علوم انسانی یا اسلامی

مقاله با جمله‏اى از رئیس دفتر نمایندگى رهبرى در دانشگاه تربیت مدرس شروع مى‏شود که «من اینجا تقاضا مى‏کنم در دانشگاه تربیت مدرس، یک حوزه علمیه محققانه‏اى تأسیس بشود که بتواند براى تحقیق علمى دانشگاهى پایه و اساس، نظریات حوزه علمیه باشد و این یک نیاز اصلى و حقیقى است». وزیر علوم در برنامه پیشنهادى‏اش تأکید داشت که؛ تحولى بنیادین در علوم انسانى پدید خواهد آورد. این کار با گماردن آیت اللّه‏ عباسعلى عمید زنجانى به ریاست دانشگاه تهران و حجت الاسلام صدرالدین شریعتى به ریاست دانشگاه علامه طباطبایى به عنوان تنها دانشگاه علوم انسانى شروع شد. وزیر علوم در گفت‏وگو با مهر گفته: براى ارتباط حوزه و دانشگاه و اسلامى شدن دانشگاه‏ها و توسعه علوم انسانى، باید به دنبال راه کارهاى اجرایى بود و مهم‏ترین راهکار ورود حوزه به درون دانشگاه‏هاست. یک راه عملیاتى آن، به جاى اعزام اساتید به خارج از کشور براى فرصت مطالعاتى به حوزه‏ها وارد شوند و تا در کنار هم کار تحقیقاتى مشترک انجام بدهند. که به اعتقاد برخى این کار استفاده از شعار وحدت حوزه و دانشگاه، براى توجیه غرب زدایى از علوم انسانى دانشگاههاست.
مسئولان وزارت علوم سخن از تأسیس رشته‏هاى حوزوى مثل دانشگاه تربیت مدرس معارف، دانشکده امامت و مهدویت رانده‏اند و معاون فرهنگى وزارت گفته، پس از طرح بحث وحدت حوزه و دانشگاه توسط حضرت امام دانشگاههایى درون حوزه مثل باقرالعلوم و مفید شکل گرفتند ولى عکس این اتفاق نیفتاد و در دانشگاهها حوزه‏اى به وجود نیامده است.
در مقابل کسانى مثل آیت اللّه‏ سیدحسین موسوى تبریزى معتقدند، علوم انسانى شرقى و غربى ندارد. اما کسانى مثل آیت اللّه‏ عمید زنجانى و حجت اللّه‏ صابر اکبرى معتقدند، علوم انسانى در فرهنگ دانشگاهى ما غربى است و مبتنى بر مبانى خاصى مثل اومانیسم و تفکیک حوزه دانش از ارزش مى‏باشند. نگارنده به نقل از یک دانشجوى دانشگاه علامه مى‏گوید؛ این کارى سیاسى است و اصولگرایان سیاست‏هاى خود را در دانشگاهها تحت پوشش اسلامى کردن و وحدت حوزه و دانشگاهها پیش مى‏برند و هر جا علمى با آنها ناسازگار باشد و به بهانه غربى بودن، آن‏را حذف مى‏کنند و علم را هماهنگ با خود اسلامى مى‏کنند.
جعفر توفیقى وزیر علوم پیشین معتقد است؛ مشکل ما نداشتن اندیشه و فکر مستقل در علوم انسانى است و شاید دلیل عقب ماندگى ما این بوده که در چارچوب‏هاى فکرى غرب محصور هستیم و عملاً در تحقیقات خود پا جاى پاى آنها مى‏گذاریم، مشکل ما این است نه وجود دو سازمان به نام حوزه و دانشگاه. لکن صادق زیباکلام معتقد است که، اساسا امکان وحدت حوزه و دانشگاه وجود ندارد، زیرا مبناى این دو نهاد آموزشى با یکدیگر متفاوت است. مبناى علم در دانشگاهها بر شک است و در حوزه‏ها بر یقین. سروکار حوزه با اعتقادات است اما در دانشگاه‏ها هیچ چیز قدسى نیست.