مطالب مرتبط با کلیدواژه

کاخ گلستان


۱.

ایران از زبان وزیر مختار فرانسه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه تاریخ روابط خارجی ۱۳۸۶ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: انقلاب ایران مرگ شاه کاخ گلستان دفن جنازه پادشاه مستبد تشکیلات پوشالی اداری اعطای القاب درباری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۶
یادداشتهای اوژن اوبن، دوره سلطنت دو تن از پادشاهان قاجار را در بر می گیرد. وی به توصیف اندیشه ایرانی در چارچوب انقلاب ایران[ مشروطیت] می پردازد که 117 سال بعد از انقلاب فرانسه روی داده است.
۲.

تحلیل ماهیت و ساختار بازنمایی فضای شهری در کاشی کاری های قاجاری (مورد مطالعه: کاخ گلستان تهران)

نویسنده:
منبع: پژوهش های منظر شهر سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۳شماره ۱

کلیدواژه‌ها: فضای شهری کاخ گلستان هنر قاجاری کاشی کاری منظری پردازی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر ایران پس از اسلام زندیه و قاجاریه
  3. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  4. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی هنرهای صناعی تزئینی وغیره ایران و اسلام سفال، کاشی و ...
تعداد بازدید : ۲۱۴۲ تعداد دانلود : ۲۳۹۴
طرح ها و نقوش کاشی کاری در هر دوره منبعث از مبانی فکری- ارزشی زمان خود بوده است. مجموعه کاخ گلستان گنجینه ای ارزشمند و بدیع از انواع نقوش کاشی نگاری قاجاری است که گستره متنوعی از مضامین را دربردارد. از مهم ترین مضامین موجود در این کاشی کاری ها، دورنماهای شهری و معماری هستند که بخش مهمی از تصاویر را به خود اختصاص داده است. شیوه ها و الگوهای بازنمایی فضاهای شهری در این آثار کمتر به عنوان یک موضوع مستقل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است که در این نوشتار بدان پرداخته می شود. پژوهش حاضر از راهبردهای ترکیبی، شامل مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده می نماید. در مجموع 63 تصویر از کاشی نگاری های منظره پردازانه در نمای خارجی مجموعه بناهای کاخ گلستان به شیوه پیمایشی تهیه شده و مورد مطالعه قرار گرفته است. از این میان 6 تصویر واجد ویژگی های فضای شهری تشخیص داده شدند. الگوهای بازنمایی فضای شهری در این نقوش در 3 دسته مورد تحلیل قرار گرفته است؛ الف) ویژگی های کالبدی- فضایی این تصاویر نشان دهنده حضور میدان محصور و بسته با شاخص بصری در یک ضلع و خیابان های طویل با نشانه های قابل تمیز در تصاویر هستند که آبنماهایی نیز در مرکز خود دارند. ب) ویژگی  های بصری- ادراکی تصاویر نشان دهنده استفاده از قاب های بیضی شکل عمودی، پرسپکتیوهای یک نقطه ای مرکزی و تلاش برای حفظ تقارن نسبی و تعادل در ساماندهی عناصر تصویر می باشد. د) ویژگی های عملکردی- فعالیّتی تصاویر بیانگر ماهیّت تفرجی و گردشی این فضاها بوده که اغلب توسط حضور مردم به صورت گروه  های دو نفره خود را نشان می دهد.
۳.

کاربست آمیخته بازاریابی در کاخ موزه های تهران مطالعه موردی: مجموعه های فرهنگی تاریخی سعدآباد، نیاوران و کاخ گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶)

