روانشناسی بالینی

مقدمه:سندرم روده تحریک پذیر نوعی اختلال عملکردی در سیستم روده-معده است که با علائم ویژه گوارشی بدون علت ارگانیک تعریف شده است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه کیفیت زندگی و ویژگی های شخصیتی در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر و افراد غیرمبتلا انجام شد. روش:این مطالعه از نوع علّی- مقایسه ای بود. نمونه تحقیق شامل 60 نفر (30 نفر بیمار مبتلا به اختلال و30 نفر سالم) بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس پنج عاملی شخصیت نئو و مقیاس پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها:تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که میزان روان رنجور خویی و  وظیفه شناسی و  وجدان گرایی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر بیشتر از افراد عادی و میزان برون گرایی ، توافق جویی و گشودگی به تجربه آنان کمتر از افراد غیر مبتلا می باشد. میزان سلامت جسمانی، سلامت روانی، روابط اجتماعی، محیط/ وضع زندگی بیماران کمتر از افراد غیر مبتلا به دست آمد. نتیجه گیری:بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت بین دو گروه افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر و افراد غیر مبتلا به لحاظ ویژگی های شخصیتی و کیفیت زندگی تفاوت معناداری وجود دارد. و بر پایه یافته های پژوهش حاضر  می توان از ویژگی های شخصیتی  و کیفیت زندگی به عنوان شاخص های مهم در تمایز و پیش بینی آسیب  پذیری ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر استفاده کرد.

مقدمه:پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی ویژگی های شخصیتی و نگرش به خودکشی در دو گروه اقدام کنندگان به خودکشی با روش خودسوزی و مصرف دارو انجام شد. روش:طرح پژوهش حاضر توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود. نمونه این پژوهش شامل(40 نفر اقدام کننده به خودکشی با روش مصرف دارو و 40 نفر اقدام کننده به خودکشی با روش خودسوزی بودند که پس از خودکشی به بیمارستان انتقال داده شده و بر اساس روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در این پژوهش از پرسشنامه ی شخصیت نئو و پرسشنامه نگرش به خودکشی اسکین به منظور گردآوری داده ها استفاده شد. یافته ها:تحلیل استنباطی داده ها نشان داد که از لحاظ ویژگی های شخصیتی / روان رنجور خویی، برون گرایی و توافق/ تفاوت معنی داری میان اقدام کنندگان با روش خودسوزی و مصرف دارو وجود داشت اما از نظر نگرش به خودکشی بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتیجه گیری:با توجه به اینکه ویژگی های شخصیتی به عنوان عامل خطری برای خودکشی محسوب می شوند توجه به آن ها برای درک خودکشی و پیشگیری از آن ضروری به نظر می رسد.

