محمود جمعه پور

محمود جمعه پور

مدرک تحصیلی: استاد برنامه ریزی اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۹ مورد.
۱.

فهم عوامل مؤثر بر شکل گیری هویت در شهر جدید پردیس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر جدید پردیس هویت تنوع هویتی هویت مستقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۷
روند روز افزون جمعیت و تمرکز آن در کلانشهرها موجب ایجاد شهرهای جدید با هدف اولیه جذب سرریز جمعیتی شد. این شهرها در مجاورت کلانشهرها، با تکیه بر اصل خوداتکایی و سامان دهی فضایی با اهداف از پیش معین، مکان یابی شدند. این پدیده به عنوان یک پدیده نوین در زیست شهری ایران بوجود آمده و مسائل و مشکلات بسیار آنها، پژوهشگران را بر آن داشته است که به این موضوع از ابعاد مختلف توجه ویژه ای پیدا کنند. شهر جدید پردیس که در ۱۷ کیلومتری شرق کلانشهر تهران استقرار یافته و مکانیابی آن در اسفند سال ۱۳۶۸ به تصویب رسیده نیز از این مسئله مستثنی نیست. جذب مهاجر بدون توجه به بافت اجتماعی و فرهنگی مقصد و اسکان جمعیتی نامتناجس با یکدیگر موجب شکل گیری تنوع هویتی ساکنان، اغتشاش هویتی و انزوای اجتماعی ساکنان شده که حس تعلقی از این شهر دریافت نکرده و تمایلی به حضور در فضا در آنها دیده نمی شود. هدف از این پژوهش تحلیل و درک مؤلفه هایی است که موجب شکل گیری اغتشاش هویتی در وضع موجود این شهر گشته است. پژوهش حاضر یک پژوهش کاربردی با روش کیفی و راهبرد تحلیل محتوا است. جامعه هدف 28 نفر با در نظر گیری اشباع نظری و شامل دو گروه کادر مدیریت شهری و شهروندان و ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساخت یافته و ابزار تحلیل اطلاعات نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAX QDA بوده که از کدگذاری در 3 مرحله، 430 کد، 12 مقوله فرعی و4 مقوله اصلی استخراج شد. نتایج نشان داد شهروندان "کمبود خدمات رفاهی" را به گونه ای غیرمستقیم در بی میلی در تجربه فضا و ضعف در نگهداشت جمعیت مؤثر دانسته اما کادر مدیریت شهری "تحقق نیافتن نقش تفریحی توریستی پیشنهادی برای شهر جدید پردیس از سوی اسناد بالادستی" را عامل عدم دریافت هویت شهری از سوی ساکنان و فقدان وجود تصویر متمایز شهر دانسته اند.
۲.

پراکندگی هویتی در شهرهای جدید و راهکارهای شکل دهی به هویت مستقل (مطالعه موردی: شهر جدید پردیس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پراکندگی هویتی هویت مستقل شهر جدید شهر جدید پردیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۰۲
افزایش جمعیت، تمرکز آن در کلان شهرها، با سیاست ایجاد شهرهای جدید همراه شد. بی توجهی به بافت فرهنگی و هویتی جمعیت مهاجر سبب ایجاد مسائلی در پایداری اجتماعی همچون عدم دستیابی به جمعیت پیش بینی شده و پس ازآن عدم وجود برنامه ریزی اقتصادی، منجر به عدم خوداتکایی اقتصادی در شهر جدید پردیس شد. هدف از این پژوهش بررسی پراکندگی هویتی در شهر جدید پردیس و یافتن راهکارهایی جهت ایجاد هویت مستقل است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی، به لحاظ هدف و روش یک پژوهش کاربردی و کیفی با راهبرد تحلیل محتواست. جامعه ی هدف، دو گروه شهروندان و بدنه مدیریت شهری بوده که پس از مصاحبه با 38 نفر، تشخیص اشباع نظری داده شد. ابزار جمع آوری داده ها و اطلاعات، مصاحبه هدفمند و نیمه ساختاریافته، مشاهده، اسناد شهری و ابزار تحلیل داده ها MAX QDA بوده است. پس از کدگذاری، 10 مقوله فرعی و 2 مقوله اصلی تحت عناوین «مهاجرت» و «تصویر متمایز شهر» به دست آمده است. نتایج حاصل نشان داد که بدنه مدیریت شهری «تعاملات دوسویه بخش شمالی و جنوبی شهر» و پس ازآن «گسترش پارک فناوری» را مؤثر بر ایجاد یک هویت مستقل دانسته اما شهروندان «به کارگیری بومیان» در پارک فناوری و پس ازآن «بهره از نقاط مشترک اقوام» در تعریف فعالیت های جاذب را بر خلق هویتی خودمختار اثرگذار دانسته اند.
۳.

تبیین راهبردهای مناسب سازی بافت های آسیب پذیر محلات شهری با رویکرد تاب آوری (مورد مطالعه: محله نازی آباد شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری آسیب پذیری محله نازی آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۳
تاب آور نمودن جوامع شهری علی الخصوص محلات نابه سامان و فرسوده دارای اهمیت خاصی است. تاب آوری را می توان میزان استقامت سیستم ها و توانایی آن برای جذب تغییر و اختلال آن برای جذب تغییر و اختلال و درعین حال حفظ روابط میان متغیرهای دولت یا افراد مطرح نمود. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی تاب آوری محله نازی آباد در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی است. محله نازی آباد در منطقه ۱۶ شهرداری شهر تهران قرار دارد و در زمره قدیمی ترین محله های تهران است که در جنوب شهر واقع شده است. هدف این پژوهش بررسی وضعیت محدوده موردمطالعه جهت ارائه راهبردهای کارآمد است. این پژوهش ازنظر ماهیت، توصیفی - تحلیلی بوده و باتوجه به هدف، جزو تحقیقات کاربردی است و ازنظر روش، کمّی است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که 68 درصد از بافت محله در وضعیت آسیب پذیری زیاد قرار دارد. میزان مهاجرت ساکنین بومی در سطح محله سیر صعودی را طی می کند. نرخ رشد جمعیت با روند نزولی همراه بوده است. نتایج پژوهش در بعد کالبدی از طریق تولید نقشه آسیب پذیری بافت محله در ارتباط با وضعیت تاب آوری مشخص شده است و بخش قابل توجهی از بافت محله تاب آوری ضعیفی دارد. در بعد اجتماعی، سیر صعودی مهاجرت ساکنین بومی معضلاتی همچون کاهش حس تعلق ساکنین را به همراه دارد و همین موضوع باعث کاهش میزان سرمایه های اجتماعی در شرایط بحرانی می شود. در بعد اقتصادی طبق نقشه کاربری زمین، محله از بافت تجاری قابل توجهی برخوردار است و پهنه های تجاری سیلوی تهران و کارخانه بلور، در مقیاس جهانی ثبت میراث فرهنگی شده است، لذا فرصت های شغلی بسیاری وجود دارد که برنامه ریزی و ارائه راهبردهای کارآمد باعث پیشرفت و تاب آور شدن محله به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و کالبدی می شود.
۴.