کلیدواژه‌ها: آمیخته بازاریابی کاخ گلستان کاخ سعدآباد کاخ موزه کاخ نیاوران

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت بازرگانی مدیریت بازرگانی بازاریابی و مدیریت بازار
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت بازرگانی مدیریت جهانگردی آشنایی با موزه های ایران
  3. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه موزه
تعداد بازدید : ۲۷۶۰ تعداد دانلود : ۱۶۱۵
هدف:پژوهش حاضر به تعیین میزان کاربست آمیخته بازاریابی در کاخ موزه های تهران (گلستان، سعدآباد و نیاوران) پرداخته است. روش پژوهش:پژوهش حاضر پیمایشی-تحلیلی است و جامعه آماری آن از بازدیدکنندگان و کارکنان کاخ موزه های بررسی شده انتخاب شدند. تعداد 386 نفر بازدیدکننده و 102 نفر از کارکنان در کاخ موزه های سعدآباد، نیاوران و کاخ گلستان براساس نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. یافته ها:با توجه به یافته ها، میانگین کاربست آمیخته بازاریابی از دیدگاه بازدیدکنندگان کاخ موزه ها 59/113، و از دیدگاه کارکنان 76/125 بود که هر دو میانگین از حد متوسط بالاتر است. از بین هفت مؤلفه آمیخته بازاریابی ازلحاظ میزان کاربست از دیدگاه بازدیدکنندگان و کارکنان، مؤلفه شواهد فیزیکی (به ترتیب با میانگین های 99/31 و 47/32) به طور معنا داری بیش از سایر مؤلفه هاست و مؤلفه فرآیند (به ترتیب با میانگین های 42/6 و 36/7) کمترین میانگین را دارد. نتیجه گیری:کاربست آمیخته بازاریابی با توجه به بالاتربودن میانگین های به دست آمده از حد متوسط، شرایط مطلوبی را نشان می دهد. با توجه به غنای بی بدیل گنجینه های موزه ای ایران و اهمیت این مجموعه ها در شناساندن پیشینه تاریخی کشور، این یافته ها نکات امیدبخشی دربردارد که آینده مناسبی را برای ترویج آشنایی و بازدید گردشگران داخلی و خارجی از نقاط دیدنی ایران ترسیم می کند.
۴.

مطالعه نقش مایه انسان در کاشی های مجموعه کاخ گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 7 - 16

کلیدواژه‌ها: قاجار کاخ گلستان کاشی انسان نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۱ تعداد دانلود : ۱۹۰۲
مجموعه کاخ گلستان، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران، محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهن ترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران به حساب می آید. این کاخ دارای مجموعه ای از بناهای گوناگون است که در محوطه ای بزرگ در کنار هم قرار گرفته اند. محوطه باستانی کاخ گلستان پوشیده شده از تزیینات فراوان کاشیکاری است. کاشی ها، مجموعه ای تصویری از نقش های متنوع با مضامین ملی و تاریخی می باشند که همگی ویژگی ها و شرایط اجتماعی، سیاسی در دوره قاجاریان را به نمایش درآورده اند. تلاش نگارندگان در مقاله حاضر بر آن بوده تا ویژگی نقوش کاشی های محوطه باستانی کاخ گلستان را بررسی نمایند. آن چه در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته است، حضور نقش انسان به عنوان یکی از نقوش اصلی قاجار در این بنا می باشد. بر این اساس، پرسش های این مقاله به این ترتیب است: در کاشیکاری محوطه باستانی کاخ گلستان از چه نقوشی استفاده شده است؟ نقوش انسانی در کاشی های محوطه کاخ گلستان چگونه تصویر شده است؟ روش تحقیق صورت گرفته تاریخی _ تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی (کتابخانه ای) و میدانی می باشد. نتیجه بررسی ها نشان می دهد که از جمله نقوش قابل توجه در این بنا، نقوش انسانی زن و مرد است که در قالب های مختلف واقع گرایانه و انتزاعی به نمایش درآمده اند. نقش مرد بیش از نقش زن دیده می شود و شیوه ترسیم نقوش انسانی و پوشش شخصیت ها با تاثیرپذیری از شیوه های غربی شکل گرفته است. علاوه بر غرب گرایی، نقوش در قالب موضوعی، اصالت فکری ایرانی را حفظ کرده اند. از این رو شاهد پیوند هنر ایران و اروپا در نقوش انسانی محوطه باستانی کاخ گلستان می باشیم.
۵.

رتوش، مواد و فنون آن در نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ای کاخ گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۶) 186 - 205

کلیدواژه‌ها: رتوش نگاتیوهای پایه شیشه ای کلودیونی نگاتیوهای پایه شیشه ای ژلاتینی عکاسی کاخ گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۳۲۸
هدف : انواع رتوش در نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ایِ کلودیونی و ژلاتینی در  قرن 19 و ابتدای قرن 20  رایج بوده است.  در این مقاله شیوه ها،  ابزار، و مواد این کار  بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش : این مطالعه بر روی آثار موجود در آلبوم خانه مجموعه کاخ گلستان انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری : رتوش در نگاتیوهای عکاسیِ پایه شیشه ای با استفاده از مواد و ابزارهایی مانند، گرافیت (مداد)، بُرنده ها و ساینده ها، رنگ های مختلف، کاغذ، صمغ و... انجام می شده است. همه فنون رتوش زیرمجموعه دو گروه اصلیِ افزایش و کاهشی قرار می گیرد.
۶.

