پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش
پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال سوم خرداد 1399شماره 24
مقالات
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سیستم های مغزی رفتاری و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در پیش بینی نشانه های اضطراب وافسردگی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ بود. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است از بین جامعه آماری پژوهش شامل تمامی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مراجعه کننده به مراکز دیابت و کلینیک های تخصصی غدد شهر تبریز در سه ماهه آخر سال ۱۳۹۷، ۱۴۰ بیمار مبتلابه دیابت نوع ۲ پس از تشخیص پزشک معالج، با لحاظ کردن معیارهای ورود و خروج به پژوهش انتخاب شدند و پرسشنامه های سیستم های مغزی رفتاری (کارور رایت ۱۹۹۴)، پرسشنامه راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس (DASS21) را تکمیل نمودند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که هر سه زیرمجموعه ی سیستم فعال ساز رفتاری شامل سائق، پاسخ دهی به پاداش و جستجوی لذت نقش عمده ای در پیش بینی نشانه های اضطراب و افسردگی بیماران مبتلا دارند از بین راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان نیز ارزیابی مجدد مثبت، تمرکز مجدد بر برنامه ریزی و پذیرش و از بین راهبردهای ناسازگارانه، ملامت خود و ملامت دیگران توانستند نشانه های اضطراب وافسردگی را پیش بینی نمایند. با توجه به نقش سیستم های مغزی رفتاری و راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در نشانه های اضطراب افسردگی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، لزوم توجه به این دسته از عوامل روان شناختی در برنامه های درمانی و پیش گیری ضرورت دارد.
رابطه هویت و هوش معنوی بر خلاقیت
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی هویت و هوش معنوی بر خلاقیت انجام شد. روش پژوهش کمی و از نوع همبستگی بود. حجم نمونه50 نفر بصورت در دسترس که در سال 99، تهران بودند، انجام شد. به منظور سنجش متغییرها از آزمون سبک های هویت صلاحی، پرسشنامه هوش معنوی بدیع و همکاران و پرسشنامه سنجش خلاقیت تورنس استفاده گردید. برای تحلیل داده ها و نتیجه گیری، فرضیه اصلی از روش آماری تحلیل واریانس و برای فرضیه های فرعی ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج آماری حاصله از .sig در تحلیل واریانس نمره 001/0 و 238/0 بود، به ترتیب نشان داد بین هویت و هوش معنوی رابطه معناداری وجود دارد، اما بین هویت و خلاقیت رابطه معناداری وجود ندارد. زیرا نمره sig. بزرگتر از 0.05 شد. نمره sig. برای فرضیه های فرعی 0.000، 0.000 و 0.143 بود، به ترتیب بین هویت و هوش معنوی، هویت و خلاقیت رابطه معنادار وجود دارد اما بین خلاقیت و هوش معنوی رابطه معناداری پیدا نشد.
بررسی اثربخشی ذهن آگاهی بر پایستگی تحصیلی، فرسودگی تحصیلی و زورگویی سایبری
حوزه های تخصصی:
مطالعه ی حاضر با هدف بررسی اثربخشی ذهن آگاهی بر پایستگی تحصیلی، فرسودگی تحصیلی و زورگویی سایبری انجام-یافته است. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای، 30 نفر (دختر) از بین دانش آموزان پایه ی متوسطه ی منطقه ی بادروی واقع در شهرستان نطنز، به عنوان نمونه ی پژوهش انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات در این پژوهش نیمه آزمایشی (پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل)، متعاقباً سه پرسش نامه ی پایستگی تحصیلی مارتین و مارش (2008)، فرسودگی تحصیلی برسو (1997) و زورگویی سایبری پاتچین و هیندوجا (2011) به انضمام برگه ی اطلاعات جمعیت شناسی و راهنمای تکمیل پرسش نامه ها، در اختیار آزمودنی های پژوهش قرار گرفتند. درنهایت، داده ها با استفاده از آزمون های آماری ANCOVA و MANCOVA توسط نسخه ی 22 نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفت. تحلیل ها مبین این نکته هستند که برنامه ی آموزشی ذهن آگاهی، از یک طرف باعث بهبود در وضعیت پایستگی تحصیلی (01/0p<) و از طرف دیگر کاهش میزان فرسودگی تحصیلی و زورگویی سایبری است (01/0p<). بنابراین توجه بر نقش برنامه ی آموزشی ذهن آگاهی در حوزه ی تعلیم و تربیت، به ویژه در حیطه ی انگیزش تحصیلی، می تواند حائز اهمیت فراوان باشد.
