آسیب شناسی انقلاب در سایه درک درست عاشورا (1) و (2)

ایران، ش 3389و3390، 17و18/11/84
موضوع فوق، در گفت و شنودى که با حجت‏الاسلام والمسلمین صادقى انجام شده مورد بررسى قرار گرفته است. از ایشان پرسیده شد که: آیا امکان روایت عرفانى از نهضت عاشورا مى‏باشد؟ وى بیان کردند که، ابعاد عرفانى داراى جنبه‏هایى در موضوع عاشورا است و ابعاد آن در شب عاشورا، روز عاشورا و گودال قتلگاه در هنگام پیوستن به لقاءاللّه‏ متجلى است، چرا که زیر پا گذاشتن تعلقات دنیوى و نفس در تمامى عرصه‏هاى عاشورا از امام حسین علیه‏السلام و یاران آن نمایان است؛ هر چند نمى‏توان قیام امام حسین علیه‏السلام را تنها در بعد عرفانى خلاصه کرد؛ بلکه او یک حرکت همه‏جانبه اجتماعى انجام داده به دلیل آن‏که هم تنیدگى ابعاد دین نکته‏اى است که نمى‏توان آن‏را نادیده گرفت.
آقاى صادقى در پاسخ به پرسش هرمنوتیک از تاریخ عاشورا به معناى فراوانى قرائت از قیام امام فرمودند: تفاسیر در چند گروه دسته‏بندى مى‏شود، یک گروه روشن‏فکران غیردینى‏اند که جنبه تهاجمى به این نهضت دارند و گروه دیگر روشن‏فکران دینى مى‏باشند، با این تفاوت که اینها با برجسته کردن بعد شهید و شهادت و جنبه ایدئولوژیک، آن‏را مورد توجه قرار داده و او را انقلابى بزرگ جلوه دادند. در همین راستا برخى اندیشمندان هم‏چون محمود حکیمى، او را از جنبه «اندیشه» مطمع نظر قرار داده است. گروه دیگر تحلیل سنتى است که در جریان «شهید آگاه» دید، این جریان بر علم امام بسیار تأکید دارد، که از مجموع اینها جنبه اداى تکلیف امام به دست مى‏آید. در مقابل «شهید جاوید» است که نظر امام را براى حکومت مى‏بیند که در تنگناه، عصمت و علم امام را زیر سؤال مى‏برد و دچار مشکل مى‏شود.
وى نظر شهید مطهرى را در خصوص قیام امام، از بعد برجسته «امر به معروف و نهى از منکر»، که جامع نظرات روشن‏فکران و جریانات سنتى این قیام را بررسى و مطرح مى‏کند. ایشان در ادامه مى‏افزاید: قرائت دیگر، قرائت حضرت امام خمینى قدس‏سره است، که قیام عاشورا را، قیام براى «خدا و قیام براى احیاى اسلام» مى‏داند. آقاى صادقى در تبیین موضوع قیام امام حسین علیه‏السلام ، که اداى ولایت تاریخى است، به شرح و تبیین انواع ولایت‏ها مى‏پردازد و به ولایت به معناى سرپرستى، ولایت تکوینى، ولایت اجتماعى و ولایت تاریخى اشاره مى‏کند که عهده‏دار سرپرستى جامعه است که امام حسین علیه‏السلام انجام دادند و حضرت امام قدس‏سره نیز همان حرکت (ولایت تاریخى) را دنبال مى‏کنند. ایشان اضافه مى‏کنند، کلیه قیام‏هاى انقلابى در تاریخ اسلام تا انقلاب اسلامى، از مقوله ولایت تاریخى امام حسین علیه‏السلام است.
جناب آقاى صادقى در خصوص این‏که انقلاب اسلامى ایدئولوژیک است و قیام امام حسین علیه‏السلام رنگ فرهنگ دارد مى‏گویند: این تفکر مورد پذیرش من نیست، بلکه قیام امام حسین علیه‏السلام یک قیام سراپا دینى با همه ابعاد وجودى‏اش است (نه انقلاب اسلامى صرفا ایدئولوژى بود و نه قیام امام حسین علیه‏السلام صرفا فرهنگى بود، یعنى هر دوى اینها فراتر از مقوله فرهنگ و ایدئولوژى هستند. من از تعبیر دین استفاده مى‏کنم. قیام امام حسین علیه‏السلام یک قیام سراپا دینى با همه ابعاد وجودى‏اش بود). قیام امام خمینى قدس‏سره هم بر پایه اسلام بود. انقلاب عاشورا گرچه به ظاهر پیروز نشد ولى از جنبه ولایت تاریخى، مسلما پیروز است. اما آسیب‏شناسى انقلاب در سایه درک عاشورا.
قیام عاشورا آسیب‏هایى همچون صرفا مقدس بودن و داراى صواب بودن یا جنبه اخروى داشتن و... همه و همه از انحرافات معرفتى آن است که با مسائلى هم چون علم‏هاى به شکل صلیب، یا قمه‏زنى و... آمیخته گردد و آسیب انقلاب آن است که، آن‏را تنها در شعار دادن و درست کردن انقلاب به خوبیها تبدیل کردن است.
ماهیت، جریان‏ها و شخصیت‏هاى انقلاب اسلامى
متین محجوب
معرفت، ش 98، بهمن 84