بررسی اسنادی وضعیت اموال دولتی (بیوتات سلطنتی) در دوره احمدشاه قاجار (مطالعه موردی: کاخ گلستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 1-32

کلیدواژه‌ها: اموال دولتی بیوتات سلطنتی کاخ گلستان احمدشاه محاسبات بیوتات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۷ تعداد دانلود : ۳۷۶
عنوان اموال دولتی اصطلاح تازه ای بود که پس از پایان استبداد صغیر و به منظور نظارت دقیق به تمامی اموال دولت ایران اعم از دستگاه سلطنت و دولت آن اطلاق شد. به عبارت دیگر، این اصطلاح برخلاف گذشته، اموال اختصاصی پادشاه را نیز در بر می گرفت. پیش از این، اصطلاح متداول برای این اموال واژه بیوتات سلطنتی بود. پس از این تغییرات، در مکاتبات رسمی از عنوان اموال دولتی استفاده می شد؛ اما عنوان ریشه دار بیوتات سلطنتی همچنان متداول بود. بیوتات مجموعه ای از واحدهای خدماتی دربار و مسئول رسیدگی به امور شخصی شاه بود که از دوره های پیش از سلسله قاجاریه نیز در دربارِ حکومت ها فعالیت می کردند و هر بخش از بیوتات متناسب با وظایف خود، اموالی در اختیار داشتند. دربار و بیوتات دوره قاجاریه که مسئول نگهداری اموال ارزشمند دربار بود، در کاخ گلستان قرار داشت و تشکیلات گذشته با تغییراتی نوین متناسب با نیازهای دوره قاجار شکل گرفتند. انتظام شکل گرفته در بیوتات از دوره مظفری به بعد نابسامان شد. در دوره احمدشاه نیز وضعیت اموال دولتی و نفیس کاخ گلستان و بیوتات نامناسب بود و صاحب جمعان مسئولیت خود را به درستی انجام نمی دادند و گاه خود جزو سارقین اموال دولتی بودند. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از اسناد تاریخی، وضعیت این اموال را در دوره احمدشاه بررسی کند و مشخص نماید اقدامات صورت گرفته توسط اهرم های نظارتی برای حفظ این اموال تا چه میزان موفقیت آمیز بوده است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، کتابخانه ای و تطبیق و تحلیل منابع، به ویژه منابع اسنادی بوده است. در این تحقیق تاریخی، پس از جمع آوری اطلاعات لازم، به سازمان دهی اطلاعات و تجزیه وتحلیل آنها پرداخته شده است.
۷.

بررسی طرح درکاشی کاری دوره قاجار در تهران (مطالعه موردی:کاخ موزه گلستان)

نویسنده:
منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال پنجم تیر ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۶) 67-76
تعداد بازدید : ۶۳۳ تعداد دانلود : ۷۹۷
معماری و تزئینات وابسته به آن در ایران زمین همواره دارای اهمیت بوده و در ادوار مختلف دارای ویژگی های خاص خود است. هنر کاشی کاری به دنبال تکامل شیوه های سفالگری به وجود آمد و مانند سایر هنرها در اثر گذر زمان دچار تغییرات شایان توجهی شده است، لذا بررسی آن امری ضروری برای علاقمندان و پژوهشگران این هنر می باشد. زمانی که صحبت از کاشی کاری به میان می آید همه به دنبال آن هنر در عصر صفوی می گردند. این مقاله درصدد پاسخ به این سوال هاست که آیا نقوش کاشی کاری از حیث طرح در این دوره دارای تنوع می باشند؟ آیا کاربرد این هنر تغییری یافته است؟ تهران در زمان قاجار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد در نتیجه در این مقاله کاشی کاری این شهر مورد مطالعه قرار گرفته است. برای بررسی دقیق تر، کاخ گلستان در تهران به عنوان نمونه انتخاب شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و براساس منابع دست اول می باشد. نتایج این بررسی ها نشان می دهند که طرح کاشی کاری در این دوره از تنوع بیشتری برخوردار است و کاربرد آن ها نیز علاوه بر امکان مذهبی (به خصوص دوره صفوی) در مکان هایی مانند مدارس، خانه های اعیانی، تکایا، مراکز آموزشی و کاخ ها نیز دیده می شوند.
۸.

