فوتبال و ایمان

وقایع اتفاقیه، 27/2/83
کمتر پدیده اجتماعی و ورزشی مانند فوتبال عدم قطعیت همراه با ابهام را دارد. بر خلاف بازیکنان فوتبال، لوله‏کش‏ها، کشاورزان و نجاران، تمام عملکردشان در دستشان است. اگر لوله‏ای نیاز به تعمیر پیدا کند، لوله کش بسته به میزان مهارتش یا می‏تواند آن را تعمیر کند یا نمی‏تواند؛ عملکرد او هم به راحتی قابل ارزیابی است؛ اما بازیکن فوتبال از همان سنین پایین، یاد می‏گیرد که نتیجه را به‏طور قطع نمی‏توان پیش‏بینی کرد. بخشی از این عدم قطعیت به خاطر گروهی بودن فوتبال و بخشی دیگر ناشی از عوامل خارجی است؛ مانند داور، وضعیت آب و هوا، شانس و...
این ابهام و رمزآلودگی فوتبال سبب شده که نویسنده آن را به متافیزیک ـ از نوع مذهبی یا خرافی ـ پیوند دهد. نویسنده برای اثبات مدعای خود، سراغ بازیکنان فوتبال می‏رود و ایمان آنها را به عنوان شاهد بیان می‏کند. به باور وی، نمی‏توان برای ایمان یک دلیل مشخص یافت. ایمان چیزهایی را که با دلایل خاص و منطقی نمی‏توان توضیحی برایشان یافت، توضیح می‏دهد و توجیه می‏کند.
ما زمانی ایمان را حس می‏کنیم که بازیکن میانی جوان میلان، کاکا، پیراهنی را که روی آن نوشته شده است «من متعلق به عیسی مسیح هستم» نشانمان می‏دهد و همراه دیگر بازیکنان دعا می‏خواند؛ یا زمانی که خاویر ایرورتا سرمربی دپورتیو، پس از آنکه تیمش آن نتیجه یک طرفه بازی رفت مقابل میلان را جبران کرد، متعهد شد پای پیاده حدود هفتاد کیلومتر برود تا به کلیسای سانتیاگو دکامپوستلا برسد.
تمام این مسائل دلایل خاص خودشان را دارند. کاکا تمامی استعداد، شهرت و بخت خود را ناشی از توجه مسیح می‏داند. ایرورتا می‏گوید: «چند سال پیش متوجه شدم که فوتبال چیزهای بسیاری به من بخشیده است. فهمیدم که هر قدر بیشتر ببخشم، بیشتر پاداش می‏گیرم... مذهب و ایمان شیوه من است؛ حتی پس از بازنشستگی هم این روش را ادامه می‏دهم. من تحت تأثیر خداوند قرار گرفته‏ام».
مانوئل واسکوئز مونتالبان، نویسنده مشهور کاتالان، فوتبال را تنها مذهب خلق شده هزاره سوم می‏داند. به باور او، با پایان دوران جنگ سرد، از رونق افتادن مکاتب ایدئولوژیک بزرگ و بحران مذهب در غرب خلأیی به وجود آمده بود که حالا با فوتبال پر شده است. فوتبال مذهبی پست مدرن و جهانی است که با نیازهای اقتصادی انسان مدرن هم هماهنگ است و کاملاً با تجارت و معامله سر و کار دارد.