تأملی در بنیادهای دموکراسی

این مقاله نوشته‏ای از اریش فروم است که با تکیه بر دیدگاه کانتی از فلسفه روشن‏گری، به تفکیک میان انسان این عصر به مثابه ذات فردگرایی که خود را از نابالغی معنوی رها می‏سازد و خطر کرده و مسؤولیت آزادی خویشتن را پذیرا می‏شود و انسان نابالغی که کماکان به گردن مرجع اقتدار دیگری می‏آویزد تا مسؤولیت تصمیم‏گیری مستقل را نداشته باشد، دست می‏زند. نویسنده معتقد است، شخصیت اقتدارگرا به بلوغ نرسیده است؛ او نه می‏تواند دوست داشته باشد و نه از خرد خود استفاده کند. او عمیقا تنها و مهجور است یعنی هراسی ژرف بر او مستولی است. شخصیت اقتدارگرای کنش‏پذیر، یا اگر بشود گفت، شخصیت خودآزاری (مازوخیتی) است که تعلیل به مطیع شدن دارد، ولو ناآگاهانه در پی این هدف است که خود را به بخشی از واحدی بزرگتر تبدیل کند. تناقض در این شکل شخصیت اقتدارگرای کنش‏پذیر، در آن است که شخص خود را کوچک می‏کند تا (به عنوان بخشی از بزرگ) بزرگ باشد. شخصیت اقتدارگرای کنش‏گر و دگرآزار (سادیسمی) در نظر هواداران خود مطمئن و قدرتمند جلوه می‏کند، اما درست مانند شخصیت خودآزار، هراس زده و مهجور است. شخصیت اقتدارگرای دگرآزار، همان گونه وابسته به فرمانبران خود است که شخصیت اقتدارگرای خودآزار به فرمانروایان. نویسنده اقتدار فردگرایانه را پذیرش اقتدار بر پایه ارزیابی سنجش‏گرایانه صلاحیت و شایستگی می‏داند، که بر پایه از کارافتادن فرد و نقد استوار نیست؛ بلکه آن دو را پیش شرط می‏انگارد. و اقتدار فردگریز را، متکی بر انقیاد احساسی شخص نسبت به انسانی دیگر می‏داند که خود را کوچک و اقتدار را بزرگ می‏کند. نویسنده بزرگترین جنبش‏های دیکتاتوری عصرمان را استوار بر پایه اقتدار فردگریز می‏داند که تخته پرش آن‏ها، احساس ضعف فرد مطیع، هراس او و تحسینش برای «مراد» بوده است. اما تمام فرهنگ‏های بزرگ و بارآور، بر بنیان وجود اقتدار فردگرا استوار بوده‏اند: بر شانه انسان‏هایی که لایق بوده‏اند وظایفی را که به آنان محول شده، از نظر معنوی و اجتماعی به انجام رسانند و ازاین‏رو نیازی نداشته‏اند، به شیفتگی فردگریزانه دیگران متوسل شدند. و همچنین وی ادامه می‏دهد که هدف انسان باید این باشد که به مرجع اقتدار خود تبدیل گردد.
و انسان تنها زمانی می‏تواند صاحب این اقتدار درونی گردد که به اندازه کافی بالغ باشد، تا جهان را با خرد و عشق دریابد. رشد دادن این ویژگی‏ها، شالوده اقتدار شخصی و از طریق آن، بنیانی برای دموکراسی سیاسی است.