مطالب مرتبط با کلیدواژه

معنویت


۱۴۱.

سلامت روان دانشجویان: نقش معنویت و هوش هیجانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی تربیتی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: دانشجویان سلامت روان معنویت مشهد هوش هیجانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۴۷۱
معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان افراد همبستگی دارد. با توجه به اینکه شناخت عوامل مؤثر بر سلامت روان افراد به خصوص قشر دانشجویان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ پژوهش با هدف تعیین همبستگی معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. پژوهش حاضر مطالعه ای توصیفی بر روی 358 دانشجوی دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 95-1394 با روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده (برحسب دانشکده) بود. بدین منظور از پرسشنامه های استاندارد در رابطه با متغیرهای دموگرافیک، معنویت، هوش هیجانی و سلامت روان دانشجویان استفاده شد. در نهایت داده های جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS16 و آزمون رگرسیون خطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین و انحراف معیار سن دانشجویان 7/1± 63 /21 سال بود که 5/64% مؤنث بودند. معنویت و هوش هیجانی با سلامت روان دانشجویان همبستگی معنی داری داشت (05/0> p)؛ به طوری که پیش بینی می شود با افزایش میانگین نمره معنویت و هوش هیجانی، میانگین نمره سلامت روان دانشجویان افزایش یابد. هوش هیجانی نقش پیش بینی کنندگی بیشتری از خود نشان داد. در نهایت سن و جنس دانشجویان با سلامت روان همبستگی معنی داری از خود نشان ندادند (05/0<p). با در نظر گرفتن نتایج مطالعه، انجام اقدامات تخصصی در حیطه آموزش مهارت های زندگی با تمرکز بر معنویت و خصوصاً ارتقاء هوش هیجانی می تواند نقش مهمی در بهبود سلامت روان دانشجویان مورد مطالعه داشته باشد.
۱۴۲.

آثار تربیتی امام رضا(ع) در تعالی باورهای معنوی مردم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲ 97-118

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) معنویت تربیت معنوی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۴ تعداد دانلود : ۱۰۹۱
هدف از نگارش مقاله، توصیف و بررسی تأثیر تربیتی امام رضا(ع) در تعالی باورهای معنوی مردم ایران است. پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و با روش توصیفی- تحلیلی انجام و با استفاده از منابع موجود و در دسترس به توصیف و تحلیل پیامدهای حضور امام رضا(ع) در ایران در دوران حیات و بعد از شهادت پرداخته شد. برای رسیدن به هدف فوق، ابتدا شناختی از وضع معنوی ایرانیان قبل از حضور امام رضا(ع) به ویژه در دوران ساسانیان لازم بود که بصورت گذرا و اجمالی به آن پرداخته شد و مشخص گردید؛ بخاطر وجود ظلم و ستم حاکمان، مردم ایران به دنبال آئینی می گشتند که عدالت و مساوات جزء مؤلّفه های آن باشد. امّا با ورود اسلام و با شناخت ابتدایی از آن، مردم ایران در می یابند؛ راه نجات همین دین و مجریان آن است. لذا مردم ایران به خاطر عملکرد ناصحیح حاکمان غاصب و دنیا خواه بنی امیّه و بنی عبّاس بر ممالک اسلامی من جمله ایران نه تنها عطش معنویشان لبریز و بهره مند نمی گردد که مورد ظلم و تحقیر هم واقع می شود. در نهایت با حضور امام رضا(ع) در ایران و فرصت ولایت عهدی ایشان و اقدامات مؤثّر آن بزرگوار، مردم به سمت معنویّت واقعی هدایت شدند و بعد از شهادت ایشان نیز با ترویج فرهنگ زیارت و حضور سادات دعوت شده توسّط این امام عزیز، مردم ایران در معنویّت رشد فزاینده ای پیدا کردند.
۱۴۳.

پیش بینی احساس امنیت اجتماعی براساس هویت اجتماعی، هوش فرهنگی و معنویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی سال هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 97-111

