نویسندگان:
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲

چکیده

متن

هم‏بستگى، 16/11/81
بى‏تردید روند جهانى شدن هنوز به حاکمیت جهانى منجر نشده است. دلایل زیادى براى این امر وجود دارد. هنوز دولت ـ ملت‏ها بازیگران اصلى صحنه روابط بین الملل هستند؛ روابط بین الملل و مناسبات واحدهاى سیاسى در یک ساختار نامنظم و بدون مرجع برنز مرکزى انجام مى‏گیرد؛ حاکمیت ملى مرجع نهایى دولت‏هاست و سازمان ملل نیز آن را مشروع مى‏داند. اما قرائنى وجود دارد که حداقل زمینه‏هاى تشکیل حاکمیت جهانى ایجاد شده است و فرسایش حاکمیت ملى در روند فزاینده جهانى شدن گواه این امر است.
اما اعمال حاکمیت جهانى از سوى چه مراجعى خود را نشان مى‏دهد؟ بدون توسل به نظریه توطئه و آراى منتقدان افراطى که آن را برگرفته از امپریالیسم جدید مى‏پندارند، مى‏توان گفت که حاکمیت جهانى مراجع متعددى دارد: مى‏توانیم یک گونه‏شناسى از آن ارائه دهیم‏که به صورت آشکار در «جهانى شدن از بالا»، شامل مشارکت و همکارى بین دولت‏هاى منعکس مى‏شود و برعکس، مقوله «جهانى شدن از پایین» شامل، مشارکت عمومى در سطوح محلى، ملى و فراملى، ایجاد جوامع ملى، جامعه مدنى جهانى و افزایش قدرت و تعداد سازمان‏هاى غیردولتى به عنوان بخشى از اشکال سازمانى و فعالیت‏هاى همراه با جامعه مدنى جهانى است.
اعمال زمینه‏هاى شکل‏گیرى حاکمیت جهانى یا فراملى از این دو لبه جهانى شدن منشأ مى‏گیرد. البته واقعیت آن است که شاخه اولى (جهانى شدن از بالا) محسوس‏تر است و شاخه دومى (جهانى شدن از پایین) که در حال شکل‏گیرى است، درصدد است یک شکل انسانى و عادلانه به قدرت فزاینده حاکمیت جهانى اعطا کند.
کاهش مشارکت عمومى دولت‏ها در تحقق و توسعه حقوق بشر، قدرت زیاد افراد براى اعمال فشار بر دولت‏ها و فشار براى سوق دادن جامعه به سوى جامعه مدنى در سطح ملى و جامعه مدنى جهانى در سطح بین المللى و... همگى گویاى بروز شاخه دوم جهانى شدن است. ازاین‏رو، آنچه حاکمیت ملى تمام دولت‏ها را به چالش مى‏کشد، نه فقط فراملى بلکه فرو ملى نیز هست. حاکمیت ملى دولت‏ها امروزه در عصر جهانى شدن، هم مجبور است قدرت فزاینده فشارهاى فروملى از ناحیه احزاب، گروه‏هاى جامعه مدنى، گروه‏هاى حقوق بشر، محیط‏زیست و... را مدنظر قرار دهد و هم اینکه همه اینها حامیان بیرونى دارند (سازمان‏هاى جهانى حقوق بشر، گروه‏هاى جهانى محیط زیستى و...) و بالاخره اینکه دولت‏ها باید قدرت فزاینده جهانى شدن از بالا ـ از سوى کاپیتالیسم واحد جهانى، شرکت‏هاى چند ملیتى، مجامعى مثل صندوق بین المللى پول، بانک جهانى و نیز سازمان‏ملل ـ را در نظر گیرند.

تبلیغات