مطالب مرتبط با کلیدواژه

تهران


۳۴۱.

بررسی رابطه فضا و عدالت جنسیتی؛ مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: فضا عدالت جنسیتی تهران منطقه 6

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۹۹
شهر به مثابه یک اکوسیستم جغرافیایی از عناصر و اجزای مختلفِ مصنوعی(کالبد) و طبیعی(انسان) تشکیل شده است. پویایی و حیاط چنین اکوسیستمی نتیجه روابط نظام مند میان عناصر واجزای هم پیوند خود است. از دیگر سو، فضای شهری میزبان انسان هایی است که در گستره نیازها و نقش آفرینی های آنها، پیوسته عرصه تصمیم سازی ها و تصمیم گیری های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته و در چنین چرخه فعالی، دائما تولید و بازتولید می گردد. شایان توجه فراوان است که سهم جنسیتی انسان های شهری در اثرگذاری و اثرپذیری این اکوسیستم جغرافیایی، متفاوت است. این تفاوت و نابرابر بودنِ نقش آفرینی جنسیتی به عنوان مسأله این پژوهش با مطالعه موردی یکی از مناطق شهر تهران قرار گرفته است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده و پرسشنامه، به ارائه تحلیلی از جایگاه جنسیت در ساخت فضای شهری و عوامل موثر بر شکل گیری آن پرداخته است. یافته های تحقق نشان می دهد که در منطقه 6 شهر تهران، میزان (احساس) امنیت، کاربری ها و دسترسی به امکانات شهری برای زنان به طور معناداری نسبت به مردان کمتر است. این عوامل میزان مشارکت شهروندی، میزان رضایت شهروندی و ارتباطات انسانی را برای شهروندان منطقه 6 شهر تهران به ویژه زنان را کاهش داده است. در منطقه مورد مطالعه دیوارنگاری ها، تبلیغات، مجسمه ها، تابلوها و علائم به عنوان شاخص هایی برای سنجش چشم انداز، جلوه هایی از جنسیتی بودن فضا و در واقع عدم عدالت جنسیتی را در خود دارند. میزان اثرگذاری همه عوامل بالا در چشم انداز شهر به ویژه فضاهای عمومی شهری قابل مشاهده است. با توجه به یافته های تحقق، ایدئولوژی و فرهنگ دو عامل مهم در جنسیتی شدن فضا هستند. محدودیت هایی که از سوی نهادهای تاثیر گذار بر مدیریت شهری بر فضای شهری منطقه تحمیل شده اند شامل تفکیک های اجتماعی بر اساس جنسیت و تفکیک های فضایی می شوند. در نتیجه شهر در ارتباط اجتماعی زنان که لازمه تعریف هویت اجتماعی آنان است تهی مانده و این مساله بر کنش اجتماعی آنان تأثیر منفی دارند.
۳۴۲.

مدل سازی تعدیل شدت جزیره های گرمای شهری با رویکرد پشت بام های سبز (مطالعه موردی: منطقه 17 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای طبیعی دوره ۵۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 237 - 252

کلیدواژه‌ها: بام های سبز تهران جزیره گرمای شهری شبیه سازی خردمقیاس اقلیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۳۹۳
جزیره گرمای شهری، که از پیامدهای شهرنشینی و شهرسازی با تمرکز فعالیت های انسانی است، امروزه به مسئله ای بااهمیت در آب وهوای شهری تبدیل شده است. هدف از پژوهش حاضر تبیین و ارزیابی اثر توسعه پشت بام های سبز به عنوان راهکاری در کاهش شدت جزیره های گرمای شهری در منطقه 17 شهرداری تهران است. بدین منظور، با به کارگیری روش ترکیبی آماری و مدل سازی عددی خردمقیاس اقلیمی به واکاوی میزان اثر پشت بام های سبز بر تعدیل شدت جزایر گرمای شهری پرداخته شد. با استفاده از اطلاعات به دست آمده از داده های میدانی (دماسنج های نصب شده در هر دو پشت بام) و همچنین خروجی های مدل خردمقیاس Envi-met در فصول مختلف سال 2016، اختلاف دمای بین دو پشت بام سبز و مرجع استخراج شد. نتایج نشان داد که مقدار اختلاف دما در بعدازظهر و شب بیشتر از صبح است. همچنین، بیشینه اختلاف دمای هوای بین دو بام سبز و مرجع در فصل پاییز به دست آمد. با واکاوی داده های میدانی و خروجی گرافیکی مدل مشخص شد که بیشینه اختلاف دمایی بین آن ها هنگام شب رخ داده است؛ یعنی زمانی که شدت جزیره گرمای شهری در بیشینه وضعیت خود است. هر دوی اطلاعات اندازه گیری شده و خروجی مدل فیزیکی اقلیم گویای قابلیت مناسب پشت بام های سبز در تعدیل شدت جزیره گرمای شهری است.
۳۴۳.

سنجش پایداری و ارزش زیبایی شناسی چشم انداز (LAV) در فضاهای سبز شهری (مطالعه موردی: منطقه 22 تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 213 - 236