کلیدواژه‌ها: احساس امنیت اجتماعی معنویت هویت اجتماعی هوش فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۲ تعداد دانلود : ۴۰۷
هدف پژوهش حاضر پیش بینی احساس امنیت اجتماعی براساس معنویت، هویت اجتماعی و هوش فرهنگی است. روش پژوهش همبستگی است و جامعه آماری آن، کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اراک هستند که تعداد کل آنها 17000 نفر است. از این تعداد 380 نفر به صورت نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند و برای گردآوری داده ها از پرسش نامه های احساس امنیت اجتماعی، هوش فرهنگی ارلی و آنگ، سنجش نگرش معنوی شهیدی و فرج نیا و هویت اجتماعی صفاری نیا و روشن استفاده شده است. مطابق نتایج حاصل شده، بین احساس امنیت اجتماعی با درجه معنوی، نگرش معنوی و توانایی معنوی رابطه معناداری وجود دارد. احساس امنیت اجتماعی با هوش فرهنگی، شناخت فرهنگی و انگیزش فرهنگی به طور معناداری رابطه دارد و با فراشناخت فرهنگی و رفتار فرهنگی رابطه ندارد. بین احساس امنیت اجتماعی و هویت اجتماعی نیز رابطه معناداری وجود دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیر هویت اجتماعی در پیش بینی متغیر امنیت اجتماعی بیشترین اهمیت را دارد. هویت اجتماعی احساس تعلق و همبستگی به جامعه و مؤلفه ای مهم در پیش بینی احساس امنیت اجتماعی است. هر عامل و پدیده ای که در احساس تعلق و همبستگی اعضای هر گروه اختلال ایجاد کند، درواقع، هویت آن گروه را به مخاطره می اندازد و تهدیدی برای امنیت اجتماعی قلمداد می شود.
۱۴۴.

سبک زندگی با رویکرد معنوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه سبک زندگی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 73-97

کلیدواژه‌ها: دین معنا معنویت عرفان اخلاق نیاز سلوک سبک زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷۳ تعداد دانلود : ۹۲۹
معنویت جویی و عرفان گروی یکی از اصیل ترین و پرجاذبه ترین کشش های فطری انسان است که در مظاهر متنوعی جلوه نمایی کرده و غایاتی را جستجو می کند. ادیان الهی همواره یکی از منابع غنی، مطمئن و بی بدیل برای تأمین نیاز و تقاضای معنوی بشر بوده اند و تدیّن متکی به پشتوانه های معرفتی قویم و مبتنی بر سلوک عملی هدایت شده و هدفمند، همواره مطمئن ترین مسلک و شیوه برای شکوفایی قابلیت ها و ظرفیت های معنویت خواهانه انسان و رسیدن وی به غایات مقصود بوده است. وقوع برخی تحولات بنیادین در جامعه مدرن، به تشدید تمایل معنویت جویانه از یک سو؛ کاهش موقعیت و مرجعیت ادیان الهی در تأمین انحصاری این مهم از سوی دیگر؛ و ظهور بدیل های کارکردی و مدعیان متعدد و متنوع ترویج معنویت های سکولار، از سوی سوم؛ منجر شد. این نوشتار درصدد است تا جایگاه و نقش معنویت اصیل در سبک زندگی دینی (اسلامی) را با استناد به منابع دینی و معرفت دینی، مورد بازخوانی و تحلیل قرار دهد. روش مطالعه دربخش گردآوری داده ها، اسنادی و استنادی و در بخش تشریع یافته ها، توصیفی، تحلیلی و تفسیری است.
۱۴۵.

اثربخشی آموزش معنویت بر تاب آوری و کیفیت زندگی زنان مطلقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۴۳ 53 - 73

کلیدواژه‌ها: معنویت تاب آوری کیفیت زندگی زنان مطلقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۲ تعداد دانلود : ۴۱۶
هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان تأثیر آموزش معنویت بر تاب آوری و کیفیت زندگی زنان مطلقه بود. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون انجام شد. جامعة آماری این پژوهش را کلیة زنان مطلقه تحت حمایت کمیتة امداد امام خمینی (ره) منطقه 9 شهر تهران تشکیل دادند که از طریق روش نمونه گیری هدفمند تعداد 60 نفر از این زنان انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه 30 نفری آزمایش و کنترل جایگزین گردیدند. ابزار پژوهش، پرسشنامة تاب آوری کانر و دیویدسون و پرسشنامة کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی بود. ابتدا پیش آزمون برای گروه ها انجام شد و سپس گروه آزمایش طی 8 جلسة 90 دقیقه ای برنامة معنویت درمانی را دریافت نمود. داده های جمع آوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس تک متغیری بررسی شدند. نتایج نشان داد که آموزش معنویت بر ارتقای تاب آوری و کیفیت زندگی زنان مطلقه مؤثر است (0.01 >P). با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهاد می شود روان شناسان و مشاوران به زنان مطلقه کمک کنند تا با توجه بیشتر به مقولة معنویت و مؤلفه های آن به عنوان یکی از عوامل مؤثر در زندگی، بتوانند میزان تاب آوری خود در برابر ناملایمات حاصل از پیامدهای طلاق را افزایش داده و کیفیت زندگی خود را ارتقا بخشند.
۱۴۶.

