زن در پهنه تاریخ

همشهری، ش 3725، 28/3/84
نویسنده با طرح این سؤال که چه شباهت یا تفاوتی میان دیدگاه اسلام نسبت به منزلت زن و روح حاکم بر این موضوع قبل از ظهور اسلام وجود دارد، به حقوق زن در تمدن قدیم و کتب مقدس اسلامی و غیره می‏پردازد. در دایرة‏المعارف بریتانیا جایگاه و قانون زنان در تمدن روم چنین بیان می‏شود: «زن در ادوار تاریخی کاملاً وابسته بوده است و قدرت انتخاب کردن، برگزیده شدن، تصمیم‏گیری و یا انعقاد قرارداد را ندارد».
طبق حقوق عرفی انگلستان، «شوهر نسبت به اموال شخصی همسرش قدرت بسیار دارد». و جان استوارت میل هم در مقاله خود با عنوان «فرمانبرداری زنان» به این نکته اشاره می‏کند. در قانون «موسایی»، زن نامزد می‏شد. در دایرة‏المعارف Biblica نامزدی زن به معنای تصاحب دارایی‏ها و خود او با پرداخت وجه خرید است. ولی دین اسلام از جنبه‏های گوناگونی به وضعیت زن در جامعه می‏پردازد:
الف) جنبه روحی: قرآن می‏فرماید: «هر کس کار شایسته‏ای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، درحالی‏که مؤمن است، او را با حیاتی پاک زنده می‏داریم و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام می‏دادند، خواهیم داد».(1)
ب) جنبه اجتماعی: اولاً، به عنوان یک کودک یا نوجوان، قرآن سنت نوزادکشی دختران را ممنوع کرد و ثانیا، به عنوان یک همسر، قرآن آشکارا اشاره دارد که ازدواج، علاوه بر پیوند دو نیمه جامعه، رفاه عاطفی و سازگاری روحی را به دنبال دارد و پایه‏های آن مودت و رحمت است. همچنین بر اساس قانون اسلامی، رضایت زن برای ازدواج شرط لازم است.
ج) جنبه اقتصادی، اسلام به زنان حق مالکیت مستقل داده است. بررسی قانون ارث در قانون اسلامی، نه تنها نشاگر عدالت، بلکه نشانه محبت بسیار به زنان است. کار زن در خانه و نقش او به عنوان مادر، «بطالت» تلقی نمی‏شود.