مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت

مقدمه: برطبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، اختلال خوردن از چالش برانگیزترین بیماری های دوران نوجوانی با شیوع رو به گسترش است. هدف: مطالعه حاضر مقایسه اثربخشی طرحواره درمانی و درمان شناختی رفتاری بر بهبود طرحواره های ناسازگار اولیه در بیماران پراشتهای عصبی با توجه به پیوند والدینی بوده است. روش: آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون ، پیگیری با گروه کنترل می باشد. جامعه آماری شامل بیماران دارای اختلال خوردن مراجعه کننده به مراکز روانپزشکی شهر تهران در رده سنی ۱۶ تا ۲۳ سال می باشد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بوده است. در غربالگری صورت گرفته ۳۹ بیمار پراشتهای عصبی نشخیص داده شد، در نهایت بیماران در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل همتا سازی شده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه(پیوند والدینی و طرحواره یانگ) و مصاحبه تشخیصی بر اساس ملاک های تشخیص اختلال خوردن و تشخیص روان پزشک می باشد. یافته ها: بیماران در حوزه بریدگی و طرد، خود گردانی و عملکرد مختل دارای بیشترین مشکل بوده اند.، اما در حوزه گوش به زنگی، دیگر جهت مندی و محدودیت های مختل آسیب پذیری کمتری داشتند. همچنین درمان طرحواره نسبت به درمان شناختی رفتاری دارای اثر بخشی و ماندگاری بالاتری در بیماران دارای پیوند والدینی بیش حمایت گر بوده است. نتیجه گیری: یافته های بدست آمده از پژوهش می تواند در سبب شناسی اختلال پراشتهایی عصبی مبتنی بر نقش خانواده در این اختلال مهر تایید بزنیم.

مقدمه: بیماری قلبی یکی از رایج ترین بیماری های شناخته شده در کل جهان است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت رضایت جنسی با استرس زناشویی، رضایت زناشویی و علائم روانشناختی بیماران قلبی بای پس عروق کرونر و رابطه بین آن ها اجرا شد. روش: این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است. نمونه پژوهش حاضر شامل ۳۰۰ نفر که به شیوه ی هدفمند از بین بیماران قلبی که عمل قلب باز شده بودند و برای شرکت در برنامه توانبخشی به بیمارستان قلب تهران مراجعه کرده بودند، انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های رضایت جنسی هادسون، انریچ۴۷، استرس زناشویی استکهلم تهران و اضطراب، استرس و افسردگی ۲۱ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل از آمار توصیفی و همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره، ۲۴ SPSS استفاده شد. یافته ها: یافته های بدست آمده از پژوهش حاضر بین رضایت جنسی با افسردگی، استرس، اضطراب و استرس زناشویی همبستگی معکوس و معنادار وجود دارد، اما بین رضایت جنسی با رضایت زناشویی همبستگی معنادار مشاهده نشد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که سازه های رضایت زناشویی، استرس زناشویی، اضطراب، افسردگی و استرس توانستند ۱۰/۰% از تغییرات رضایت جنسی تبین کنند. نتیجه گیری: می توان گفت با کنترل هر یک از این مولفه ها سایر مولفه های روانشناختی تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

مقدمه: سردرد میگرنی جزء شایع ترین شکایت هایی است که درکلینیک های نورولوژی مورد بررسی قرار می گیرد. هدف: هدف این پژوهش اثربخشی آموزشی مفاهیم رویکرد شناختی- رفتاری توأم با تن آرامی بر کاهش درد میگرن بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی زنان مبتلا به میگرن مراجعه کننده به کلینیک های روانپزشکی سنندج در سال ۱۳۹۴ بود که تعداد ۲۴ نفر (۱۲ نفر آزمایش، ۱۲ نفر کنترل) از زنان دارای مشکل میگرن به روش نمونه گیری تصادفی ساده در دسترس به عنوان نمونه این پژوهش انتخاب شدند. ابزارهای سنجش پرسشنامه سنجش علائم سردرد میگرن نجاریان به عنوان پیش آزمون و پس آموزان استفاده شد. در گروه آزمایش، آموزش رویکرد شناختی- رفتاری توأم با تن آرامی در ۸ جلسه ارائه شد، ولی هیچ آموزشی درگروه کنترل صورت نگرفت. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش رویکرد شناختی- رفتاری توأم با تن آرامی بر کاهش درد میگرن در زنان مراجعه کننده به کلینیک های روانپزشکی مؤثر است که توانسته است به صورت معناداری درد میگرن زنان گروه آزمایش را کاهش دهد (۰/۰۵ < P ). نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش، می توان از آموزش شناختی- رفتاری توأم با تن آرامی برای کاهش درد میگرن استفاده کرد.