تحلیل در نقاشی لاکی دوره ی قاجار (براساس آثار موجود در کاخ موزه ی گلستان)

نویسنده:
منبع: رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی دوره اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 69 - 79

کلیدواژه‌ها: نقاشی لاکی نقاشی قاجار قاب آیینه ی لاکی کاخ گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۷ تعداد دانلود : ۵۱۸
نقاشی لاکی از اواخر دوره ی تیموری برای تزیین جلدها به کار برده شد. این هنر در دوران صفوی و زند رواج بیشتری پیدا کرد و در دوره ی قاجار به اوج خود رسید. کاخ موزه ی گلستان با مجموعه ی غنی از آثار لاکی به عنوان نمونه ی مطالعاتی انتخاب شده است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به دو سؤال زیر بود: اینکه آثار لاکی موجود در کاخ موزه ی گلستان از چه ویژگی های فنی و بصری برخوردار است؟ و آیا می توان بر اساس آثار موجود در کاخ موزه ی گلستان مجموعه ای از ویژگی های آثار لاکی دوره ی قاجار را برشمرد؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای بود. به همین دلیل مشاهده و مطالعه آثار لاکی کاخ موزه ی گلستان انگیزه ی اصلی این پژوهش بنیادی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که نقاشی لاکی قاجار در نیمه ی دوم قرن 13ه.ق از رونق مناسبی برخوردار و تذهیب، گل و مرغ سازی، منظره پردازی، پیکره سازی و شکار اصلی ترین موضوعات به کار رفته در این آثار بوده است. همچنین تأثیرات نقاشی اروپایی از لحاظ موضوع، سبک نقاشی و ترکیب بندی در بیشتر آثار وجود داشت. تصویرسازی انسان به ویژه شخص پادشاه کاملاً مورد توجه، و در ارائه تصاویر، نشان دادن عظمت و قدرت دربار قاجار هدف اصلی بود.
۹.

مقدمه ای بر شناخت معماری کاخ های تهران در دوره قاجار

نویسنده:
منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال چهارم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۴ ۱۶۷-۱۸۳

کلیدواژه‌ها: دوره قاجار قصرهای تهران کاخ گلستان عمارت های اشرافی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۶۴
معماری دوره قاجار به علت قرارگرفتن در سیر انتقالی از سنت گرایی به مدرنیته، دارای ویژگی های خاصی است و همین موضوع باعث اهمیت و جذابیت مطالعاتی آن می شود؛ همچنین سیر تحول بناهای این دوره به سبب تغییرات فرهنگ معماری و زندگی شهرنشینی مردم از اهمیت فراوانی برخوردار است. تأثیرات چند عامل گوناگون دیگر مانند، اقلیم، ارتباطات فرهنگی، تأثیر معماری غرب و... بر شکل گیری معماری کاخ های تهران اثر شایان توجهی گذاشته است. در این پژوهش علاوه بر مطالعه عوامل فوق در حوزه اختلاف نظرها مخصوصاً در چگونگی تأثیرات معماری هر عهد، سیر تحول آن در هر دوره نیز بررسی می شود. در این راستا، پژوهش حاضر معماری کاخ های هر دوره از حکومت پادشاهان قاجار را به تفکیک بررسی کرده و روند تغییرات آن را مورد مطالعه قرار می دهد و تفاوت ها و شباهت های آن ها را ازلحاظ سبک شناسی معماری مقایسه می کند. این پژوهش در پی شناخت چرایی و چگونگی دستیابی معماران به این الگوی مشخص و میزان تأثیر پذیری از فنون گذشته و تأثیر معماری غرب بر معماری این دوره است. مهم ترین بناهای این دوره با روش مشاهده میدانی و مطالعه کتابخانه ای و همچنین پژوهش های پیشین با شیوه پژوهشی توصیفی-تحلیلی و تطبیقی، بررسی شده اند و از میان آن ها وجوه افتراق و اشتراک هریک موردارزیابی قرار گرفته است. باتوجه به این که تاکنون برروی کاخ های تهران و معماری دوره قاجار از منظر سبک شناسی و ویژگی آن ها تحقیق شاخصی صورت نگرفته، این مقاله می تواند با شناخت عوامل و نحوه شکل گیری معماری کاخ ها، خلأ تحقیقاتی موجود را تا حدودی پوشش دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با وجود برخی تأثیرگذاری معماری غرب در این دوره، کماکان معماری این دوره بر پایه اصول بنیادین معماری ایرانی-اسلامی، مانند اصل درون گرایی، محرمیت و... استوار بوده است.
۱۰.

