مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی 1387 شماره 39

مقالات

۱.

نظام امنیتی؛ چارچوبی بدیل برای مطالعه سیاست مقایسه‏ای

نویسنده:

کلید واژه ها: اثبات گرایی سیاست مقایسه ای تاریخ گرایی نظریه های سیاست مقایسه ای نظام امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۹
روش مقایسه‏ای جایگاهی مهم در اغلب رشته‏های علوم اجتماعی دارد و کاربرد این روش در مطالعات سیاسی نیز نقش مؤثری در درک و تبیین صحیح ‏تر مسائل سیاسی داشته است. با وجود این، نظریه های رایج در سیاست مقایسه‏ای، به دلیل تقلیل‏ گرایی یا کل‏گرایی، نتوانسته‏اند دقت و فراگیری را در کنار یکدیگر داشته باشند. نظریه‏های رایج در ادبیات سیاست مقایسه‏ای، در هر دو پارادایم اثبات‏گرایی و تاریخ‏گرایی، که شامل پنج محور کلی نظریه سیستم‏ها، نظریه‏های فرهنگ، نظریه‏های توسعه، نظریه‏های طبقات و نظریه اقتصاد سیاسی است، نتوانسته‏اند چارچوب نظری دقیق و در عین حال فراگیری را ایجاد کنند که بتوان بر اساس آن به مقایسه مسائل سیاسی پرداخت. در این مقاله، با نقد و بررسی مبانی هستی‏شناسی، معرفت‏شناسی و روش‏شناسی پارادایم‏ها و نظریات موجود در سیاست مقایسه‏ای، از «نظام امنیتی» به عنوان چارچوبی بدیل برای مطالعه سیاست مقایسه‏ای یاد شده و مبانی نظری و مؤلفه‏ های مفهومی آن بررسی شده است.
۲.

مدل های تحلیل سیاست‏گذاری عمومی

نویسنده: مترجم:

کلید واژه ها: عقلانیت نظام مدل بازی فرایند گروه نهاد نخبه سیاست گذاری عمومی فزاینده گرایی انتخاب عمومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۲۴
مدل‏هایی که در مطالعه سیاست به کار می‏روند، مدل‏های مفهومی هستند که می‏توان از آنها در تحلیل سیاست‏گذاری عمومی نیز بهره گرفت. این مقاله، به تحلیل «سیاست‏گذاری عمومی» از منظر مدل‏های نهادی، فرایندی، گروهی، نخبگان، عقلانی، فزاینده، تئوری ‏بازی‏ها، انتخاب عمومی و سیستم‏ها اختصاص دارد. مقاله، نشان می‏دهد که هر مدل و نظریه، بیشتر امکانات عملی برای مقامات حکومتی را فراهم می‏کند و یا ابزار مفیدتری برای تحلیل‏گران مسایل اجتماعی است؟ همچنین، بررسی این مدل‏ها نشان می‏دهد کدام‏یک به فهم بیشتر ما از فعالیت‏های متعدد دخیل در سیاست‏گذاری عمومی یاری می‏دهد و کدام‏یک برای نقد و ارزیابی فرایند سیاست‏گذاری مناسبتر است؟ در پایان، نویسنده به ارائه برخی معیارهای عمومی می‏پردازد که می‏توان از طریق آنها، مفیدبودن این مفاهیم و مدل‏ها را بررسی کرد.
۳.

ظرفیت‏های اصل 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:

کلید واژه ها: منافع ملی اموال دولتی داوری دعوا دارایی های عمومی صلح دعاوی اصل 139 قانون اساسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۴۵
اصل 139 قانون اساسی جمهوری اسلامی، در راستای صیانت از اموال و دارایی‏های عمومی و دولتی در صورت بروز دعوای حقوقی، تشریفاتی را مقرر نموده تا این هدف بهتر محقق شود. برخی سرمایه ‏گذاران داخلی وخارجی حکم این اصل را با اصل سرعت در امر تجارت، ناسازگار می‏دانند، در حالی‏‎ که جذب سرمایه‏ گذاری و انواع دیگر تجارت، در راستای پیشرفت اقتصادی، ضرورتی اجتناب‏ناپذیر است.در این میان، آنچه مهم است جمع بین دو مصلحت بالا، یعنی «صیانت از اموال و دارایی‏های عمومی و دولتی» و «تسریع در معاملات تجاری و جذب سرمایه‏گذاری» است. یافتن ظرفیت‏های این اصل با ابزاری چون توسل به وضع قانون عادی و ارائه تحلیل حقوقی مطابق با مصالح ملی، می‏‏‏‏تواند راهکار مناسب برای گذر از این چالش حقوقی - اقتصادی باشد.
۴.