کلیدواژه‌ها: ارزش زیبایی شناسی چشم انداز (LAV) تهران پایداری زیبایی شناسی فضاهای سبز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۵۰۶
وقتی از زیبایی شناسی صحبت می کنیم، به دنبال ابعاد عمیق چشم انداز جغرافیایی هستیم. رویکرد اساسی NWHS حفظ طبیعت در کنار نشان دادن زیبایی شناسی چشم اندازهای طبیعی است. مفهوم پایداری اکولوژیکی نیز محصول زیبایی شناسی بصری، جغرافیا و بوم شناسی است. هدف این پژوهش، ارزیابی توصیفی و عینی (برای شاخص های NWHS و اکولوژیکی) و ادراکی (ترجیحات عموم) فضاهای سبز شهری است. این پژوهش کلی نگر و جامع و شامل ادغام دو روش کمی و کیفی است. بدین ترتیب ابتدا پیشینه مربوط به خدمات فرهنگی اکوسیستم، چشم انداز و برنامه ریزی محیط زیست و پایداری در چشم انداز فضاهای سبز بررسی شده است تا شاخص های مورد نیاز برای ارزش زیبایی شناسی چشم انداز استخراج شود. با جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن ها، تخمین دقیق حجم نمونه به روش نمونه گیری مکانی (سطحی) که کاملاً جغرافیایی است صورت گرفته و 150 پرسشنامه در 17 نقطه برای سنجش معیار ترجیحات عموم توزیع شده است. معیار NWHS با ضریب 274/0 و اکولوژیکی با ضریب 422/0 و ترجیحات عموم (تجربه مشاهده کنندگان) با ضریب 304/0 از نظر تأثیرگذاری بر زیبایی شناسی چشم انداز منطقه در رده های اول تا سوم قرار دارند. هسته اصلی باغ گیاه شناسی ایران، نیمه شرقی پارک جنگلی چیتگر، نیمه شمالی پارک خرگوش دره و مجتمع آزادی، نیمه شرقی آبشار تهران و بخش مرکزی پارک جوانمردان، بیشترین ارزش زیبایی شناختی را در منطقه دارند. این مناطق 39 درصد از کل محدوده سبز را تشکیل می دهند. 28 درصد از فضاهای سبز نیز از نظر زیبایی شناختی متوسط تا خوب است. پارک جنگلی وردآورد، لتمال کن و نیمه غربی آبشار تهران با 33 درصد کمترین ارزش زیبایی شناسی را دارند. اگرچه زیبایی شناسی فرایندی جامع است، تأکید بر تعدادی از شاخص ها دشوار است و ممکن است در مطالعات مختلف نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد. همچنین چالش اصلی این است که زیبایی شناسی نگرانی اصلی پژوهشگران و نظریه پردازان شهری نیست.
۳۴۴.

تحقق مدیریت یکپارچه شهری با تأکید بر نقش و قدرت بازیگران سطوحِ مختلف مدیریت شهری در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 31 - 46

کلیدواژه‌ها: مدیریت یکپارچه شهری بازیگران سطوح مختلف مدیریت حکمروایی شهری نهادهای دولتی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۱ تعداد دانلود : ۵۶۰
تعدد مدیریت و ناهماهنگی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی متولی امور شهری از چالش های مدیریت کلانشهری تهران است. هدف از پژوهش حاضر که از نوع کاربردی بوده، بررسی و ارزیابی تحقق مدیریت یکپارچه شهری با تأکید بر نقش و قدرت بازیگران سطوح مختلف مدیریت شهری در تهران است. برای رسیدن به آن از روش توصیفی تحلیل استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل تمامی کارشناسان، مدیران شهری و اساتید دانشگاه که در زمینه توسعه شهری، برنامه ریزی شهری و مدیریت شهری مشغول به فعالیت در شهر تهران هستند، می باشد. 100 نفر از افراد مذکور به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات لازمه با استفاده از ابزار تحقیق جمع آوری شد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه ی محقق ساخته ای است که روایی آن به صورت محتوایی (صوری) و پایایی آن با استفاده آزمون آلفای کرونباخ (75/0-87/0) مورد تأیید قرار گرفته است. نتایج نشان داد، وضعیت کلی تحقق مدیریت یکپارچه شهری تهران، براساس نظرات کارشناسان مورد مطالعه، (2/3- = t) در حال حاضر در مسیر تحقق نیست و یا سرعت رفتن به آن سمت چشم گیر نمی باشد. از طرفی، نتایج آزمون t تک نمونه ای بدست آمده برای عوامل حکمروایی شهری (9/6 = t) و شرایط ساختاری مدیریتی (8/3 = t) نشان دهنده مناسب بودن این دو عامل در زمینه تحقق مدیریت یکپارچه شهری است. همچنین، نتایج بررسی نقش و قدرت بازیگران سطوح مختلف مدیریت شهری تهران نشان داد که نهادهای دولتی، شهرداری و شورای شهری بیشترین قدرت را در سطوح تصمیم گیری مدیریت شهری داشته و به عبارتی بیشترین تأثیرگذاری را بر تحقق مدیریت یکپارچه شهری تهران دارند.
۳۴۵.

بررسی علل پدیدایی اختلال اضطراب تعمیم یافته در کودکان پیش دبستانی از منظر متخصصان علوم رفتاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در سلامت روانشناختی دوره سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 52-72

کلیدواژه‌ها: اضطراب تعمیم یافته کودک پیش دبستانی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۵۵۸
این پژوهش با هدف تدوین مدل اختلال اضطراب تعمیم یافته در کودکان پیش دبستانی شهر تهران انجام شد. پژوهش حاضر به شیوه کیفی و با استفاده ازروش نظریه زمینه ای انجام شده است. 19 متخصص کودک (روان شناس/روان پزشک) با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و تعاملی تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA نسخه استفاده شد. در کدگذاری باز 141 کد اولیه به دست آمد که در کدگذاری محوری بر اساس شباهت موضوعی در 21 دسته موضوعی قرار داده شدند. در مرحله سوم یا کدگذاری انتخابی، اختلال اضطراب تعمیم یافته به عنوان متغیر مرکزی یا اصلی شناخته شد. اطلاع از علل اختلال اضطراب تعمیم یافته، می تواند به خانواده ها، درمانگران و سیاست گذاران حوزه سلامت روان در جهت اصلاح شرایط به وجودآورنده این اختلال کمک کند.
۳۴۶.