سنجش رضایتمندی شهروندان از محور غذا و تفریح در برندسازی شهری، مطالعه موردی: شهرک توحید سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برندسازی شهری تجربه مکان رضایت شهروندی ارزش برند خیابان غذا و تفریح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
برندهای شهری ماندگار از بسترهای اجتماعی و برهم کنش جریانات تعاملی انسان و محیط شکل می گیرند و ملاک ارزیابی آن، میزان رضایتی است که در اثر تجربه محیط بر ذهن شهروندان ثبت می شود. هدف اصلی این پژوهش، سنجش میزان رضایت مندی شهروندان شهر سبزوار از تجربه طرح آزمایشی برندسازی خیابانی منتخب در شهرک توحید شهر سبزوار با عنوان"خیابان غذا و تفریح" می باشد. روش تحقیق این پژوهش ماهیتی تحلیلی-توصیفی دارد که در ابتدا، برای مشخص شدن بهترین خیابان جهت اجرای طرح آزمایشی برندسازی و بررسی دیدگاه شهروندان با تکیه بر مولفه های ترافیکی و کالبدی، از تکنیک تاپسیس استفاده شده است. بر این اساس، خیابان فردوسی به عنوان بستر آزمایش طرح برندسازی انتخاب و سپس با اجرای جشنواره آزمایشی خیابان غذا و تفریح به ثبت میزان رضایت و شناسایی نیازهای اصلی شهروندان در صورت تداوم طرح، پرداخته شد. در این راستا، از طریق فرمول کوکران، 384 پرسشنامه بین تمامی شهروندان، توزیع و طبق آزمون کرونباخ پایایی و اعتبار این پرسشنامه ها 713/0 محاسبه شد. در نهایت داده های گردآوری شده با آزمون تی تک نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت بر این اساس سطح معنای مولفه ها از 05/0 کمتربوده و فرضیه رضایتمندی شهروندان از طرح پیشنهادی با عنوان خیابان غذا و تفریح تائید شد. تنها مولفه ای که از منظر شهروندان نیاز به توجه بیشتر در طرح های آتی دارد، بحث آسایش اقلیمی با سطح معنای 10/0 است. در نهایت نیز از طریق آزمون فریدمن مولفه های رضایت مندی کاربران از طرح برندسازی، به ترتیب در 4 سطح: رضایت از کیفیت های اجتماعی، کیفیت های عملکردی-کالبدی، کیفیت های مدیریتی و کیفیت های زیست محیطی رتبه بندی شدند.
۵.

رابطه بین سطح برخورداری از خدمات رفاهی و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهر زنجان (مورد مطالعه: دهستان زنجان رود بالا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفاه اجتماعی کیفیت زندگی روستاهای پیرامون شهری شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۵
روستاهای پیرامون شهری همزمان صحنه شکل گیری، رشد و تداوم فرصت ها و تهدیدهایی هستند که کیفیت زندگی و نحوه تأمین نیازهای ساکنان را تحت تأثیر قرار می دهد. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین سطح برخورداری از خدمات رفاهی و کیفیت زندگی بود. روش پژوهش، مشاهده ای از نوع توصیفی تحلیلی بود که در میان 333 نفر از ساکنان دهستان زنجان رودبالا انجام شد. نمونه ها با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم و از بین روستاهای منتخب به صورت تصادفی انتخاب شدند. از آزمون همبستگی پیرسون برای آزمون فرضیه ها در نرم افزار آماری SPSS-22 استفاده شد. نتایج نشان داد بین برخورداری از امکانات رفاهی و کیفیت زندگی اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی رابطه آماری مثبت معنادار و بین امکانات رفاهی و کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه با متغیّر فاصله از شهر رابطه منفی و معنادار وجود دارد. روستاهای نزدیک تر به شهر در سطح پایین تری از رفاه اجتماعی بودند و برعکس هرچه از پیرامون شهر دورتر می شدند، از امکانات بالاتری برخوردار بودند. علاوه براین، پاسخگویان میزان سطح برخورداری از امکانات رفاهی و کیفیت زندگی را در بُعد اقتصادی متوسط رو به پایین و در ابعاد اجتماعی و زیست محیطی به صورت معناداری متوسط رو به بالا ارزیابی می کردند و تفاوت معناداری نیز از نظر میزان برخورداری از امکانات و کیفیت زندگی در روستاهای واقع در منطقه مورد مطالعه وجود داشت. رگرسیون چندمتغیّره نشان داد متغیّرهای مستقل در مجموع 6/12 درصد از واریانس متغیر کیفیت زندگی را پیش بینی کردند. به طورکلی، افراد کیفیت زندگی به همراه امکانات رفاهی روستا را متوسط رو به پایین ارزیابی کردند و بیشتر محروم بودند.
۶.

