اسلام دین عقلانیت و حکمت

در این مقاله نویسنده به بخش‏هایی از سخنرانی پاپ بندیکت شانزدهم در دانشگاه گینبورگ آلمان تحت عنوان «ایمان و عقل و خاطرات دانشگاهی و برخی تأملات» پرداخته و در مورد هر بخش به کوتاهی اظهار نظر نموده است. نویسنده در مقاله خویش بیان می‏دارد واژه لوگوس یک واژه یونانی است که چند معنای لغوی برای آن ذکر شده است. هیچ گاه دیده نشده که متفکری «لوگوس» را «خود خدا» بداند. بلکه همواره او را «فعل خدا» و خداوند را آفریننده او دانسته است. ولی در این سخنرانی جناب پاپ صریحا می‏گویند «لوگوس همان خداوند است». نویسنده بیان می‏کند که مسیحیت با عقل مشکل دارد و در طول الاهیات مسیحی، تلاش‏های زیادی برای ارائه راه حل «تعارض عقل و ایمان» انجام گرفته است. یکی از راه حل‏ها همین تفکیک میان عقل و ایمان است که در زمان فریدریش شلایر ماخر مطرح شد. وی در ادامه مقاله بیان می‏کند که پاپ معتقد است که تنها معرفت قابل اطمینان و یقینی همان «معرفت دینی» است که زاییده ایمان است.
اما «معرفت علمی» که زاییده عقل خطاپذیر بشری است، همواره در معرض شک و رد قرار دارد. او سپس اشاره می‏کند عقل عینیت‏گرا، مشاهده‏گرا و بر معیار پوزیتیویستی و تحقق‏گرایانه است. پاپ وجود خدا را مربوط به قلمرو ایمان می‏داند و به درستی می‏گوید که، این تلقی موجب شخصی شدن دین می‏شود و دین را مطلقا امری کاملاً «شخصی» می‏سازد و این وضع را بسیار خطرناک می‏خواند. پاپ در بخش نتیجه‏گیری چنین بیان می‏کند؛ ما باید به همراهی عقل و ایمان به شیوه‏ای جدید دست یابیم. وی الاهیات را «تحقیق مستمر در باب عقلانیت ایمان» معرفی می‏کند. و معتقد است که الاهیات امروز باید شجاعت ورود به بحث‏های چالش‏خیز امروز را داشته باشد و بتواند در سرتاسر جبهه‏های گشوده توسط «عقل مدرن» به چالش آن برود و نباید از انکارهای «عقل علمی مدرن» بهراسد.
نویسنده معتقد است سخن پاپ به نقل از امپراتور مانوئل دوم درباره اسلام بسیار ناپخته، دور از واقعیت، نامنصفانه و ناشیانه است. کافی بود ایشان برای نمونه آثار ویلفرد کنتول اسمیت اسلام شناس فقید معاصر را مطالعه می‏نمودند. این تهمت همیشه بر اسلام وارد شده که دینی بسیار عقلانی است و تنها بر عقل تکیه می‏کند.
اسلام هم عرفان دارد و هم یک دین فردگرا، معقول و معرفت‏زا است. اسلام با شمشیر پیش رفت ولی نه شمشیر آهنی و سنگی، بلکه با شمشیر خردورزی و استدلال! نباید اعمال ضد اسلامی چند گروهک تروریست و خطاکار را به حساب آموزش‏های دین اسلام گذاشت و با استناد به عملیات تروریستی بعضی سازمان‏هایی که اساس و «قاعده» اسلامی ندارند و «طالبان» خونریزی و خشونت هستند؛ نمی‏توان درباره روح آموزش‏های اسلامی قضاوت نمود.
وی در پایان بیان می‏دارد امید است پاپ معظم با در نظر گرفتن مصالح بزرگتر جهان بشری و مسیحیت و اهمیت روابط تفاهم‏آمیز مسیحیان و مسلمانان در این مقطع حساس تاریخی، با این ابتکار عمل نشان دهد که شایستگی جانشینی «پتروس» و «حواری مسیح بودن» و شاگردی او را دارد و به حق بر آن جایگاه تکیه زده و بر آن مسند نشسته است.