در احوال و آثار جعفر شهری(شهری باف)

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶ 77-94

کلیدواژه‌ها: جعفرشهری شهری باف تهران طهران قدیم ادبیات عامه تاریخ اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۸ تعداد دانلود : ۴۰۴
«جعفر شهری» (شهری باف) نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادبیات عامّه و روایتگر تاریخ اجتماعی تهران در یک قرن اخیر بوده است. وی از آنجا که شخصیتی کمتر شناخته شده به ویژه در میان عموم جامعه است؛ معرفی آثار و کارهای برجسته ای که در طول حیات خویش انجام داده است نه تنها به شناخت بهتر او بلکه به شناخت بخشی از تاریخ ادبیات شفاهی و عامّه مردم در دوره معاصر کمک خواهد کرد. در این راه از آثار خود او اعم از کتب داستانی و غیرداستانی و نیز مصاحبه ها و گفتگوهایی که وی در زمان حیاتش انجام داده و هم چنین مقالاتی که از او و دیگر پژوهشگران در حوزه ی کاری او در مجلات و نشریات مختلف چاپ شده است، بهره گرفته شده است. از کتاب هایی که در موضوعات مختلف داستان نویسی، ادبیات عامّه و شفاهی مردم تهران قدیم، آداب و رسوم و سبک زندگی آنها منتشر شده است و یا هر منبعی که به نوعی سرنخی از ویژگی شخصیتی و نویسندگی « جعفر شهری » آشکار کند، استفاده شده است. در این مقاله کوشش شده است با استفاده از تمام ظرفیت های ممکن و موجود و با استناد به آثاری که از خود نویسنده در دسترس است؛ به معرفی، تحلیل وبررسی آثار ایشان پرداخته شود. البته ضمن معرفی آثار جعفر شهری؛ جهت آشنایی بیشتر، نگاهی اجمالی و گذرا نیز به زندگی نامه ایشان شده است.
۳۴۷.

بازنمایی فرهنگ شفاهی تهران قدیم در «بوف کور» صادق هدایت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 230-252

کلیدواژه‌ها: بوف کور شخصیت پردازی روایت تاریخی تهران صفوی قاجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۵ تعداد دانلود : ۵۵۷
بخشی از فضای مناقشه برانگیز و تأویل پذیر بوف کور را می توان در تصاویری بازجست که به فرهنگ شفاهی تهران سده ی سیزدهم اشاره دارد. به مردمانی قصه پرداز که اینک خود بخشی از قصه ها شده اند. حکایات بازمانده از این مردمان به اندازه ای به شخصیت ها و حوادث بوف کور نزدیک است که این گمان را ایجاد می کند: «شاید هدایت در نوشتن بوف کور از آن ها بهره جسته باشد.» این تصاویر را به طور خلاصه می توان در موضوعات زیر دسته بندی کرد: جغد ساعت، حکیم باشی یا قلمدان ساز انبار ارگ، بی بی خانم و حکیم باشی، سرنوشت یک بیمار در حال احتضار، سمساری حسین گدا و شرابخانه ی اعتضادالسلطنه، مهدیعلی خان مردی از بنارس، کلیسای طاطاووس، تصنیف رایج «حالا نخوریم کی خوریم؟»، وکلای بقال و چقال مجلس، جوانمرد قصاب، آبگوشت آدم، محاکمه ی محمدباقر گلپایگانی، آب بازی روز سیزده و عمارت سرخه حصار. بازخوانی این عناصر می تواند بوف کور را به یک اثر اتوبیوگرافیک تاریخی با محوریت تهران صفوی قاجاری نزدیک کند. این پژوهش در نظر دارد با تکیه بر مطالعات تطبیقی به روش کتابخانه ای به این پرسش پاسخ گوید که سهم بوف کور از این تصاویر، حکایات و فرهنگ شفاهی تا چه اندازه است؟ و آیا ایماژهای دگرگونه ی بوف کور تباری داستانی دارند یا پاره نقوشی از گلیم تکه تکه شده ی تهران هستند که در این اثر فرصت تجلی یافته اند؟ نویسنده معتقد است که با انگاره های مردم شناسی که نزد هدایت به امانت سپرده شده، بعید نیست که ساختار بوف کور بر پایه ی بخشی از این انگاره ها پی ریزی شده باشد؛ تهرانی که هدایت در آن زیسته و بدون شک با فرهنگ شفاهی مردمان آن آشنایی داشته است.
۳۴۸.

ارزیابی عملکردی مشارکت زنان در فضاهای شهری با رویکرد برنامه-ریزی مشارکتی نمونه موردی منطقه 20 تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 65 - 80

کلیدواژه‌ها: مشارکت پذیری زنان تهران تحلیل مسیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۳۳۰
امروزه، به دلیل توجه ناکافی به نقش مشارکت شهروندان در فرایند برنامه ریزی، مدیریت و تصمیم سازی بسیاری از کلان شهر ها به شهروندان چنین تلقین شده است که در امر تأثیرگذاری بر جامعه و سرنوشت آینده شهر، به نوعی ناتوان هستند. از این رو نقش زنان در پیشبرد فعالیت های اجتماعی و اقتصادی بسیار حساس و حیاتی می باشد. استعداد و توانایی زنان در مشارکت های مدنی موجب پیشبرد و تعالی جامعه در عصر دانایی محور می گردد. کارآفرینی و مشارکت زنان از شاخص های مهم در توسعه یافتگی محسوب می شود. بررسی های اجتماعی و اقتصادی که در زمینه مشارکت زنان در امور جامعه انجام گرفته نیز حاکی از آن است که عوامل اجتماعی و فرهنگی و انتظارات متفاوت جامعه از زن و مرد، از جمله موانع مهم بر سر راه مشارکت زنان به حساب می آیند. بر این اساس، هدف پژوهش، بررسی مشارکت عملکردی زنان، در فضاهای شهری می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف در زمره تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. مؤلفه ها در 4 بخش اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در سنجش میزان تأثیرگذاری مشارکت زنان از آزمون پیرسون و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بالاترین میزان مشارکت در منطقه 20 شهرداری تهران، مشارکت اجتماعی با 2.52 و کمترین آن مشارکت سیاسی با میانگین 1.65 می باشد. همچنین بین مؤلفه های اقتصادی و فرهنگی با نمره 0.688 بیشتری رابطه وجود دارد. همچنین میانگین مقدار بحرانی در مؤلفه اجتماعی 3.89، دارای بیشترین مقدار می باشد.
۳۴۹.

