مجتبی بذرافشان مقدم

پژوهش حاضر با هدف تبیین ابعاد و مؤلفه های پیشران های توسعه شرکت های دانش بنیان انجام شده است. پایدارترین اقتصادها در عصر حاضر مربوط به اقتصادهای دانشی است. در گذر از اقتصادهای پیشین به اقتصاد دانش بنیان در تئوری سازمانی تغییراتی ایجاد شده است و بر اساس نقش اساسی شرکت های دانش بنیان در توسعه فناوری و رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، بقا و رشد آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه به روش کیفی و بر مبنای استراتژی پدیدارشناسی انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و عمیق و جهت تجزیه وتحلیل آنها از رویکرد کلایزی استفاده گردید. جامعه موردمطالعه پژوهش نخبگان مرتبط با موضوع شامل نخبگان دانشگاهی و پارک های علم و فناوری و نخبگان اجرایی و بروکرات های نظام اداری ایران که مشغول سیاست گذاری بودند، تشکیل دادند که با توجه به نمونه گیری هدفمند و کفایت آن 13 مورد مصاحبه قرار گرفتند. درنتیجه مدل اولیه پیشران های توسعه شرکت های دانش بنیان در دو سطح استخراج شد و 41 زیرمؤلفه در قالب 11 مؤلفه برای پیشران های توسعه شرکت های دانش بنیان شناسایی شدند. سپس در قسمت کمی تحقیق جهت سنجش و برازش مدل، پرسشنامه ای در میان 107 مدیر شرکت های دانش بنیان جنوب شرق کشور قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی گویای آن بود که تمامی مؤلفه ها و زیر مؤلفه ها مورد تأیید قرار گرفتند.

این پژوهش با هدف شناسایی مؤلفه های آموزش پایدار انجام شد. روش پژوهش آمیخته اکتشافی است که به شیوه پیاپی در دو بخش کیفی و کمی انجام شده است. در بخش کیفی، با  انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 نفر از متخصصان دانشگاهی که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، مؤلفه های آموزش پایدار شناسایی شدند. برای اعتباربخشی یافته های کیفی، از راهبردهای: بازبینی مشارکت کنندگان و بازبینی همکاران استفاده شده است. در بخش کمی در چارچوب روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و با پرسش نامه پژوهشگر ساخته، دیدگاه های 262 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده بودند، گردآوری شد. روایی ابزار به وسیله متخصصان، و پایایی آن با محاسبه نرخ ناسازگاری تأیید شد. برای تحلیل داده ها، در بخش کیفی از روش تحلیل محتوا و در بخش کمی از روش فرایند سلسله مراتبی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که از دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی، مؤلفه های آموزش پایدار از نظر اهمیت به ترتیب اولویت عبارت اند از: گنجاندن مفاهیم پایداری در فرایند یادگیری با وزن نسبی 075/0، یادگیریِ یادگیری و کاربست رویکرد میان رشته ای با وزن نسبی 046/0، به کارگیری راهبردهای نوآورانه در فرایند یادگیری با وزن نسبی 034/0، اندیشه ورزی نقادانه با وزن نسبی 0318/0، و بین المللی شدن آموزش با وزن نسبی 0185/0.