مروری بر تعریف، توصیف و ملاک های تشخیصی اختلال افسردگی بر اساس ویرایش پنجم راهنمای آماری و تشخیصی اختلال های روانی(DSM5)
حوزه های تخصصی:
هدف از این پژوهش، مروری بر تعریف، توصیف و ملاک های تشخیصی اختلال افسردگی بر اساس ویرایش پنجم راهنمای آماری و تشخیصی اختلال های روانی(DSM5) می باشد. به همین منظور، ابتدا تعریف و توصیفی از افسردگی ارائه شده است. این راهنما دو نوع کلی اختلال های خلق را مشخص کرده است. اختلال هایی که فقط شامل علایم افسردگی اند و اختلال هایی که علایم شیدایی را نیز در بر می گیرند. اختلال های خلقی در این ویرایش شامل اختلال افسردگی اساسی، اختلال افسردگی مقاوم (افسرده خویی)، اختلال ملال پیش از قاعدگی ، اختلال بی نظمی های خلقی آشفته ساز ، اختلال دوقطبیI ، اختلال دو قطبی II ، ادواری خویی است. بطورکلی چهار دسته نشانه برای افسردگی درنظر گرفته می شود: نشانه های خلقی، شناختی، انگیزشی و جسمانی. ویژگی های افسردگی عبارتند از : روحیه ی افسرده، کاهش علاقه و لذت، تغییر در اشتها یا وزن ، اختلال خواب، تغییرات روانی حرکتی، کاهش انرژی و خستگی، احساس بی ارزشی یا گناه، اختلال در تفکر و تمرکز، فکر مرگ و خودکشی، عدم توجیه با وضعیت پزشکی. برای در نظر گرفتن تشخیص افسردگی وجود پنج یا تعداد بیشتری از نشانه ها در طول مدت دو هفته ضروری است، بطوری که موجب تغییر در عملکرد گذشته فرد شود. این نشانه ها باید شامل خلق افسرده یا نبود علاقه و لذت نیز باشد. نرخ شیوع 12 ماهه افسردگی اساسی حدود 7 درصد است. در ادامه مقاله نرخ شیوع افسردگی در ایران، همبودی، پیامدهای افسردگی، تفاوت های جنسیتی و تشخیص افتراقی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با سازگاری و شادکامی
حوزه های تخصصی:
هدف از انجام پژوهش حاضر رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با سازگاری و شادکامی در دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان فسا بود. به لحاظ ماهيت و اهداف، اين پژوهش از نوع کاربردی و براي اجراي آن از روش همبستگي استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان متوسطه دختر شهرستان فسا می باشند بود که در سال 96-1395 در آنجا مشغول به تحصیل بودند که تعداد 200 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. در اين پژوهش از روش نمونه گيري خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. براي گردآوري داده ها از مقیاس تجدید نظر شده الگوهای ارتباط خانواده کوئرنرو فیتزپاتریک، مقیاس سازگاری، مقیاس شادکامی اکسفورد ارگیل، علی پور و نوربالا استفاده شد، که روايي و پايايي آنها مورد تأييد قرار گرفته است. تجزيه و تحليل اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها در دو سطح آمار توصيفي و استنباطي انجام شد. در سطح آمار توصيفي از آمارهايي نظير ميانگين و انحراف معیار استفاده شد. در سطح آمار استنباطي از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتیجه حاصله نشان داد که بین الگوهای ارتباطی خانواده با سازگاری دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد، بین الگوهای ارتباطی خانواده با شادکامی دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد، الگوهای ارتباطی خانواده قادر به پیش بینی معنادار سازگاری دانش آموزان می باشند و الگوهای ارتباطی خانواده قادر به پیش بینی معنادار شادکامی دانش آموزان می باشند.