مقدمه: اسکیزوفرنیا یکی از اختلالات مزمن روانپزشکی است که به سبب علائم مثبت و منفی، به ویژه علائم منفی، باعث افت عملکرد در زمینه های فردی، اجتماعی و خانوادگی می شود. هدف: بنابراین پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی تحریک الکتریکی مستقیم تراجمجمه ای در ترکیب با دارودرمانی بر علائم منفی اسکیزوفرنیا انجام گرفت. روش: نوع مطالعه، مورد منفرد با طرح خط پایه چندگانه و پیگیری بود. چهار بیمار با تشخیص قطعی اسکیزوفرنی توسط روانپزشک بصورت هدفمند و دردسترس انتخاب شدند.جهت سنجش علائم منفی از مقیاس اندازه گیری علائم منفی اندرسن(۱۹۸۲)استفاده شد. بیماران بصورت پلکانی وارد فاز مداخله شده و ده جلسه متوالی تحریکی با شدت دو میلی آمپر براساس پروتکل ساندرام و همکاران(۲۰۰۹)دریافت کردند و درپایان جلسات دوم، چهارم، ششم، هشتم و دهم، مصاحبه انجام شد و نمرات در فاز مداخله ثبت گردید. دو هفته پیگیری انجام شد. برای تحلیل داده ها نیز از شاخص روند و ثبات استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد تحریک الکتریکی مستقیم تراجمجمه ای در ترکیب با دارودرمانی بر ناگویی( فقرکلامی) و نقص توجه در هر چهار آزمودنی بیشترین اثربخشی را داشته و تاثیر آن بر کندی-یکنواختی عاطفی، بی ارادگی و فقدان لذت، بسته به سن، مدت زمان ابتلا و رژیم دارویی بیمار متفاوت بوده است. نتیجه گیری: در نتیجه بر اساس یافته های مطالعه حاضر می توان گفت؛ تحریک الکتریکی مستقیم تراجمجمه ای می تواند به عنوان درمانی مکمل با دارودرمانی در کاهش علایم منفی اسکیزوفرنیا بکار گرفته شود.

مقدمه: رابطه بین تاب آوری و فرسودگی زناشویی از حمایت نظری و تجربی کافی برخوردار است، اما درباره سازوکارهای که تاب آوری از طریق آنها بر فرسودگی زناشویی اثر می گذارد مطالعات اندکی وجود دارد. هدف: پژوهش حاضر با هدف مطالعه نقش واسطه ای خودتمایزیافتگی در رابطه بین تاب آوری با دلزدگی زناشویی در بین زنان متاهل شهر تهران انجام شد. روش: این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. از جامعه زنان متاهل ۲۰۰ نفر به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به وسیله مقیاس دلزدگی زناشویی ( CBS )، مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون ( CD - RISC ) و پرسشنامه تجدیدنظر شده خود تمایزیافتگی( DSI- R ) مورد آزمون قرار گرفتند. پس از اینکه داده ها جمع آوری شد با استفاده از (همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر) تحلیل شدند. یافته ها: نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد که اثر مستقیم تاب آوری بر دلزدگی زناشویی منفی معنادار(۲۱۲/۰-=ß و۰۱/۰> P ) و بر خودتمایزیافتگی مثبت معنادار(۴۵۹/۰=ß و۰۱/۰> P ) بود. همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان داد که اثرغیرمستقیم تاب آوری بر دلزدگی زناشویی از طریق خودتمایز یافتگی منفی معناداری(۰۹۶/۰-=ß و۰۵/۰> P ) بود. نتیجه گیری : مطالعه حاضر بر نقش واسطه ای خودتمایزیافتگی به عنوان یک سازوکار مهم در رابطه بین تاب آوری و دلزدگی زناشویی تاکید دارد. بنابراین، گسترش و توسعه خودتمایزیافتگی در زنان متاهل می تواند روش خوبی برای حمایت از آنها در مواجهه با ناملایمات زندگی زناشویی باشد.

مقدمه: یکی از مهم ترین راهکارهای پیشگیری و درمان اعتیاد گروه درمانی شناختی رفتاری است. هدف : هدف از این تحقیق بررسی اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خویشتن داری سوءمصرف کنندگان مواد مخدر(معتادان) مراجعه کننده به مراکز اقامتی ترک اعتیاد (کمپ های) شهر تهران بود. روش: این تحقیق، یک پژوهش شبه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. برای اجرای این پژوهش، از میان تمام کمپ های ترک اعتیاد شهر تهران، مرکز نوای مهر و محبت به صورت هدفمند انتخاب، و از میان مراجعه کنندگان به این مرکز تعداد۲۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب شده و هم چنین به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. هر دو گروه پرسشنامه خویشتن داری را تکمیل نمودند. گروه آزمایش، در گروه درمانی شناختی- رفتاری (طی ۸ جلسه) شرکت کرد و گروه کنترل هیچ گونه درمانی دریافت نکرد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری تحلیل کوواریانس( MANOVA ) استفاده شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که میانگین نمرات پس آزمون و پیگیری در گروه آزمایش افزایش یافت، در حالی که درگروه کنترل این نمرات تغییر چندانی نداشت، که این افزایش در گروه آزمایش در مرحله پس آزمون و پیگیری از نظر آماری معنادار بود(۵ p<% ). نتیجه گیری: با توجه به یافته ها می توان گفت گروه درمانی شناختی- رفتاری بر خویشتن داری سوءمصرف کنندگان مواد مخدر موثر است.