پیدایش مفهوم های توسعه پایدار و سپس پایداری و گستره ادبیات دانشگاهی و اسناد ملی و بین المللی در مفهوم سازی آن ها و در نقد فرایند توسعه رشدمحور (اقتصادی) که دهه ها بر جوامع بشری در قلمرو ملی و بین المللی حکمفرما بوده است، همگی بیانگر آن است که این الگوواره (پارادایم) واپس گرایانه کنونی، پیامدها و خسارت های اجتماعی و زیست محیطی فراوانی برای اجتماعات بشری پدید آورده است. بخشی گسترده از دشواری های کنونی که بشریت و زیست بوم او با آن دست به گریبان است، برآمده از دانش رشته ای و از هم گسیخته ای به نظر می رسد که به دلیل حاکمیت «گفتمان سودجویانه اقتصادی» و ابزارگرایانه جریان حاکم اقتصادی پدید آمده است. از این رو، در این جستار، نخست مفهوم توسعه پایدار با رویکردی انتقادی بازکاوی و سپس با تکیه بر الگوواره پایداری، مفهوم آموزش پایدار که مفهومی در حال تحول است با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران دانشگاهی بازکاوی و بازاندیشی شد. بر پایه یافته های نظری و میدانی این جستار، راه برون رفت از بحران و ناپایداری کنونی و دست یافتن به توازن و پایداری، نخست، نیازمند نقد دانش کنونی و پیامدهای ناشی از عملکرد مبتنی بر آن است و هم هنگام، نیازمند دانش آفرینی نوین بر پایه همکنشی جمعی و با رویکردی بین المللی و فرارشته ای است.

هدف پژوهش، مفهوم یابی تعارض و بررسی سطوح و شیوه های مدیریت تعارض در آثار مدیریتی مبتنی بر دیدگاه اسلام می باشد. برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را 19 کتاب و مقاله تشکیل دادند که پژوهشگران مسلمان پس از انقلاب اسلامی ایران درباره ی مدیریت، روابط انسانی و رفتار سازمانی، طبق دیدگاه اسلام، در داخل و خارج از کشور نوشته اند، و در دسترس پژوهشگر قرار داشتند. طبق یافته های حاصل از این پژوهش، در آثار مدیریتی مبتنی بر دیدگاه اسلام، دامنه تعارض، در برگیرنده طیف وسیعی از مفاهیم شامل سه مقوله تعارض در پندار، تعارض در گفتار و تعارض در کردار می باشد. همچنین، سطوح تعارض را با توجه به افراد درگیر می توان در چهار سطح میان فردی، درون گروهی، میان گروهی و میان فرهنگی تقسیم کرد. مدیریت تعارض نیز در این آثار شامل سه شیوه کلی پیش گیری از تعارض، حل و درمان تعارض و استقبال از تعارض سازنده می باشد.

یکی از ابعاد رهبری تحولی، نفوذ آرمانی می باشد که رهبر مورد اعتماد و احترام پیروان قرار می گیرد. فداکاری رهبر و توجه به ارزش های اخلاقی باعث می شود که الگوی نقشی برای پیروان باشد. هدف این مقاله ارزیابی وضعیت نفوذ آرمانی مدیران در مجتمع های آموزشی صالح آباد در سال تحصیلی 91-1390 بوده است. جامعه ی آماری شامل 541 نفر از معلمان دو مقطع ابتدایی و راهنمایی می باشد. از این تعداد 226 نفر به عنوان نمونه، با استفاده از شیوه ی نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. انتخاب نمونه از جامعه ی آماری مدیران (23 :N) به شیوه ی سرشماری صورت گرفت. پرسشنامه ی محقق ساخته (دارای38 گویه) جهت سنجش نفوذ آرمانی مدیران استفاده شد که توسط معلمان تکمیل گردید و 206 پرسشنامه جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که میانگین نمره ی نفوذ آرمانی مدیران مجتمع های آموزشی صالح آباد از متوسط ممکن بالاتر است و نفوذ آرمانی مدیران در سطح مطلوبی قرار دارد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی و نقد سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از بعد نظارت و راهنمایی می باشد. برای دست یابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا بهره گرفته شد. برای این منظور با رجوع به ادبیات نظری، مؤلفه های اصلی و زیر مولفه های نظارت و راهنمایی تعلیماتی شناسایی شدند، سپس برمبنای آن متن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد تحلیل قرار گرفت. به طورکلی، یافته های حاصل از تحلیل سند حاکی از عدم توجه همه جانبه به تمامی مؤلفه های نظارت و راهنمایی تعلیماتی می باشد. با وجود اشاره مستقیم و غیرمستقیم به برخی از مؤلفه ها مانند هدف، روش، معلم، محتوا، برنامه درسی و مسئولان و ناظران آموزشی در مبانی نظری و گزاره های سند، به نظر می رسد مؤلفه های دیگر نظارت و راهنمایی تعلیماتی مانند فرایند نظارت، ویژگی های لازم ناظران، جو مدرسه و محیط آموزشی، اصول و مبانی نظارت و نقش ها و وظایف ناظران مورد توجه قرار نگرفته است.