اثربخشی ذهن آگاهی کودک محور بر کارکرد های اجرائی و اضطراب کودکان نارساخوان
حوزه های تخصصی:
نارساخوانی در کودکان از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان با ناتوانی های ویژه یادگیری با آن مواجهند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان ذهن آگاهی بر کارکردهای اجرایی و اضطراب کودکان نارساخوان انجام شد. پژوهش حاضر نيمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کودکان نارساخوان منطقه پیربکران اصفهان در سال تحصیلی 97 – 98 بود. در این پژوهش تعداد ۳۰ نفر از کودکان نارساخوان با روش نمونه گیری دردسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش و گواه چینش گردیدند. گروه آزمایش مداخله ذهن آگاهی را طی دو و نیم ماه و هفته ای یک جلسه 45 دقیقه ای دریافت کردند. آزمون خواندن و نارساخوانی نما (کرمی نوری و مرادی،1387)، پرسشنامه کارکردهای اجرایی (جيوآ و دیگران، ۲۰۰۰) و پرسشنامه اضطراب اسپنس(اسپنس و همکاران، 2003) از موارد استفاده شده در این پژوهش بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که درمان ذهن آگاهی بر کارکردهای اجرایی و اضطراب کودکان نارساخوان تأثیر معناداری داشته است (001/0 < p ). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که درمان ذهن آگاهی می تواند به عنوان یک درمان کارآمد برای افزایش کارکردهای اجرائی و کاهش اضطراب کودکان نارساخوان استفاده شود.
میزان استقرار فنآوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس و به کارگیری آن در فرآیندهای آموزشی (مطالعه موردی: مدارس آموزش و پرورش ناحیه یک تبریز، دوره دوم متوسطه)
حوزه های تخصصی:
اين مطالعه با هدف مطالعه میزان استقرار فنآوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس دوره دوم متوسطه و میزان به کارگیری آن در فرآیندهای آموزشی در مدارس آموزش و پرورش ناحیه یک تبریز انجام شد.در اين مطالعه توصيفي – پيمايشي 186 نفر از معلمان مدارس دوره دوم متوسطه آموزش و پرورش ناحیه یک تبریز در سال تحصیلی 1397- 1396 با روش نمونه گيري تصادفي طبقه اي انتخاب شده و مورد بررسي قرار گرفتند. از پرسشنامه محقق ساخته كه روايي و پایايي (8/0) آن مورد تاييد قرار گرفت، براي جمع آوري داده ها استفاده شد. تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار spss و به كمك آمار توصيفي و آزمون T تك نمونه اي نشان داد که : در مدارس دوره دوم متوسطه میزان استقرار عوامل فنی فنآوری اطلاعات و ارتباطات در حد متوسط و این میزان در عوامل مدیریتی و انسانی در حد پایین تر از متوسط و میزان به کارگیری آن در فرآیندهای آموزشی در مدارس آموزش و پرورش ناحیه یک تبریز در حد متوسط است.
