مطالعات راهبردی

تحولات دوره هشت ساله دولت احمدی نژاد نشان می دهد در این دوره، میان سیاست های اقتصادی پیرامونی این دولت مانند سهام عدالت، مسکن مهر و هدفمندی یارانه ها از یک سو و پایگاه اجتماعی و انتخاباتی پیرامونی آن از سویی دیگر، نوعی رابطه متقابل وجود داشته است. این رابطه مبانی نظریه ای را شکل بخشید که به ترتیب دولت در پیرامون و پیرامون در دولت نامیده می شود. این ارتباط در وهله اول نوعی در هم تنیدگی میان اقتصاد، سیاست و اجتماع در ایران دوره معاصر را نشان می دهد.

جغرافیای انتخابات به عنوان گرایشی از جغرافیای سیاسی به مطالعه الگوهای فضایی توزیع قدرت در قالب روابط متقابل جغرافیا (فضا)، انتخابات و قدرت می پردازد. بر این پایه، پژوهش و خوانش عوامل مؤثر بر پراکَنش فضایی مشارکت و انتخابات از دیرباز در حوزه این گرایش قرار داشته است. داده ها و یافته های مرتبط با برگزاری انتخابات نشان می دهند طیف گسترده ای از عوامل در ترجیحات مؤثر بر پراکَنش فضایی مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران اثر گذارده اند. برگزاری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کشور نشان داد پیروزی گفتمان اعتدال گرایی در برابر گفتمان اصول گراییِ مستقر، برایند طیف از عوامل محیطی (زمانی و مکانی) و نوعی وحدت رویه در استقبال از گفتمانی است که هر هشت سال یکبار در فرهنگ سیاسی و به تبع، در نظام سیاسی کشور مسلط می شود.

پرسش اصلی مقاله حاضر این است که نتایج انتخابات ریاست جمهوری یازدهم چه تأثیری بر ثبات سیاسی کشور داشته و الزامات دولت یازدهم برای افزایش ثبات سیاسی کشور چیست. برای پاسخ، ابتدا بر اساس سازوکارهای نظریه محرومیت نسبی، تأثیر انتخابات ریاست جمهوری یازدهم بر ثبات سیاسی کشور تحلیل شده است. سپس مهم ترین شعارها و برنامه های دولت یازدهم به عنوان متغیرهای مستقل احصا شده و با تحلیل تجربی آنها علل اصلی ثبات سیاسی در مطالعه بین کشوری شناسایی شده است. نتایج پژوهش نشان داد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، شرایط مطلوب اما موقتی برای ثبات سیاسی کشور ایجاد کرده و حفظ یا افزایش آن مستلزم توجه دولت به حاکمیت قانون، کنترل فساد، کارآمدی حکومت، تسهیل فعالیت بخش خصوصی و سودمندی اقتصادی است.

موضوع هسته ای به عنوان مهم ترین مسئله سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در یک دهه گذشته، عرصه رقابت گفتمان های مختلف در این حوزه بوده است. انتخابات ریاست جمهوری خردادماه 1392 منجر به تحول گفتمانی در موضوع هسته ای گردید. در این انتخابات حسن روحانی به عنوان حامل گفتمان اعتدال یا اعتدال گرایی توانست نظام معنای حاکم بر این گفتمان را عمومیت بخشیده و آن را هژمونیک نماید. از این رو، مقاله حاضر با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موف، چارچوبی نظری فراهم آورده که به تبیین عناصر و دقایق گفتمان ناظر بر موضوع هسته ای در دولت یازدهم و کشمکش ها و رقابت های هژمونیک میان این گفتمان و گفتمان های رقیب می پردازد. تحلیل گفتمان هسته ای دولت یازدهم نشان می دهد این گفتمان با دال مرکزی تعامل سازنده، به جهت برخورداری از عوامل سیاسی بیشتر، فعال تر و منسجم تر، به کارگیری فرایندهای طرد و برجسته سازی، میزان دسترسی بالا و اعتبار بیشتر نسبت به سایر گفتمان های رقیب، توانست هژمونیک شود.

با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت یازدهم، چشم انداز جدیدی پیش روی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه در جهت حل و فصل مسئله هسته ای اش قرار گرفته که در این مقاله به بررسی آن می پردازیم. گرچه دیدگاه کارشناسان و ناظران داخلی و بین المللی در این زمینه متفاوت است و هر دو رویکرد خوش بینانه و بدبینانه را در این زمینه می توان شاهد بود، اما استدلال نویسنده این است که انتخاب آقای روحانی به ریاست جمهوری ایران باعث تقویت زمینه های تعامل و در نتیجه افزایش امکان حل و فصل مسالمت آمیز پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران شده است. مقاله با مروری روشمند بر دیدگاه های نظری و با مقایسه مواضع کشورهای مرتبط با برنامه هسته ای ایران قبل و پس از انتخابات ریاست جمهوری 1392، به دنبال تحلیل و تبیین افق های جدید پیش روی جمهوری اسلامی ایران در تعامل با محیط بین المللی بر سر برنامه صلح آمیز هسته ای است.

ایران و روسیه در دوره پس از جنگ سرد، با درک وضعیت ژئوپلتیک، نیازهای داخلی متقابل و نیازهای محیط پیرامونی خود بستر مناسبی را برای همکاری پیدا کرده اند، اما هنوز چنانکه باید، گسترش نیافته است. با توجه به وضعیت جغرافیایی و منافع ملی دو کشور، یکی از زمینه های مناسب برای توسعه همکاری ها میان ایران و روسیه، تعاملات در زمینه تأمین نیازهای امنیتی است. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بررسی روابط امنیتی و همچنین نگاه دو دولت به یکدیگر، به این پرسش می پردازد که چرا ثبات و امنیت در منطقه باید در نتیجه همکاری ایران و روسیه تأمین گردد و تعامل سازنده ایران و روسیه است که ثبات و امنیت منطقه را در پی خواهد داشت.

هدف این تحقیق، بررسی وضعیت مقالات فصلنامه «مطالعات راهبردی» است. روش پژوهش تحلیل استنادی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و نرم افزار اکسل 2010 استفاده شد. بررسی ها نشان داد در سال های مورد بررسی (17 شماره)، در مجموع 123 مقاله منتشر شده که کل مقاله ها تألیفی و به زبان فارسی بوده است. 33 عنوان مقاله به صورت گروهی و مابقی به شکل فردی ارائه شده است. مجموع کل استنادات 4023 و میانگین استناد برای هر مقاله و هر شماره، به ترتیب 70/32 و 64/236 استناد است. کتاب ها با 2100 استناد و مقالات نشریات با 1224 استناد بالاتر از سایر منابع قرار گرفتند.