یکی از ابعاد رهبری تحولی، نفوذ آرمانی می باشد که رهبر مورد اعتماد و احترام پیروان قرار می گیرد. فداکاری رهبر و توجه به ارزش های اخلاقی باعث می شود که الگوی نقشی برای پیروان باشد. هدف این مقاله ارزیابی وضعیت نفوذ آرمانی مدیران در مجتمع های آموزشی صالح آباد در سال تحصیلی 91-1390 بوده است. روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه ی آماری شامل 541 نفر از معلمان دو مقطع ابتدایی و راهنمایی می باشد. از این تعداد 226 نفر به عنوان نمونه، با استفاده از شیوه ی نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. انتخاب نمونه از جامعه ی آماری مدیران (23 :N) به شیوه ی سرشماری صورت گرفت. پرسشنامه ی محقق ساخته (دارای38 گویه) جهت سنجش نفوذ آرمانی مدیران استفاده شد که توسط معلمان تکمیل گردید و 206 پرسشنامه جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که میانگین نمره ی نفوذ آرمانی مدیران مجتمع های آموزشی صالح آباد از متوسط ممکن بالاتر است و نفوذ آرمانی مدیران در سطح مطلوبی قرار دارد.

این تحقیق با هدف بررسی دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان نسبت به اجرای طرح بومی گزینی در پذیرش دانشجویان دانشگاه ها به روش توصیفی انجام شد. جامعه آماری شامل مدیران، کارشناسان دانشگاه ها و دانشجویان دانشگاه فردوسی بود که 127 نفر مدیر به شیوه سرشماری، 170 نفر کارشناس به شیوه هدفمند و 715 نفر از دانشجویان بر اساس جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای سنجش دیدگاه مدیران، کارشناسان و دانشجویان از پرسشنامه استفاده شد. پایایی پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه مدیران 89/0 و پرسشنامه دانشجویان 80/0 به دست آمد. داده ها با آزمون های کای اسکوئر تک متغیره ()، یومن- ویت نی و کروسکال والیس مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد: از دیدگاه دانشجویان، مدیران و کارشناسان نسبت به موفقیت طرح بومی گزینی، در برخی ابعاد مثبت و در برخی منفی بوده است. دانشجویان نسبت به تحقق اهداف بومی گزینی در ابعاد عاطفی، اقتصادی و فرهنگی در مقایسه با بعد آموزشی توافق بیشتری داشته اند؛ ضمن آنکه، کارشناسان دانشگاه سیستان و بلوچستان، فردوسی مشهد و شیراز در مقایسه با کارشناسان دانشگاه های خوارزمی، صنعتی اصفهان و بوعلی سینای همدان رضایت کمتری از اجرای طرح داشته اند. 

