مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت

مقدمه: اضطراب امتحان یکی از شایع ترین مشکلات روانی که نقش مخرب و بازدارنده ای در سلامت روانی و آموزشی دانش آموزان که می تواند عملکرد فرد را مختل کند و منجر به عدم موفقیت در امتحان گردد. هدف: مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه طرحواره های ناسازگار اولیه و ترس از ارزیابی منفی در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان صورت گرفت. روش: مطالعه حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزانی مبتلا به اضطراب امتحان مراجعه کننده به مرکز مشاوره آموزش و پرورش شهر قاینات در سال ۱۳۹۷ بودند (۱۰۰ نفر)؛ که به صورت هدفمند انتخاب شدند. آزمودنی ها به پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ (۲۰۰۵)، مقی اس ت رس از ارزی ابی منف ی لیری (۱۹۸۳) پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با نرم افزار spss نسخه ۲۵ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بین طرحواره های ناسازگار اولیه و ترس از ارزیابی منفی در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان رابطه وجود دارد (۰/۰۵< P ). نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن بود که طرحواره های ناسازگار اولیه و ترس از ارزیابی منفی، نقش مهمی در اضطراب امتحان دانش آموزان دارند. پرورش دانش آموزان موفق و سالم منجر به داشتن جامعه ای سالم تر و موفق تر خواهد شد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺛﺮات ﻣﻨﻔی اﺿﻄﺮاب ﺑﺮ ﻋﻤﻠکﺮد ﺗﺤﺼیﻠی داﻧش آموزان؛ بنابراین در نظر گرفتن این عوامل در اقدامات درمانی و آموزشی جهت کاهش اضطراب امتحان می تواند بسیار مؤثر باشد.

مقدمه: ناباروری یک مشکل رو به افزایش است که پیامدهای روان شناختی فردی و خانوادگی زیادی به دنبال دارد. هدف: هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری، رضایت زناشویی و نگرش نسبت به ناباروری در زنان نابارور شهر اصفهان بود. روش: طرح پژوهش از نوع پژوهش های شبه آزمایشی بوده و جامعه آماری آن را کلیه زنان نابارور که به مراکز درمانی ناباروری شهر اصفهان در سال ۱۳۹۷ مراجعه می کردند، تشکیل می دادند. به روش نمونه گیری در دسترس، ۳۰ نفر انتخاب شده و در دو گروه آزمایش (۱۵ نفر) و گروه کنترل (۱۵ نفر) جای گرفتند. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد طی هشت جلسه در گروه آزمایش اجرا شد. از شرکت کنندگان هر دو گروه خواسته شد به پرسشنامه های رضایت زناشویی انریچ، پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون و پرسشنامه محقق ساخته نگرش نسبت به ناباروری پاسخ دهند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار ۲۰ Spss و به روش تحلیل واریانس با اندازه های تکراری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج بین گروهی نشان داد که تاب آوری و رضایت زناشویی افراد گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در افزایش و نگرش منفی نسبت به ناباروری کاهش پیدا کرده است. به استثنای مرحله پیگیری تاب آوری، این تفاوت معنادار در مراحل پس آزمون و پیگیری رضایت زناشویی و نگرش منفی مشاهده شد (۰/۰۱> P ). نتیجه گیری: با توجه به عناصر درمانی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و هماهنگی آن با مشکلات روان شناختی ناباروری، می تواند روان درمانی مناسبی برای پیامدهای روان شناختی این افراد باشد.

مقدمه: اختلال در خواب یکی از مشکلات بیماران با اختلال افسردگی است که با عوامل متعددی از جمله نشخواری فکر ممکن است ارتباط داشته باشد. هدف: این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین نشخوار فکری با کیفیت خواب در بیماران افسرده اساسی انجام شد. روش : روش پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود که ۱۶۰ نفر از بیماران افسرده اساسی در بیمارستان فرشچیان همدان در سال ۱۳۹۶ انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه خواب پیتزبورگ، پرسشنامه نشخوار فکری نالن هاکسما است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن) و نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ انجام شد. یافته ها: در بررسی آزمون رابطه ای بین نشخوار فکری با کیفیت خواب بیماران افسرده اساسی بستری شده در بیمارستان فرشچیان همدان نشان داد که آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون ارتباط معنادار و مستقیمی با مقدار ضریب ۰/۴۷۶ بین نشخوار فکری و کیفیت خواب به دست آمده است. به طوری که افرادی که نمرات بالاتری از پرسشنامه کیفیت خواب کسب کرده اند به دلیل نمره گذاری معکوس در حقیقت کیفیت خواب پایین تری داشته اند. ( p=۰/۰۰۰ ، ۰/۴۷۶ = r ) تحلیل داده ها نشان داد بین نشخوار فکری و کیفیت خواب رابطه عکس معناداری ( p=۰/۰۰۱ ، ۰/۴۷۶- = r ) وجود دارد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که بین نشخوار فکری و کیفیت خواب در بیماران افسرده ارتباط معنادار و عکسی وجود دارد و نشخوار فکری منجر به کاهش کیفیت خواب بیماران می شود. در بیماران افسرده کیفیت خواب از اهمیت بیشتری برخوردار است و لازم است با راهکارهای ازجمله درمان نشخوار فکری سلامتی آن ها را ارتقاء داد.