بازخوانی نقشه تاریخی نهر انتقال آب کرج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معماری ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 217-234

کلیدواژه‌ها: نقشه تاریخی قاجاریه انتقال آب کرج تعمیر نهر کاخ گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۵ تعداد دانلود : ۴۷۷
پس از اینکه تهران برای پایتختی برگزیده شد، با افزایش جمعیت، تأمین آب یکی از اقدامات ضروری بود. علاوه بر کشیدن قنواتی که به آب شرب ساکنان اختصاص داشت، راه های دیگری مانند انتقال آب از کوهپایه های البرز می توانست کمبود آب شرب شهر را تأمین کند. نقشه هایی که مبنای این تحقیق قرار گرفته، سندی است که دلالت بر همین اقدام مهندسی دارد؛ یعنی انتقال آب با کشیدن نهر از رودخانه کرج به شهر تهران. نقشه ها که در کاخ گلستان و وزارت خارجه نگهداری می شود، رنگی است و بر روی آن اطلاعاتی درباره نحوه احداث نهر درج شده است، اما بدون ذکر عنوان، تاریخ، نام نقشه نگار و موضع دقیق است. پرسش پژوهش این است که در بازخوانی نقشه ها چه نکات تاریخی و مهندسی قابل عرضه وجود دارد و دیگر اینکه اسناد مذکور به چه مناسبتی تهیه شده و کدام رویداد معماری و شهری تاریخی را بیان می دارد؟ روش این پژوهش توصیفی تاریخی است؛ ازاین روی که تأکید بر یک سند تاریخی است و اقدامی در گذشته (روزگار قاجاریه) را روایت می کند. علاوه بر این، سندپژوهی محسوب می شود؛ زیرا بازخوانی سندی تصویری اساس کار پژوهش قرار گرفته است. هدف از پژوهش، بازخوانی و نمایاندن نقشه یادشده به عنوان سند تاریخ مهندسی و روشن کردن گوشه ای از تاریخ تهران روزگار قاجاری است. نتیجه پژوهش نشان داد به سبب کم شدن مقدار آب دهی، تعمیر نهر در دستور کار قرار گرفت و احتمالاً نقشه هایی برای مرمت نهر کرج در حدود 1267ق به دست یکی از مهندسان دربار قاجار، در اوایل پادشاهی ناصرالدین شاه، هم زمان با صدارت امیرکبیر تهیه شد. انتقال آب کرج به تهران، شش سال پیش تر، به دستور محمدشاه و در روزگار صدارت حاج میرزا آقاسی عملی شده بود.
۱۱.

نوآوری در شیوه خاتم کاری دوره قاجار مطالعه موردی: منبر خاتم کاری محفوظ در کاخ گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 155 - 169