ارائه چارچوب مفهومی ادراک گردشگران فرهنگی از سفر با تأکید بر معنویت «مطالعه موردی: اصفهان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال پانزدهم بهمن ۱۳۹۷ شماره ۶۸ 49 - 58

کلیدواژه‌ها: ادراک معنویت سفر گردشگر فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۳۹۸
بیان مسئله: نیاز به کشف حقیقت و معنای هستی انسان را به حرکت و سفر بر روی کره زمین واداشت تا هم راستا با جستجو در مسیر شناخت، بعد غیرمادی و معنوی خویش را شکوفا نماید. جاذبه های فرهنگی همواره مورد توجه گردشگران بوده و شناخت فرهنگ و درک تاریخ و پیشینه مردمان یک سرزمین گردشگران را به مناطق فرهنگی سوق داده است. دریافتی که گردشگر فرهنگی، به عنوان یک انسان برخوردار از ابعاد غیرمادی، از سفر دارد، بر حواس پنج گانه، محیط و اجتماع مبتنی است و صرفاً به درک مادی محدود نمی شود؛ لذا بررسی مفهوم ادراک مبتنی بر مضامین معنوی در گردشگران فرهنگی ضروری به نظر می رسد. هدف: هدف از انجام این پژوهش ارائه چارچوب مفهومی ادراک گردشگران فرهنگی میدان نقش جهان اصفهان از سفر، با تأکید بر معنویت است. روش تحقیق: این تحقیق به روش کیفی، شیوه توصیفی-تحلیلی و استفاده از اسناد کتابخانه ای و مشاهده مستقیم گردشگران خارجی در میدان نقش جهان اصفهان در بهار 1397 انجام گرفته است. نتیجه گیری: ادراک گردشگر فرهنگی در سطوح حواس پنج گانه، محیط و اجتماع در بستر معنویت به عنوان ماهیت وجودی انسان صورت می پذیرد. ادراک گردشگر فرهنگی که از عوامل فردی و محیطی در سایت فرهنگی متأثر است، متضمن معنویتی است که با تأکید بر وجد و شعف درونی، اتصال به خویشتن و هستی، دریافت نیروهای ماوراءالطبیعه، احساس آرامش، بازگشت به خویشتن و یافتن گمشده درونی در اتصال با خالق هستی بیان می شود.
۱۴۷.

تحلیل فلسفی پیشرفت و ارکان آن بر اساس آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت اقتصاد اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) ص 83

کلیدواژه‌ها: پیشرفت توسعه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت عقلانیت معنویت عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹ تعداد دانلود : ۲۹۱
یکی از پیش نیازهای تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تعیین دقیق مفهوم «پیشرفت» در رویکرد اسلامی است. در این زمینه، تعریف های متفاوتی ارائه شده است. این مقاله با استفاده از روش «تحلیلی و استنباطی» و استمداد از آیات قرآن کریم، به تبیین ماهیت «پیشرفت»، ارکان و مقوّمات آن می پردازد. سؤال اصلی این است که در نگاه قرآنی، چه تحولی را می توان «پیشرفت» نامید؟ یافته های تحقیق بیانگر آن است که در نگاه قرآنی، پیشرفت یک شیء یا جنبه ای از آن بدین معناست که آن شیء به گونه ای متحول گردد که آثار متوقع از طبیعت آن نمایان شده و با سایر اجزا و بخش های مرتبط با او سازگار باشد. این مفهوم از «پیشرفت» دارای سه رکن «عقلانیت»، «معنویت» و «عدالت» است. در رویکرد قرآنی، تحقق پیشرفت در هر مرحله یا عرصه ای متوقف بر تحقق این سه رکن است؛ ارکانی که خود نیز با یکدیگر ملازمه دارند. از این رو، سیر تحولی را که در آن تمام ارکان سه گانه مزبور تحقق نیابد نمی توان پیشرفت دانست.
۱۴۹.

