خلأتئوریک از نگاه ناظر بیرونی

پگاه حوزه، ش 76
آقای افروغ معتقد است عمده‏ترین آسیب انقلاب اسلامی، تئوریزه نکردن آن به مثابه یک واقعیت منحصربه‏فرد است، که به تبع آن، استراتژی بلند مدت نظام در عرصه‏های مختلف فرهنگی، سیاسی و اقتصادی تدوین نشده است. به نظر ایشان، تبیین انقلاب اسلامی باید بتواند در چهار محور پاسخ‏گو باشد: (1) ریشه‏ها و علل و عوامل پیدایش انقلاب اسلامی؛ (2) چگونگی و مکانیسم پیروزی انقلاب؛ (3) چرایی پیروزی انقلاب اسلامی(اینکه چرا از میان ایدئولوژی‏های رقیب، یعنی ناسیونالیسم، لیبرالیسم و مارکسیسم، تئوری ولایت‏فقیه پیروز شد)؛ (4) اهداف و غایت‏های انقلاب اسلامی.
ایشان با اشاره به بحث روش‏شناسی این تبیین، به پاسخ اجمالی هر کدام از این پرسش‏ها می‏پردازد و در بحثِ روش‏شناسی تبیین انقلاب اسلامی، سه روش تبیین در علوم انسانی را برمی‏شمارد: پوزیتویسم؛ هرمنوتیک و رئالیسم. روش اخیر نحله‏ای است که هنوز در ایران جا نیفتاده است؛ اما به اعتقاد آقای افروغ، بهترین روش برای تبیین انقلاب اسلامی همین روش است. مقصود وی از روش رئالیستی آن است که جوهر و حاق اندیشه امام خمینی قدس‏سره را دریابیم و اسیر تجویزاتی که بنا به مقتضیات زمان صادر می‏شود، نشویم.
آقای افروغ، در ضمن این گفت‏وگو به آسیب‏های دیگری که مرتبط با تئوریزه نشدن انقلاب هستند نیز اشاره می‏کند. این آسیب‏ها عبارت‏اند از: جای‏گزینی پارادایم توسعه به جای پارادایم انقلاب، پس از جنگ؛ تلاش برای ارائه پاسخ‏های غیردینی به پرسش‏های دینی، بعد از جنگ؛ خلط انقلاب اسلامی با دیگر انقلاب‏ها؛ القای ترمیدور انقلاب و ورود ایسم‏های سوخته غرب مانند مدرنیسم و لیبرالیسم به ایران.