مقدمه: در سالیان اخیر تمرکز بر فرایندها و توانمندی های شناختی ورزشکاران مورد توجه بسیاری از روانشناسان و متخصصان علوم شناختی قرارگرفته است. هدف: بر همین اساس هدف از مطالعه حاضر ارزیابی اثربخشی مدل ذهن آگاهی مبتنی بر ارتقای عملکرد توجه، برنامه ریزی و عملکرد ورزشی جودوکاران نخبه بود. روش: مطالعه حاضر یک کارآزمایی بالینی با پیش آزمون_ پس آزمون و پیگیری به همراه گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل جودوکاران نخبه شهر تهران بود که تعداد ۳۰ ورزشکار به صورت نمونه گیری در دسترس با میانگین سنی ۲/۳۵ ± ۲۴/۴۱ و سابقه ورزشی ۲/۳۵ ± ۱۲/۶ انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگذاری شدند. در ادامه گروه آزمایش طی شش هفته برنامه مداخله ذهن آگاهی مبتنی بر ارتقای عملکرد ورزشی را دریافت کردند. همگی ورزشکاران توسط آزمون های استروپ پیچیده، عملکرد پیوسته، برج لندن و مقیاس عملکرد ورزشی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده ها از اندازه گیری مکرر مانووا و آنووا استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر ارتقای عملکرد ورزشی به صورت معناداری موجب بهبود توجه پایدار، توجه انتخابی و برنامه ریزی شده است (۰/۰۱> p ). هم چنین نتایج در مورد مقیاس عملکرد ورزشی نیز نشان داد ورزشکاران در طی دوره مداخله و پیگیری روند رو به رشدی را نشان دادند. نتیجه گیری: آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر ارتقای عملکرد ورزشی می تواند در بهبود عملکرد شناختی و ورزشی مؤثر واقع شود و به کارگیری آن در کنار تمرینات جسمانی موجب ارتقای عملکرد ورزشی ورزشکاران خواهد شد.

مقدمه: بحران وجودی و تعارض والد_ نوجوان دو مفهوم درهم تنیده ای هستند چرا که باهم رابطه دارند و در این میان حمایت اجتماعی می تواند نقش مؤثری در بهبود بحران داشته باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف نقش تعارض والد-نوجوان و حمایت اجتماعی در پیش بینی بحران وجودی در دانش آموزان انجام گرفت. روش: این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش تمام دانش آموزان پایه ی دوازدهم شهرستان سنندج بود که ۱۷۵ نفر از آن ها به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های تعارض والد نوجوان استراس (۱۹۹۰)؛ حمایت اجتماعی خانواده پروسیدانو و هلر (۱۹۸۳) و بحران وجودی احمدی و دستغیب (۱۹۹۴) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه از طریق نرم افزار SPSS ۲۲ انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بین تعارض والد – نوجوان با بحران وجودی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ( ۰/۰۱> P )؛ همچنین بین حمایت اجتماعی با بحران وجودی ارتباط منفی و معناداری به دست آمد ( ۰/۰۱> P ). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان می دهد ۲۳ درصد از واریانس بحران وجودی دانش آموزان به طور معناداری از طریق متغیرهای تعارض والد_ نوجوان و حمایت اجتماعی تبیین می شود. نتیجه گیری: می توان گفت تعارضات خانوادگی و همچنین طرز حمایت از جانب دیگران می تواند بحران وجودی دانش آموزان را پیش بینی کند.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی، به عنوان شایع ترین اختلال دوران کودکی شناخته شده است از سوی دیگر نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی بخوبی مورد استقبال قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر فراتحلیل پژوهش های انجام شده در مورد تأثیر نوروفیدبک در کاهش اختلال نقص توجه با تأکید بر پژوهش های ایرانی بود. با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی (نورمگز، مگیران، سیویلیکا و SID ) به یافتن و جمع آوری تمام گزارش های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل ۱۰ مطالعه انجام شده از ۱۳۹۵ تا ۶ ماهه اول ۱۳۹۸ در سراسر ایران بود که ۱۱۱۸ نفر آزمونی را در بر می گرفت. داده های حاصل از این ۳۱ مطالعه با روش اندازه اثر تفاوت میانگین استاندارد شده یا d کوهن (۱۹۸۸؛ هومن، ۱۳۸۷) برای مدل اثرهای ثابت مورد فرا تحلیل قرار گرفتند. تمام عملیات آماری با استفاده از ویرایش دوم نرم افزار جامع فراتحلیل CMA انجام شد. یافته ها نشان دادند که میانگین اندازه اثر کلی مطالعات مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت برابر ۰/۵۷۴ و برای اثرات تصادفی برابر ۱/۲۱۴ هست که هر دو در سطح ۰/۰۰۱= P معنادار هستند. درمان های غیر دارویی در جلسه های متعدد و در سنین پایین می تواند نشانه های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی افراد را بهبود ببخشید و کاهش دهد.