پیش بینی افسردگی بر اساس تروماهاي اوایل زندگی و طرح واره های ناسازگار اولیه در کودکان 7 تا 12 سال
حوزه های تخصصی:
با توجه به این که کودکان باعزت نفس پايين مستعد ابتلا به افسردگي هستند و از طرفي علائم افسردگي بر کيفيت زندگي، عملکرد تحصيلي و کارکرد اجتماعي آن ها تأثیرگذار است. هدف پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین تروماهای اوایل زندگی و طرح واره های ناسازگار اولیه به عنوان پیش بین ابعاد افسردگی در نمونه ای از دانش آموزان 7-11 ساله بود که به روش نمونه گیری تصادفی از نوع خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. از همه شرکت کنندگان خواسته شد به پرسشنامه ی افسردگی کودکان و نوجوانان، پرسشنامه ی تروماهای دوران کودکی و پرسشنامه ی طرح واره های ناسازگار اولیه برای کودکان پاسخ دهند. به طورکلی، یافته ها نشانگر این هستند ترکیب خطی از متغیرهای پیش بین با افسردگی همبستگی چندگانه معنی دارد (21/5=F و 01/0 P=) بر این اساس می توان بیان داشت که سؤال پژوهش حاضر تائید می شود. باملاحظه ی نتایج دریافت که از بین متغیرهای پیش بین، تروماهای اوایل زندگی 01/0 p=و 16/0- = و طرح واره های ناسازگار اولیه 05/0 p=و 07/0- = نقش معنی داری در پیش بینی افسردگی دارد.
تحلیل محتوای کتاب های درسی مطالعات اجتماعی پایه سوم و چهارم دوره ابتدایی درخصوص جهت گیری فرهنگ کار
حوزه های تخصصی:
در پژوهش حاضر محقق با هدف تحلیل محتوای کتب مطالعات اجتماعی پایه سوم و چهارم دوره ابتدایی در خصوص جهت گیری مناسب فرهنگ کار، به مطالعه پرداخته است. برای انجام تحقیق از شیوه تحلیل محتوا استفاده شده است. با تحلیل واحدهای گوناگون کتاب های مطالعات اجتماعی پایه سوم و چهارم دوره ابتدایی و با استفاده از چک لیست محقق ساخته به ارزیابی مولفه های فرهنگ کار در محتوای کتاب های مذکور پرداخته شده است. یافته ها حاکی از آن است که از لحاظ میزان توجه به مولفه های فرهنگ کار در کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم، بیشترین میزان توجه به مولفه احساس مسئولیت (7/19 درصد) و رعایت نظم در کار(9/13 درصد) و کم ترین میزان توجه به مولفه خیرخواهی در کار(7/8 درصد) بوده و در کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم بیشترین میزان توجه به مولفه همکاری و همدلی(2/24 درصد) و احساس مسئولیت در کار(1/21 درصد) و کم ترین میزان توجه به مولفه نگرش مثبت درکار(1/2درصد) می باشد. همچنین در کتاب های ذکر شده، در پایه سوم از لحاظ توجه به مولفه های فرهنگ کار برحسب نوع محتوا، بیشترین فراوانی در تصاویر و در پایه چهارم بیشترین فراوانی در متن بوده است. در تبيين اين يافته ها مي توان چنین گفت که در کتاب های پایه سوم و چهارم مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی به صورت متقارن و یکنواخت به مؤلفه های فرهنگ کار توجه نشده است.
برنامه درسی پنهان
حوزه های تخصصی:
هر نظام آموزشی برای رسیدن به اهداف خود باید داری برنامه درسی جامع و کامل باشد لذا بدون داشتن برنامه ای جامع و کامل نمی توان به اهداف مورد نظر رسید. برنامه درسی انواعی دارد که هرکدام جای بحث بسیاری دارد که یکی از این برنامه ها برنامه درسی پنهان است که اگر چه نوشته نمی شود اما تاثیر به مراتب بیشتر از انواع دیگر برنامه ها بر یادگیری دارد. مقاله حاضر از نوع مقالات مروری- کتابخانه ای می باشد که با توجه به نظرات اندیشمندان و صاحب نظران نگاشته شده است. هدف از نوشتن این مقاله آگاهی و حساسیت بیشتر مجریان تعلیم و تربیت نسبت به یادگیری متربیان است همچنین هدف دیگراین است که مربیان دقت بیشتری نسبت به هر آنچه که متربیان را احاطه کرده است، داشته باشند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که برنامه درسی پنهان تاثیری به مراتب بیشتر نسبت به سایر برنامه های درسی بر متربیان دارد و باید مورد توجه مربیان قرار بگیرد.