بازاندیشی و بازآفرینی جایگاه طبیعت در فرهنگ زیست بوم ایرانی- اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فرهنگ زیست بوم ایران نگرش دینی و ارزشی طبیعت و محیط زیست جامعه اکولوژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷ تعداد دانلود : ۱۲۳
در نگاه فکری، فلسفی و در زیست بوم فرهنگی ایرانی به طبیعت به عنوان یک کل یکپارچه نگریسته می شده است. در این پژوهش با بررسی روند تاریخی، تحلیل اسنادی و ترکیب آن با تحلیل مفهومی به بررسی روند تغییر نگرش به طبیعت در فرهنگ زیست بوم ایرانی پرداخته ایم. در قسمت اول تحقیق با بررسی متون به دیدگاه اندیشمندان بزرگ ایرانی همچون فارابی، ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی و متون دینی زرتشت و اسلام به جایگاه طبیعت در فرهنگ ایرانی پرداخته شده است. این قسمت بامطالعه و تحلیل محتوایی متون قدیم و جدید در این زمینه انجام گرفته است. در قسمت دوم تحقیق با انجام مصاحبه نیمه ساخت مند با 30 نفر از کارشناسان و اندیشمندان حوزه های جغرافیا، محیط زیست، جامعه شناسی، برنامه ریزی شهری و حوزه های مرتبط، دیدگاه های امروزی جامعه از طبیعت، محیط زیست و راهکارهای بازآفرینی فرهنگ زیست بوم تحلیل و تفسیر شده است. در تحلیل مصاحبه ها به کمک نرم افزار مکس کیو دی ای و تحلیل دستی، موضوعات محوری و کلیدی مشخص شده است. تغییر در فرهنگ زیست بوم، برداشت دوگانه از طبیعت و تقلیل به محیط زیست، بازگشت به فرهنگ زیست بوم و بازآفرینی آن، حکمروایی و مسئولیت پذیری دولت و ملت در برابر محیط زیست، مفاهیم کلیدی و یافته و راهکارهایی است که از تحلیل این مصاحبه ها به دست آمده است. نتیجه بررسی لزوم بازگشت به فرهنگ زیست بوم و به کارگیری سرمایه فرهنگ بومی برای حفظ طبیعت و سرمایه طبیعی و انتقال آن به نسل های آتی است.
۷.

مدل سازی ساختاری- تفسیری عوامل موثر بر تحقق بوم شهر (مطالعه موردی: شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مدل سازی ساختاری-تفسیری شهر اکولوژیک بجنورد توسعه پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۲۱
مبسوط پیشینه و هدف: بوم شهر، شهری براساس اصول زندگی دوستدار محیط زیست، از بین بردن پسماندهای کربن، تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر، حفظ محیط زیست شهر، برانگیختن رشد اقتصادی، کاهش فقر، سازماندهی شهر برای تراکم های جمعیتی بالاتر، کارایی بیشتر و بهبود سلامتی است. براساس نظر رجیستر، ساخت بوم شهرها براساس اصولی است که سکونتگاه های انسانی می توانند از نظر محیط زیستی پایدار و زیست پذیر و همچنین فشرده، حامی زندگی شهری، سازگار با پهنه زیستی و بهبود زیست بوم باشند؛ بدین ترتیب کاهش مصرف انرژی، ارتقا جوامع زیستی، سلامتی و عدالت اجتماعی، اولویت حمل ونقل غیرموتوری و کمک به اقتصاد در این شهرها مورد توجه است. از جمله مسائلی که این روزها با توجه به  سرعت  شهرنشینی به ویژه در توسعه های یک دهه اخیر شهر بجنورد، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، جذب جمعیت قابل توجهی از مهاجران به دنبال توسعه خدمات و امکانات شهری و حتی فراشهری، ایجاد بی نظمی و بی قوارگی در گسترش شهر به دنبال رشد جمعیت شهر، افزایش وابستگی و استفاده از خودرو شخصی به دلیل ناکارآمدی حمل ونقل عمومی، حجم قابل توجه ازدحام و ترافیک شهری، گسترش انواع آلودگی های محیطی مثل آلودگی هوا، آلودگی صدا و در برخی موارد آلودگی بصری است. ضرورت و اهمیت توجه به شهر بجنورد از منظر رویکرد شهر اکولوژیک از آن جهت است که با تداوم این وضعیت، این شهر  از بستر و قابلیت های خود برای تبدیل شدن به شهر اکولوژیک، فاصله گیرد و این مشکلات تشدید شود. در این حالت برنامه ریزی و پرداختن به آن نیازمند صرف زمان و هزینه بیشتری خواهد بود. لذا با استفاده از رویکردهای نوین و مطرح در زمینه توسعه شهری پایدار، می توان ابعاد مختلف شهر را در زمینه رشد و توسعه با یکدیگر هماهنگ و یکپارچه ساخت. هدف پژوهش حاضر، ارائه یک مدل ساختاری- تفسیری بر مبنای رویکرد شهر اکولوژیک است. مواد و روش ها: مدل سازی تفسیری-ساختاری، روشی موثر و کارا برای موضوعاتی است که در آن متغیرهای کیفی در سطوح مختلف اهمیت، بر یکدیگر آثار متقابل دارند و می توان با استفاده از این روش، ارتباطات و وابستگی های بین متغیرهای کیفی مسئله را کشف، تحلیل و ترسیم کرد. روش های متعددی مانند دلفی، روش گروه اسمی، گروه های تمرکز و طوفان ذهنی، روش های رسمی جهت خلق ایده و رسیدن به اجماع در میان کارشناسان خبره می باشد. این پژوهش طی دوگام صورت گرفته است: اول برای شناسایی مولفه های بومی شهر اکولوژیک در بجنورد، با تکنیک دلفی در پانل خبرگان در مورد مسائل کلی شهر بجنورد و زمینه ها و موانع پیش روی تحقق رویکرد شهر اکولوژیک، بحث و گفتگو انجام و در نتیجه 16 مولفه در 5 دسته اصلی حاصل شد. گام دوم، فرآیند مدل سازی ساختاری- تفسیری است که برای اجرای این تکنیک، روابط درونی عوامل، شناسایی شده و در نهایت سطح بندی آنها انجام شد.   یافته ها و بحث : از مولفه هایی که طی مصاحبه دلفی، کارشناسان به آنها اشاره کرده بودند، لیستی تهیه شد و برحسب زمینه ای که داشتند، شامل 16مولفه در پنج زمینه محیطی، اقتصادی، مدیریتی، اجتماعی و کالبدی دسته بندی شدند. پس از تعیین روابط و سطوح متغیرها در مدل ساختاری-تفسیری، مولفه ها در چهار سطح قرار گرفته اند. مولفه هایی که در سطوح بالایی مدل قرار دارند، تاثیرگذاری کمتر دارند و با نزدیک شدن به سطوح پایین تر، تاثیرگذاری مولفه ها افزایش می یابد. در پایین ترین سطح این مدل، مولفه «فرهنگ و سبک زندگی شهروندی» قرار دارد. براین اساس، مدل تحقق شهر اکولوژیک در بجنورد، مدلی چهار سطحی است که پایه آن از فرهنگ و سبک زندگی شهروندی آغاز می شود و در برنامه ریزی هدفمند، باید این مولفه در کانون قرار گیرد. نتیجه گیری : ارتباط شهر و محیط زیست، دارای لایه هایی پنهان در زمینه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی است. به دنبال ظهور مسائل محیط زیستی در شهرها، نگرش اکولوژیکی به شهرها گسترش یافت که در آن، سرمایه طبیعی باید به شکلی حفظ شود که با شرایط نامناسب و تخریب محیطی مواجه نشود. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی مولفه های موثر بر تحقق شهر اکولوژیک در بجنورد در راستای تحقق توسعه شهری پایدار، با بهره گیری از شیوه ای نوین در زمینه پژوهش های کیفی با استفاده از مصاحبه دلفی و مدل ساختاری-تفسیری انجام شد. طبق این مدل، مولفه ها در 4 سطح، طبقه بندی شدند و مولفه 12، یعنی «فرهنگ و سبک زندگی شهروندی»، در پایین ترین سطح از این مدل، دارای بیشترین تاثیرگذاری است. در نهایت، طبق تجزیه و تحلیل قدرت نفود و میزان وابستگی در قالب تجزیه و تحلیل میک مک، مولفه ها در ناحیه دو و ناحیه سه قرار گرفتند. مولفه «فرصت های شغلی متناسب با زمینه های فرهنگی و زیستی بومی»، تنها مولفه ناحیه دو، دارای اثرپذیری بالا و قدرت نفود کم است. سایر مولفه ها در ناحیه سه قرار دارند و هرگونه تغییر در این مولفه ها، سایر مولفه ها و سیستم تحقق پذیری شهر اکولوژیک را تحت تاثیر قرار می دهد.
۸.