تبیین الگوی ارتباطی سلامت معنوی با اخلاق حرفه ای در مربیان ورزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در ورزش تربیتی (دانشگاهی) بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۴ 195 - 216

کلیدواژه‌ها: معنویت اخلاقیات مربیگری اخلاق حرفه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۲ تعداد دانلود : ۵۴۴
هدف این پژوهش، تبیین الگوی ارتباطی سلامت معنوی با اخلاق حرفه ای در مربیان ورزشی بود. 185 مربی (117 مرد و 68 زن ، میانگین سنی 57/41 سال و میانگین سابقه مربیگری 27/15 سال) از رشته های ورزشی مختلف با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و پرسش نامه سلامت معنوی (اله بخشیان و همکاران، 1389) و پرسش نامه اخلاق حرفه ای مربیان ورزشی را (عیدی و همکاران، 1395) تکمیل کردند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیره و مدل یابی معادلات ساختاری در سطح اطمینان 95 درصد تحلیل شدند. نتایج نشان داد که ابعاد و سطح کلی سلامت معنوی دارای روابط دوسویه معنادار و مثبت با ابعاد و سطح کلی اخلاق حرفه ای بودند. مطابق نتایج تحلیل رگرسیون، به ترتیب فلسفه مربیگری (6/17 درصد)، قانون مداری (8/16 درصد)، استفاده از خرد جمعی (8/14 درصد)، احترام به ارزش ها و هنجارها (1/14 درصد)، روابط انسانی (3/13 درصد) و علاقه مندی به حرفه (6/11 درصد) توسط ابعاد سلامت معنوی تبیین شدند. ابعاد سلامت معنوی درمجموع 1/26 درصد از تغییرات سطح کلی اخلاق حرفه ای را در مربیان ورزشی تبیین کرد. درنهایت، نتایج مدل یابی معادلات ساختاری بیانگر وجود ارتباط چندگانه معنادار و مثبت بین ابعاد سلامت معنوی و اخلاق حرفه ای بود. یافته های پژوهش حاضر پیشنهاد می کند که ازطریق ارتقای سلامت معنوی می توان سطح اخلاق حرفه ای را در مربیان ورزشی بهبود بخشید.
۱۵۰.

معنویت؛ حلقه مفقوده جامعه مدرن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 191 - 212

کلیدواژه‌ها: معنویت مادی گرایی روح فطرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۶۶۷
جامعه مدرن و تکنولوژیک امروزین، با همه پیشرفت های فزاینده اش، نتوانسته است آرامش روانی مطلوب را در اختیار اعضای انسانی اش قرار دهد. ازاین رو، تلاش فراوانی شده تا با ارایه نسخه های شفابخش بتوانند انسان های برخوردار از آسایش جسم را، آرامش روان ببخشند؛ اما به عیان دیده می شود که تا کنون در این راه توفیق چندانی نداشته اند. سر مطلب این است که جامعه انسانی عصر حاضر، درد معنویت دارد و حلقه مفقوده جوامع مدرن، نبود معنویت حقیقی است. نگارنده بر این باور است که ادیان الهی می توانند با ارایه معنویت حقیقی، راه پویندگان حقیقت را هموار کنند و امید رسیدن به ساحل نجات را در دل خسته انسان های برخوردار از اسباب مادی، زنده نگه دارند و محرک نیرومندی برای درنوردیدن دریای متلاطم پیش روی آنها باشند. نوشته پیش رو در صدد است مبانی و مؤلفه های معنویت حقیقی را که ریشه در معنا دارد و باطن رفتار انسانی را نمایان می سازد و به نوعی با نظام اعتقادی و اهداف عمل او در ارتباط است، از طریق منابع اصیل اسلامی بازنمایی کند.
۱۵۱.

دیانت و مدرنیّت (رویکرد نظریه پردازان اجتماعی در باب رویارویی و دگرگونی دین با مدرنیته نخست و پسین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸۸ 38 - 66

کلیدواژه‌ها: مدرنیته متقدم مدرنیته متأخر سکولاریزم جنبش های نوپدید دینی معنویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۲ تعداد دانلود : ۶۲۷
خاستگاه تاریخی و جغرافیایی مدرنیته به اروپای سده های پانزدهم و شانزدهم میلادی باز می گردد؛ ولی بی گمان تأثیر روزافزون آن تا دورترین نقاط جهان تا کنون کشیده شده و در جهت همسان سازی فرهنگی ملل مختلف همچنان به پیش می تازد. یکی از مهم ترین ویژگی مدرنیته از آغاز تا اواخر دهه 1960، مخالفت با دین، سنت و گذشته بوده است؛ ولی از آن زمان به بعد، به تدریج جهان شاهد رشد گرایش ها نسبت به دین و سنت بوده است؛ به گونه ای که دوره جدید را برخی پسامدرنیته نام نهاده اند. آنتونی گیدنز معتقد است عناصر ذاتی مدرنیته در دوره جدید حتی به صورت تشدید شده همچنان پابرجاست؛ زیرا گوهر مدرنیته نه ضدیت با سنت، بلکه تکثرگرایی است. این جستار پس از ذکر ویژگی های معرفت شناسی، هستی شناسی و جامعه شناسی مدرنیته به مقایسه رویکردهای دوره نخست و متأخر آن می پردازد و به تحلیل عوامل این تغییر جهت گیری از قبیل ناکامی علم در پاسخ گویی به پرسش های بنیادین بشر و معنای زندگی، تردید معرفت شناختی در مبانی علوم، پیدایی بحران های اجتماعی و روانی و حتی تغییرات در مبانی ادیان کلاسیک و پیدایی جنبش های نوپدید دینی و... می پردازد و راه نجات بحران های بنیانکن بشری را هم دگرگونی در مبانی علوم و فنون جدید و هم دگرگونی های اساسی در مبادی اندیشه دینی و سنتی می داند.
۱۵۲.

