بررسی مصادیق تاریخی تهاجم فرهنگی

رسالت، 15/6/82
تهاجم فرهنگی نه منحصر به زمانه ما، که پدیده‏ای است که در طول تاریخ بشر ملل گوناگونی با آن مواجه بوده‏اند. اما این امر در بعضی از مواقع و برهه‏های تاریخی، بنا بهعللی، شدت بیشتری داشته است. برای مثال، به هنگام نضج و ظهور فرهنگی نوپا یا در روزگار انحطاط فرهنگی که نمی‏تواند به نیازهای پیروان خود پاسخ گو باشد. از روز اول بعثت پیامبر تا به حال، مکتب اسلام در برابر چنین تهاجماتی قرار داشته است. طرح اسرائیلیات، تفرق در صفوف مسلمانان، جلال‏های فلسفی و نفوذ دادن تفکر صوفیانه هندی و یونانی در چارچوب همان تهاجمات قرار دارد.
نویسنده، «غرب زدگی» را صورت تهاجم فرهنگی در عصر حاضر و بزرگ‏ترین مشکل جهان اسلام می‏داند. وی علل غرب زدگی را چنین برمی‏شمارد: 1) جمود عقلی و رکود فکری مرگبار مراکز علمی در جهان اسلام؛ 2) نالایقی سیاست‏مداران جهان اسلام و فاصله طبقاتی شدید؛ 3) پراکندگی مسلمین در سایه مذاهب و ملیت‏ها؛ 4) عمل نکردن مسلمانان به دستورات اسلام و 5) شیوه آموزش غربی.
جهان اسلام در برابر تمدن غربی معمولاً سه استراتژی مشخص را اتخاذ نموده است: استراتژی رد؛ استراتژی تسلیم و استراتژی دفاع یا اقتباس. در استراتژی رد، جهان اسلام در مواجهه با تمدن غرب، به طرد تمام اجزای آن پرداخت. در استراتژی تسلیم، تمدن مادی غرب، با تمام ویژگی‏هایش، پذیرفته شد. در اتخاذ این استراتژی، ترکیه پیش‏قدم بود. استراتژی سوم بر مبنای این واقعیت شکل گرفته است که هم نمی‏توان واقعیت غرب را انکار کرد و هم نمی‏توان به کلی تسلیم آن شد. انکار واقعیت غرب، مخالفت با طبیعت بشری است و تسلیم شدن به غرب نیز بهره‏ای جز اسارت و غارت دارایی‏های مسلمین نصیب آنان نخواهد ساخت. راه معقول و مطلوب، اقتباس آگاهانه از تمدن غرب و زدودن روح الحاد و مادیگری از علوم غربی است. عنصر اساسی استراتژی دفاع یا اقتباس، وحدت جهان اسلام است.