مدلیابی روابط ساختاری اوقات فراغت جدی، هویت و وابستگی مکانی زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 135 - 154

کلیدواژه‌ها: اوقات فراغت جدی جنسیت هویت مکانی وابستگی مکانی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۳۰۸
معمولاً الگوی های رفتارهای اوقات فراغتی مبتنی بر اماکن و فضاها هستند. هدف از این مطالعه بررسی روابط علی میان اوقات فراغت جدی، هویت و وابستگی مکانی زنان بود و از منظر هدف، کاربردی و از دیدگاه ماهیت و موضوع، از نوع توصیفی- همبستگی بوده و مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری انجام شده است. حجم نمونه براساس پیش فرض های لحاظ شده مبنی بر سطح آلفای 05/0 و توان 90/0 از طریق نرم افزار (PASS) برابر با 156 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه های اوقات فراغت جدی گولد و همکاران (2008)، هویت و وابستگی مکانی کایل و همکاران (2005) بود. روایی پرسشنامه ها پس از ترجمه سه مرحله ای تأیید شد و پایایی ابزار مطلوب بود (0.92، 0.84 و 0.90 ). نتایج حاکی از آن است که باشگاه انقلاب تهران در ایجاد هویت مکانی درخصوص آنچه زنان در ذهن خود درباره این مکان خاص ساخته اند و میزان وابستگی به آن موفق عمل کرده است. با وجود چنین اماکنی شانس و فرصت مشارکت زنان در فعالیت های اوقات فراغتی از جمله ورزش بیشتر می شود.
۳۵۰.

بررسی کارکردهای خوش نویسی سه بعدی با رویکرد مبلمان شهری (مطالعه موردی: آثار حجمی نوشتاری شهرستان های تهران و مشهد، از سال 1390 تا 1394هجری شمسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 21-32

کلیدواژه‌ها: خوش نویسی تایپوگرافی سه بعدی مبلمان شهری تهران مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۳۴۰
ترکیب و چینش حروف، با هدف اثربخشی به محتوای متن، از ارکان خوش نویسی شهری است. با تبدیل تایپوگرافی دوبُعدی به سه بُعدی، شدت اثربخشی نوشتار بیش تر می شود و چنان چه این آثار در فضاهای عمومی نصب شوند، باید علاوه بر رعایت خصوصیات ذاتی تایپوگرافی، معیارهای مبلمان شهری نیز در نظر گرفته شود. هدفِ پژوهش بررسی ویژگی های بصری و تجسمی آثار نوشتاری سه بعدیِ اجراشده در شهرستان های تهران و مشهد، در فاصله سال های 1390 تا 1394هجری شمسی است ؛ و در پی پاسخ به این پرسش است: ویژگی بصری و تجسمی آثار مذکور چیست و چطور دسته بندی می شوند؟ رویکرد پژوهش، کمی و کاربردی و روش پژوهش، تحلیلی و تطبیقی است. جمع آوری اطلاعات، کتاب خانه ای و میدانی بوده و جامعه آماری، آثار تایپوگرافی سه بعدی اجراشده در تهران و مشهد است. نمونه گیری برای دست یابی به بیش ترین داده های آماری، هدفمند است. به این معنا که موارد با حداکثر اختلاف انتخاب شده اند. مبنای انتخاب، آمار آثار خوش نویسی شهری در شهرهای تهران و مشهد است که توسط سازمان زیباسازی شهرداری ها اجراشده و در سطح شهر نصب گردیده است. تامل در این آثار، نشان می دهد که به خصوص در مشهد، گرایش سفارش دهندگان و هنرمندان، بیش تر به استفاده از مضامین مذهبی است. نتیجه آن سبب پدیدآمدن آثار تکراری است که کم تر می توان در آن خلاقیتی یافت. یا با محیط خود تناسب ندارند و یا خوانش سریع و ساده آن ها برای مخاطبِ عام میسر نیست. این نشان می دهد که توجه به ویژگی های بنیادین تایپوگرافی، رعایت معیارهای گرافیک محیطی و مبلمان شهری، دقت در شیوه جانمایی و مکان یابی آثار، خلاقیت در ایده پردازی و استفاده از فونت مناسب، می تواند به تناسب حداکثری اثر با محیط کمک کند.
۳۵۱.

