مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی

مطالعات راهبردی سال هفدهم پاییز 1393 شماره 3 (پیاپی 65) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

حق تعیین سرنوشت؛ از ادعای سیاسی تا مطالبه حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حاکمیت مردم حق تعیین سرنوشت جدایی طلبی حق تعیین سرنوشت جبرانی قضیه اوکراین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 399 تعداد دانلود : 720
جدایی کریمه از اوکراین، به پرسش های کهنه حیات جدیدی بخشیده و انجام تحقیقات جدید را با لحاظ کردن ماهیت حقوقی و سیاسی مفهوم حق تعیین سرنوشت ضروری کرده است. بر این اساس، مقاله حاضر، با تمرکز بر قضایای مختلف، تحول بعد داخلی حق تعیین سرنوشت و ابهامات آن را مورد بحث قرار می دهد و به این پرسش محوری می پردازد که حق تعیین سرنوشت در چارچوب حقوق بین الملل، بیشتر از رویه های سیاسی پیروی می کند یا از قواعد حقوقی؟ در پاسخ باید گفت به لحاظ پراکندگی و فقدان یگانگی در رفتار دولت ها، قواعد حقوق بین الملل عرفی که معرف همه وضعیت های حامل حق تعیین سرنوشت باشد، شکل نگرفته است. بنابراین، در بیشتر وضعیت ها، ادعای سیاسی از مطالبه حقوقی قابل مرزبندی روشن نیست و شناسایی که مهم ترین عنصر اعطای این حق به مردم طالب آن است، مقید به اراده سیاسی دولت هاست و از معیارهای حقوقی روشنی پیروی نمی کند.
۲.

امنیت جامعه ای و سیاسی از ره گذر سیاست گذاری اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مکتب کپنهاگ سیاست گذاری اجتماعی امنیت جامعه ای امنیت ملی گسترده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 580 تعداد دانلود : 851
سیاست گذاری اجتماعی از راه تأمین نیازهای مردم و تمهید زندگی برخوردار و معطوف به عدالت، پیدایش نظام سیاسی اجتماعی متعادل و متوازن را باعث می شود که امنیت نتیجه قهری آن است. این نوشته با الهام از رویکرد امنیت ملی گسترده مکتب کپنهاگ از یک سو و آرای بلند و لیکورس در خصوص ابعاد جامعه ای سیاست گذاری اجتماعی، نسبت امنیت ملی و سیاست اجتماعی را مطالعه می کند. فرضیه این نوشتار براین گزاره استوار است که سیاست اجتماعی از ره گذر ارتقاء کیفیت زندگی، تأمین حقوق اجتماعی شهروندی، تحقق برابری، آزادی، عدالت، انصاف، ایجاد دولت فراگیر، تحقق حکم رانی خوب، حذف نابرابری های ساختاری و ارتقاء سرمایه اجتماعی و از طریق ایجاد هویت مستحکم ملی، به تحقق امنیت ملی پایدار می انجامد.
۳.

تبارشناسی مطالعات استراتژیک در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نظام بین المللی مطالعات استراتژیک رویکرد بومی دانش- قدرت نظم منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 512
دانش مطالعات استراتژیک در ایران در تعامل با تحولات سیاسی- اجتماعی در سطوح داخلی، منطقه ای و بین المللی تکوین یافته و تغییر در این مؤلفه ها روند شکل گیری و ماهیت آن را تحت تأثیر قرار داده است. با مفروض دانستن رابطه دانش- قدرت، استدلال نویسنده این است که به تبع تحول از نظام سیاسی پهلوی به جمهوری اسلامی در سطح داخلی، تغییر از نظم منطقه ای غرب محور به نظم غرب گریز و دگرگونی نظام بین المللی از دوران جنگ سرد به دوران پسا جنگ سرد، امکان شکل گیری و تکوین مطالعات استراتژیک مبتنی بر آموزه های اسلامی- ایرانی بیش از گذشته فراهم شده است. در واقع، نویسنده با بررسی نحوه پیدایش و سیر تکوین مطالعات استراتژیک در ایران بر مبنای رویکرد سازه انگارانه، درصدد است نشان دهد چگونه به واسطه تحول در مناسبات قدرت داخلی، منطقه ای و بین المللی، مبانی هستی شناسی دانش مطالعات استراتژیک در ایران و به تبع آن، مبانی معرفتی و روشی آن دستخوش تحول و دگرگونی شده و زمینه برای سخن گفتن از رویکرد بومی بر مبنای مؤلفه های اسلامی- ایرانی فراهم شده است.
۴.