مقدمه: سرطان پستان یکی از شایع ترین و پرتلفات ترین سرطان ها بوده و از نقطه نظر عاطفی و روانی بیش از سایر سرطان ها زنان را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی تمرینات تای چی بر سلامت روان زنان مبتلا به سرطان پستان بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه شاهد در سال ۱۳۹۸ اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش زنان مبتلا به سرطان پستان در شهرستان ارومیه بود که از این میان تعداد ۳۰ نفر (۱۵ نفر گروه شاهد، ۱۵ نفر گروه تمرینی) به صورت در دسترس و هدفمند انتخاب شدند. گروه تمرینی به مدت ۱۲ هفته، هر هفته ۳ جلسه به فعالیت ورزشی (تمرینات تای چی) با شدت متوسط ۷۰-۵۵ درصد به مدت ۶۰ دقیقه پرداختند. در این پژوهش از پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلر،۱۹۷۹) استفاده شد. نتایج با استفاده از تحلیل کوواریانس با نرم افزار ۲۰ SPSS تحلیل شدند. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که پس از ۱۲ هفته تمرین تای چی، زیر مقیاس های سلامت عمومی نمره های نشانه های جسمانی (۰/۰۱> P )، اضطراب و بی خوابی (۰/۰۱= P )، اختلال در عملکرد اجتماعی (۰/۰۱> P ) و افسردگی (۰/۰۱= P ) در گروه تمرین در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری کاهش یافت (۰/۰۵> P ). نتیجه گیری: نتایج مطالعه ی حاضر نشان می دهد که انجام تمرینات تای چی می تواند سلامت روان را در زنان مبتلا به سرطان پستان بهبود بخشد.

مقدمه: اختلال دوقطبی یکی از شایع ترین بیماری های روان پزشکی است. برای درمان و جلوگیری از عود علائم و نشانه های این اختلال، لازم است اطلاعاتی در مورد روش های درمانی مانند درمان شناختی- رفتاری گروهی با تکنیک های مختلف به دست آوریم. هدف: هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری همراه دارو در کاهش علائم و نشانه های اختلال خلقی دو قطبی نوع -I است. روش : این پژوهش یک مطالعه آزمایشی - تجربی (پیش آزمون و پس آزمون) است. جامعه آماری پژوهش، کلیه بیماران اختلال دوقطبی نوع -I بستری در بخش روان بیمارستان فاطمی اردبیل در سال ۱۳۹۷ بودند. به منظور انتخاب نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد ۲۴ نفر از جامعه مذکور انتخاب (بر اساس تشخیص روان پزشک) و در دو گروه (آزمایش و کنترل) جایگزین شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس های مصاحبه ساختار یافته و یانگ مانیا استفاده شد سپس داده ها وارد نرم افزار ۲۱ SPSS شده و جهت تجزیه و تحلیل آماری نیز از آزمون اون و کواریانس استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل آماری نشان داد، درمان شناختی- رفتاری همراه دارو تأثیر معناداری بر شاخص های مانیا داشته و موجب کاهش علائم آن در بیماران مبتلا به این اختلال می شود (۰/۰۵= P ). نتیجه گیری: درمان شناختی رفتاری می تواند به عنوان یک روش درمانی مکمل، همراه دارو درمانی در کاهش علائم و نشانه های اختلال خلقی دوقطبی نوع-I بکار گرفته شود. همچنین مطابق نتایج حاصل از این پژوهش، استفاده از رویکرد تیمی مبتنی بر همکاری روان شناس و روان پزشک در درمان اختلال خلقی پیشنهاد می شود.