عوامل مؤثر در مدیریت امنیت در اقامتگاه های بوم گردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقامتگاه بوم گردی امنیت ایمنی توسعه پایدار رضایت گردشگر عوامل مدیریتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۱۷۱
امنیت در همه اعصار ضرورتی اساسی در زندگی بشر بوده است. گردشگری و امنیت دو مقوله با تأثیرات متفاوت و متقابل اند. هیچ صنعتی همچون گردشگری به امنیت وابسته نیست؛ زیرا گردشگران هنگام انتخاب مقصد و اقامتگاه، عوامل امنیتی را در اولویت قرار می دهند. ازاین رو مدیریت مقصدها و اقامتگاه های بوم گردی برای دستیابی به امنیت پایدار با چالش های گوناگونی روبه رویند. این مقاله کاربردی ، به منظور شناسایی عوامل مؤثر در مدیریت امنیت مقصدها و اقامتگاه های بوم گردی و نیز معرفی چارچوب این عوامل طراحی و به روش پژوهش کیفی اجرا شد. برای کسب اطلاعات لازم، از دانش و تجربیات مدیران و چالش های میهمانان اقامتگاه های بوم گردی به روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده شد و تا حصول اطمینان از اشباع نظری ادامه یافت. گردآوری داده ها ازطریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با چهارده تن از خبرگان و تحلیل گفت وگوها به روش تحلیل مضمون با کمک از نرم افزار مکس کیودی ای انجام شد و برای کسب اعتبار به تأیید رسید. از تحلیل مصاحبه ها، 342 مفهوم استخراج شد و طی مراحل کدگذاری، چارچوبی شش گانه از عوامل مؤثر در مدیریت امنیت اقامتگاه های بوم گردی شامل سازمان، افراد، فنّاوری، محیط زیست، تجربه ها و زمان حاصل شد. مدیران مقصدها و اقامتگاه های بوم گردی پایدار برای جلب رضایت میهمانان، به تأمین امنیت و ایمنی از طریق برنامه ریزی، اجرا، بازرسی و تحلیل مداوم این عوامل شش گانه در بازه های زمانی نیازمندند تا ضمن برقراری آرامش و آسایش برای ذی نفعان، منافع اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و بهره مندی از جاذبه های طبیعی و انسان ساخت را برای همگان فراهم سازند.
۹.

سنجش سطح پایداری محلات ارگانیک و برنامه ریزی شده با استفاده از شاخص های اسکان سازمان ملل (مطالعه موردی: محلات نوغان و سجاد مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محله پایدار محله قدیم نوغان محله جدید سجاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد (UN-HABITAT)، رویکرد جدیدی، در تصحیح نظریه برنامه ریزی شهری پایدار پیشنهاد می کند؛ هدف این رویکرد برای کمک به ایجاد یک رابطه پایدار بین ساکنان و فضای شهری و افزایش ارزش زمین شهری می باشد. این رویکرد بر 5 اصل استوار است که از 3 ویژگی کلیدی شهرها و محلات پایدار؛ فشردگی، یکپارچگی و اتصال حمایت می کند. این پژوهش با توجه به اهمیت مفهوم پایداری، خصوصاً در مقیاس محلی، به مقایسه تطبیقی سنجش میزان پایداری محلات ارگانیک و برنامه ریزی شده، با استفاده از شاخص های معرفی شده در برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد با مطالعه موردی محلات سجاد و نوغان شهر مشهد می پردازد. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی و از نظر روش کمّی و کیفی است. در جمع آوری داده ها از شیوه های مختلف مصاحبه، مشاهده و نیز برداشت میدانی استفاده شده است. داده ها نیز بر اساس تحلیل شاخص های کمّی معرفی شده و نیز نقشه های توصیفی- تحلیلی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد که بر اساس شاخص های پایداری (فضای مناسب برای خیابان، تراکم بالا، کاربری مختلط، اختلاط اجتماعی، محدود کردن استفاده تخصصی از زمین و دسترسی)، محله جدید سجاد بر اساس شاخص های فضای مناسب برای خیابان و یک شبکه خیابانی کارآمد، اختلاط اجتماعی و نیز دسترسی به خدمات در وضعیت مطلوب تری در مقایسه با محله قدیم نوغان قرار دارد.
۱۰.

