جهانی شدن و توسعه

ابرار، 28/5/83
همه ما در مقوله جهانی‏شدن تحت تأثیر رویدادها و فرآیندهای دور دست قرار می‏گیریم و بر آنها تأثیر می‏گزاریم. نویسنده مقاله معتقد است که جهانی‏شدنِ زندگی اجتماعی معاصر بیش از هر چیز توسط رسانه‏های اطلاعاتی و ارتباطات الکترونیکی تسهیل شده است. سرمایه‏داری در دوران متأخر با شیوه جدید توسعه یعنی اطلاعات‏گرایی مرتبط است که به
لحاظ تاریخی از تجدید ساختار تولید سرمایه‏داری در اواخر قرن بیستم شکل گرفته است. هرچند دانش و اطلاعات در همه شیوه‏های توسعه واجد اهمیت بسیار می‏باشد، ویژگی توسعه مبتنی بر اطلاعات، کسب دانش فراوان و فشرده به منزله منبع اصلی بهره‏وری است.
اقتصاد جهانی، اقتصادی اطلاعاتی، و از لحاظ تاریخی، واقعیتی جدید و متمایز از اقتصاد جهان است که دست‏کم از قرن شانزدهم وجود داشته و به انباشت سرمایه در سراسر جهان پرداخته است. اما اقتصاد جهانی قابلیت آن‏را دارد که به عنوان یک واحد، در زمان واقعی و در مقیاسی به پهنای کره زمین فعالیت کند. ویژگی اصلی تاریخ اقتصادی مدرن، تفاوت بازده سرانه در کشورهای مختلف است؛ چراکه نسبت درآمد سرانه ثروتمندترین و فقیرترین کشورها، از سال 1870 تا 1989، شش برابر شده است. ظرف سه دهه گذشته، سهم 20% از فقیرترین مردمان جهان از درآمد جهانی 3/2% به 4/1% کاهش یافت. درحالی‏که ظرف همان مدت، سهم 20% از ثروتمندترین مردمان جهان از 70% به 85% درصد افزایش یافت. بدین ترتیب نسبت سهم ثروتمندترین به فقیرترین افراد، دو برابر شده است.
جهانی‏شدن در واقع نه جهان را همگن ساخته است و نه همه‏شمولی آن بر همه به شیوه یکسان تأثیرگزار بوده است. طبق نظر سمیرامین، جهانی‏شدن توزیع نابرابر ثروت در میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را تشدید کرده است. لذا برای کشوری چون ایران که هنوز با مقتضیات عصر جهانی‏شدن سازگاری نیافته و به نحوی پویا با مناسبات نوین اقتصاد جهانی فعالیت نمی‏کند، شناخت دقیق این تحولات کاملاً ضروری است.