چیستی معنویت و سیر معناپذیری آن در غرب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۵) 527 - 548

کلیدواژه‌ها: چیستی معنویت معنویت معنویت دینی معنویت مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۲ تعداد دانلود : ۵۰۳
 «معنویت» در روزگار نخست، به سنت های دینی منحصر بود. اما امروزه نه تنها در همه سنت های دینی و غیردینی به کار رفته، بلکه در برخی آیین ها، جوهره اصلی خود را در تقابل با دین تحصیل کرده است. بحث از معنویت در غرب، از دوران کهن به طور پراکنده در آثار فکری و هنری  مطرح شد و در همه اَشکال آن یک فرآیند ارتباطی با عالم معنی و موجود متعالی مشاهده می شود که به تدریج قطب انسانی را متحول و او را به عالم غیرمادی نزدیک می کند. در این مقاله درصددیم تا به روش توصیفی تحلیلی ضمن تبیین سیر معناپذیری معنویت در غرب، به این سؤال پاسخ دهیم که چه تفاوت هایی بین معنویت مدرن غربی با معنویت دینی وجود دارد؟ و در جهت پاسخگویی به این سؤال به مفهوم شناسی اصطلاح معنویت از نگاه دانشمندان اسلامی و محققان غربی اشاره می کنیم و با ذکر سیر معناپذیری آن در غرب به تبیین فلسفی مفهوم معنویت می پردازیم و ابعاد و حیثیات هریک را شرح می دهیم و به این نتیجه رسیده ایم که معنویت با همه مقوّمات و پیش فرض هایش جدا از زندگی در این دنیا نیست و میان معنویت مدرن با معنویت دینی دو اختلاف اساسی هست: یکی در روش، و دیگری در منشأو بیشتر اشکال معنویت مدرن از مفاهیم ماهوی شهودی هستند.
۱۵۳.

علیه برنامه درسی معنوی بشریت گرا؛ نقد آرای میلر براساس دیدگاه شهید مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 59 - 29

کلیدواژه‌ها: معنویت آموزش و پرورش برنامه درسی معنوی میلر شهید مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۶ تعداد دانلود : ۴۴۴
این مقاله با هدف بررسی و نقد دیدگاه میلر درباره برنامه درسی معنوی براساس دیدگاه شهید مطهری انجام شد. برای این منظور آرای این دو اندیشمند درباره معنویت واکاوی شد. در بخش اول این مقاله، ویژگی های معنویت در دیدگاه میلر و در بخش دوم ویژگی های معنویت در دیدگاه شهید مطهری بررسی و تشریح شد و در بخش سوم نیز به نقد دیدگاه میلر درباره برنامه درسی معنوی براساس دیدگاه شهید مطهری پرداخته شد. نتایج آشکارگر دو نوع نگاه متفاوت نسبت به معنویت است: نگاه نخست معنویت اومانیستی که رویکردی غربی است و نگاه دوم معنویت الهی که رویکردی دینی و اسلامی است. معنویت از نگاه میلر ذیل نگاه نخست است، که ریشه در آموزه های مکتب اومانیستی دارد؛ ازاین رو انسان و ابعاد (نیازهای) دنیوی او هسته مرکزی و غایت آن را تشکیل می دهد که در پرتو گزینش رویکرد تلفیقی از آیین های الهی و غیرالهی دسترس پذیر است؛ درحالی که شهید مطهری با رد دیدگاه اومانیستی صاحب نظرانی همانند میلر، معنویت را امری فطری و الهی دانسته، که بر محوریت حق مبتنی است و جز با آموزه های الهی و دینی به دست نمی آید؛ ازاین رو دست اندرکاران تعلیم و تربیت باید آگاه باشند که نه تنها رویکرد جدید غرب درباره معنویت، از روی اشتباه و تصور نادرست، معنویتی ناب و حقیقی تلقی نشود، بلکه از پیامدها و آثار پیدا و پنهانِ به کارگیری این رویکرد بر مخاطبان نظام آموزشی نیز آشنایی داشته باشند.  
۱۵۴.