سنجش ایمنی عابران پیاده در خیابان های شهری با استفاده از مدل PSI (مطالعه موردی: خیابان های بافت مرکزی شهر قم)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پیاده مداری ایمنی عابران پیاده خیابان شهر قم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۵۶
پیاده روی نه فقط به سبب تقویت سلامت عمومی بلکه درجهت کاهش مصرف منابع و زمین، کاهش آلودگی هوا و اغتشاش صوتی و انتشار گازهای گلخانه ای،در محیط های شهری؛شیوه ای نویدبخش و سودمند محسوب می شود. این در حالی است که پیاده روی همچنان با نتایجی منفی در سلامت عمومی مرتبط است.خطراتی نظیر تصادف با وسایل نقلیه، زمین خوردن، سقوط اجسام و سایر تهدیدات محیطی، این شیوه از تردد در شهرها را با چالش هایی جدی مواجه ساخته است، از آنجا که خیابان های شهری محیط هایی است که تمام شهروندان ناچار به عبور پیاده در آن هستند؛ضروری است شرایط مناسب پیاده روی برای تمام شهروندان در سنین مختلف و با هر توانایی جسمی را فراهم آورند.این پژوهش با کاربست مدل PSI به شناسایی مشکلات ایمنی عابران پیاده درخیابان های شهری در بخش مرکزی شهر قم پرداخته است.برای این منظور استفاده از آمار و اطلاعات مربوط به اسناد و برداشت های میدانی محقق ملاک تحلیل قرارگرفت.ماهیت تحقیق کاربردی و به لحاظ فرآیند توصیفی-تحلیلی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی-میدانی و در تحلیل داده ها از روش کمّی استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان داد خیابان های شهدای پانزده خرداد و شهدای عمار یاسر ناایمن ترین و خیابان های صفائیه و ارم از ایمن ترین خیابان ها بشمار می روند.
۱۱.

تبیین اصول، ابعاد و مؤلفه های رویکرد شهر اکولوژیک (مطالعه موردی: شهر بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بجنورد بومی سازی دلفی شهر اکولوژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۸ تعداد دانلود : ۵۶۱
ترویج رویکردهای جدید که افقی نو به روی برنامه ریزان شهری نمایان کرده است، نگاه به شهر را به عنوان سیستمی اکولوژیکی-اجتماعی بر نگاه کالبدی صرف غالب می کند و روابط اکولوژیکی-اجتماعی مؤثر بر شهر را در جهت رفع مسائل شهری در اولویت قرار می دهد. رویکرد شهر اکولوژیک، به عنوان یکی از رویکردهای نوظهور توسعه پایدار، از جمله آن هاست. شهر اکولوژیک، شهر هماهنگ با طبیعت، به دنبال تحقق پویایی اقتصادی و عدالت اجتماعی است. در این میان، رشد و توسعه شتابان شهرها با قابلیت های اجتماعی، اقتصادی و محیطی آن هماهنگی و سازگاری لازم را ندارد و این تطابق نداشتن موجب بروز مشکلات جدی در وضعیت موجود، ابهام در توسعه آتی آن ها، توسعه ناپایدار و آسیب پذیری این شهرها می شود. بجنورد از جمله شهرهایی است که به دلیل رشد سریع، پراکنده و نامتعادل پیرو برعهده گرفتن نقش های جدید سیاسی و اداری و افزایش یکباره جمعیت شهری، با مشکلات جدی در ابعاد مختلف به ویژه پایداری در وضع موجود و آینده روبه رو است. از این رو باید با اتخاذ رویکرد مناسب در جهت توسعه متعادل و پایدار آتی آن، سیاست گذاری و برنامه ریزی لازم صورت گیرد. این شهر با پتانسیل های بوم شناختی و طبیعی از جمله شهرهایی است که با وجود زمینه های اکولوژیکی، به دلیل تغییرات ناگهانی رشد جمعیت شهری و توسعه های اخیر، از حرکت در مسیر توسعه شهری پایدار بازمانده است؛ بنابراین، رویکرد شهر اکولوژیک نسخه مناسبی برای توسعه پایدار شهر بجنورد است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و اکتشافی مؤلفه های اصلی شهر اکولوژیک را شناسایی و در ابعاد مختلف سطح بندی می کند و درنهایت با ارائه مدلی، بومی سازی رویکرد شهر اکولوژیک در شهر بجنورد را محقق می سازد. در این پژوهش، ابتدا مؤلفه های شهر اکولوژیک در پنج دسته زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و کالبدی در قالب 88 مؤلفه طی مراحل مصاحبه دلفی طبقه بندی، و 16 مؤلفه دارای اولویت برای بومی سازی در شهر بجنورد شناسایی شدند. در گام دوم، بار دیگر اولویت بندی مؤلفه ها به روش گروه اسمی انجام گرفت و با مقایسه نتیجه آن با نتیجه دلفی و میزان انطباق پذیری آن ها، مؤلفه ها در سه دسته طبقه بندی شدند. طبقه اول شامل مؤلفه هایی با بالاترین انطباق پذیری است که عبارت اند از: بهبود وضعیت پسماند و زباله و فاضلاب شهری، هوشمندسازی شهری، بهره گیری از حمل ونقل عمومی و انرژی های پاک، تدوین قوانین جامع، مدون و یکپارچه در زمینه پهنه اکولوژیک، فرهنگ و سبک زندگی شهروندی، وجود کالبدهای ارزشمند فرهنگی در بافت قدیم شهر بجنورد، کنترل و مدیریت حاشیه نشینی و سکونتگاه های غیررسمی. از این رو، پیشنهاد می شود نقش این عوامل در تحقق شهر اکولوژیک، بررسی و در برنامه های آتی به آن توجه شود.
۱۲.