یکی از ابعاد رهبری تحولی، نفوذ آرمانی می باشد که رهبر، مورد اعتماد و احترام پیروان قرار می گیرد و موجب القای غرور و افتخار در آنان می گردد. هدف این پژوهش، ساخت و اعتباریابی مقیاس نفوذ آرمانی مدیران مجتمع های آموزشی صالح آباد در سال تحصیلی 91-1390 می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی _ پیمایشی بود. جامعة آماری شامل 541 نفر از معلمان دو مقطع ابتدایی و راهنمایی بود. از این تعداد 226 نفر به عنوان نمونه، با استفاده از شیوة نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند و پس از توزیع پرسشنامه ها، 206 پرسشنامه جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت. جهت سنجش روایی مقیاس نفوذ آرمانی، از روایی محتوایی، روایی همگرا و تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده گردید. نتایج نشان داد که همبستگی مقیاس محقق ساختة نفوذ آرمانی و مقیاس نفوذ آرمانی اطهری 88/0 (05/0 ›P) و رابطة آنها در سطح 001/0 معنادار می باشد. تحلیل عاملی اکتشافی، نفوذ آرمانی را در چهار مولفة الگودهی نقش، بصیرت و چشم انداز، احترام و ارزش های اخلاقی دسته بندی نمود. همچنین در نتایج تحلیل عاملی تاییدی، میزان شاخص های برازش از جمله: : GFI68/0، NNFI: 98/0، :CFI98/0، AGFI: 64/0، :NFI 97/0 و RMSEA: 09/0 به دست آمد. برای محاسبة پایایی مقیاس نفوذ آرمانی از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید که 97/0 به دست آمد. بر این اساس، مقیاس محقق ساختة نفوذ آرمانی از پایایی بالایی برخوردار می باشد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین انتقال دانش دبیران با عملکرد گروه های آموزشی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش کلیه دبیران مقطع متوسطه دوم شهر مشهد می باشد به تعداد 5598 نفر که در نهایت تعداد 360 نفر از آنان به عنوان نمونه نهایی با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. روش پژوهش، توصیفی و طرح پژوهش، همبستگی می باشد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه انتقال دانش که بر اساس مدل نوناکا ساخته شده و همچنین از فرم ارزیابی عملکرد اداره کل آموزش و پرورش استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد که بین انتقال دانش ضمنی دبیران با عملکرد گروه های آموزشی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و همچنین بین میزان انتقال دانش در گروه های آموزشی تفاوت معنادار وجود دارد و درعین حال بین جنسیت و انتقال دانش رابطه معنی دار وجود دارد. درحالیکه بین انتقال دانش و متغیرهای سابقه خدمت و مدرک تحصیلی دبیران رابطه معنی داری مشاهده نشد.

        هدف کلی این تحقیق، بررسی وضعیت نیازهای دانشجویان و امید به تحقق پذیری آنها، بر حسب برخی ویژگی های فردی و تحصیلی آنان بوده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 2350 دانشجوی شرکت کننده در اردوهای دانشجویی، از دانشگاه های مختلف کشور، در تابستان 1387 در شهر مشهد بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه یی و بر اساس متغیرهای جنسیت و محل سکونت، تعداد 245 دانشجو (138 مرد و 107 زن) به عنوان نمونه انتخاب شدند. یکی از ابزارهای این تحقیق بر اساس نیازهای آشکار مورای توسط محققین ایجاد شد و ابزار دیگر، مقیاس رضایت از زندگی داینر و همکاران (1985) بود. روایی و پایایی هر دو ابزار محاسبه شد. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی، آزمون t، تحلیل واریانس یکطرفه و ضریب همبستگی پیرسون مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که: 1) بالاترین میانگین نیازها متعلق به نیاز تجاوزگری و پایین ترین میانگین نیازها متعلق به نیاز وابستگی و پیوستگی می باشد. 2) در دو نیاز قدرت طلبی و مهرطلبی، دانشجویان زن میانگین بالاتری را نشان دادند و تفاوت معنادار به دست آمد. 3) دانشجویان مرد در امید به تحقق پذیری نیازهای غریزی، قدرت طلبی و فهم و ادراک و دانشجویان زن در امید به تحقق پذیری نیاز مهرطلبی میانگین بالاتری را نشان دادند. 4) تفاوت معناداری بین نیازهای آشکار دانشجویان خوابگاهی، ساکن در منزل دانشجویی و منزل شخصی وجود ندارد؛ اما دانشجویان خوابگاهی میانگین بالاتری را در زمینه ی امید به تحقق پذیری نیازهای خودمختاری و مهرطلبی نشان دادند. 5) رابطه مثبت و معناداری میان معدل تحصیلی و میانگین و امید به تحقق پذیری برخی نیازهای دانشجویان به دست آمد. 6) تفاوت معناداری بین میزان نیازها و میزان امید به تحقق پذیری آنها وجود دارد. 7) رابطه مثبت و معناداری میان میزان رضایت دانشجویان از زندگی و تلاش آنان برای بهبود آن با میزان وجود و امید به تحقق پذیری برخی نیازهای دانشجویان وجود دارد.     <br clear="all" />  