هوش معنوی از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم پاییز۱۳۹۶ شماره ۳۰ 29 - 56

کلیدواژه‌ها: آموزه های اسلام روایات قرآن هوش هوش معنوی عقل معنویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱۲ تعداد دانلود : ۹۷۶
امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش برانگیز محسوب می شود. ساختار هوش معنوی، جنبه های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان شناسی، زیست شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می کند. هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی روان شناختی هوش معنوی و جستجو، شناسایی و تبیین مصادیق مفهوم هوش معنوی در قرآن و روایات است. برای رسیدن به هدف تحقیق، با استفاده از روش اسنادی و تحلیل محتوا، آیات قرآن کریم و روایات متناسب با هوش معنوی مورد مطالعه، بررسی و تحلیل قرار گرفت. در بررسی آیات قرآن کریم و روایات از پیامبر اسلام(ص)، امامان معصوم(ع) و سایر متون اسلامی، مطالب و مفاهیمی را می توان پیدا کرد که گویای مفهوم هوش معنوی و یا بُعدی از ابعاد آن است. نتایج پژوهش نشان داد که در آیات قرآن و متون اسلامی مفاهیمی همچون «عقل قدسی»، «عقل نوری»، «عقل رحمانی»، «لُب»، «نهیه»، «حجر»، «فراست»، «حجی»، «حکمت»، «فطنت» و «کیاست» را می توان معادل و مترادف با مفهوم هوش معنوی دانست. تحقیقات آینده با کاربست روش های متفاوت تحقیق، ابعاد دیگری از مصادیق هوش معنوی را از منظر اسلام روشن تر خواهد کرد.
۱۵۵.

تعیین رابطه ی بین هوش معنوی و امیدواری با کیفیت زندگی دانشجویان دختر و پسر رشته های علوم انسانی و علوم ریاضی دانشگاه پیام نور شهر اردل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویش روان شناسی سال هفتم فروردین ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 237-257

کلیدواژه‌ها: معنویت هوش معنوی امید امیدواری کیفیت زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۸۰۲
در این پژوهش، رابطه ی بین هوش معنوی و امیدواری با کیفیت زندگی دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت. متغیر های هوش معنوی وامیدواری به عنوان متغیر های پیش بین ومتغیر کیفیت زندگی به عنوان متغیر ملاک در نظر گرفته شده است.هوش معنوی به عنوان زیر بنای باورهای فرد، نقش اساسی در زمینه های گوناگون به ویژه در ارتقاء میزان کیفیت زندگی افراد دارد. همچنین داشتن امید به آینده باعث می شودکه افراد بتوانند در بالا بردن کیفیت زندگیشان در تمامی ابعاد آن موفق تر باشند.روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اردل بود که به نسبت جمعیت دانشگاه وبا در نظر گرفتن نسبت جنسیت، تعداد 240 نفر (64 پسر و 176 دختر) از بین رشته های مختلف علوم انسانی، علوم ریاضی و فنی به عنوان نمونه ی این پژوهش و به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند.نمونه ی منتخب از بین دانشجویان مقطع کارشناسی و افراد زیر 25 سال برای انجام پژوهش انتخاب گردیدند.جهت انجام این پژوهش از پرسش نامه های هوش معنوی ساخته ی کینگ، پرسش نامه امیدواری اشنایدر و پرسش نامه ی کیفیت زندگی ساخته ی فتاح استفاده شده است. نتایج این پژوهش حاکی از ارتباط بین متغیر های هوش معنوی و امیدواری با کیفیت زندگی بوده است. ضریب همبستگی بین هوش معنوی و امیدواری برابر 41/0 r= بوده که این همبستگی در سطح 0001/0 p< بوده است. همچنین بین هر دو متغیر های پیش بین پژوهش یعنی هوش معنوی وامید واری نیز رابطه ی معناداری وجود داشته است که ضریب همبستگی بین این دو متغیر برابر با 38/0 r= بوده و در سطح 0001/0 p< معنادار بوده است. نتایج حاصل از این پژوهش همچنین از ارتباط بین هوش معنوی و کیفیت زندگی حکایت دارد و این که تفاوت معناداری بین دانشجویان دختر و پسر در رشته های علوم انسانی و علوم ریاضی(پایه) از نظر میزان این 3 متغیر وجود دارد
۱۵۶.