مقدمه:سردرد تنشی یکی از انواع اختلالات روان تنی است که شیوع زیادی دارد.استرس و خلق منفی، عامل تشدید کننده سردردهای تنشی است. هدف اصلی پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی کیفیت زندگی درمانی و درمان مبتنی بر معنویت اسلامی بر تحمل پریشانی، استرس، اضطراب و افسردگی در زنان مبتلا به سر درد تنشی بود. روش:طرح پژوهش حاضر به صورت نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود.جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کلیه بیماران زن مبتلا به اختلال سردرد تنشی درشهر کرمانشاه بود. که در سال  1393 با استفاده از نمونه گیری در دسترس و با استفاده از ملاک های ورود و خروج، انتخاب شدند تعداد 39 نفر انتخاب شده به روش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل( هر گروه 13 نفر) قرار گرفتند.گروه آزمایش کیفیت زندگی درمانی در 8 جلسه 90 دقیقه ای تحت کیفیت زندگی درمانی و گروه آزمایش معنویت درمانی نیز در 8 جلسه 100 دقیقه ای تحت درمان مبتنی بر معنویت اسلامی قرار گرفتند، در حالی که گروه کنترل هیچ درمانی را دریافت ننمود.ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تحمل پریشانی و مقیاس افسردگی،اضطراب و استرس بودند که در هر سه گروه در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بر روی شرکت گنندگان اجرا شدند. یافته ها:نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد در دو گروه کیفیت زندگی درمانی و درمان مبتنی بر معنویت اسلامی،  مداخله صورت گرفته بر تحمل پریشانی، استرس، افسردگی و اضطراب در مراحل پس آزمون و پیگیری تأثیر معنی داری داشته. اما اثربخشی معنویت درمانی در کاهش اضطراب و افسردگی در پس آزمون بیشتر از کیفیت زندگی درمانی بود.در حالی که در تحمل پریشانی و افسردگی تفاوت دو گروه مداخله در پس آزمون معنی دار به دست نیامد.در مرحله پیگیری نیز در همه متغیرها تأثیر معنویت درمانی بیشتر از کیفیت زندگی درمانی بود. نتیجه گیری:براساس یافته ها، هر دو درمان، کیفیت زندگی درمانی و درمان مبتنی بر معنویت اسلامی مداخلاتی مؤثر در بیماران مبتلا به سردرد تنشی است.اما تأثیر طولانی مدت درمان مبتنی بر معنویت اسلامی بیشتر است.

مقدمه:با توجه به مطرح شدن روان شناسی مثبت گرا در سال های اخیر، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مبتنی بر روان شناسی مثبت گرا و به طور ویژه آموزش شکوفایی بر کاهش پریشانی روان شناختی بود. روش:به منظور نیل به هدف پژوهش از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل ۴۰۰ نفر از دانش آموزان دختر دبیرستان رضوی منطقه ۱۲ شهر تهران بود. ابتدا از تمامی دانش آموزان، مقیاسDASS به عمل آمد و تعداد ۴۰ نفر که بیشترین نمره را در مقیاس DASS کسب کرده بودند انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای گروه آزمایش، آموزش شکوفایی در ۸ جلسه دو ساعته (هفته ای دو جلسه) اجراء شد، اما گروه کنترل هیچ نوع درمانی دریافت نکرد. داده ها با آزمون تحلیل چند متغیره و تک متغیره مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها:نتایج آزمون کواریانس چند متغیره و تک متغیره نشان داد که آموزش شکوفایی موجب کاهش افسردگی، اضطراب و استرس دانش آموزان گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل شده است. نتیجه گیری:استفاده از روان شناسی مثبت گرا و به طور ویژه آموزش شکوفایی می تواند در کاهش افسردگی، اضطراب و استرس دانش آموزان دبیرستانی مؤثر واقع شود. لذا استفاده از این روش راهی مؤثر در کاهش پریشانی روان شناختی دانش آموزان است.