کلیدواژه‌ها: خاتم کاری منبر دوره قاجار کاخ گلستان تکیه دولت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۴۲۸
خاتم کاری یکی از روش های تزیین سطح اشیای چوبی است که از دوره آل مظفر تاکنون آثار قابل توجهی در گنجینه های هنری از آن بر جای مانده است. این هنر در طول گذر تاریخی خود فراز و نشیب هایی داشته و شاید بتوان گفت در هیچ دوره ای از لحاظ هنری رکود مطلق نداشته است. بررسی ها حاکی از آن است که دوره قاجار یکی از دوره های پر اهمیت این هنر بوده و آثار خاتم کاری شاخصی در داخل و خارج از ایران به همت هنرمندان ایرانی بر جای مانده است. اطلاعات امروزی از خاتم کاری به ویژه خاتم کاری دوره قاجار اندک و بیشتر معطوف به نوشته هایی مبتنی بر توصیف غیر تخصصی و عدم پرداختن به ویژگی های فنی در مسیر پرفراز تاریخ این هنر است. در این پژوهش منبر خاتم کاری محفوظ در مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ گلستان به عنوان نمونه موردی که اهم ویژگی های خاتم کاری دوره قاجار را داراست، مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از انتخاب منبر مذکور، تحلیل فنی آن و همچنین دست یابی به اطلاعات صحیح و فزون تر از نوآوری در شیوه خاتم کاری دوره قاجار است. سؤال پژوهش حاضر این گونه بوده که ویژگی ها و نوآوری های خاتم کاری دوره قاجار کدامند و به چه صورتی در منبر مورد مطالعه ظهور کرده است؟ تدوین مقاله به روش توصیفی-تحلیلی بوده و در روش گردآوری مطالب ضمن استفاده از منابع کتابخانه ای، از تحقیقات میدانی شامل بررسی و مشاهده منبر و همچنین مصاحبه استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که شیوه خاتم کاری دوره قاجار علاوه بر نوآوری در ساخت ، نوآوری هایی در خاتم چسبانی داشته که از نگاه متخصصین مغفول مانده و هدف بر آن است تا ضمن تحلیل آن ها به حفظ اصالت در شیوه خاتم کاری این دوره اشاره شود.
۱۲.

پژوهشی بر آثار آقا رضا جهانگیری نگارگر ایرانی دربار جهانگیرشاه بابری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۳ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴۸ 29 - 38

کلیدواژه‌ها: آقا رضا جهانگیری رقم کاخ گلستان مرقع گلشن نگارگری هند و ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۲
مرقع گلشن یکی از نسخ منحصر به فرد نگارگری ایران است که در زمان جهانگیر شاه بابری در هند تهیه و مصورسازی شده است. علاوه بر این آثاری از نقاشان نامداری چون بهزاد، میرسید علی و عبدالصمد در آن گرد آمده است. آقارضا جهانگیری از جمله هنرمندانی است که به مانند سایر نخبگان زمان صفوی به هند مهاجرت نموده و در نقاشخانه سلطنتی دربار جهانگیر شاه بابری به خدمت مشغول گردید. بیشترین آثار خلق شده این هنرمند به گواهی امضاهای وی در آثارش به زمان شاهزادگی شاه مذکور تعلق دارد. در این دوره او به دلیل خواست و علاقه شاه سلیم به مانند سایر نگارگران به تمرین و ممارست از روی نقاشی ها و گراورهای اروپایی پرداخت. علیرغم اینکه نگارگری های آقا رضا بسیار تحت تاثیر واقع گرایی نقاشی های غربی است، اما هرگز میراث و سنت های صفوی را رها ننموده و پایبندی خود را بدان حفظ نمود. این مقاله بر آن است تا با استفاده از منابع موجود شامل: تصاویر آثار این هنرمند در مرقع گلشن کتابخانه نسخ کاخ گلستان و استفاده از کتب مرجع و دیگر منابع به روشن ساختن و معرفی آثار آقارضا جهانگیری هنرمند دربار چهانگیر شاه بابری بپردازد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و تحلیلی است.
۱۳.

بررسی تطبیقی خوشنویسی نسخه نگاره کلیله و دمنه 2198 محفوظ در کاخ گلستان با شیوه خوشنویسی اظهر تبریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۱۸ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 55 - 66