مقدمه: یکی از قابل توجه ترین هیجانات منفی اضطراب رقابتی است از این جهت که از علل اصلی افت عملکرد ورزشکاران محسوب می شود. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین راهبردهای تنظیم هیجان و ابعاد اضطراب رقابتی در تکواندوکاران نخبه بود. روش: پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود، از جامعه تکواندوکاران ایرانی شرکت کننده در جام سفیر کره جنوبی ۱۲۰ ورزشکار به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و پرسش نامه های تنظیم هیجان، اضطراب صفتی و اضطراب حالتی بازنگری شده-۲ را تکمیل نمودند. داده ها از طریق همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و آنوا تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که راهبردهای تنظیم هیجان به طور معناداری، با اضطراب رقابتی رابطه دارند و راهبرد باز ارزیابی به صورت منفی و راهبرد بازداری به صورت مثبت تغییرات هر یک از ابعاد اضطراب رقابتی را تبیین می کنند؛ در حالی که این پیش بینی در مورد اعتماد به نفس معکوس بود. به علاوه، داده ها نشان داد که در مقایسه با زنان، مردان به میزان بیشتری از راهبردهای بازارزیابی استفاده می کنند؛ در صورتی که زنان بیشتر از مردان راهبردهای بازداری را بکار می گیرند. نتیجه گیری: در مجموع نتایج حاکی از آن است که راهبردهای تنظیم هیجان نقش مؤثری در ابعاد اضطراب رقابتی ایفاء می کنند و سطوح اضطراب تکواندوکاران متناسب با این راهبردها می باشد.

مقدمه: مداخلات روان شناختی از جمله الزامات درمان کارآمد مصرف کنندگان مواد در دوره پرهیز می باشد. هدف: هدف این مطالعه مقایسه تأثیر آموزش مهارت های مقابله ی شناختی - رفتاری و برنامه پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش علائم روانشناختی افراد وابسته به مواد تحت درمان نگهدارنده با متادون بود. روش: این پژوهش به روش آزمایشی و با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه افراد وابسته به مواد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر اردبیل در نیمه دوم سال 1394 بود. حجم نمونه شامل 60 نفر بود که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و به تصادف در سه گروه بیست نفری (دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از آزمون تجدیدنظر شده فهرست علائم روانی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی بنفرونی تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تفاوت آماری معنی داری بین میانگین نمرات پس آزمون سه گروه در متغیرهای شکایات جسمانی، افسردگی، پرخاشگری و روان پریشی وجود دارد؛ نتایج آزمون بونفرونی نیز نشان داد که تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی در متغیرهای شکایات جسمانی، افسردگی و پرخاشگری وجود ندارد. ولی برنامه ی پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی به تنهایی در کاهش روان پریشی مؤثر بوده است. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان می دهد که استفاده از روش های آموزش مهارت های مقابله شناختی رفتاری و پیشگیری از عود مبتنی بر ذهن آگاهی می تواند مداخله روان شناختی مفیدی برای کاهش علایم روان شناختی افراد وابسته به مواد باشد.

تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت به عنوان یک ویژگی ذاتی ناشی از مجموعه باورهای منفی درباره عدم قطعّیت و پیامدهای آن تعریف شده که دربرگیرنده تمایل به واکنش منفی در سطوح هیجانی، شناختی، و رفتاری به موقعیّت ها و حوادث نامعلوم است. با توجّه به گستردگی سازه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت در ادبیات پژوهشی اختلال های هیجانی و به خصوص رشد قابل توجّه مطالعات در این زمینه در چند سال اخیر، انتخاب ابزار مناسب و دقیق برای اهداف پژوهشی و درمانی مرتبط با این سازه از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا کنون جهت سنجش تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت ابزارهایی همچون مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۲۷ عبارتی، مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۱۲ عبارتی، پرسشنامه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت-نسخه ۴۵ عبارتی، پرسشنامه تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت اختلال ویژه، مقیاس تحمّل ناپذیری عدم قطعیّت موقعیّت-ویژه و مقیاس پاسخ به عدم قطعیّت طراحی و اعتباریابی شده اند. هدف این مطالعه آن است که این ابزارها را معرفی کند، تاریخچه کوتاهی از هر کدام ارائه نماید، ویژگی های روان سنجی هرکدام را به تفصیل بیاورد و در انتهای هر ابزار، ویژگی منحصر به فرد هر کدام را برای استفاده پژوهشگران و درمان گران بیان کند. این کار به متخصصین امکان می دهد تا به فراخور نوع هدفی که دارند ابزار مناسب خود را از میان این ابزارها انتخاب کنند.

