوم برابر با 86/0، عامل سوم برابر با 79/0 و کل پرسشنامه برابر با 93/0 به دست آمد. بین سه عامل پرسشنامه و نمره ی کل خیالبافی ناسازگارانه با پذیرش و عمل رابطه ی معکوس و معنی دار وجود دارد که این حاکی از روایی واگرای این ابزار است. همچنین بین سه عامل پرسشنامه و نمره ی کل خیالبافی ناسازگارانه با مؤلفه های فراموشی تجزیه ای، مسخ شخصیت و واقعیت و جذب و تخیل رابطه ی مستقیم و معنی دار وجود دارد که این حاکی از روایی همگرای ابزار پژوهش حاضر است. نتیجه گیری: نسخه فارسی پرسشنامه خیال بافی ناسازگارانه از خصوصیات روان سنجی قابل قبولی در جامعه دانشجویان ایرانی برخوردار است و می تواند ابزار مفیدی برای ارزیابی خیال بافی ناسازگار باشد.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر خطاهای شناختی، نشخوار فکری و اجتناب شناختی مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی بود. روش: طرح پژوهش تک آزمودنی با خط پایه چندگانه (ABAB) و پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی مراجعه کننده به کلینیک آروین در تهران، در سال 1400 بود که از این تعداد 3 نفر به شیوه نمونه گیری داوطلبانه دردسترس انتخاب شدند. تعداد 12 جلسه درمان فراتشخیصی یکپارچه روی آزمودنی ها اجرا شد. ابزار گردآوری داده ها مقیاس پاسخ های نشخواری نولن هوکسما و مارو، پرسشنامه اجتناب شناختی، پرسشنامه تحریف های شناختی، و پرسشنامه هراس اجتماعی بود. درمان مورد استفاده، پروتکل فراتشخیصی یکپارچه به مدت دوازده جلسه در دوماه، هفته ای یکساعت بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از فرمول درصد بهبودی، اندازه اثر کوهن و ترسیم دیداری استفاده شد. یافته ها: نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد درمان فراتشخیصی یکپارچه (UP) موجب بهبود متغیرهای پژوهشی شده است به گونه ای که درصد بهبودی کلی اضطراب اجتماعی در هر سه آزمودنی به ترتیب 57%، 59% و 48% بود و این میزان در پیگیری یک ماهه نیز ثابت ماند. نتیجه گیری: نتایج تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه در کاهش خطاهای شناختی، نشخوار فکری و اجتناب شناختی در آزمودنی ها می باشد. این درمان می تواند به عنوان آموزش برای توان بخشی و ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اضطراب اجتماعی به کار رود.

مقدمه: نتایج تحقیقات پیشین اثربخشی طرحواره درمانی و روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ را بر وسواس تأیید کردند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و تلفیق آن با روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ بر شدت علائم وسواس انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی زنان مبتلا به وسواس شستشو مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شمال و مرکز شهر تهران در بازه زمانی اول آبان تا پایان بهمن 1399 بود. 45 نفر بصورت در دسترس بعنوان نمونه انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه مداخله و یک گروه کنترل (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. گروه مداخله اول و دوم به ترتیب طی 12 و 14 جلسه تحت درمان با طرحواره درمانی و تلفیق طرحواره درمانی با روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ قرار گرفتند. جمع آوری داده ها بوسیله مقیاس وسواس فکری - جبری ییل براون انجام شد. جهت تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون بنفرنی استفاده شد. یافته ها: هر 2 روش طرحواره درمانی و تلفیق طرحواره درمانی با روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ بر کاهش شدت علائم وسواس در زنان مبتلا به اختلال وسواس شستشو اثربخش بودند (00/01 >P). همچنین تلفیق طرحواره درمانی با روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ نسبت به طرحواره درمانی بر کاهش شدت علائم وسواس در زنان مبتلا به اختلال وسواس شستشو اثربخش تر بود (00/01 >P). و نتایج پیگیری 2 ماهه مداخله نشان دهنده ثبات درمان بود (000/01 >P). نتیجه گیری: هر 2 روش از مداخلات مؤثر بر کاهش شدت علائم وسواس شستشو می باشند. لذا توصیه می شود تلفیق طرحواره درمانی با روش مواجهه و جلوگیری از پاسخ در مراکز درمانی برای افراد مبتلا به وسواس شستشو مورد استفاده درمانگران و متخصصان قرار گیرد.

مقدمه: سرطان از چالش برانگیزترین بیماری های عصر حاضر است. لذا انتخاب و کاربست مداخله ای با هدف ارتقای کیفیت زندگی، سلامت روانشناختی و سازگاری بیماران سرطانی حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر اثربخشی آموزش اختصاصی سازی حافظه به عنوان مداخله ای کوتاه مدت بر تنظیم هیجان و تبعیت درمانی بیماران سرطانی بررسی شد. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات نیمه آزمایشی با طرح اندازه گیری مکرر، پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری پژوهش شامل بیماران سرطانی مراجعه کننده به مراکز درمانی تهران در سال 1400 بود. از این جامعه آماری، با روش نمونه گیری در دسترس، نمونه پژوهشی ۶۰ نفره انتخاب شد که به صورت تصادفی در دو گروه ۳۰ نفره جایگزین شدند؛ گروه مداخله به مدت ۶ جلسه ۹۰ دقیقه ای آموزش دریافت کردند و گروه دوم به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسشنامه تنظیم هیجان (CERQ) و پرسشنامه تبعیت درمان و در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از دو گروه جمع آوری شد. برای تحلیل نتایج نرم افزار ۲۴-SPSS و روش تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که افزایش راهکارهای تنظیم هیجان در گروه آموزش اختصاصی سازی حافظه نسبت به گروه کنترل مشاهده می شود؛ همچنین در خصوص تبعیت درمانی بین دو گروه آموزش اختصاصی سازی حافظه و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد و اثر اصلی گروه(0/251= F=13/85،P<0/01،Ƞ2)، اثر اصلی زمان (0/825= F=274/22،P<0/01،Ƞ2) و اثر تعاملی گروه*زمان (0/830= F=283/21،P<0/01،Ƞ2) معنادار است. نتیجه گیری: آموزش اختصاصی سازی حافظه به بهبود راهبردهای سازگارانه و تعدیل راهکارهای ناسازگارانه تنظیم هیجان و همچنین افزایش تبعیت درمانی در این بیماران می انجامد.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی - رفتاری بر افکار تکرار شونده و ابعاد فراهیجانی منفی در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های نیمه آزمایشی طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی مراجعه کننده به مراکز درمانی خدمات روانشناسی در شهر مشهد بود. از بین آن ها 24 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 12 نفر) جای گماری شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه افکار تکرار شونده منفی(RNT) و پرسشنامه فراهیجانی(MEQ) استفاده شد. پس از آن، مداخله درمانی بر اساس رویکرد شناختی - رفتاری مبتنی بر الگوی لیهی برای گروه آزمایش طی 8 جلسه 90 دقیقه ای اجرا شد، اما گروه کنترل در فهرست انتظار قرار گرفت. پس از پایان دوره درمان از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که در متغیرهای افکار تکرارشونده و ابعاد فراهیجانی منفی تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش معناداری نشان داد. نتیجه گیری: شناسایی، چالش ورزی و اصلاح افکار تکرارشونده منفی، طرحواره های ناکارآمد و شناسایی افکار و هیجان های ناامید کننده و چالش با آن ها هدف اصلی درمانگران شناختی - رفتاری است.