عدالت حلقه مفقوده جهانی شدن

سیاست روز، ش 1230، 30/5/84
دکتر نهاوندیان درباره اهمیت و ضرورت پدیده جهانی‏شدن بر این باور است که سیاست‏های چشم‏انداز بیست ساله به‏طور صریح بر تعامل مؤثر و سازنده با اقتصاد جهانی تأکید می‏کند و چون این سیاست مسیر کلی نظام است، بنابراین کسی قادر به انکار پدیده جهانی‏شدن در دنیای پیروان و داخل جامعه نیست، لذا برای تحقق سیاست این تعامل مؤثر باید پدیده جهانی‏شدن را بشناسیم و نحوه برخورد همه‏جانبه‏نگر خود را طراحی و مدیریت کنیم.
ایشان درباره سیاست‏های کلی نظام در زمینه جهانی‏شدن معتقد است که این سیاست‏ها در یک پیش‏نویس مقدماتی تهیه شده که حاصل انجام چندین پروژه تحقیقاتی کارشناسان در سه بخش فرهنگ، اقتصاد و مسائل اجتماعی است. به گفته وی نتایج این تحقیقات در چهار فصل ارائه شده که فصل اول شامل مباحث عمومی و مشترک بین حفره‏های مختلف است و سایر فصل‏ها نیز ابعاد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را در برمی‏گیرد. او گفت مجموعه سیاست‏های تدوین شده حول سه مدار ملی، فراملی (منطقه‏ای) و جهانی طراحی شده‏اند. سیاست‏های مدار ملی شامل اقداماتی است که باید در داخل کشور و مسیرهای مختلف انجام دهیم تا از هویت و منافع ملی خود با ارتقای توانمندی‏های داخلی حراست و زمینه‏های حضور مؤثر نیروهای داخلی را در عرصه جهانی شدن فراهم کنیم و در سطح فراملی و طبق برنامه جهانی‏شدن باید زمینه‏های همکاری در عرصه منطقه‏ای و فرامنطقه‏ای، همسایگان و سایر کشورها در بعد جهانی‏شدن فراهم شود.
وی افزود: در راستای این سیاست‏ها، ایران قادر خواهد بود که در جریان فرآیند موجود جهانی‏شدن بر قاعده‏مندی‏ها و جریانات بین‏المللی تأثیرگذار باشد.
به اعتقاد رئیس مرکز مطالعات جهانی‏شدن، عدالت یکی از بحث‏های جدی گفتمان در مدار جهانی‏شدن به شمار می‏رود و یکی از انتقاداتی که به فرآیند جهانی شدن وارد است بحث عادلانه یا ناعادلانه بودن روند کنونی است.
وی مطرح بودن سؤالاتی از قبیل اینکه آیا مردم نقاط مختلف جهان به‏طور یکسان از پدیده جهانی‏شدن منتفع می‏شوند؟ یا آیا از فرصت‏های برابر برخوردارند؟ و یا اینکه آیا میزان مشارکتشان در حکمرانی جهانی‏شدن یکسان است؟ تأکید می‏کند که در جریان جهانی‏شدن توجه به منافع عمومی آنچنان که در سطوح دولت ـ ملت است مورد توجه نیست.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در جریان جهانی‏شدن برگ برنده در دست بازیگران اصلی قرار می‏گیرد و در این میان جایگاه ایران چه خواهد بود گفت: در امر جهانی‏شدن باید به این نکات توجه شود که اگر کشوری تصمیم گرفت در بازی جهانی‏شدن وارد نشود آیا از اثرات آن محفوظ می‏ماند؟ یا اگر کشوری تصمیم به محدود کردن تجارت خود با دنیا بگیرد از عواقب سوء آن (قاچاق) دور می‏ماند و یا اگر کشوری تصمیم گرفت در فضای رسانه‏ای جهانی حضور نداشته باشد قادر است جامعه و جوانانش را از مسائل فرهنگی آن حفظ کند و بسیاری از اگرهای دیگری که مطرح می‏شود، البته استثناهایی هم وجود دارد اما همیشه میدان بازی در اختیار ما نیست.
نهاوندیان نگرانی‏های فرهنگی در مورد محصولات فرهنگی در جهان، در روند جهانی‏شدن را یاد آور شد و با طرح این پرسش که آیا با باز شدن دروازه‏های کشور به روی جهان، فرهنگ جامعه تحت تأثیر امواج بی‏حساب محصولات فرهنگی زیان‏آور قرار می‏گیرد یا نه؟ توجه به این نکته را ضروری می‏دانست و گفت موضوع فرهنگی حتی در مقررات WTO نیز از استثنائات بیان شده است که از مواردی که دولت‏ها اجازه اعمال محدودیت دارند موارد منافی عفت عمومی است. به این معنا که استانداردهای فرهنگی جوامع باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیس مرکز مطالعات جهانی‏شدن با بیان اینکه یکی از نگرانی‏های جدی مطرح در جریان جهانی‏شدن؛ یکسان‏سازی فرهنگی است گفت: اگر از جهانی‏شدن، جهانی‏سازی و قالبی کردن و یکسان‏سازی فرهنگی دنبال شود قطعا برای حیات متنوع فرهنگ جوامع خطر محسوب می‏شود، به همین دلیل نیز یونسکو کنوانسیون تنوع فرهنگی را مطرح کرده است. وی تصریح کرد: سیاست ایران در خصوص فرهنگ‏ها، تأکید بر حراست از تنوع فرهنگی است.