امکان و امتناع انقلاب رنگی در جامعه ایرانی

کلید واژه ها: جامعه ایرانی جنبش های اجتماعی فرصت سیاسی انقلاب رنگی نظام جمهوری اسلامی هژمونی گفتمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸۰
با پایان عصر انقلاب‏های کلاسیک و آغاز قرن جدید، شاهد برپایی و پیروزی انقلاب‏هایی هستیم که به رنگی یا مخملی شهرت یافته‏اند. مقاله حاضر، ضمن بازنمایی ویژگی‏های عام و مشترک انقلاب رنگی در جوامع دستخوش این دگرگونی، از طریق مطالعه موردی یوگسلاوی، به تحلیل شرایط امکان و امتناع آن در جامعه ایرانی می‏پردازد. برای این منظور، نویسنده، ساختار سیاسی نظام جمهوری اسلامی و شیوه‏های عمل آن در محیط اجتماعی را تحلیل می‏کند و در عین حال، ساختار اجتماعی ایران و شیوه‏های کنش جمعی در جامعه ایرانی را مورد بررسی قرار می‏دهد. مطابق تخمین نویسنده، ممکن است به دلیل وجود برخی شرایط امکان در جامعه و نظام سیاسی، شاهد برپایی برخی جنبش‏های اجتماعی باشیم که هدف آنها تغییر جمهوری اسلامی از طریق نوعی انقلاب رنگی است، اما در مقابل، وجود برخی شرایط امتناع در سطح نظام سیاسی و همچنین جامعه ایرانی، پیروزی این انقلاب را ناممکن و تحقق اهداف آن را ممتنع می‏کند.
۵.

اسرائیل و استمرار تنش‏ها میان ایران و آمریکا

نویسنده:

کلید واژه ها: ایران اسرائیل آمریکا خاورمیانه لابی صهیونیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲۰
بی‏ اعتمادی‏های جاری در تعاملات ایران و آمریکا، محصول شرایطی است که عمدتاً با هویت‏های سیاسی ناهمگون دوطرف در پیوند است. در این میان، نقش اسرائیل به عنوان متغیری تنش‏زا بسیار اساسی است، زیرا نه جمهوری اسلامی ایران حاضر است با بازیگری اسرائیل در منطقه کنار بیاید و نه آمریکا می‏تواند نسبت به فشارها و تهدیدات ایران علیه متحد دیرینه خود در منطقه بی‏ تفاوت باشد، به ویژه آنکه یهودیان آمریکا در مقام قدرتمندترین لابی تاثیرگذار بر نهادهای جهت‏ دهنده به سیاست خارجی، سیاست خاورمیانه‏ای این کشور را تحت نفوذ خود درآورده ‏اند. امروزه عمده ‏ترین اتهامات آمریکا علیه ایران شامل تلاش برای جلوگیری از صلح در خاورمیانه، تلاش برای ساخت سلاح‏های انهدام جمعی، حمایت از تروریسم و نقض دموکراسی و حقوق بشر، به انحاء مختلف با امنیت اسرائیل در پیوند است. از این‏رو، اگرچه همکاری‏های محدود و تاکتیکی میان ایران و آمریکا امکان‏پذیر است، اما تا زمانی که پیوندهای فعلی آمریکا و اسرائیل جریان دارد، امکان عادی‏ شدن روابط دو کشور وجود نخواهد داشت.
۶.

تحول در نقش بازیگران دولتی و غیردولتی از منظر حقوق بین‏ الملل

نویسنده:

کلید واژه ها: جهانی شدن جنگ سرد سازمان ملل متحد بازیگران دولتی و غیر دولتی فراملی گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۶۸
هدف اصلی این مقاله، بررسی تحول در نقش بازیگران دولتی و غیردولتی از منظر حقوق بین ‏الملل و تئوری‏های روابط بین ‏الملل می‏ باشد. به طور سنتی، وقتی از سیاست در روابط بین‏ الملل سخن گفته می شود، روابط میان دولت‏ها مطرح است، اما فراملی‏ گرایی بر روابطی در ورای روابط دولت‏ها و میان بازیگرانی غیر از دولت‏ها تاکید دارد. این روابط و بازیگران، بر بازیگران دولتی و روابط میان آنها نیز تاثیر می‏ گذارند. بازیگران غیردولتی، طیف وسیعی از وظایف را بر عهده گرفته‏اند که در اغلب موارد، بدون رضایت اولیه دولت‏های میزبان، در مسایل داخلی آنها مداخله بشردوستانه نموده‏ اند. در این مقاله، پس از تشریح تاثیر پایان جنگ سرد و فرایند جهانی‏ شدن بر روابط بین ‏الملل، تحول در نقش بازیگران دولتی و غیردولتی را از منظر تئوری‏های روابط بین ‏الملل و همچنین حقوق بین ‏الملل، مورد بررسی قرار می‏دهیم.
۷.

امنیت و روابط بین الملل

کلید واژه ها: جهانی شدن جنگ سرد سازمان ملل متحد بازیگران دولتی و غیر دولتی فراملی گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸۰
امنیت مفهومی پیچیده و متعارض است و عمیقاً بر ارزش ها و احساس متکی است. از این مفهوم تعریف های متعددی ارائه می شود و آن را با واژه های متعددی ترکیب می کنند. امنیت بین المللی، امنیت ملی، امنیت اجتماعی، امنیت انسانی و امنیت زیست‎ محیطی نمونه هایی از ترکیب امنیت با مفاهیم دیگر است که معمولاً برای تخصیص امنیت مطرح می شوند. تعریف آرنولد ولفرز از امنیت که مورد قبول بیشتر دانشوران این حوزه است، در برداشت عینی، به معنای فقدان تهدید در کسب ارزش ها و در برداشت ذهنی، به معنای فقدان ترس از مورد تهدید قرارگرفتن این ارزش ها می باشد. با توجه به اینکه تشخیص ارزش ها، برداشت از تهدید و شکل مقابله با آن به عوامل متعددی بستگی دارد، آیا می توان امنیت را به صورت حوزه مستقل بشری بررسی کرد؟ موضوع اصلی این است که فهم از امنیت چگونه شکل می گیرد و چه ارتباطی بین امنیت و علم روابط بین الملل وجود دارد؟

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۱