مقدمه: بازی درمانی در بهبود مشکلات شناختی کودکان دارای اختلالات یادگیری اثربخش می باشد. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی بازی های شناختی (بازی های مبتنی بر کارکردهای اجرایی) بر انعطاف شناختی دانش آموزان دارای اختلال ریاضی بود. روش: در این پژوهش که از طرح شبه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد، ۲۰ نفر از دانش آموزان دارای اختلال ریاضی که از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، به صورت تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه ۱۰ نفر) تقسیم شدند. به منظور سنجش عملکرد عملکرد انعطاف شناختی از آزمون کارکردهای اجرایی ویسکانسین (گرانت و برگ، ۱۹۴۸) استفاده شد. داده های حاصل از پژوهش نیز با آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، پس از شرکت در مداخله، در نتایج آزمون از نظر آماری تفاوت معناداری دارند. نتیجه گیری: بازی های شناختی منجر به بهبود عملکرد انغطاف شناختی کودکان دارای اختلال ریاضی می شود.

مقدمه: با توجه به افزایش جمعیت سالمندان توجه به سلامت روان آنها حائز اهمیت می باشد. در نتیجه اولین گام در دستیابی به جامعه سالمندی سالم و فعال، شناخت وضعیت سالمندان در ابعاد جسمی، روانشناختی و اجتماعی است . هدف: این پژوهش به منظور بررسی رابطه بین خوش بینی و نشاط ذهنی با میانجیگری تاب آوری انجام گرفت. طرح این پژوهش از لحاظ هدف جز تحقیقات کاربردی و از لحاظ اجرا جز تحقیقات توصیفی – همبستگی بود. روش: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه سالمندان شهر سنندج بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس ۲۰۰ نفر انتخاب گردید. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه خوش بینی شییر و کارور ˛ پرسشنامه نشاط ذهنی ریان و فردریک و پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون استفاده گردید˛ تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته ها: یافته های این پژوهش تاییدی بر تحقیقات قبلی است و دارای تلویحات کاربردی در زمینه آموزش روانشناسی مثبت در دوره سالمندی می باشد . نتیجه گیری: نتایج این آزمون نشان داد که خوش بینی هم مستقیم و هم غیر مستقیم اثر مثبتی بر نشاط ذهنی دارد. همچنین اثر تاب آوری بر نشاط ذهنی معنی دار است (۰/۰۵ ≤ P).

مقدمه: مشاوره و راهنمایی دانشجویان یکی از مهم ترین راهبردهای پیشگیری در دانشگاه به حساب می آید. استاد مشاور، عضوی از هیات علمی دانشگاه بوده که دانشجو را در مطابقت دادن علایق و توانایی هایش با برنامه آموزشی و ارزیابی متناوب ازپیشرفتش در دانشگاه کمک می کند. هدف: هدف مطالعه حاضر تعیین میزان نگرش وآگاهی اساتید مشاور نسبت به مشاوره تحصیلی وعوامل مربوط آن دردانشگاه علوم پزشکی کردستان بوده است. روش: در این پژوهش توصیفی تحلیلی ۱۱۰ نفراز اساتید مشاوردانشگاه علوم پزشکی کردستان در تمام رشته ها و دانشکده ه با روش نمونه گیری سرشماری بررسی شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه نگرش سنج ۱۸ سؤالی و پرسشنامه آگاهی از وظایف استاد مشاور ۲۰ سوالی بود ، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری ۲۲ SPSS و آزمون های آماری همبستگی پیرسون، تی تست وآنوا تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: بیشترین فراوانی میزان نگرش مثبت نسبت به مشاوره تحصیلی در افراد مورد مطالعه در حد متوسط با فراوانی نسبی ۷۴/۵% و بیشترین فراوانی میزان آگاهی از وظایف استاد مشاور ۶۴/۵۲ درصددر حد متوسط بودند. بین میزان آگاهی نسبت به وظایف استاد مشاور بامیزان نگرش نسبت به مشاوره تحصیلی در افراد مورد مطالعه رابطه معناداری وجود داشت. (۰/۰۰۱ P< ) نتیجه گیری: وجود نگرش بالا نسبت به مشاوره تحصیلی و آگاهی از وظایف استاد مشاور در حد متوسط در افراد مورد مطالعه، می تواند زمینه مناسب و خوبی برای بالا بردن آگاهی و مشارکت آنان در ارایه خدمات به دانشجویان باشد.