صباح عبدی

هدف پژوهش حاضر بررسی نمود حیات طیبه در هر یک از ساحت های شش گانه محتوای آموزشی دوره ابتدایی بود. این پژوهش از نوع تحلیل محتوا بوده و از مراحل سه گانه آنتروپی شانون استفاده کرده است. جامعه آماری پژوهش شامل محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی آموزش و پرورش ایران در سال تحصیلی 1402-1403 بود که مجموعه این محتواها چهار جلد کتاب درسی را شامل می شد که به صورت سرشماری، همه آن ها به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار پژوهش چک لیستی بود که براساس نظر 13 متخصص در هر یک از ساحت های شش گانه تعلیم و تربیت طراحی شد، و پایایی آن با روش هولستی (89/0) و روایی آن با استفاده از نظر صاحب نظران و درگیری طولانی مدت با پژوهش، احراز شد. نتایج نشان داد که از میان 1069 مورد یافت شده در ارتباط با حیات طیبه، ساحت سیاسی و اجتماعی با 378 مورد (35%) بیشترین فراوانی، و ساحت هنری و زیبایی شناختی با 60 مورد (06%) دارای کمترین فراوانی در میان زیرمولفه های حیات طیبه است. نتایج تحلیل آنتروپی شانون نیز مؤید این واقعیت بود که توازن و تناسبی میان زیرمؤلفه های حیات طیبه در هر یک از ساحت های شش گانه وجود ندارد. همچنین تعداد فراوانی مولفه های حیات طیبه در کتب تعلیمات اجتماعی تقریباً یکسان است، ولی میزان ضریب اهمیت آنان با هم برابر نیست. موضوع حیات طیبه در زندگی دنیوی و اخروی در فرهنگ اسلامی از چنان اهمیتی برخوردار است که باید همه شئون زندگی براساس آن تنظیم شود. بنابراین، محتوای کتب درسی ابتدایی در این حیطه باید مورد بازبینی و اصلاح جدی قرار بگیرد. اما این تعداد به صورت یکسان و یکدست در میان ساحت های شش گانه تعلیم و تربیت تقسیم نشده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به رفتارهای ارتقادهنده سلامت در محتوای کتاب های درسی ششم ابتدایی و نقش این رفتارها در پیش بینی نمره شایستگی های عمومی دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش حاضر ترکیبی از روش تحلیل محتوای کمی و روش توصیفی از نوع همبستگی است. برای نمونه آماری ابتدا کتاب های تعلیمات اجتماعی، علوم و هدیه های ششم با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و تجزیه و تحلیل شدند. سپس، 212 دانش آموز دختر و پسر پایه ششم ابتدایی شهرستان بوکان به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب، و به پرسشنامه رفتارهای ارتقادهنده سلامت (HPLP-II) پاسخ دادند و نمره نیمسال اول تحصیلی 98-99 دانش آموزان به عنوان نمره شایستگی های عمومی در نظر گرفته شد. نتایج تحلیل محتوا نشان داد توزیع فراوانی مؤلفه های ارتقادهنده سلامت و ضریب اهمیت آن ها در کتاب های درسی ششم ابتدایی غیر نرمال است؛ به طوری که مؤلفه های رشد معنوی و مسئولیت پذیری در برابر سلامت دارای کمترین ضریب اهمیت و مؤلفه های فعالیت جسمانی و تغذیه دارای کمترین میزان فراوانی در کتاب های درسی ششم می باشند. همچنین، نتایج رگرسیون همزمان نشان داد که رفتارهای ارتقادهنده سلامت تا 66% توان پیش بینی نمره شایستگی های عمومی دانش آموزان را دارا می باشند.

پژوهش پیش رو با هدف اثربخشی آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی به دانش آموزان بر ابعاد سلامتی (روانی، اجتماعی و جسمانی) و رضایت مندی از زندگی شخصی دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان بوکان طراحی و اجرا شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع اول متوسطه شهرستان بوکان در سال تحصیلی 1401-1400 بود که از میان آن ها، 72 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 36 نفر) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه سلامت (Goldberg & Hillier, 1979) و مقیاس رضایت مندی از زندگی دانش آموزان(Hubener, 1994) گردآوری شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss26 صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس تک متغیره، تفاوت معناداری میان گروه آزمایش و کنترل را در ابعاد سلامتی و رضایت مندی از زندگی شخصی نشان داد (01/0≥P) که این تفاوت ناشی از آموزش خودمراقبتی به دانش آموزان است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره نشان داد که اثربخشی آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی بر ابعاد سلامتی، بیشترین تأثیر را بر سلامت روانی و کمترین تأثیر را بر سلامت اجتماعی داشته است. بر اساس یافته های پژوهش می توان از آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی برای افزایش سلامت روانی، اجتماعی، جسمانی و رضایت مندی از زندگی شخصی دانش آموزان استفاده نمود. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود که دولت در حوزه آموزش خودمراقبتی دانش آموزان و افزایش سواد فضای مجازی افراد جامعه گام بردارد.

هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش سبک زندگی متناسب با دوران کووید-19 (مبتنی بر مدل بزنف) بر سلامت روان و رعایت پروتکل های بهداشتی دانش آموزان بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پایه نهم دبیرستان ابن سینا در شهرستان بوکان در سال تحصیلی 1399-1400 بود. از میان آنها، 30 نفر به شیوه نمونه گیری به صورت در دسترس وارد پژوهش شدند و با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 15 نفر) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ و هیلر (1979) و پرسشنامه محقق ساخته رعایت پروتکل های بهداشتی گردآوری شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چند متغیره، تفاوت معنادار میان گروه آزمایش و کنترل را در متغیر سلامت روان و زیرمؤلفه های آن و متغیر رعایت پروتکل های بهداشتی نشان داد (05/0 P< ). بر اساس یافته های پژوهش می توان از آموزش گروهی سبک زندگی مبتنی بر مدل بزنف برای افزایش سلامت روان و رعایت پروتکل های بهداشتی دانش آموزان در دوران همه گیری کووید-19 استفاده کرد.

مقدمه: هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتب درسی دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به آموزش جرأت مندی در سال تحصیلی 98-97 می باشد. روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع تحلیل محتوای کمی با به کار گیری روش آنتروپی شانون می باشد. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی کتب درسی دوره ی ابتدایی می باشد که از این میان با نظر اساتید و متخصصان با روش نمونه گیری هدفمند کتاب های فارسی خوانداری و تعلیمات اجتماعی به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات سیاهه تحلیل محتوا می باشد که بر اساس مبانی نظری، تعاریف و نظر متخصصان تعلیم و تربیت تهیه و تدوین شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که مؤلفه ی رد درخواست غیر منطقی دیگران دارای کمترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت و مؤلفه ی آغاز و ادامه ی تعاملات اجتماعی دارای بیشترین بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند. همچنین از میان کتب درسی دوره ی ابتدایی، فارسی خوانداری دوم دارای بیشترین ضریب اهمیت و فارسی اول ابتدایی دارای کمترین ضریب اهمیت در زمینه ی آموزش مؤلفه های جرأت مندی می باشند و در مجموع کتب فارسی دوره ی ابتدایی نسبت به کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی ابتدایی در زمینه ی آموزش جرأت مندی عملکرد مطلوب تری داشته اند. بحث و نتیجه گیری: پژوهش حاضر حاکی از توجه اندک و نامتوازن کتابهای درسی پایه های مختلف در، انعکاس مؤلفه های جرأت مندی می باشد.