مقدمه:هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی مداخله والد-محور بر نشانه های اضطراب و مشکلات برون سازی کودکان 6 تا 9 سال شهر اهواز بود. روش:پژوهش حاضر از نوع آزمایشی بود. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 30 نفر از مادران داوطلب واجد شرایط انتخاب و  بطور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (15 نفر در هر گروه) قرار گرفتند. اعضای گروه آزمایش یک دوره مداخله 10 جلسه ای (هر هفته یک جلسه، به مدت 2 ساعت) دریافت کردند و اعضای گروه کنترل نیز در انتظار مداخله قرار گرفتند. آزمودنی های هر دو گروه قبل از شروع مداخله، در پایان دوره (حدوداً 2 ماه بعد)، و 2 ماه پس از پایان دوره (در مرحله پیگیری)، به پرسشنامه های فهرست مشکلات رفتاری کودک و مقیاس اسپنس پاسخ دادند. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری و یک متغیری مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها:نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که مداخله والد-محور باعث کاهش نشانه های اضطراب (67/60F= و001/0p) و مشکلات برون سازی (22/56F= و001/0p) کودکان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است، و نتایج درمانی 2 ماه پس از پایان دوره در گروه آزمایش حفظ شده است. نتیجه گیری:این مداخله می تواند در کاهش نشانه های اضطراب و مشکلات برون سازی کودکان مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه:این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش تلقیح استرس بر پرخاشگری بدنی، کلامی و خصومت نوجوانان پسر صورت گرفت. روش:پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با دو گروه آزمایش و گواه است. جامعه ی پژوهش حاضر پسران دانش آموز 12- 15 ساله ی منطقه ی 6 مشهد بود. نمونه ی پژوهش 24 دانش آموز بود که براساس کسب بیشترین نمره در آزمون پرخاشگری باس- پری انتخاب شده بودند و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شده بودند. ابزار این پژوهش پرسشنامه ی پرخاشگری باس- پری بود. آزمودنی های گروه آزمایش، آموزش تلقیح استرس را در 8 جلسه دریافت کردند. اما گروه گواه هیچ نوع خدمات روانشناختی دریافت نکردند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس یک متغیره و چند متغیره انجام شد. یافته ها:نتایج نشان داد آموزش تلقیح استرس خصومت، پرخاشگری بدنی و پرخاشگری کلامی را در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه به طور معناداری کاهش می دهد (01/0>p). اما خشم در اثر آموزش تلقیح استرس تغییر معناداری در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه نکرد. نتیجه گیری:آموزش تلقیح استرس با اثرگذاری بر ابعاد شناختی و رفتاری پرخاشگری روشی مؤثر برای کاهش میزان پرخاشگری و خصومت است. با وجود این، یک مداخله ی جامع تر (شامل خانواده و محیط اجتماعی) با جلسات درمانی بیشتر احتمالا می تواند بر کاهش خشم (بعد هیجانی پرخاشگری) تأثیرگذار باشد.

مقدمه:پرسشنامه درجه بندی رفتاری کنشوری اجرایی پیش دبستان- فرم والدین، ابزاری است که برای سنجش کنش های اجرایی کودکان پیش دبستان در محیط های طبیعی و روزمره زندگی طراحی شده است. هدف این پژوهش بررسی اعتبار، پایایی و ساختار عاملی تأییدی فرم والدین این پرسشنامه بود. روش:در یک طرح همبستگی داده های 390 کودک 2 تا 6 ساله در مقطع پیش دبستان شهر مشهد به شیوه نمونه برداری تصادفی خوشه ای از طریق والدین گردآوری شد. پایایی پرسشنامه از طریق همسانی درونی و همبستگی های مجموعه ی ماده مورد بررسی قرار گرفت و اعتبار آن با استفاده از همبستگی بین خرده مقیاس ها و تحلیل عاملی تأییدی بررسی شد. یافته ها:نتایج نشان داد که ضرایب پایایی به دست آمده در هر دو جنس و کل به لحاظ روان سنجی برای تمام خرده مقیاس ها و کل مقیاس رضایت بخش بود. همچنین خرده مقیاس ها از همسانی درونی مطلوبی برخوردار بودند و روابط درونی خوبی بین خرده مقیاس ها وجود داشت. نتایج تحلیل عاملی تأییدی پنج عاملی اصلی مرتبه اول شامل: بازداری، تغییر، مهار هیجانی، حافظه کاری، برنامه ریزی/ سازمان دهی و سه عامل مرتبه دوم شامل: خود مهار گری بازداری، انعطاف پذیری و فراشناخت فرم والدین این آزمون را تأیید نمود. نتیجه گیری:پرسشنامه درجه بندی رفتاری کنشوری اجرایی پیش دبستان- فرم والدین ابزار مطلوبی برای غربال گری، تشخیص، پژوهش و سایر زمینه های مداخلاتی در جامعه ایران است.