تبیین اصول معماری پایدار ، در جهت ارتقای نماهای طراحی شده ی 5 سال اخیر در شهر تهران

نویسنده:
منبع: معماری شناسی سال سوم یهار ۱۳۹۹ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: اصول معماری پایدار نما پوسته ی ساختمان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۵۶
پیشرفت بیش از پیش صنعت ساختمان سازی درایران و به خصوص شهر تهران و توسعه ی نماهای وارد شده با عنوان های مختلف در طی سالهای اخیر در این ساخت و سازها باعث تغییر چهره ی نمای شهری شده است و نمای گرم و اصیل ایرانی جای خود را به نمای التقاطی و وارداتی ای داده است که هیچ یک از نمادهای معماری گذشته ی ایران را در خود ندارد. لذا در این مقاله ضمن معرفی اصول معماری پایدار و بررسی تغییرات نما در طی دوره های مختلف در شهرتهران سعی در بهبود این نماها را به شکلی داریم که به لحاظ پایداری برگرفته از اصول معماری پایدار باشد و به فرهنگ و معماری سنتی ایران نیز نزدیک باشد. در این مقاله شیوه کتابخانه ای و میدانی برای بررسی مطالب انتخاب شده است. درنهایت باید گفت با وجود عمر طولانی مبحث معماری پایدار خبری از این بحث در ساختمان سازی ایران به خصوص بخش طراحی نما نیست و نماها شامل بخش های سرد و بی روحی هستند که نمیتوان ردپای هیچ یک از اصول معماری پایدار را در آن ها پیدا کرد. در پایان میتوان با ارتقای دانش و آموزش شهروندان ، مدیران شهری و معماران در خصوص نمای شهری و آشنایی این افراد با ادبیات نما و عناصر سازنده ی آن و همچنین واردکردن تکنیک های نوظهور همچون پنجره های هوشمند و نماهای دوپوسته ، نماهایی متناسب با فرهنگ ایرانی و براساس اصول معماری پایدار طراحی نمود.
۳۵۲.

رابطه نامطلوب البرز و تهران پدیدارشناسی معنای ذهنی کوه های البرز از نگاه ساکنین شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۸ 53 - 62

کلیدواژه‌ها: کوه های البرز تهران معنای ذهنی پدیدارشناسی تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۲۰۲
کوه ها از دیرباز مظهر برکت و رحمت برای انسان ها بوده اند. در تمدن های باستانی، اغلب آیین های مذهبی بر فراز کوه ها برپا می شده، چراکه در تصور مردم، کوه نزدیکترین مکان به آسمان و جایگاه خدایان و، همچنین زندگی در کوه نشان بریدن از تعلقات دنیایی و پیوستن به علایق آن جهانی بوده است. اما به دلایل جغرافیایی، کوه برای سرزمین ایران و مردم آن دارای اهمیت بیشتری بوده است. آب، از مهمترین کارکرد برای ایرانیان به شمار می رفته است و علاوه بر آن، کارکردهای دفاعی، معیشتی، هوای مطبوع و سایر کارکردهای کالبدی آن سبب شده تا کوه ها برای ایرانیان جدای از یک عنصر عینی و کالبدی، دارای معانی ذهنی نیز باشد. کوه برای ایرانیان یک مرکز و نمادی از بهشت بوده و ایرانیان در آن به عبادت می پرداختند. در ادوار تاریخی نیز، همواره کوه مورد ستایش ایرانیان بوده است. اما به مرور زمان و با ورود مذهب و مدرنیته در دو مرحله تاریخی، اهمیت و کارکردهای این عنصر طبیعی-تاریخی برای ایرانیان کم شده است. امروزه شاهد آنیم که کاهش کارکردها و اهمیت کوه در زندگی مردم، منجر به کاهش اهمیت آن در ذهن مردم ساکن کوهپایه البرز شده است. چنانکه علی رغم تأکیدات بسیار در مطالعات علمی و طرح های جامع شهری، ساکنان تهران، امروزه نمی توانند از مواهب و مزیت های کوه های شمالی خود بهره مند شوند و نسبت به تخریب آن هم دچار بی تفاوتی شده اند. نگارندگان مقاله بر این باورند که این کوه ها در حال حاضر در ذهن تهرانی ها، دارای معانی متعدد هستند ولی این معانی آنقدر پررنگ نیست که ساکنان تهران را نسبت به تخریب و تجاوز به کوه حساس کند و به طور کلی این مسئله اولویت و مطالبه تهرانی ها نیست. لذا در این پژوهش با هدف یافتن معانی ذهنی مردم از کوه های البرز، از روش پدیدارشناسی استفاده شده و تحلیل یافته ها نیز از روش تحلیل مضمون و براساس دسته بندی سلسله مراتبی با نظریات کینگ و رایان و برنارد صورت گرفته است.
۳۵۳.

تحلیل فرونشست زمین با استفاده از تکنیک تداخل سنجی راداری، اطلاعات چاه های ژئوتکنیکی و پیزومتری (مطالعه موردی: منطقه شهری18تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هفتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ 153-176

