رسمیت تکثر فرهنگی در پرتو گفت و گوی تمدن ها

مردم‏سالارى، 26/1/82
نویسنده، نخست به تعریف گفت‏وگو مى‏پردازد و پس از آن، مفاهیم فرهنگ، تمدن و رابطه میان آن دو را بازمى‏کاود. سپس اهدافى براى گفت‏وگوى تمدن‏ها برمى‏شمارد که عبارت‏اند از: 1. برون برد تمدن‏هاى کهن انسانى از وضعیت انفعال در قبال تمدن پیشرفته و مهاجم غربى؛ 2. ترسیم گسست سنت و مدرنیته و کاهش کاستى‏هاى دوره فرا تجدد؛ 3. بازجستن درمان‏هاى مجرب و کهن براى بحران‏هاى نو پیداى انسان معاصر؛ 4. افزایش شناخت اصحاب تمدن‏ها و ارباب ادیان نسبت به مبانى و میراث تمدن‏ها و ادیان دیگر و در نتیجه گزینش و بهره‏جویى از دستاوردهاى انسانى دیگر؛ 5. شکستن استبداد فرهنگى جهان و توطئه‏هاى جهانى‏سازى فرهنگى؛ 6. تحکیم وحدت میان امت اسلامى و جامعه جهانى؛ 7. توسعه امنیت و مبانى صلح جهانى.
پیامدهاى دیگرى چون بازگشت اعتماد به نفس در میان مسلمین، بازیافت هویت مستقل و متحد اسلامى، صیقلى شدن اندیشه دینى، احیاى منزلت دین، کاهش منازعات بین‏دینى و شکوفایى روابط سیاسى و اقتصادى میان ملل نیز از آثار گفت‏وگوى میان تمدن‏هاست.
نویسنده در ادامه قواعد و منطق گفت‏وگوى تمدنى و فرهنگى را چنین برمى‏شمارد:
1. باور به هم‏تبارى انسان‏ها و معنویت پیشینگى تمدن‏ها، توجه به بایستگى اقدام چاره‏جویانه براى رفع بحران‏ها و چالش‏هاى بشریت‏سوز کنونى.
2. تعریف و تبیینِ ماهیت، هدف، موضوع و منطق گفت‏وگوى تمدنى و فرهنگى پیش از
قرار گرفتن در گردونه محاوره.
3. اطلاع دقیق از نقاط پیوند و دورى و شناخت صحیح از نقاط قوت و ضعف فرهنگ‏هاى طرف گفت‏وگو.
4. حضور و محاضره نمایندگان فرهنگ‏ها از جایگاه نمایندگى ملت متبوع و از پایگاه فرهنگى که بدان تعلق دارند.
5 . اذعان به اصالت و استقلال طرف گفت‏وگو.
6. احراز صداقت دو سوى گفت‏وگو.
7. دورى از سیاسى کردن مقوله گفت‏وگو.
در میان کتب آسمانى، هیچ کتابى همچون قرآن، انسان‏ها را دعوت به گفت‏وگو و مفاهمه نکرده است. نویسنده در ادامه به بیان آداب و شرایط گفت‏وگو در قرآن مى‏پردازد و مقاله را با اشاره به عوامل بازدارنده گفت‏وگوى تمدن‏ها به پایان مى‏برد.