مقدمه:هدف از پژوهش حاضر، طراحی و آزمون الگویی از پیشایندهای علائم بدریخت انگاری بدنی در دانشجویان کارشناسی بود. در الگوی پیشنهادی پژوهش، متغیرهای استفاده از رسانه، درونی سازی الگوهای رسانه، حساسیت به طرد مبتنی بر ظاهر، کمال گرایی ظاهری و باورهای ناکارآمد درمورد ظاهر به عنوان متغیرهای پیشایند، و متغیرهای نگرانی از بدشکلی بدنی، اضطراب اجتماعی مربوط به ظاهر، کناره گیری اجتماعی و رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام (استفاده از لوازم آرایشی، جراحی زیبایی و تلاش برای تناسب اندام) به عنوان علائم بدریخت انگاری درنظر گرفته شد. روش:طرح پژوهش حاضر از نوع همبستگی و از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) بود. تعداد 540 نفر، شامل 337 زن و 203 مرد، با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی از بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شدند و به هشت مقیاس پژوهش پاسخ دادند. برای آزمودن الگوی پیشنهادی پژوهش، از روش الگویابی معادلات ساختاری، با تبعیت از رویکرد دومرحله ای اندرسون و گربینگ (1988)، استفاده شد. همچنین، برای بررسی معناداری اثرات غیرمستقیم موجود در الگوی پژوهش، روش بوت استراپ به کار گرفته شد. یافته ها:نتایج تحلیل ها نشان داد که شاخص های برازش برای الگوی پژوهش در دامنه قابل قبولی قرار دارند؛ با این حال، با انجام برخی اصلاحات، الگو به برازش مطلوب تری دست یافت. همچنین، این نتایج نشان داد که همه مسیرهای مستقیم در الگوی پژوهش (به جز مسیر استفاده از رسانه به کمال گرایی ظاهری و حساسیت به طرد مبتنی بر ظاهر) معنادار است. نتایج حاصل از روش بوت استراپ نیز نشان داد که همه مسیرهای غیرمستقیم الگو معنادار است.  نتیجه گیری:به طورکلی نتایج حاصل از پژوهش حاضر نحوه شکل گیری علائم بدریخت انگاری، به خصوص رفتارهای جبرانی برای زیبایی و تناسب اندام، را ازطریق تأثیرات رسانه و متغیرهای شناختی و شخصیتی را در یک نمونه ایرانی نشان می دهد. همچنین، این نتایج در بافت نظری و تجربی تبیین شد و تلویحات نظری و کاربردی آن ارائه شد.

مقدمه:هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی درمان شناختی –رفتاری مبتنی بر مدل هافمن بر کاهش ترس از ارزیابی منفی و توجه متمرکز بر خود افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بود. روش:طرح پژوهش حاضر به صورت طرح تک آزمودنی با استفاده از خطوط پایه چندگانه پلکانی بود. طی 12 جلسه ، بر روی سه بیمار دختر، در دوره پیگیری یک ماهه و 4 ماهه اجرا شد. داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه هراس اجتماعی ، فرم کوتاه پرسش نامه ترس از ارزیابی منفی و پرسشنامه کانون توجه جمع آوری شدندو برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل نموداری و ترسیمی و جهت بررسی معناداری بالینی از درصد بهبودی و اندازه اثر استفاده شد. یافته ها:نتایج نشان داد که درمان شناختی –رفتاری مبتنی بر مدل هافمن منجر به کاهش میزان ترس از ارزیابی منفی و توجه متمرکز بر خود در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می شود. پیگیری 1 ماهه و 4 ماهه حاکی از پایداری تغییرات درمانی بود. نتیجه گیری:براساس یافته های پژوهش حاضر درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر مدل هافمن موجب کاهش میزان ترس از ارزیابی منفی و توجه متمرکز بر خود در مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی می شود ؛ لذا توصیه می شود درمانگران از این مدل درمانی در درمان مبتلایان به این اختلال استفاده کنند.