تأملی بر معنویت محیط کاری از منظر رویکرد اسلامی و غربی: کاربرد در رفتار سازمانی

نویسنده:
منبع: اسلام و مدیریت سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱ 149 - 174

کلیدواژه‌ها: معنویت معنویت محیط کاری رویکرد اسلامی رویکرد غربی رفتار سازمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۴۷۵
ایجاد معنویت در محیط کار با تسهیل واکنش سازمان در برابر تقاضاهای محیطی، پیشرفت و پایداری آن را در محیط پویای عصر حاضر فراهم می آورد. در این پژوهش به مفهوم معنویت محیط کاری از رویکردهای اسلامی و غربی و تبعات عملکردی هریک در رفتار سازمانی پرداخته شده است. لازم به ذکر است که اغلب پژوهش-های داخلی صورت گرفته در حوزه معنویت محیط کاری با رویکرد غربی و مؤلفه های برآمده از مبانی این رویکرد می باشند. این در حالی است که رویکرد غربی از منظری متفاوت به انسان و ارزش های او می نگرد و با اصول و مبانی برآمده از آموزه های دینی و جامعه اسلامی ما تناسبی ندارد. از این رو تلاش ما بر آن بوده است تا با استفاده از روش تحقیق فلسفی با بهره گیری از آیات و روایات، بتوان به درک عمیق تر و روشن تری از این مفهوم و کاربرد عملی آن در سطوح رفتار سازمانی دست یافت و برنامه های معنویت در محیط های کاری را متناسب با فرهنگ ایرانی – اسلامی جامعه خود اجرا و ارزیابی کرد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که دیدگاه اسلامی به معنویت محیط کاری ازآنجایی که بر مبنای فطرت کمال جویی و تعالی انسان و آموزه های دین اسلام می باشد در مقایسه با رویکرد لذت گرا و مادی گرای غربی پیامدهای بسیار ارزنده و همه جانبه نگری در سه حوزه فردی، گروهی و سازمانی برای سازمان به همراه دارد. لذا، با توجه به جامعیت آموزه های دین اسلام از یک سو و اهمیت وجود معنویت کاری از سوی دیگر، پرورش معنویت با رویکرد اسلامی ضرورت می یابد.
۱۵۷.

تحلیل انتقادی مؤلفه تعبد در نظریه عقلانیت و معنویت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۹ 157-170

کلیدواژه‌ها: عقلانیت معنویت اصالت زندگی تعبد صرافت طبع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۳۸۴
در نظریه عقلانیت و معنویت، نفی تعبد یکی از مؤلفه های اصلی است؛ هرچند که این مؤلفه، از توابع مؤلفه مرکزی این نظریه، یعنی عقلانیت با تفسیر پردازنده این نظریه است؛ در مجموع، این ویژگی، منتج غیر دینی بودن معنویت از منظر صاحب نظریه است. این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی پژوهشی و فارغ از التفات به انگیزه ها و حواشی پررنگ صاحب نظریه، در ابتدا به معرفی مقصود نظریه پرداز از عقلانیت پرداخته و به تفصیل، به بررسی انتقادی اقسام سه گانه عقلانیت اقدام نموده است؛ آن گاه به تشریح و نقد دیدگاه نظریه پرداز در خصوص نفی تعبد اهتمام نموده است. به عقیده نویسنده مقاله، دیدگاه پژوهشگر محترم در نقد تعبد دینی، مبتنی بر برخی پیش فرض های دیگر وی در خصوص عدم امکان مدلل نمودن عقائد دینی می باشد، که در این نوشتار، به نقد آنها توجه شده است؛ از سوی دیگر، فارغ از انتقادات مبنائی به برخی ابعاد دیدگاه وی، انتقادات درون ساختاری مهمی را می توان به دیدگاه وی طرح نمود. در نهایت، به نظر می رسد که تعبد مأخوذ در دین وحیانی، تعبد مدلل است و انتقادات این پژوهشگر محترم، وارد نمی باشد.
۱۵۸.

بررسی نقش شریعت در معنویت دینی از منظر ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۰ 45-64