کلیدواژه‌ها: فرونشست زمین تهران تداخل سنجی راداری ژئوتکنیک آب های زیرزمینی GIS SNAP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۵ تعداد دانلود : ۴۸۶
پدیده فرونشست زمین شامل فروریزش [1] یا نشست رو به پائین سطح زمین است که می تواند دارای بردار جابجایی افقی اندک باشد. این حرکت از نظر شدت، وسعت و میزان مناطق درگیر، محدود نمی باشد . منطقه ۱۸ شهری در جنوب غربی کلان شهر تهران گسترش یافته است. مطالعات انجام شده در پژوهش حاضر در بخش های، تداخل سنجی راداری، تحلیل گمانه های ژئوتکنیکی، تحلیل چاه های پیزومتری، بررسی عوارض ژئومورفولوژیکی انجام یافت. در مرحله اول تصاویر سال های 2015 و 2017 مربوط به سنجنده سنتینل – 1 اخذ گردید و سپس در نرم افزار اسنپ( SNAP ) پردازش شد. نقشه های توزیع گراول، شن و ماسه و همچنین ریزدانه با استفاده از اطلاعات گمانه های ژئوتکنیکی تهیه گردید. نتایج نشان داد که از جهت شمال منطقه مورد مطالعه به سمت جنوب دانه بندی کوچکتر می شود. اما در کل میزان توزیع گراول قابل توجه بود. قرارگیری منطقه 18 شهری بر روی مخروط افکنه جوان کن که توزیع بالای گراول و متخلخل را در عمق های تحتانی دارا می باشد و با توجه به عمق چاه های موجود در منطقه که ضخامت بالای آبرفت را نشان می دهد، با افت سطح ایستابی و خالی شدن خلل و فرج بین دانه بندی ها و درنتیجه افزایش وزن آبرفت در جهت نیروی گرانشی وجود پدیده فرونشست را موجه نشان می دهد. حداکثر میزان فرونشست بدست آمده از مطالعه تداخل سنجی راداری در حدود 430 میلی متر و در محدوده محله یافت آباد می باشد. نرخ فرونشست از غرب به شرق و از شمال به جنوب با افزایش همراه است. با حذف فضاهای باز منطقه مورد مطالعه که اغلب در اختیار بخش کشاورزی و صنعت می باشد، از نظر جمعیتی و مسکن این منطقه جزء مناطق پرتراکم می تواند باشد. بخش شرقی منطقه 18 شهری تاثیر بالائی از پدیده فرونشست می پذیرد. نتایج نشان داد در محدوده هائی که بافت خاک ریزدانه می باشد با میزان فرونشست ارتباط دارد. از معابر اصلی موجود در منطقه که از پدیده فرونشست زمین با نرخ بالا متاثر می شود می توان اتوبان های آیت الله سعیدی در شرق و اتوبان آزادگان در قسمت جنوبی منطقه 18 شهری نام برد. خطوط ریلی بین شهری تهران – تبریز و خط مترو 3 از المان های مهم حمل و نقلی منطقه 18 می باشد که متاثر از پدیده فرونشست می باشد. [1] Sinkhole
۳۵۴.

بررسی طرح درکاشی کاری دوره قاجار در تهران (مطالعه موردی:کاخ موزه گلستان)

نویسنده:
منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال پنجم تیر ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۶) 67-76
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۸۱۰
معماری و تزئینات وابسته به آن در ایران زمین همواره دارای اهمیت بوده و در ادوار مختلف دارای ویژگی های خاص خود است. هنر کاشی کاری به دنبال تکامل شیوه های سفالگری به وجود آمد و مانند سایر هنرها در اثر گذر زمان دچار تغییرات شایان توجهی شده است، لذا بررسی آن امری ضروری برای علاقمندان و پژوهشگران این هنر می باشد. زمانی که صحبت از کاشی کاری به میان می آید همه به دنبال آن هنر در عصر صفوی می گردند. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال هاست که آیا نقوش کاشی کاری از حیث طرح در این دوره دارای تنوع می باشند؟ آیا کاربرد این هنر تغییری یافته است؟ تهران در زمان قاجار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد در نتیجه در این مقاله کاشی کاری این شهر مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بررسی دقیق تر، کاخ گلستان در تهران به عنوان نمونه انتخاب شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و براساس منابع دست اول می باشد. نتایج این بررسی ها نشان می دهند که طرح کاشی کاری در این دوره از تنوع بیشتری برخوردار است و کاربرد آن ها نیز علاوه بر امکان مذهبی (به خصوص دوره صفوی) در مکان هایی مانند مدارس، خانه های اعیانی، تکایا، مراکز آموزشی و کاخ ها نیز دیده می شوند.
۳۵۵.

نقش مولفه های اقتصادی مبتنی بر نفت در تحولات فضایی کلان شهرهای تهران و تبریز

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 1-9

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی تحولات فضایی اقتصاد سیاسی فضا درآمد نفتی تهران تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۴۱۶
اهداف: امروزه به دنبال تغییر وسیع در مناسبات اقتصادی، سیاسی و غیره، ساختار فضایی شهرها به ویژه کلان شهرها در معرض تحولات سریعی قرار دارند. با توجه به تاثیرپذیری فضا از مولفه های ساختاری و به ویژه مولفه سیاست (قدرت) از یک سو و وجود درآمدهای نفتی و ویژگی های ساختاری خاص ایران از سوی دیگر، توجه به تحولات فضایی کلان شهرها از منظر سیاست و قدرت ضرورت می یابد. هدف پژوهش حاضر، بررسی الگوی تحولات فضایی کلان شهرهای تهران و تبریز در بستر اقتصاد نفتی ایران بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش تحلیلی- توصیفی، داده ها، اطلاعات و مفاهیم مورد نیاز در ارتباط با شاخص های تبیین کننده تحولات فضایی کلان شهرهای تهران و تبریز علاوه بر جمع آوری به صورت مستقیم با دسترسی به برخی منابع اطلاعاتی از جمله سایت بانک مرکزی و مرکز آمار نیز جمع آوری شد. در بخش مبانی نظری، عمده مطالعات به صورت کتابخانه ای انجام شد. برای تعیین وجود رابطه بین درآمدهای نفتی کشور و پروانه های ساختمانی صادرشده توسط شهرداری دو کلان شهر تهران و تبریز، از ضریب همبستگی پیرسون و سپس آزمون رگرسیون همزمان استفاده شد. یافته ها: میزان درآمدهای نفتی با تعداد پروانه های ساختمانی صادرشده در کلان شهر تبریز (5663/0= r ؛ 0025/0= p ) و همچنین با تعداد پروانه های ساختمانی صادرشده در کلان شهر تهران (7440/0= r ؛ 0005/0= p )، همبستگی مستقیم داشت . میزان درآمدهای نفتی توانست 63/56% تعداد پروانه های ساختمانی صادرشده در کلان شهر تبریز و 40/74% تعداد پروانه های ساختمانی صادر شده در کلان شهر تهران را تبیین نماید. نتیجه گیری: تولید، تحولات فضا و فعالیت های ساختمانی در کلان شهرهای تهران و تبریز تحت تاثیر مستقیم درآمدهای نفتی قرار دارد.
۳۵۶.

