اومانیسم سکولار و حقوق انسان

ایران، 29و30/10/82
این مقاله نگاهی فشرده به نگرش اومانیست‏های سکولار است به حقوق انسان و بنیان‏های این نگرش و در نهایت، نقد و ارزیابی دیدگاه‏های اومانیست‏های افراطی.
شاخصه‏های تفکر اومانیستی، توجه و اعتنای بیش از حد به شأن و مقام انسان است. اومانیسم سکولار این تأکید را تا آنجا ادامه می‏دهد که با حذف خداوند، انسان را به جای او می‏نشاند.
جهان‏بینی مادی، طبیعت‏گرایی، اصالت و اعتبار روش علمی و غایت قرار دادن انسان، بن‏مایه‏های تفکر اومانیسم سکولار است و نوع نگرش آنان به مسائل حقوقی را شکل می‏دهد.
اومانیست‏ها می‏گویند وظیفه عمده دموکراسی، پاسداشت حق حاکمیت مردم بر خود است و برای تأمین انسجام اجتماعی باید از فعالیت‏های دینی مسالمت‏جو حمایت کند. آنها با ترویج نگاه پلورالیستی این روحیه و فضا را در جامعه فراهم می‏آورند تا نگره‏های مختلف در کنار هم به سر برده، همدیگر را تحمل کنند.
برخی از اومانیست‏های سکولار، در دفاع از حقوق و آزادی‏های شخصی افراد و لزوم حمایت از آن، دیدگاه‏هایی را طرح کرده‏اند که سایر اومانیست‏ها به‏ویژه اومانیست‏های مسیحی، به‏شدت با آن مخالفت کرده‏اند.
همه اومانیست‏ها چه دین‏داران و چه غیردین‏داران، بر حقوقی که در منشور سازمان ملل بیان شده، توافق دارند. اومانیست‏های سکولار بر حقوق و آزادی‏های شخصی تأکید بیشتری می‏کنند و از حقوقی مانند سقط جنین و اتانازی (خودکشی زیر نظر پزشک) هم دفاع می‏کنند. اما برخی اومانیست‏های افراطی سکولار، تا آنجا پیش می‏روند که از هم‏جنس بازی، استعمال مواد مخدر و خودکشی نیز دفاع می‏کنند. آنها می‏گویند: این حق شخصی فرد است که در حریم خصوصی خویش آزاد باشد و هر گونه خواست، عمل کند.
اگر جهان، همین جهان طبیعی و انسان نیز بخشی از آن باشد و غایتی در کار خلقت نباشد؛ انسان به خود نهاده شده و تنها بهره‏اش از هستی همین عمر محدود باشد؛ پس باید تا اندازه ممکن از لذت‏های مختلف بهره گیرد و در نتیجه، هر گونه محدودیت و کاستن از دامنه لذت‏ها عملی غیر عقلانی است، به‏ویژه وقتی جبران آن به دلیل محدودیت عمر میسر نباشد؛ پس بایستی قید و بندها را تا حد مقدور برداشت.
اما آیا دفاع از آزادی‏های فردی می‏تواند تا آنجا به افراط گراید که اخلاق و کرامت انسانی را خدشه‏دار کند؟ پیداست که میان حقوق و اخلاق رابطه‏ای استوار برقرار است و این دو، مکمل یکدیگرند نه ناقض یکدیگر.
پی‏آمد طبیعی جهان‏بینی اومانیست‏های سکولار، گسترش آزادی‏های فردی به بهای نابودی هنجارهای اخلاقی است.