جامعه شناسی یک بحران: آسیب شناسی اجتماعی بحران آب در حوضه آبریز زاینده رود(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۴۶۹ تعداد دانلود : ۹۷۰
حوضه آبریز زاینده رود به عنوان تنها رودخانه دائمی و پرآب فلات مرکزی در خطه جمعیتی پرتراکم و اقلیم خشک و نیمه خشک است. در این حوضه به دلیل مدیریت و نظارت تاریخی دقیق، مسائل اجتماعی تقسیم آب به ندرت مشهود بود. بااین وجود از اواسط دهه 80 شمسی، این رودخانه به طور مداوم جریان طبیعی خود را از دست داده و تبدیل به رودخانه ای فصلی شده است. لذا اعتراضات زیادی نیز در استان های بهره بردار از این حوضه روی داده است. هدف از مقاله حاضر بررسی چرایی بحران آب در زاینده رود در دو دهه اخیر است. از آنجاکه شناخت مسائل مدیریت آب فراتر از فهم موضوع از منظر فنی بوده و در زمره علوم بین رشته ای قرار دارد، لذا شناخت مسائل و مشکلات در شیوه مدیریت منابع آب در حوضه زاینده رود نیز در ابعاد مختلفی در نظر گرفته شده است. بدین ترتیب این مقاله نیز با تمرکز بر رویکرد شناخت شکاف حکمرانی آب حوضه زاینه رود در بخش های مختلف پرداخته است. روش به کار برده شده برای این هدف، علاوه بر تحلیل اسناد و قوانین، مبتنی بر تحلیل مضمون قیاسی مصاحبه های تخصیصی با 30 کارشناس و خبره آب در بخش ها و استان های مختلف (اصفهان و چهارمحال و بختیاری) است. نتایج به دست آمده نشان داد که حکمرانی آب در حوضه زاینده رود برآمده از شکاف های مختلفی از جمله شکاف اجرایی، شکاف هدفگذاری، شکاف سیاستی، شکاف اطلاعاتی، شکاف ظرفیتی، شکاف سرمایه گذاری و شکاف مسئولیت پذیری است.
۱۳.

بازنمایی مسؤلیت اجتماعی شرکت نفت و گاز در تجارب اجتماع محلی: ( مطالعه مورد: شهرستان کنگان (پارس میانی))(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسئولیت اجتماعی شرکت اجتماع محلی توسعه صنعتی نفت و گاز پارس میانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۴
مسئولیت اجتماعی شرکت از مولفه های جدید در گفتمان پایداری شرکت ها محسوب می گردد که امروزه در گفتمان ها و اعمال شرکت ها مفهوم محوری شده و بازگو کننده مسئولیت سازمان ها و شرکت ها در قبال تاثیرات و فعالیت هایش بر جامعه است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی مسئولیت اجتماعی صنعت نفت و گاز در اجتماع محلی انجام شده است. این پژوهش با رویکرد کیفی؛ از استراتژی تحلیل محتوایی موضوعی با رویکرد استقرایی استفاده کرده است. جامعه آماری تحقیق ساکنین اجتماع محلی شهرستان کنگان است که تعداد 35 مشارکت کننده با استفاده از اشباع نظری و نمونه گیری هذفمند انتخاب شدند. پس از انجام دادن مصاحبه ، کدهای به دست آمده در بخش های مختلف ، تجزیه و تحلیل شد. پس از مشخص شدن مفاهیم و مقوله ها ، مضمون اصلی به دست آمد. مضمون اصلی عبارت بود از "عدم نهادینه شدن مسئولیت اجتماعی شرکتی صنعت نفت و گاز در اجتماع محلی ". یافته ها نشان داد عدم نهادینه شدن مسئولیت اجتماعی شرکتی صنعت نفت و گاز از بی نعهدی قانونی شروع شده و متعاقب آن منجر به بی تعهدی درحوزه های متاثر ازمحیط زیست ، عدم توجه به اقتصاد بومی، توسعه رفاه عمومی – اجتماعی حداقلی و دغدغه مندی کمرنگ در فعالیت های بشردوستانه و اخلاق مداری ضعیف در اجتماع محلی شده است. در حالی که نهادینه سازی مسئولیت اجتماعی شرکت توسط صنعت نفت و گاز قبل از هر گونه تصمیم و اقدام توسعه صنعتی، به مدیریت پیامدها و تحقق اهداف توسعه پایدار کمک خواهد کرد.
۱۴.

ارزیابی لرزه ای سازه های مسکونی با استفاده از دستورالعمل 2015 فما و بررسی تغییرات آن نسبت به دستورالعمل 2002 (مطالعه موردی: بلوار فردوس تهران)(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۹۶
مقدمه: با توجه به اجتناب ناپذیر بودن وقوع بحران، باید با سیاستی جامع و برنامه ریزی شده و البته همگانی، مجموعه راهبردهای آمادگی مقابله با مخاطرات را در میان شهروندان نهادینه کرد. در چنین شرایطی هریک از شهروندان حتی اگر از توان، دانش و انگیزه کافی برای کمک به دیگران یا مشارکت در برنامه های گروه های دوام (داوطلب واکنش اضطراری) برخوردار نباشند، دست کم می توانند برای حفظ جان خود و اعضای خانواده پیش قدم شوند. از این رو، هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش های همگانی جمعیت هلال احمر بر مدیریت بحران شهری در شهر زاهدان است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا توصیفی- پیمایشی با رویکرد همبستگی است. جامعه آماری شهروندان شهر زاهدان می باشند که برای تعیین حداقل حجم نمونه لازم با استفاده از جدول مورگان، 384 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه آموزش های همگانی پورکریمی (1394) و مدیریت بحران جهرمی (1380) است که روایی صوری و محتوایی آنها به تأیید صاحب نظران رسید و روایی سازه با تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزار آموس تأیید شد. پایایی پرسشنامه ها نیز با آلفای کرونباخ برابر با 96/0 و 93/0 محاسبه شد. همچنین داده ها با استفاده از20-SPSS در دو سطح آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون کولموگروف -اسمیرنوف، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه) تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: همبستگی بین متغیر مستقل و وابسته، 828/0 و ضریب تعیین 685/0به دست آمد که این مقدار نشان می دهد از دیدگاه شهروندان، 5/68 درصد قابلیت های مدیریت بحران شهری به آموزش های همگانی فعلی جمعیت هلال احمر مربوط است. مؤلفه های مکانیزم های انگیزشی با ضریب رگرسیون (471/0)، ضریب رگرسیون نیازسنجی (268/0) و اجرا با ضریب رگرسیون (0106/0) به ترتیب بیشترین تأثیر را بر مدیریت بحران شهری داشتند. بر اساس ضرایب رگرسیون محاسبه شده، آماره t و سطح معنی داری گزارش شده دو مؤلفه طراحی و ارزشیابی نقش مؤثری بر مدیریت بحران شهری نداشتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که آموزش های همگانی جمعیت هلال احمر بر مدیریت بحران شهری تأثیر دارد.
۱۵.

سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیطی و پایداری اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پایداری اجتماعی چیذر رضایتمندی کیفیت محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۸۸
توجه به کنش متقابل میان شاخص های محیطی و اجتماعی مانع از نگاه تک بعدی به مبحث توسعه پایدار در شهرسازی می شود و نتایج حاصل از تحلیل آن می تواند به عنوان راهنمایی مفید برای شهرسازان به کار گرفته شود. از اینرو هدف مقاله حاضر تبیین ارتباط میان رضایتمندی شهروندان از فاکتورهای محیطی و اجتماعی مؤثر بر توسعه محلات شهری در نمونه موردی محله چیذر شهر تهران می باشد. پژوهش حاضر، یک تحقیق میدانی و با رویکرد توصیفی تحلیلی بوده که در آن چارچوب نظری با استفاده از روش اسنادی تدوین گردیده است و با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه به گردآوری داده ها پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشاندهنده متوسط بودن میزان رضایت ساکنین از کیفیت های محیطی و پایین بودن پایداری اجتماعی می باشد که در بین شاخص های کیفیت محیطی؛ پیاده مداری و ایمنی، و در بین شاخص های پایداری اجتماعی؛ اعتماد اجتماعی و مشارکت اجتماعی به ترتیب بالاترین و کمترین میزان رضایت را دارند. همچنین رابطه معنی دار بین شاخص های کیفیت محیطی و پایداری اجتماعی و تأثیرگذاری آن ها بر یکدیگر مورد بررسی قرار گرفت که طبق آن میزان همبستگی متغیر اعتماد اجتماعی با پیاده مداری (412/0)، ویژگی های بافت (489/0) و ویژگی های کالبدی (512/0) در حد متوسط، میزان همبستگی روابط اجتماعی با پیاده مداری (336/0)، ویژگی های کالبدی (331/0) و ایمنی (331/0) در حد متوسط، میزان همبستگی مشارکت اجتماعی با ویژگی های عملکردی (503/.) و ویژگی های بافت (341/0) در حد متوسط، و در نهایت میزان همبستگی احساس امنیت با ویژگی های عملکردی (335/0) در حد متوسط ارزیابی گردید و در سایر موارد همبستگی قابل توجهی میان متغیرها دیده نشد.  همچنین نقش اساسی مرکز محله، پیاده مداری، شبکه های اجتماعی محلی و فضاهای زمینه ساز رخ دادن کنش ارتباطی، به عنوان مهمترین فاکتورهای تقویت کننده کنش متقابل میان کیفیت های محیطی و پایداری اجتماعی شناسایی شدند.
۱۶.

نقش حوزه پیراشهری در سامان دهی کلان شهر تهران با تاکید بر شهرهای جدید

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حوزه پیراشهری سامان دهی تهران شهرهای جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۴۱۷
مقدمه: کلان شهرها نقش بی بدیلی در تداوم زیست بشر، آینده جامعه بشری و تعیین مسیر آینده ایفا می کنند. یافتن الگوی مناسب برای توسعه این مناطق می تواند به توسعه پایدار در سطح ملی و کاهش ناپایداری ها کمک کند . گسترش محدوده در حوزه بلافصل پیرامون به اشکال کالبدی، تغییر کاربری زمین و نقش ها از کارکردهای کلان شهرها است. حوزه های کلان شهری از طریق گسترش در قلمرو پیرامونی و ادغام فضایی- عملکردی محدوده های بلافصل در فضای هسته مرکزی کلان شهر شکل می گیرد. کلید سامان دهی شهر تهران در حاشیه آن است. پیوند حاشیه و متن در مناطق کلان شهری به منزله شکل گیری فرصت ها و تهدیدهایی برای هسته اصلی و حوزه پیرامونی آن به شمار می رود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش حوزه پیراشهری در سامان دهی کلان شهر تهران با تاکید بر شهرهای جدید صورت گرفت. نتیجه گیری: راهکارهای سامان دهی تهران در بازسازی فضایی، کارکردی و هویتی شهر تهران، در رویکرد منطقه کلان شهری و برنامه ریزی منطقه ای، درگیرساختن اجتماعات پیراشهری در فرایند ادغام و یکپارچه سازی است. نگاه یکپارچه به منطقه کلان شهری و تحلیل نقش ها و جریان ها در چهارچوب یک سیستم فضایی واحد، ایجاد نهاد مدیریت یکپارچه منطقه کلان شهری و تقویت سلول ها و گره های فضایی در قالب شهرهای جدید لازمه سامان دهی فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر تهران است . جلوگیری از روند حاشیه ای شدن منطقه پیراشهری، بازسازی مناطق پیراشهری، باز زنده سازی و تقویت حیات اجتماعی در سطح منطقه کلان شهری با ایجاد سلسله مراتب عملکردی- فضایی، هویت بخشی اجتماعی و اقتصادی به حوزه پیراشهری، راهکار جایگزین کردن شهرهای جدید و بازنگری در تجربه آنها، کلید رشد و توسعه متوازن کلان شهر تهران به عنوان پایتخت در حاشیه آن است.
۱۷.

پارادایم نوین برنامه ریزی برای پایداری و مدیریت یکپارچه منطقه کلان شهری تهران، ساماندهی یا تغییر پایتخت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کلان شهر تهران ساماندهی تغییر تعادل منطقه ای پایداری توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
به نظر می رسد که ما در مسئله شهر تهران، پایتخ ت از هماهنگی با تغییرات جامعه به دورمانده ایم. ما اغلب با آنچه کاول اونز [1] یک نقص اجرایی می نامد مواجهیم. دنبال کردن روش هایی که آشکارا غیرمفید و ناکارآمد هستند و آن طور که باربارا تاچمن [2] می نامد، سرچوبی [3] و در ناتوانایی خارج شدن از جبر ساختاری و نهادی غالب گرفتار آمده ایم. این جبر ساختاری و نهادی، نیاز به تغییر نگرشی و پارادایمی در این زمینه را گوشزد می کند. به جای توجه به فرایند شکل گیری تهران و تبدیل شدن آن به یک مسئله، برخورد پروژه ای با آن داریم. درحالی که بسیاری از عوامل تبدیل شهر تهران به یک کلان شهر مسئله دار همچنان عمل می کند. ما نیازمند نگرش فرایندی و یک مهندسی معکوس در فرایندی هستیم که در طی بیش از دو سده منجر به شکل گیری تهران امروز شده است. ما نیازمند تغییر نگرش اساسی به رویه و روش های مرسوم برنامه ریزی به نگاه کلی، سیستمی، فرآیندی و دورنگر هستیم. به جای جزئی نگری و نگرش انتزاعی، دورنگری به جای نزدیک بینی، برخورد فرایندی به جای پروژه ای، نگاه برنامه محور به جای روزمرگی و ...، راه های حل معضل تهران و ساماندهی مسئله پایتخت را گوشزد می کنند. نتایج تحلیل بر راهبرد مدیریت یکپارچه و سیستمی در چارچوب پیوندهای منطقه ای و فرامنطقه ای و نگرش اکولوژیکی به توسعه کلان شهر، ایجاد تعادل بین محیط طبیعی و محیط انسانی، تعادل منطقه ای و توجه به ظرفیت های اکولوژیکی منطقه کلان شهری تأکید می کنند. <br clear="all" /> [1]. Cowell Owens [2]. Barbara Tuchman [3]. Wooden headedness
۱۸.

