تبیین نقش پرنده در اعلانهای عاشورایی ایران (دهه 80 و 90ش)، با رویکرد نظریه یاکوبسن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

حماسه تاریخی عاشورا همواره یکی از مضمون هایی بود که هنرمندان آن را دستمایه خلق آثار هنری خود قرار داده اند . اعلان نیز هنگامی که در لوای مفاهیم مذهبی همچون عاشورا قرار می گیرد برای بیان مفاهیم خود از نشانه ها، رمزگان و علائم ارتباطی استفاده می کند. این تحقیق سعی بر آن دارد  با بررسی اعلانهای دهه 80 و 90ش به هدف پیش رو بپردازد، از جمله نشانه شناسی نقش پرنده همچنین واکاوی انواع ادبی آنها در کنار سایر عناصر تجسمی  این اعلانها با رویکرد یاکوبسن. سؤال این تحقیق عبارت است از: با توجه به رویکرد یاکوبسن نشانه شناسی این نقش پرنده چگونه در کارکردهای ارتباطی، استعاره و مجاز مطرح شده اند و چه ارتباطی با انواع ادبی دارند؟ تحقیق پیش رو بر اساس روش توصیفی تحلیلی از طریق کتابخانه ای و اسنادی به کنکاش و تحلیل 44 نمونه انتخابی از اعلانهای عاشورایی می پردازد که بر اساس واکاوی رنگ، فرم، ترکیب بندی و نشانه شناسی نقش پرنده در ارتباط با سایر عناصر تجسمی  بررسی می شود و دسته بندیهای ارتباطی و آرایه ای را در لوای انتقال بهتر پیام عاشورا شکل می دهد.بر اساس یافته های تحقیق منشأ شکل گیری بسیاری از اعلانهایی که نقش پرنده در آنها استفاده شده برگرفته از هنرهای آیینی و سنتی از جمله پرنده های علم و کتلها، نگارگریها و... است. با توجه به رویکرد یاکوبسن و بررسیهای انجام شده روی اعلانها در  این دو دهه مشخص شد. استفاده از رویکرد استعاره نسبت به مجاز بیشتربوده و اعلانها در  دهه 90ش نسبت به دهه 80 از لحاظ تأثیرگذاری عملی، استعاره پردازی کمتری داشته اند اما کارکرد عاطفی نسبت به دهه80 ش  بیشتر بوده است. به طور کلی کارکرد ترغیبی کمترین تأثیر ارتباطی و برای انتقال پیام وکارکرد عاطفی بیشترین نمود را در اعلانها داشته است.