کلیدواژه‌ها: معنویت شریعت گرایی شریعت گریزی ملاصدرا تعبد عبادت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۴۹۸
معنویت نمی تواند محملی برای شریعت گریزی باشد. لازم ه دین داری شریعت محوری است. از سوی دیگر دین در درون خود, معنویت را نیز به دنبال دارد. بنابراین لازمه معنویت دینی گام نهادن در وادی شریعت است. اگر چه معنویت امری تشکیکی است؛ اما معنویت بدون پذیرش شریعت الهی بی معناست. امروزه برخی به عدم این تلازم نظر داده و از معنویت منهای دین و معنویت های شریعت گریز سخن می گویند. اگر چه برخی از مؤلفه ها و لوازم معنویت در بعد سطحی، بدون شریعت هم امکان پذیر است؛ اما بی شریعت هرگز نمی توان در سطوح میانی و بالایی معنویت گام نهاد. ملاصدرا از جمله حکمایی است که طریق معنوی را منهای شریعت نپذیرفته و با تحلیل فلسفی به اثبات معنویت شریعت گرا می پردازد؛ مسالک معنوی که ادعای مفر از شریعت گریزی دارند را تخطئه می کند و آن را غیر معقول می خواند. عبادت و التزام به تکالیف شرعی را شرط ورود به سعادت و کمال آدمی معرفی کرده و از ضرورت عبادات و مناسک شرعی در آثار خود سخن می گوید. در این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی دیدگاه صدرا را درباره نقش شریعت در معنویت دینی بیان داشته و به نقد کج روان در حوزه معنویت های جدید که ادعای معنویت منهای شریعت دارند، خواهیم پرداخت.
۱۵۹.

پایبندی به شریعت به مثابه اصالت عقل در «زیست معنوی» نقدی دیگر بر «جمع عقلانیت و معنویت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۵۰ 65-80

کلیدواژه‌ها: زیست معنوی دیانت عقلانیت معنویت تکلیف و تعبد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۶۴۳
تعیین اهمیت «تکلیف و تعبد» و میزان پیوند آنها با «عقلانیت و معنویت»، از مهم ترین مسائلی است که در معنویت فرانوگرا و شریعت گریز نادیده انگاشته شده است. از آن زمان که انگاره «جمع عقلانیت و معنویت» در راستای فروکاهی رنج های جامعه ایرانی ارائه گردید، نقدهای بسیاری بر آن نگاشته شد. جدای از اینکه این انگاره از دامنه کارآمدی فراگیر برخوردار نبود، مشکل اساسی آن این بود که در عین اینکه از سوی یک نواندیش ایرانی مطرح شد، تن پوش و ارکانی نوگرا داشت و نسخه فارسی شده معنویتی بود که غرب پس از سال ها، برای زندگی انسان عصر نو پیشنهاد نموده بود. در این پژوهش، نگارنده با کاربست روش توصیفی تحلیلی به همراه نقد و ارزیابی، به این نتیجه دست یافته است که دین نهادینه (در برابر ادیان نوپدید) با سه ساحت شریعتی، اخلاقی و اعتقادی، معنویت زایی را در جهان امروز به همراه دارد و تا پذیرش عقلانی اصول و التزام به فروع دین صورت نپذیرد، پدیدآیی معنویت نیز ناممکن است.
۱۶۰.

بررسی مبانی و مؤلفه های سلامت معنوی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۳ 129 - 154

کلیدواژه‌ها: معنویت سلامت معنوی اسلام علامه طباطبایی شاخص ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۷ تعداد دانلود : ۷۳۰
با اینکه بیش از چند دهه از آغاز سخن درباره سلامت معنوی می گذرد، هنوز فهم مشترکی از بُعد معنویِ سلامت شکل نگرفته است، چراکه  اندیشمندان حوزه های مختلف دین ، فلسفه و روان شناسی سعی دارند تا معنویت را با توجه به مبانی فرهنگی و شرایط اجتماعی خود تعریف کنند. بسیاری از متفکران در سنت فکری امانیسم اعتقاد دارند که معنویت عمدتاً در ابعاد مختلفی همچون هدف زندگی، تفوق و برتری، اتصال به دیگران، طبیعت یا الوهیت، و ارزش ها (مانند عشق و دلسوزی) شناخته می شود، امری که الزاماً ریشه دینی و قدسی  ندارد. هدف این نوشتار شناسایی مفهوم معنویت با توجه به مبانی و شاخص های آن  براساس آرا و نظریات علامه طباطبایی است، تلاشی که  می تواند مقدمه فهم مشترک معنویت باشد. یافته ها بیانگر آن است که معنویت در اندیشه علامه نوعی از حیات برتر و ملکوتی انسانی برخاسته از فطرت الهی است که در آن حیات، انسان کمالات خاص خودش را تنها در پرتو ایمان به  خدا و عمل صالح در ساحت ها ی بینشی، گرایشی و رفتاری بروز می دهد. البته، چنین تعریفی از معنویت مبتنی بر سازه های مفهومی خاصی از قبیل حیات شناسی انسانی، جهان شناسی معنوی، الهیات شناختی، انسان شناختی و نیز اسلام شناختی علامه طباطبایی استوار می باشد. تصریح و تأکید علامه در تفسیر معنویت اسلامی بر مبانی قرآنی می تواند مورد استفاده سیاست گذاران عرصه سلامت در جوامع اسلامی قرار گیرد.