تاثیر روش تدریس حل مسئله بر یادگیری دانش آموزان
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر از نوع مروری- کتابخانه ای است که به بررسی تا ثیر روش تدریس حل مسئله بر یادگیری دانش آموزان می پردازد. هدف از نگارش این مقاله، آگاهی بیشتر معلمان نسبت به این روش تدریس و اهتمام جدی در بکارگیری این روش تدریس به عنوان عاملی بر یادگیری بیشتر و بهتر دانش آموزان است. نتیجه این مقاله نشان می دهد که روش تدریس حل مسئله تاثیر مثبتی بر یادگیری دانش آموزان دارد و یادگیری دانش اموزان را افزایش می دهد.
جرأت مندی در محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی "بررسی میزان توجه به مؤلفه های آموزش جرأت مندی در محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی"
حوزه های تخصصی:
مقدمه: هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به آموزش جرأت مندی در سال تحصیلی 98-97 می باشد. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی با به کار گیری روش آنتروپی شانون می باشد. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی کتب درسی دوره ی ابتدایی می باشد که از این میان با نظر اساتید و متخصصان با روش نمونه گیری هدفمند کتاب های فارسی خوانداری و تعلیمات اجتماعی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات سیاهه تحلیل محتوا می باشد که بر اساس مبانی نظری، تعاریف و نظر متخصصان تعلیم و تربیت تهیه و تدوین شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مؤلفه ی رد درخواست غیر منطقی دیگران دارای کمترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت و مؤلفه ی آغاز و ادامه ی تعاملات اجتماعی دارای بیشترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند. همچنین از میان کتب درسی دوره ی ابتدایی، فارسی خوانداری دوم دارای بیشترین ضریب اهمیت و فارسی اول ابتدایی دارای کمترین ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند و در مجموع کتب فارسی دوره ی ابتدایی نسبت به کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی ابتدایی در زمینه ی آموزش جرأت مندی عملکرد مطلوب تری داشته اند. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر حاکی از توجه اندک و نامتوازن کتابهای درسی پایه های مختلف در، انعکاس مؤلفه های جرأت مندی می باشد.
Personality traits and self-esteem in association with career innovation
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیت و عزت نفس با ابتکار و نوآوری شغلی در افراد شاغل با روش کمی و از نوع همبستگی انجام شد. به همین منظور، از افراد شاغل نمونه ای به حجم ۱۱۰ نفر (۶۱ خانم و ۴۹ آقا)، با روش نمونه گیری غیر تصادفی و به صورت در دسترس انتخاب شد و متغیر های پژوهش به وسیله پرسشنامه های پنج عامل بزرگ شخصیت فرم کوتاه مک کری و کاستا، عزت نفس آیزنگ و پرسشنامه ابتکار و نوآوری شغلی سنجیده شد. از روش آماری رگرسیون خطی چند متغیری و همبستگی پیرسون استفاده شد و برای تحلیل داده های آماری از نرم افزار آماری spss ورژن ۲۳ استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان دادند، که بین عزت نفس و ابتکار و نوآوری شغلی با ضریب همبستگی ۳۵/۰ و سطح معناداری کمتر از ۰۱/۰ شده است. در نتیجه، بین عزت نفس و ابتکار و نوآوری شغلی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین یافته ها برای پیش بینی ابتکار و نوآوری شغلی بر اساس ویژگی های شخصیتی و عزت نفس، عامل های عزت نفس با سطح معناداری کمتر از ۰/۰۱ و برونگرایی با سطح معناداری کمتر از ۰/۰۱ و وظیفه شناسی با سطح معناداری کمتر از ۰/۰۱ و طبق ضریب تعیین اصلاح شده، خرده مقیاس های روان رنجورخویی، برونگرایی، تجربه پذیری، توافق پذیری، وظیفه شناسی و عزت نفس، ۲۸ درصد از واریانس ابتکار و نوآوری شغلی را پیش بینی می کند.