کلیدواژه‌ها: کلیله و دمنه نصرالله منشی مولانا اظهر تبریزی کاخ گلستان خوشنویسی سده 9 هجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۸
نسخه کلیله و دمنه شماره 2198 کتابخانه کاخ گلستان، استنساخی از برگردان پارسی نصرالله بن عبدالحمید بن ابی المعالی معروف به نصرالله منشی است. ابتدا و انجامه این نسخه افتاده و هیچ اطلاعی راجع به زمان و مکان تهیه اثر و نیز نگارگر یا خوشنویس آن وجود ندارد؛ هر چند با توجه به ویژگی های نگارگری و خوشنویسی موجود، می توان آن را منسوب به سده نهم هجری دانست. فرضیه نگارنده بر این اساس شکل گرفته است که خوشنویس کلیله و دمنه شماره 2198 کتابخانه کاخ گلستان، محتملاً مولانا اظهر تبریزی یکی از خوشنویسان مطرح این سده است. وی یکی از شاگردان ممتاز جعفر بایسنقری و در زمره استادانی به حساب می آید که در تحریر خطوط شش گانه، درجه کمال را داشته است. برای اثبات این فرضیه، مقایسه های سبک شناسانه ای میان چند اثر رقم دار مولانا اظهر تبریزی و خطِ نستعلیقِ کلیله و دمنه کاخ گلستان انجام گرفته است. این مقایسه ها بر طبق آنچه در سنت خوشنویسی وجود دارد، ترتیب یافته، بدین صورت که نخست مفردات، سپس کلمات و نهایتاً ترکیب واژه ها مورد بررسی قرار گرفته اند. نگارنده امیدوار است با این شیوه بتواند بیشترین تفاوت ها و شباهت ها را مابین سبک کتابت یک نسخه بدون رقم و آثار رقم دار مشخص سازد.
۱۴.

نقش و نماد در کاشی های ارگ تاریخی گلستان تهران

نویسنده:
منبع: طالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی سال اول زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 13-37
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۷
بی شک یکی از مهمترین تزیینات بناهای اسلامی،کاشی کاری و کاشی نگاری است. کاربرد این هنر در فضای داخلی و خارجی، اهمیت و شهرت بناها را چندین برابر نموده است. از سویی دیگر، بخش مهمی از تاریخ نقاشی ایران را می توان با مطالعه نقوش کاشی های ایرانی به دست آورد. در دوره قاجار، به علت علاقه شاهان به هنر، بالاخص کاخ سازی،کاشی نگاری ارتقاء یافت. کاخ گلستان به عنوان الگوی مناسب و مهم در این دوره مورد توجه است. این مقاله به بررسی و شناخت تکنیک به کار رفته در کاشی های کاخ گلستان و در فرایندی مهمتر، به شناخت هر چه بیشتر نقوش آن ها تلاش نموده است. تزیینات بنا، نقش مهمی را در شکوه و جلال معماری عهده دار است. در مجموعه کاخ گلستان،گلستانی از نقش بر کاشی به نمایش آمده که نگاه و اندیشه مخاطبین را به چالش کشانده است. در این مقاله، نقوش کاشی های کاخ گلستان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و شاخصه های کاشی های این مجموعه و موارد مهم آن معرفی و ارائه گردیده است تا علاقه مندان از شناخت کامل و جامع تزیینات کاشی کاری کاخ گلستان بهره مند شوند. تحقیق توصیفی تحلیلی حاضر با بهره گیری از شیوه اسنادی تاریخی داده ها و اطلاعات لازم گردآوری شده است. نقوش کاشی های کاخ گلستان را بر مبنای به کارگیری در فضای اندرونی و بیرونی می توان تقسیم نمود. بیشترین نقوش فضای بیرونی را نقوش گیاهی دربرگرفته است. کاشی های فضای اندرونی از نقوش داستانی، انسانی، شکارگاه، اساطیری و هندسی آذین گشته است. کاخ اصلی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
۱۵.

خورشید و فرشته، نمادی از زن در کاشی های کاخ گلستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۹ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 511 - 528

کلیدواژه‌ها: خورشید زن فرشته قاجار کاخ گلستان کاشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۶۳
کاخ گلستان قدیمی ترین بنای سلطنتی در شهر تهران محسوب می شود که تزیینات کاشی کاری آن تنوع موضوع و نقش بسیاری دارد. کاشی های محوطه، همچون دفتری مصور، ویژگی ها و شرایط اجتماعی سیاسی دوره قاجاریان را به نمایش درآورده اند. همه نقش ها تحت تأثیر هنرهای مختلف قاجاری، همچون چاپ سنگی، نقاشی قهوه خانه ای، عکاسی و کارت پستال های غربی، شکل گرفته اند. تلاش نگارندگان در مقاله حاضر بر آن بوده تا ویژگی تصویری کاشی های محوطه باستانی کاخ گلستان را بررسی کنند. آنچه در این پژوهش مطالعه شده، تصویر زن در کاشی کاری های محوطه باستانی کاخ گلستان است. بر این اساس، پرسش های این مقاله بدین ترتیب است: تصویر زن در کاشی های کاخ گلستان چه ویژگی هایی دارد؟ تصویر زن در کاشی های محوطه باستانی کاخ گلستان با چه نقش هایی ترکیب شده اند؟ نتیجه بررسی ها نشان می دهد که نقش مایه زن در کاشی ها با دو نقش خورشید و فرشته ترکیب شده است. نقش مایه زن به صورت خورشید با توجه به ویژگی های زن شرقی ترسیم شده است و در نقش مایه زن به صورت فرشته تأثیرپذیری از هنر غرب و نقاشی رنسانس به خوبی نمودار است. ازاین رو، شاهد پیوند هنر ایران و اروپا هستیم.
۱۶.