این پژوهش با اتکا به این مفروضه اصلی، ضرورت ارتقا جایگاه الگوی سایبرنتیک در اداره دانشگاهها، و برای بررسی کارکرد سازمانی دانشگاه فردوسی مشهد صورت پذیرفته است برای این منظور دیدگاههای کلیه مدیران دانشگاه فردوسی مشهد (139=N)، با استفاده از پرسشنامه ای که بر اساس نظریه سایبرنتیک تدوین شده است، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. مولفه های مورد بررسی در الگوی سایبرنتیک عبارتند ار: نظارت و کنترل، پیوندها، تعاملات، تصمیم گیری، سلسله مراتب و رهبری. نتایج حاکی از آن است که میانگین دیدگاههای مدیرا ن دانشگاه فردوسی درباره وضعیت الگوی سایبرنتیک بطور معنی داری از میانگین نظری درجه های مورد وصف در ابزار گردآوری داده ها بیشتر است و بین نمرات مربوط به این مولفه های اصلی این الگو نیز در این دانشگاه رابطه مستقیم و معنی دار وجود دارد. بعلاوه، نظر به اینکه بین دیدگاههای مدیران دانشگاه فردوسی درباره میزان استفاده از این الگو تفاوت معنی داری مشاهده نشده است، می توان نتیجه گرفت که بین این مدیران درباره وضعیت مورد وصف، اتفاق نظر وجود دارد. در مجموع نتایج نشان می دهند که جایگاه الگوی سایبرنتیک در مدیریت دانشگاه فردوسی مشهد، در سه مولفه تصمیم گیری، نظارت و کنترل و رهبری، از وضعیت نسبتا مطلوبی برخوردار است. در مولفه نظارت و کنترل که شامل دو نوع ساختاری و اجتماعی می شود، نظارت و کنترل ساختاری دارای وضعیت نسبتا مطلوبی است ولی نظارت و کنترل اجتماعی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. با این وصف و بطور خاص، سه مولفه پیوندها، سلسله مراتب و تعاملات در این دانشگاه، ضعیف بوده و دانشگاه بایستی برای تقویت و بهبود این مولفه ها، تدابیری اندیشیده و تلاش ویژه ای مبذول دارد.

این پژوهش، با هدف بررسی نگرش روسای دانشگاه ها نسبت به برنامه ریزی دانشگاهی، درک و برداشت آنان از مفاهیم اساسی آن، با تاکید بر دو پارادایم فکری تحلیلی و سیستمی، انجام شده است. کلیه روسای دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دولتی تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال تحصیلی 83-82 به عنوان جامعه آماری در این پژوهش مورد نظر قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده از تحلیل کلی نگرش پاسخ دهندگان در خصوص مفاهیم پنجگانه: زمان، قابلیت پیش بینی، ارزشیابی، بررسی وضع موجود و هدف نشان می دهد که پاسخ دهندگان نسبت به مفاهیم زمان، ارزشیابی و هدف، بیشتر نگرشی تحلیلی داشته اند. این که زمان امری قابل برگشت است، آینده می تواند ادامه و تکرار گذشته باشد، هدف ها مفاهیمی ثابت و لایتغیر می باشند و ارزشیابی، اهرمی جهت کنترل و گزارش دهی به مقامات بالاتر می باشد. اما در خصوص مفهوم آینده نگری یا امکان پیش بینی وقایع، نگرش پاسخ دهندگان بیشتر از نوع سیستمی (غیر تحلیلی) به نظر می رسد. در مجموع نگرش تحلیلی- خطی، نگرشی غالب در میان پاسخ دهندگان، نسبت به مفاهیم اصلی برنامه ریزی می باشد.