ﻣﻘﺪﻣﻪ: تصمیم گیری و پیامدهای آن نقش کلیدی بر کیفیت زندگی انسان دارد، به گونه ای که می توان گفت زندگی انسان ماحصل مجموعه گزینش ها و تصمیمات اوست. هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین نقش پیش بینی کنندگی کارکردهای اجرایی مغز و ریسک پذیری در سبک های تصمیم گیری دانشجویان بود. روش: طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد کرمانشاه در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بود. از بین این دانشجویان ۲۴۰ نفر (دختر و پسر) با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه های سبک های تصمیم گیری (اسکات و بروس، ۱۹۹۵)، کارکردهای اجرایی نجاتی (۱۳۹۲) و ریسک پذیری (احمد پورداریانی، ۱۳۸۹) استفاده گردید. داده ها از طریق همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام و به کمک نرم افزار ۲۱ SPSS تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد انعطاف پذیری، برنامه ریزی، حافظه و شناخت اجتماعی توانایی پیش بینی مثبت و معنادار سبک تصمیم گیری منطقی دانشجویان را دارند (۰/۰۰۵≥ P ). از بین مؤلفه های کارکردهای اجرایی فقط شناخت اجتماعی پیش بینی کننده مثبت و معنادار سبک تصمیم گیری شهودی بود (۰/۰۰۰۱˂ P ). سبک های تصمیم گیری وابسته، آنی و اجتنابی با کارکردهای اجرایی رابطه منفی و معنادار داشتند. ریسک پذیری فقط توانایی پیش بینی مثبت و معنادار سبک تصمیم گیری آنی دانشجویان را داشت (۰/۰۰۱˂ P ). نتیجه گیری: بر اساس یافته های حاصله می توان نتیجه گرفت ترکیب متفاوتی از مؤلفه های کارکردهای اجرایی هر یک از سبک های تصمیم گیری را پیش بینی می کنند. دلیل این امر را می توان فرایندهای متفاوت شناختی یا هیجانی دخیل در سبک های تصمیم گیری دانست.

مقدمه: اختلال بد تنظیمی خلق اخلالگر، تشخیصی جدید در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی محسوب می شود که با تحریک پذیری مزمن، مداوم و شدید در کودکان و نوجوانان مشخص می شود . هدف : هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش های مهارت های تنظیم خلق در کاهش اضطراب و تحریک پذیری دانش آموزان مبتلا به اختلال بد تنظیمی خلق اخلالگر بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پسر دوره متوسطه اول مدارس شهرستان ابهر در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بودند. تعداد نمونه ۳۰ دانش آموز بود که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزارهای مورد استفاده شاخص واکنش پذیری عاطفی استرینگرز و پرسشنامه اضطراب بک بود. گروه آزمایش به مدت ۱۲ جلسه در آموزش مهارت های تنظیم خلق شرکت کردند و گروه کنترل مداخله خاصی دریافت نکردند. برای تحلیل داده های جمع آوری شده در پیش آزمون و پس آزمون از تحلیل کواریانس چند متغیری (مانکوا) و نرم افزار ۲۱ spss استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین میانگین نمرات پیش آزمون، پس آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری (۰/۰۱> p ) وجود دارد. نتیجه گیری: آموزش تنظیم خلق باعث کاهش تحریک پذیری و اضطراب دانش آموزان مبتلا به اختلال بد تنظیمی خلق اخلالگر می شود.

مقدمه: اعتیاد به اینترنت در بین دانشجویان تحت الشعاع عوامل روان شناختی گوناگونی است که می توان از این میان به مهارت های اجتماعی و امنیت روانی اشاره کرد. هدف: پژوهش حاضر، با هدف تعیین رابطه بین مهارت های اجتماعی و امنیت روانی دانشجویان با اعتیاد به اینترنت و همچنین، پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس مهارت های اجتماعی و امنیت روانی دانشجویان دانشگاه پیام نور انجام شد. روش: روش این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه شامل کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر تهران در سال ۱۳۹۸ بود و نمونه شامل ۲۵۰ دانشجو بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات علاوه بر پرسش نامه جمعیت شناختی از سه پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (۱۹۹۶) مهارت های اجتماعی ماتسون (۱۹۸۳) و امنیت روانی مازلو (۲۰۰۴) استفاده شد . برای تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و تحلیل رگرسیون چند متغیره از طریق نرم افزار ۲۲ SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد رابطه معناداری بین اعتیاد به اینترنت با مهارت های اجتماعی و امنیت روانی دانشجویان وجود دارد (۰/۰۵> P ). همچنین، ۸/۷ درصد از واریانس متغیر اعتیاد به اینترنت دانشجویان توسط مهارت های اجتماعی و ۲/۳ درصد توسط امنیت روانی تبیین می شود. نتیجه گیری: بنابراین، می توان گفت میزان مهارت های اجتماعی و امنیت روانی بالا با کاهش اعتیاد به اینترنت رابطه مثبت و معناداری دارد و کاهش میزان اعتیاد به اینترنت را پیش بینی می کنند.