اثرات تهدیدزای گسترش سپر دفاع موشکی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیپلماسی دفاعی امنیتی شدن گسترش دفاع موشکی توازن و بازدارندگی واقع گرایی تهاجمی و تدافعی کفایت دفاعی معقول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 286 تعداد دانلود : 201
مهار توان مندی موشکی جمهوری اسلامی ایران به عنوان هدف فوری رویکرد دفاع موشکی آمریکا در دوره اوباما اعلام شده است. دستیابی ایران به فن آوری و بومی سازی ساخت و پرتاب موشک و ماهواره به منزله تهدید و خطر فوری برای آمریکا، رژیم اسرائیل و همسایگان جنوبی در خلیج فارس تلقی می شود و مأموریت سپر دفاع موشکی، مهار و مقابله با این توانایی است. با توجه به فوریت متقابل این تهدید امنیتی برای ایران، این مقاله با کاربست دستگاه نظری واقع گرایی تهاجمی و تدافعی، ضمن بررسی چالش امنیتی گسترش سپر دفاع موشکی برای جمهوری اسلامی ایران، بر لزوم تشدید فضای تعامل و اجرای دیپلماسی دفاعی فعال در ارتباط با همسایگان جنوبی را مبتنی بر منطق میانه روی و خویشتن داری مطابق آموزه های واقع گرایی تدافعی برای تأمین امنیت جمهوری اسلامی ایران تأکید می کند.
۵.

جامعه پذیری دولت در نظریه های روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جامعه پذیری اجبار پیروی درونی سازی زور یادگیری اجتماعی اقناع سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 260 تعداد دانلود : 960
نظریات روابط بین الملل برای نشان دادن تأثیر ماهیت و ساختار روابط بین الملل از سازوکار جامعه پذیری دولت استفاده می کنند. آنها با استفاده از این استعاره نشان می دهند ساختار و ماهیت نظام بین الملل چگونه رفتار دولت را تغییر یا شکل می دهد. نوشتار حاضر با طرح این مسئله در قالب دو نگرش خردگرا و سازه انگار به این موضوع می پردازد که این دو نگرش چه برداشتی از مفهوم جامعه پذیری دولت دارند و چه راهبردهایی را برای جامعه پذیری دولت مطرح می سازند؟ این نوشتار با بررسی دستگاه نظری این دو نگرش نشان خواهد داد که تفاوت در مبانی معرفت شناسی و هستی شناسی موجب گردیده آنها تفاوت اساسی با یگدیگر در خصوص ماهیت جامعه پذیری و راهبردهای مناسب برای جامعه پذیرسازی دولت داشته باشند.
۶.

ماهیت اتحادها در خاورمیانه؛ قدرت یا هویت؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قدرت هویت خاورمیانه اتحاد توزان تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 576 تعداد دانلود : 222
سؤال اصلی این مقاله آن است که ماهیت اتحاد و ائتلاف ها در خاورمیانه به عنوان یکی از مهم ترین، راهبردی ترین و البته پرمنازعه ترین مناطق جهان چیست؟ به عبارت دیگر، آیا می توان ماهیت اتحادها در این منطقه را به مثابه ماهیت اتحادها در غرب بر اساس انسجام هویتی و شکل گیری هویت دسته جمعی مشترک بر اساس هنجارهای تکوینی و تنظیمی دانست؟ یا اینکه در بررسی ماهیت و علل شکل گیری اتحادهای این منطقه بایستی نقش عوامل هویتی را بسیار کمرنگ دانست و به نقش قدرت و توازن قدرت در کنار توازن تهدید اشاره کرد؟ در پاسخ به این سؤالات، استدلال و فرضیه اصلی این مقاله آن است که بر خلاف نظر بارنت، نظریه پرداز روابط بین الملل که ماهیت اتحادها در خاورمیانه را هویت و اشتراکات هویتی می داند، ماهیت اتحادها در این منطقه بر اساس مصلحت دولت ها بوده و ریشه در شرایط مادی و ناشی از توازن قدرت منطقه ای و دفع تهدیدات بوده است.
۷.

مطالعه مقایسه ای فرهنگ استراتژیک آمریکا و چین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آمریکا سیاست خارجی خاورمیانه چین فرهنگ استراتژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 61 تعداد دانلود : 976
فرهنگ استراتژیک توانایی تأثیرگذاری بر نگرش نخبگان و دولتمردان و همچنین جامعه یک کشور را داشته و از این قابلیت نیز برخوردار می باشد که نحوه عملکرد آنها را در عرصه های مختلف تعیین نماید. بدین ترتیب شناسایی مؤلفه های شکل دهنده به مبانی هویتی کشور و از آن جمله فرهنگ استراتژیک کشورها کمک بسیار موثری در فهم چرایی کنش کشورهای مختلف- از جمله قدرت های بزرگی چون ایالات متحده آمریکا و چین- به دست می دهد. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاش می کند با شناسایی و احصاء مؤلفه های شکل دهنده به فرهنگ استراتژیک ایالات متحده آمریکا که دارای ویژگی تهاجمی اند و چین که دارای خصلت تدافعی است، به مقایسه آنها پرداخته و وجوه افتراق و اشتراک آنها را تشریح نموده و در نهایت، به تبیین و تشریح تأثیر این مؤلفه ها بر سیاست خارجی آن دو در خاورمیانه بپردازد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۹۸