خاتمیت و جامعیت دین اسلام در آثار امام خمینی قدس سره

نویسنده در این نوشتار به مسأله جامعیت دین اسلام و خاتمیت نبوت پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم در آثار مکتوب و منطوق حضرت امام خمینی رحمه‏الله اشاره داشته‏اند. نویسنده این بحث را با اشاره به این مطلب آغاز می‏کند که: یکی از ویژگی‏های انحصاری پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم ، خاتمیت و پایان بخشی به سلسله نبوت است. با ظهور اسلام، خاتمیت نبوت از سوی خداوند اعلام گردید. آیات گوناگون قرآن کریم به ویژه آیه 40 سوره احزاب و روایات بسیاری از آن حضرت و سایر پیشوایان معصوم علیه‏السلام در این مورد وجود دارد. امام خمینی با توجه به آیه 40 سوره احزاب می‏فرماید: «در این آیه، خدا ختم پیغمبری را به پیغمبر اسلام اعلام کرده؛ پس قانون آسمانی و دستور خدایی که باید به وسیله پیغمبران بیاید دیگر برای بشر نخواهد آمد... قانون اسلام که آخرین قوانین خدایی است، به حکم این آیه برای همیشه و همه توده بشر خواهد بود...» اسلام با دارا بودن قوانین مورد نیاز جامعه بشری، جاودانگی خود را حفظ کرده است و از ویژگی‏های دین اسلام، عدم محرومیت در قلمرو زمانی، مکانی و مخاطبان است. امام خمینی، با دلیل قرآنی و عقلی به بیان جاودانگی و همگانی بودن اسلام می‏پردازد. وی در مورد دلیل قرآنی، با ذکر آیاتی از قرآن، قرآن و احکام اسلام را برای همیشه و همه توده بشر دانسته است. چنان‏که از مجموعه استدلالات به آیات قرآن کریم به دست آمد، پیامبر اسلام مأموریت جهانی دارد و «اسلام برای یک کشور، برای چند کشور، برای یک طایفه، حتی برای مسلمین نیست، اسلام برای بشر آمده است. خطاب‏های اسلام «یا ایها الناس» است، گاهی «یا ایها المؤمنون» است و همه بشر را اسلام می‏خواهد زیر پوشش عدل خودش قرار بدهد». در دیدگاه امام راحل رحمه‏الله ، ضرورت بقای قانون اسلام و خاتمیت پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم به
______________________________
1. گزارش دهنده: حسن کفلو
______________________________
قدری روشن است که نیازمند به دلیل و برهان نیست و چنان که نبوت پیامبر اسلام، از ضروریات و واضحات است و احکام ضروری و واضح به برهان نیاز ندارد. مسأله خاتمیت پیامبر اعظم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم نیز چنان روشن است که هیچ مسلمانی در آن شک ندارد، پس وقت صرف کردن برای چنین امر روشنی، جز ضایع کردن وقت، حاصلی ندارد. حضرت امام قدس‏سره قضایای تاریخی را همانند احکام عقلی به دو دسته «ضروری» و «نظری» دسته بندی کرده، جامعیت و جاودانگی قوانین اسلامی را جزء ضروریات و قضایای روشن تاریخ اسلام دانسته، به گونه‏ای که هیچ مسلمانی در آن شک نداشته و در اعتقاد به آن به واسطه شدت وضوح و روشنی آن نیازمند به دلیل جداگانه نیست. در دیدگاه امام راحل، انسان کامل در ظهور به مرتبه جامعیت، خلیفه خدا است و این خلیفه سزاوار شریعت جامع و خاتم خواهد بود. انسان کامل ولی مطلق است و صاحب مقام مشیت مطلقه است که موجودات به واسطه آن ظهور یافته‏اند. پس او همانند ریشه است و دیگر مخلوقات به منزله شاخه‏های او هستند و او بر جمیع مراتب وجود و منازل غیب و شهود احاطه دارد. امام راحل رحمه‏الله حقیقت رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم را چنین تعریف کرده است:
«حقیقت محمدی نزد من همانا صورت اسم جامع اللّه‏ است برای احدیت جمیع اسما، هم‏چنان که آن جامع است برای احدیت جمیع اعیان». چنان که پیش از این گفته شد، عین ثابت انسان کامل، حقیقت محمدی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم است. امام راحل قدس‏سره قوس نزول را لیلة القدر محمدی و قوس صعود را یوم القیامة احمدی نامیده و دلیل این امر را آن می‏داند که این دو قوس مدنور فیض منبسط می‏باشد که حقیقت محمدی است.