نقش هنرهای تجسمی در ارتقای کیفیت محیط شهری (نمونه مطالعاتی: محدوده اطراف کاخ گلستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گفتمان طراحی شهری دوره ۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 102-86

کلیدواژه‌ها: هنر هنرهای تجسمی کیفیت محیط شهری کاخ گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۹۷
طرح مسئله: نگاهی به تاریخ حضور هنر در فضاهای عمومی نشان می دهد که با تغییر پارادایم هنر عمومی از هنر هنرمند مدار به سوی ایجاد هنر جامعه مدار و هنر مخاطب محور، انتخاب نوع هنر عمومی و کیفیت های محیطی متأثر از آن بیش ازپیش مهم جلوه می نماید. آنچه امروزه فضاهای شهری را تهدید می نماید، ارتباط ضعیف مؤلفه های سازنده یک مکان است که نمی توانند نیازهای شهروندان را به خوبی برطرف نمایند. اهداف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هنر تجسمی بر کیفیت محیطی سعی دارد که بتواند کیفیت محیطی لازم در طراحی فضاهای شهری آینده توسط متخصصان را ایجاد نماید. روش: این پژوهش ازلحاظ حیث نوع توسعه ای - کاربردی و از جنبه روش دارای ترکیبی لانه به لانه است. برای پاسخ به سؤال تحقیق از روش تحقیق کیفی درکمی لانه به لانه استفاده می شود. جامعه آماری به دو قسمت کمی و کیفی تقسیم شده است. در گروه کیفی جامعه آماری، 14 کارشناسان که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. در جامعه آماری تحقیق کمی، حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 1۸۰ نفر و نمونه گیری به صورت تصادفی است. یافته ها: تحلیل نتایج حاکی از آن است که بنا به نتایج رگرسیون چندمتغیره، مؤلفه غنای بصری با مقدار(000/1) بیشترین میزان سهم عاملی، در مرتبه دوم، مؤلفه لذت بردن از محیط با مقدار (920/0) و کمترین مربوط به مؤلفه بهبود احساس فردی تعلق با مقدار(244/0) است. نتیجه گیری: توجه ویژه طراحان شهری در مورد ساختار فضاها و به کارگیری تمهیدات استخراجی از میزان تأثیرگذاری مؤلفه های هنرهای تجسمی در فضاهای شهری در مقیاس های مختلف می تواند موجب افزایش کیفیت محیط های شهری شود.
۱۷.

بررسی عمارت های اندرونی کاخ گلستان (با استناد به متون تاریخی و عکس های دوره ناصری)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 23 - 55

کلیدواژه‌ها: کاخ گلستان معماری قاجار متون تاریخی اندرونی باغ گلستان دوره ناصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۳۸
کاخ گلستان از گنجینه های معماری دوره قاجار در ارگ تهران به شمار می رود. قسمت اندرونی این کاخ با تلفیق معماری سنتی ایرانی و غربی بنا شده است. مسئله پژوهش حاضر آن است که معماری عمارت های اندرونی کاخ گلستان در سیر تاریخی خود چه تغییراتی داشته اند و تحولات فضایی و کالبدی عمارت های این کاخ چگونه حاصل شده است. با بررسی توصیفی- تحلیلی منابع مکتوب مانند روزنامه ها، کتاب ها، خاطرات و عکس های آلبوم خانه سیر تاریخ احداث، تخریب و تغییرات عمارت های اندرونی کاخ گلستان ترسیم شده است. یافته های این پژوهش حکایت از تغییرات گسترده در ساختار معماری اندرونی این کاخ دارد، به طوری که در گذر زمان حتی شکل ایوان ها، پلکان ها و ستون های آن نیز دچار تغییراتی شده است.