رقابت پذیری شهری و جایگاه تهران در میان کلان شهرهای ایران

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 23-30

کلیدواژه‌ها: رقابت پذیری اقتصادی تهران کلان شهرهای ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۳۹۴
اهداف: تهران در افق 1404، شهری دانش پایه، هوشمند و جهانی است. برخورداری از زیرساخت های مناسب و درنتیجه کلان شهری با عملکردهای ملی و جهانی و با اقتصادی مدرن دیگر ویژگی های اساسی ترسیم شده است. تجربه جهانی مدیریت کلان شهرها نشان می دهد که مدیریت بهینه شهری نیازمند توجه همه جانبه به ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی شهر است و این مهم در دهه های اخیر و در سطح جهانی با شاخص رقابت پذیری شهری سنجیده شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رقابت پذیری شهری و جایگاه تهران میان کلان شهرهای ایران انجام شد. ابزار و روش ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهشی پیمایشی است که در سال 1390 انجام شد. تعداد 11 متغیر به عنوان نماگرهای اقتصادی رقابت پذیری شهری مانند نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی و غیره به روش کتابخانه ای و از سه منبع آماری رسمی کشور یعنی سالنامه های آماری استان ها، نتایج سرشماری کارگاه های صنعتی با 10 نفر کارکن و بیشتر، منتشرشده توسط مرکز آمار ایران و آمارنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتخاب شدند. از دو روش امتیاز استانداردشده و تاکسونومی عددی استفاده شد. یافته ها: کلان شهر تهران مقام نخست را از نظر شاخص رقابت پذیری شهری و از بعد اقتصادی به خود اختصاص داد. تهران با امتیاز 11/3 از منظر شاخص رقابت پذیری شهری در روش امتیاز استانداردشده و 72/0 در روش تاکسونومی عددی، به عنوان پیشتاز کلان شهرهای ایران قرار داشت. نتیجه گیری: کلان شهر تهران اگرچه در مقایسه با سایر کلان شهرهای جهان جایگاه مناسبی از منظر شاخص رقابت پذیری شهری ندارد، اما بین کلان شهرهای ایران رتبه نخست این شاخص را به خود اختصاص داده است.
۳۵۷.

عدالت فضایی در ایران و سامان دهی سیاسی فضایی شهر تهران

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 31-38

کلیدواژه‌ها: عدالت فضایی آمایش سرزمین سامان دهی سیاسی فضا تهران ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۳۳۹
مقدمه: امروزه تهران به واسطه تراکم مشکلات در ابعاد طبیعی و انسانی، مهم ترین چالش مدیریت سیاسی فضا در کشور است. از مهم ترین ابعاد این چالش، تراکم جمعیت و فقدان مدیریت هماهنگ برای چیره شدن بر این مشکل و مشکلات ناشی از آن است. از آنجا که نمی توان از نظر فضایی تهران را جدا از پس کرانه دور و نزدیک در نظر گرفت، اولین مساله ای که به چشم می آید فقدان عدالت فضایی/جغرافیایی در این پس کرانه ها است. مشکلات تهران در سه مقیاس کالبدی- سکونت گاهی، منطقه ای و ملی قابل تحلیل هستند. این پژوهش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانه ای و با هدف تحلیل عدالت فضایی در ایران و سامان دهی سیاسی فضایی شهر تهران انجام شد. نتیجه گیری : فقدان رویکرد آمایش و توسعه پایدار در مقیاس ملی، منطقه ای و محلی در نظام برنامه ریزی ایران قبل از هر چیز منجر به تمرکزگرایی شدید و نهادینه شده و شکل گیری الگوی مرکز پیرامون در کشور را نیز در پی داشته است. عملکرد برنامه های توسعه قبل و بعد از انقلاب نیز به نامتوازن شدن الگوی حاکم بر ساختار فضایی کشور منجر شده است. همچنین بی عدالتی فضایی/جغرافیایی در کشور و به تبع آن در استان تهران و همچنین فقدان مدیریت یکپارچه در مدیریت شهری تهران مشکلات امروز تهران را سبب شده است. برای حل مشکلات تهران و اداره بهینه آن باید با توجه به منابع موجود با رویکرد آمایش عادلانه به فضا و در قالب استراتژی آمایش سرزمین با استفاده از تاکتیک عدالت فضایی در سه افق کوتاه، میان و بلندمدت برنامه ریزی کرد، تا زمینه اداره بهینه شهر تهران فراهم شود.
۳۵۸.

نقش حوزه پیراشهری در سامان دهی کلان شهر تهران با تاکید بر شهرهای جدید

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 39-48

کلیدواژه‌ها: حوزه پیراشهری سامان دهی تهران شهرهای جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۴۲۰
مقدمه: کلان شهرها نقش بی بدیلی در تداوم زیست بشر، آینده جامعه بشری و تعیین مسیر آینده ایفا می کنند. یافتن الگوی مناسب برای توسعه این مناطق می تواند به توسعه پایدار در سطح ملی و کاهش ناپایداری ها کمک کند . گسترش محدوده در حوزه بلافصل پیرامون به اشکال کالبدی، تغییر کاربری زمین و نقش ها از کارکردهای کلان شهرها است. حوزه های کلان شهری از طریق گسترش در قلمرو پیرامونی و ادغام فضایی- عملکردی محدوده های بلافصل در فضای هسته مرکزی کلان شهر شکل می گیرد. کلید سامان دهی شهر تهران در حاشیه آن است. پیوند حاشیه و متن در مناطق کلان شهری به منزله شکل گیری فرصت ها و تهدیدهایی برای هسته اصلی و حوزه پیرامونی آن به شمار می رود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش حوزه پیراشهری در سامان دهی کلان شهر تهران با تاکید بر شهرهای جدید صورت گرفت. نتیجه گیری: راهکارهای سامان دهی تهران در بازسازی فضایی، کارکردی و هویتی شهر تهران، در رویکرد منطقه کلان شهری و برنامه ریزی منطقه ای، درگیرساختن اجتماعات پیراشهری در فرایند ادغام و یکپارچه سازی است. نگاه یکپارچه به منطقه کلان شهری و تحلیل نقش ها و جریان ها در چهارچوب یک سیستم فضایی واحد، ایجاد نهاد مدیریت یکپارچه منطقه کلان شهری و تقویت سلول ها و گره های فضایی در قالب شهرهای جدید لازمه سامان دهی فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر تهران است . جلوگیری از روند حاشیه ای شدن منطقه پیراشهری، بازسازی مناطق پیراشهری، باز زنده سازی و تقویت حیات اجتماعی در سطح منطقه کلان شهری با ایجاد سلسله مراتب عملکردی- فضایی، هویت بخشی اجتماعی و اقتصادی به حوزه پیراشهری، راهکار جایگزین کردن شهرهای جدید و بازنگری در تجربه آنها، کلید رشد و توسعه متوازن کلان شهر تهران به عنوان پایتخت در حاشیه آن است.
۳۵۹.

تبیین اولویت اصلاحات در سازمان دهی سیاسی فضای محلی ایران

نویسنده:
منبع: آمایش سیاسی فضا دوره اول تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 155-158

کلیدواژه‌ها: سازمان دهی سیاسی فضای محلی شورای اسلامی شهر و روستا تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۰۵
مقدمه: سازمان دهی سیاسی فضای ایران در طول تاریخ حکومت داری از هخامنشیان تا روی کارآمدن سلسله پهلوی با فراز و نشیب های متعددی از نظر میزان تمرکز اداری در پایتخت و سطوح مختلف اختیارات حاکمیتی به حاکمان محلی همراه بوده است. در دوره کشورداری مدرن و وارداتی پهلوی اول، ساختار اداری متمرکز موجب بروز مشکلات جدید برای خدمات رسانی به مردم شد که می توان به بوروکراسی و تبعیض در مناطق پیرامونی به دلیل سوء مدیریت اشاره کرد. هم اکنون نیز جامعه از تبعات ساختار اداری متمرکز رنج می برد و بسیاری از مدیران و نخبگان کشور در پی استقرار ساختارهای محلی و غیرمتمرکز در قالب دولت محلی، حکومت محلی و مناطق یا شهرداری های خودگردان هستند. اما با وجود تصریح قانون اساسی به وجود ساختارهای محلی و استقرار شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران، باز هم جامعه از پیامدهای مثبت ساختارهای غیرمتمرکز چندان بهره مند نشده است. هدف این پژوهش اصلاح ساختار اداری محلی و غیرمتمرکز در ایران، به ویژه یافتن اولویت این اصلاحات در تشکیلات شوراهای اسلامی شهر در دو بخش اصلاح در ساختار و کالبد مدیریت شهری یا اصلاح محتوایی و سازوکارهای قانونی آن بود. این پژوهش ماهیتی توصیفی- تحلیلی داشته و یافته های تحقیق به روش کتابخانه ای به بررسی سیر تحولات منتهی به تشکیل ساختار محلی شوراهای اسلامی شهر و روستا پرداخت. نتیجه گیری: سرانجام تجزیه و تحلیل و گزینش اولویت اصلاحات ساختار محلی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با بررسی مجموعه ای از پژوهش ها، عوامل ساختاری- کالبدی بیشترین عامل چالشی و اولویت صاحب نظران برای رفع عیوب سیستم موجود معرفی شده است.
۳۶۰.

بررسی و تحلیل بهداشت، بیماری ها و درمان در دوره قاجار از آغا محمد خان تا مظفرالدین شاه؛ مطالعه موردی: شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 311-313

کلیدواژه‌ها: قاجار بیماری درمان طب پزشکان تهران خرافات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۹
بهداشت، بیماری ها و وضعیت درمان یکی از مهمترین مباحث تاریخ اجتماعی است که وضعیت فکر، عملکرد و سازوکار رویارویی با این پدیده ها را به بوته نقد و بررسی می سپارد. با توجه به این مسئله، بررسی بیماری ها، نوع درمان، وضعیت پزشکان، چگونگی رویارویی با پزشکی مدرن و اقدامات و برنامه های دولتی برای پیشگیری یا درمان بیماری های همه گیر از اهمیت زاید الوصفی برخوردار است. از اینرو، این پژوهش به دنبال طرح این مسئله است که وضعیت کلی بهداشت عمومی در دوره قاجار و پیامدهای پیدایش پزشکی نوین بر چه مبنایی بوده است. سوال های ذیل در این راستا طرح می شود: بیماری ها و نوع درمان آن در دوره قاجار چه و چگونه بوده است؟ موانع توسعه پزشکی نوین در این دوره چه بوده است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که شرایط تاریخی ایران در دوره قاجار، پایبندی بر اصول سنتی طبابت، رواج خرافات و فقدان کوشش و نگرش جدید در پزشکی نوین از موانع رشد و توسعه بهداشت عمومی بوده است؛ با این حال، پس از تاسیس دارالفنون در دوره ناصرالدین شاه، نگرش جدی و انتقادی در حوزه طب شکل گرفت که رهاورد آن برپایی کرسی آموزش پزشکی نوین و ایجاد طبقه پزشکان آموزش دیده بود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است و عمده یافته های تحقیق از میان یادداشت های سیاحان استخراج شده است. با وجود این، از دیگر منابع نظیر تاریخ نگاری ها، خاطرات و اسناد نیز به اشکال گوناگون بهره گرفته شده است.