بومی سازی الگوی شهر اکولوژیک بر اساس آینده پژوهی سناریو مبنا، نمونه موردی: شهر بجنورد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهر اکولوژیک سناریونویسی آینده پژوهی عدم قطعیت شهر بجنورد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۵۶
ظهور رویکردهای جدید برنامه ریزی شهری، افقی تازه از این علم را نمایان می سازد. رویکردهایی که به جای الویت دهی به کالبد شهر، زمینه های مختلف آن را دربر می گیرد. در این رویکردها، نگاه به شهر، به عنوان سیستمی اکولوژیکی-اجتماعی بر نگاه کالبدی صرف غالب شده و توانسته روابط اکولوژیکی- اجتماعی موثر بر شهر را شناسایی و از آنها در جهت رفع مسائل شهری بهره ببرد. شهر اکولوژیک، شهری هماهنگ با طبیعت، به دنبال تحقق پویایی اقتصادی و عدالت اجتماعی است. در این بین شهر بجنورد، با پتانسیل های بوم شناختی و طبیعی از جمله شهرهایی است که با وجود زمینه های اکولوژیکی در آن، به دلیل تغییرات ناگهانی رشد جمعیت شهری و توسعه های اخیر، از حرکت در مسیر توسعه شهری پایدار، بازمانده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و اکتشافی، با استفاده از شیوه آینده پژوهی صورت گرفته که به شناسایی قابلیت ها، محدودیت ها و یا زمینه های تحقق شهر اکولوژیک در بجنورد می پردازد. هدف پژوهش، آن است که با شناخت زمینه های شهر اکولوژیک در بجنورد و با بهره گیری از تکنیک آینده پژوهی و در قالب مصاحبه دلفی و سناریوها، رویکرد را بومی سازی کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سه مولفه اساسی مدیریت هوشمند شهری، حفاظت محیط-زیست شهری و نیز ارتقا کیفیت حمل ونقل عمومی در کنار کارایی مصرف انرژی در دستیابی به شهر اکولوژیک بجنورد، ضرورت دارد.
۱۹.

A Survey of the Environmental Effects on the Livability of Rural Areas (Case Study: Villages of Buin Zahra County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Livability of villages environmental factors sustainable rural development Buin Zahra County

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۸۳۸
Purpose: Every human being, regardless of the city or village that he Lives, in pursuit of a desirable and satisfying life needed fields and factors to enable a person to provide comfort and long-term well-being for himself and his community. To some authors this condition is synonymous with livability or suitable conditions for life, in general, it refers to a set of objective characteristics that make a place in point is that people tend to live in the present and future. The aim of this study is to evaluate the environmental factors affecting the livability of rural areas and tried to answer the question of whether environmental factors affect the livability of rural areas or not? Design/methodology/approach: The nature of this study is applied, and it uses the descriptive-analytical method. Data was collected by documentary study and field studies (questionnaires, interviews, and direct observation). The population statistic was the rural area of the city of Buin Zahra. 211 households were chosen through Cochran formula. To analyze the data descriptive statistics (mean, standard deviation) and comparative statistics (correlation analysis, one sample t-test, ANOVA) were used. Finding: The results showed that the livability of the villages in all dimensions is moderate. The results of analysis of variance showed that the environmental factors affecting the livability of the villages have significant differences in all indicators. Furthermore, the analytical results indicated that the correlation between habitability and environmental factors are significant and there is a positive relationship between them. By promoting the quality of environmental factors, the livability of rural areas will be upgraded. Originality/value: Due to their lifestyle and livelihood, villagers are the direct beneficiaries of environmental resources (i.e., water, soil, forest, grassland); therefore, environmental factors should be considered in the development of a village and its livability because the preservation of the environment against pollution and destruction of the village and its values is especially important. This study aimed to explain the effects of environmental factors on the livability of rural areas and finally offers some recommendations for improving and promoting the rural environment factors.
۲۰.

مکان یابی تفرجگاه های گردشگری در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی با رویکرد توسعه پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار منطقه حفاظت شده البرز مرکزی شاخص های مکان یابی مقاصد گردشگری GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۵۳۰
بخش مهمی از قابلیت های اکوتوریستی ایران در مناطق حفاظت شده قراردارد ولی استفاده های محدودی از این قابلیت جهت توانمندسازی مناطق صورت گرفته است. این تحقیق به دنبال توسعه پایدار منطقه از طریق تحدید مناطق قابل استفاده و مکان یابی مقاصد گردشگری است. از این رو، با استفاده از مدل اصلاح شده اکولوژیکی قابلیت سنجی کاربری زمین برای گردشگری و تلفیق آن با شاخص های اجتماعی - اقتصادی، زیرساختی و حقوقی موثر بر مکان یابی مقاصد گردشگری در نرم افزار GIS، مقاصد گردشگری در منطقه حفاظت شده البرز مرکزی، مکان یابی و نقشه آن تولیدشد. نتایج نشان می دهد 86/3 درصد از منطقه توان کافی زیست محیطی و اجتماعی برای گردشگری دارد که 01/12 درصد آن بهترین گزینه برای اکوتوریسم است. تمرکز اصلی مقاصد گردشگری، پیرامون محور غربی - شرقی و شمال شرقی منطقه است. مقاصد نهایی از نظر عملکردی در چهار سطح محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی طبقه بندی می شوند که بیشترین فراوانی با 02/80 درصد در سطح بین المللی قراردارد

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان