محمدرضا پورجعفر

محمدرضا پورجعفر

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۱۳۴ مورد.
۱.

تبیین عوامل موثر در مدیریت توسعه پایدار شهری، با تاکید بر شهرهای شکوفای پیرامون کلان شهرها (نمونه موردی: شهر لواسان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۳ ۱۸۱-۱۶۳

کلیدواژه‌ها: مدیریت توسعه پایدار شکوفایی شهری شهرهای پیرامون کلانشهرها لواسان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۲ تعداد دانلود : ۳۶۸
این پژوهش به بررسی معیارهای مدیریت توسعه پایدار شهری در شهرهای در حال شکوفایی پیرامون کلان شهرها می پردازد. بر اساس روش تحلیل محتوا در بررسی نظریات مطرح در این حوزه، یک مدل مفهومی ویژه تدوین شده که نقش شاخص های مختلف اثرگذار بر مدیریت توسعه پایدار شهری در شهرهای در حال شکوفایی را ارائه می دهد. همچنین، مبتنی بر روش موردپژوهی، شهر لواسان به عنوان نمونه موردی، انتخاب شد تا درک واقع بینانه ای از نقش مؤلفه های مختلف بر مدیریت پایدار شهری در شهرهای در حال شکوفایی پیرامون کلان شهرها فراهم آید. روش پژوهش مبتنی بر روش های کمی و کیفی بوده است. بر اساس بازدید میدانی، گفتگوهای اولیه و مدل مفهومی پرسش نامه های هدفمندی تهیه گردید. جهت یافتن روابط متغیرها، برای تجزیه وتحلیل اطلاعات پرسش نامه ها، از فن آماری SPSS21 و Smart-PLS استفاده شده است. 376 پرسش نامه در ارتباط با مؤلفه های مدیریت توسعه پایدار شهری تحلیل شده است. نتایج تحلیل ها، نمایانگر آن است که مؤلفه های اثرگذار بر مدیریت توسعه پایدار شهری شهر در حال شکوفایی لواسان را می توان در ابعادکالبدی- فضایی، کیفیت زندگی، مدیریت هوشمند، عدالت و برابری و حکمروایی و قانون گذاری بهینه بررسی کرد. همچنین نتایج نشان می دهد که عامل کالبدی– فضایی مهم ترین معیار اثرگذار می باشد. همچنین مسیر تحلیل عاملی نشان می دهد که دستیابی به شکوفایی شهری در شهرهای پیرامون کلان شهرها از مدیریت شهری هوشمند آغاز می شود، حکمروایی و قانون گذاری مناسب در زمینه زیرساخت های کالبدی- فضایی و زیرساخت های کیفیت زندگی سبب گسترش عدالت و برابری در شهر و در نهایت منجر به شکوفایی شهری می گردد. واژگان کلیدی: مدیریت توسعه پایدار، شکوفایی شهری، شهرهای پیرامون کلان شهرها، لواسان. [1]. نویسنده مسئول: pourja_m@modares.ac.ir
۲.

بهبود حیات اجتماعی شبانه محورهای تاریخی-فرهنگی از طریق ارتقاء تصویر ذهنی شهروندان در شب نمونه موردی:خیابان انقلاب(میدان انقلاب تا چهارراه ولیعصر)

نویسنده:
منبع: مطالعات طراحی شهری ایران دوره ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 141 - 160

کلیدواژه‌ها: حیات اجتماعی شبانه محورهای فرهنگی - تاریخی خاطره جمعی تصویر ذهنی خوانایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۹
یکی از مباحث اساسی که در طراحی شهری باید مورد توجه قرار گیرد، آفرینش حیات اجتماعی شبانه در محورهای فرهنگی-تاریخی شهری است که به طور مستقیم تحت تاثیر ذهنیات و دیدگاه های شهروندان و گروه های مخاطب فضا می باشد. در حال حاضر آنچه از شهر و فضای شهری در ذهن شهروندان نقش می بندد و تبلور اجتماعی آن به صورت حیات شهری رخ می نماید، اغلب مربوط به تصویری است که آنها هنگام روز از محور دریافت می کنند. با وجود مطرح شدن حیات اجتماعی شبانه در چند دهه اخیر، هنوز اغلب طراحی ها برای روز انجام می شود. این پژوهش بر آن است تا با مقایسه تصویر ذهنی شهروندان در شب و روز و بهره گیری از معیارهای عمده شکل گیری تصویر ذهنی در شب در طراحی فضای شهر، مولفه کلیدی حیات اجتماعی شبانه ی شهر یعنی میزان خوانایی تصویر ذهنی در شب را در محورهای تاریخی-فرهنگی مورد کنکاش قرار دهد. روند انجام این پژوهش مبتنی بر روش تحلیلی- مشاهده مشارکتی، است. بدین ترتیب که پس از بررسی خصوصیات کالبدی، عملکردی- اجتماعی و ذهنی- معنایی عناصر تصویر ذهنی(راه، گره، لبه، نشانه و محله) میزان اهمیت هر یک از آنها در تشکیل تصویر ذهنی در شب و روز از طریق برداشت های میدانی( پرسشنامه و مصاحبه) در نمونه مطالعاتی مورد ارزیابی قرار می گیرد.در نهایت چنین نتیجه گیری می شود که هر چه قدر یک مکان دارای بستر مناسب برای فعالیت های مختلف و پیشینه فرهنگی-تاریخی بیشتری باشد به ضخامت حافظه ی جمعی آن جامعه افزوده می شود و خاطره هایی در ذهن استفاده کنندگان آن فضا نقش می بندد که باعث ارتقاء تصویر ذهنی آنها از مکان می شود.
۳.

تدوین راهبردهای طراحی شهری توسعه محله شهری خلاق از منظر کارکردی-فضایی، مورد پژوهی: محله سنگ سیاه، شیراز

نویسنده:
منبع: مطالعات طراحی شهری ایران دوره ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 5 - 32

کلیدواژه‌ها: شهر خلاق محلات شهری مدل سوآت ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی محله سنگ سیاه شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۷
نظریه شهر خلاق سعی دارد تا کیفیتی را شرح دهد که تصویر ذهنی یک شهر را برای شهروندان زیباتر نماید. هدف از مطرح نمون مفهوم کیفیت زندگی در این نظریه، اصلاح تکامل توسعه شهری از مفهوم رشد کمّی به توسعه پایدار شهری است. در واقع، خلاقیت شهری به عنوان یک رویکرد راهبردی می تواند بر کیفیت های زیستن در شهر تاثیرگذار باشد. بنابراین هدف اصلی از این پژوهش ارائه راهبرد جهت تحقق ایده شهر خلاق در محلات شهری و انتخاب استراتژی مطلوب است. در راستای دستیابی به هدف پژوهش از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و شیوه های تحقیق پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده بهره گرفته شده است. جامعه آماری پژوهش را تمام ساکنان محله سنگ سیاه که بر اساس طرح مطالعاتی محله بندی شهر شیراز برابر با 6355 بوده اند و کارشناسان طراحی شهری تشکیل می دهد. در گروه شهروندان با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه به تعداد 363 نفر به صورت تصادفی ساده و در گروه کارشناسان تعداد 30 کارشناس انتخاب شده است. در این نوشتار برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل SWOT و از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمّی (QSPM) جهت اولویت بندی استراتژی ها بهره گرفته شده است. بر اساس نتایج حاصل شده از مدل SWOT موقعیت شاخص های شهر خلاق در بعد کارکردی-فضایی در محله مورد مطالعه با توجه به تمامی عوامل به دست آمده، در موقعیت رقابتی قرار دارد. نتایج به دست آمده از QSPM نشان می دهد که از بین پنج استراتژی مهم، استراتژی تقویت فضاهای سبز محلی در جهت افزایش حضورپذیری افراد و تقویت تعاملات اجتماعی میان ساکنین با کسب بالاترین امتیاز به عنوان بهترین راهبرد شناخته می شود.
۴.

اندیشیدن با فضا، ملاحظاتی درباره تنظیمات فضایی و فضامندی سیاست ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی مناطق خشک دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 84 - 64

کلیدواژه‌ها: تنظیمات فضایی دیسپوزیتیف برنامه ریزی دانش شهرسازی سیاست ورزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۵۰
هدف: یکی از مهم ترین مسئله های نظام شهرسازی در هر سطحی، مسئله ی فضاست. در این معنا فضا و فضامندی زمینه ی مشترک هر شکلی از برنامه ریزی است. از آنجایی که فضا محل توزیع و بازتوزیع منابع متعدد است، از این رو همواره محل منازعه و تضادهاست. نظام شهرسازی به مثابه دانش مدیریت فضا همواره به دنبال مرتفع کردن برخی منازعاتی است که در فضا ظهور و بروز پیدا می کنند. با در نظر گرفتن چنین تعریفی از فضا و نظام برنامه ریزی است که شهرسازی بیش از هر زمانی به مثابه یک عقلانیت تنظیم کننده محسوب می شود. عقلانیتی که از خلال اشکال مختلف برنامه ریزی و طراحی به دنبال حداکثر بهره گیری از مناسبات فضایی در راستای نظم و نظام بخشی است. حاصل چنین مواجهه ای بیش از هر زمانی تولید برخی مازادها و باقیمانده های فضایی است.روش: پژوهش حاضر از خلال تحلیل گفتمان به تبیین روابط فضایی و مناسبات اقتصادی و سیاسی پرداخته است. بدیهی است با توجه به اقتضائات گفتمان، برخی مفاهیم و استراتژی های گفتمانی که منجر به تنظیم گری در فضا می شوند مورد تحلیل قرار می گیرند.یافته ها: گفتمان غالب همواره به دنبال تثبیت وضعیتی است که از آن تحت عنوان وضع موجود یاد می شود. در برابر چنین مواجهه ای، خوانش انتقادی نشان می دهد اساساً مفهوم فضا یک برساخته اجتماعی و سیاسی است که بیش از هر زمانی به اشکال مختلف تنظیم گری پیوند خورده است. درک روابط تنظیم کننده در فضا از خلال روشن کردن شیوه های فضامند شدن سیاست ها در سطوح مختلف، می تواند به تولید فضایی یاری رساند که در آن مناسبات فضایی معطوف به حداکثر شمولیت اجتماعی و حداقل کنارگذاری اجتماعی و فضایی باشد.نتیجه گیری: جهت خلق مناسبات فضایی عادلانه در ساحت سیاست گذاری، برنامه ریزی و مدیریت ضروری است از خوانش فروکاست گرایانه ی کالبدمحور از مفهوم فضا به خوانش برساخت گرایانه حرکت کرد. در چنین درکی از فضاست که در نهایت امکان مرتفع کردن برخی تضادها و منازعات فضایی فراهم می آید.نوآوری، کاربرد نتایج: صورت بندی از مناسبات فضایی از منظر گفتار اقتصاد سیاسی می تواند زمینه های گفتمان سازی در ساحت سیاست گذاری در راستای دست یابی به تولید فضایی عادلانه را فراهم آورد. 
۵.

بازخوانی گفتمان تاب آوری اجتماعات محلی، مدل محله تاب آور با اتکا بر عرصه اجتماعی-فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای فضا و مکان در شهر سال ۹ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۱) 5 - 30
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۲
تمرکز بر تعریف جوامع محلی تاب آور، ظرفیت های نهادی و انطباقی، مهارت ها، انرژی و منابع را در اختیار افراد، نهادها و گروه های محلی قرار می دهد. با وجود اهمیت مفهوم تاب آوری، بررسی آن به صورت یک پدیده چندوجهی در اجتماعات محلی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش اعمال تفکر تاب آوری در عرصه اجتماعی-فضایی محله های شهری و ارائه مدل محله تاب آور از منظر اجتماعی-فضایی از طریق مروری تحلیلی-توصیفی بر ادبیات نظری موجود است. در این راستا، روش شناسی در چهارچوب پارادایم تفسیرگرایی در دو گام مرور نظام مند مطالعات و استخراج منابع اصلی (35 سند) و تحلیل محتوای کیفی هدایت شده با رویکرد استقرایی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که در مدل اجتماعات محلی تاب آور سه لایه یا سطح قابل شناسایی است: لایه فوقانی یا سطح اول شامل سیستم مدیریتی-نهادی و دربردارنده عوامل توانمندکننده اجتماعات محلی است و وظایف تصمیم سازی و قاعده مندسازی در این لایه جریان دارد. این سطح با سطح زیرین خود، یعنی لایه مرکزی، که ناظر بر ظرفیت ها و پتانسیل های اجتماعات است و وظیفه ارائه خدمات عمومی با هدف حمایت و حفاظت در برابر بحران را بر عهده دارد، در تعامل نزدیک است. سطح زیرین نیز بستر کالبدی-فضایی سطوح فوق را ایجاد می کند و شامل عناصر و اجزای محیطی و الگو های فضایی و یا نمود عینی اجتماع محلی است. مضامین سه گانه شامل ظرفیت بسیج شوندگی، ظرفیت تجربه پذیری و ظرفیت نقش پذیری محله در کلیه سطوح مذکور برقرارند و از طریق مقوله های دوازده گانه بیان شده، در سیکلی رفت و برگشتی، جریان هرچه تاب آورتر شدن اجتماعات محلی را بازتولید می کند.
۶.

دانش مورفولوژی شهری و کاربرد آن در خوانش بافت شهری (نمونه موردی شهر تاریخی قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶۱ 113 - 132

کلیدواژه‌ها: دانش مورفولوژی شهری خوانش بافت شهری شهر تاریخی قزوین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۲۵
بیان مسأله: برای خوانش دقیق و صحیح بافت شهری نیاز به رویکردی مؤثر و درست می باشد. دانش مورفولوژی شهری دارای کاربردهای مختلفی از جمله گردشگری و میراث شهری است. با کمک این دانش می توان با دقت و صحت بیشتری به بررسی و خوانش بافت شهری خصوصاً بافت تاریخی پرداخت و تصمیم گیری بهتر و اساسی تر در خصوص نحوه مداخله در بافت و اصلاح آن گرفت. هدف: استفاده از دانش مورفولوژی شهری به منظور تحلیل بهتر و اصولی بافت شهر خصوصاً در زمینه میراث و گردشگری. روش: استفاده از روش بریتانیایی که به نام کانزنی نیز مشهور است و البته تا حد زیادی مورد قبول بقیه رویکردهای مورفولوژی شهری نیز می باشد یعنی با تقسیم عناصر شکل شهر به چهار عامل بستر طبیعی، نظام ارتباطی، نظام قطعات، نظام ساختمان سعی شده است که بافت تاریخی شهر قزوین مورد بررسی قرار گیرد و مشخصات بافت براساس تقسیم بندی این عناصر تبیین گردد. یافته ها: با بررسی بافت تاریخی شهر قزوین بر اساس عناصر چهار گانه شکل شهر به این نتیجه رسیده شد که استفاده از این روش در خوانش بافت بسیار مفید و مؤثر است. نتیجه گیری: مقاله با بررسی ادبیات مربوط به دانش موفولوژی شهری و انتخاب مکتب بریتانیایی به عنوان روش مشترک بین مکاتب موفولوژی شهری در انتها نتیجه می گیرد که استفاده از چنین روشی در بررسی بافت شهری خصوصاً بافت تاریخی می تواند راهکاری باشد برای شناخت صحیح تر و و واضح تر خصوصیات بافت شهری و اتخاذ تصمیم گیری های مؤثر تر برای بافت های تاریخی جهت احیای هویت و اصالت آن ها است.  
۷.

ارتقای منظر در زیر ساخت های سبز شهری با رویکرد برندسازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گفتمان طراحی شهری دوره ۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 92 - 110

کلیدواژه‌ها: urban green infrastructure urban branding ecological landscape design sustainable landscape design زیرساخت سبز شهری برندسازی شهری طراحی منظر اکولوژیک طراحی منظر پایدار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۶۸
بیان مساله: مشکلی که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد، تعارض احتمالی بین اهداف اقتصادی در برندسازی شهری و سلامت دراز مدت اکوسیستم شهری است. به طور خاص، نگرانی وجود دارد که تمرکز تنها بر جنبه های اقتصادی در طراحی شهری ممکن است سلامت اکوسیستم شهری را به خطر انداخته و منجر به آسیب های جدی در طولانی مدت شود. هدف: هدف اصلی این تحقیق توسعه یک برند شهری است که اولویت های پایداری را برجسته می کند و سلامت اکوسیستم درون شهری را تقویت می کند. هدف این است که راهکارهایی برای حفظ و تقویت تعاملات اجتماعی و زیست محیطی از طریق طراحی منظر در زیرساخت های سبز شهری ارائه شود. روش:  این تحقیق از رویکرد علمی-کاربردی با روش توصیفی-تحلیلی استفاده می کند. جمع آوری داده ها به صورت اصلی از کتابخانه انجام می شود، با تمرکز بر جمع آوری اطلاعات درباره زیرساخت های سبز شهری، به ویژه مسیرها و فضاها، و نقش آن ها در تقویت پایداری و تعاملات اجتماعی و زیست محیطی. یافته ها و نتیجه گیری: بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، تحقیق اجزای کلیدی و اصول زیرساخت های سبز شهری را شناسایی می کند. دو اجزای اصلی مسیرها و فضاها هستند که ساختار زیرساخت سبز را شکل می دهند. علاوه بر این ساختار اصلی، اصولی مانند چند کارکردی، ارتباط، هماهنگی، طراحی مبتنی بر فرآیند و برنامه ریزی استراتژیک را به عنوان اصول اساسی برای توسعه برندسازی پایدار شهری از طریق طراحی منظر معرفی می کند.
۸.

مروری نظام مند بر تحقیقات پیرامون حوزه سلامت روان سالمندان در ایران: مطالعه هم واژگانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در سلامت روانشناختی دوره ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 101 - 117

کلیدواژه‌ها: سالمندی سلامت روان هم رخدادی علم سنجی مرور نظام مند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۵۷
روند روبه سالمندی جمعیت و نیازهای ویژه این دوران، انجام تحقیقاتی برای دستیابی به بینش های عملی و مداخلاتی برای حمایت و ارتقای سلامت روان آن ها را ایجاب می کند. ازاین رو مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تحقیقات علمی در حوزه سلامت روان سالمندان، از رویکرد کیفی، روش پژوهش توصیفی و تحلیل محتوا و فن مرور نظام مند و هم رخدادی واژگان کلیدی بهره برد. بدین منظور به بررسی منابع پایگاه های «مگیران»، «سید» و «نورمگز» و ترسیم نقشه هم رخدادی واژگان کلیدی آنان با استفاده از نرم افزار های راور ماتریکس و یو.سی.نت پرداخته شد. یافته ها نشان دادند که استان تهران در رتبه اول، شهرکرد در رتبه دوم، فارس و خراسان رضوی در رتبه سوم انجام مطالعات قرار داشتند. بیشترین مکان های کالبدی که مورد مطالعه قرار گرفته بودند، سرای سالمندان و مراکز درمانی با فراوانی 29 و 18 پژوهش بودند. کانون بازنشستگان، اماکن ورزشی و مساجد، در دسته مکان هایی با تعداد مطالعات کمتر بود. روش توصیفی-تحلیلی با 54%، پرکاربردترین و روش های همبستگی و شبه آزمایشی (پیش و پس آزمون) با 30% و 73/28% فراوانی در رتبه دوم و سوم قرار داشتند. بیشترین ابزار مورد استفاده، پرسشنامه و مصاحبه با به کار رفتن در 86 و 8 مقاله بودند. واژگان «افسردگی»، «کیفیت زندگی» با میزان فراوانی 8 و قدرت اتصال 24 و 21، پرتکرارترین و پس ازآن واژه های «زنان سالمند» و «اضطراب» با رخداد 7 و 5 و توان اتصال 14 و 15 در زمره پربسامدترین واژگان کلیدی بودند. نتایج این پژوهش در باب ترسیم نقشه علمی به پژوهشگران حوزه سلامت روان کمک می نمایند تا با شناخت هرچه بیشتر از خلأ های تحقیقاتی، در تسریع رفع نیاز های سالمندان گام بردارند.
۹.

شناسایی تحولات کرونولوژیک الگوهای رفتاری افراد در بازار سنتی ایرانی، مورد مطالعه: بازار وکیل شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶) 71 - 92

کلیدواژه‌ها: کنشگر الگوهای رفتاری تحلیل محتوا سنجش کیفی بازار وکیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۶۰
تحولات عمیق کالبدی و اجتماعی دوران مدرن در شهرهای ایران، منجر به افت ارزش و پیوستگی اجتماعی در بازارها به عنوان مکان زیستِ جمعی افراد، بستر رفتارهای فردی و میان فردی و کانون میراث تاریخی شهر شد. بررسی عوامل ایجادکننده تغییرات در بازار ازآن جهت که مجموعهای درهم تنیده از کنشهای ارزشمند را داراست، حائز اهمیت است. بازار وکیل شیراز همچون کالبدی مجروح در پی تقلید نادرست از فرهنگ شهرسازی غرب در وضعیت بی توجهی به ساختار شهرسازی ایرانی-اسلامی قرار دارد. پژوهش حاضر باهدف تبیین تحولات کرونولوژیک الگوهای رفتاری افراد در بازار وکیل شیراز با اتخاذ راهبرد استفهامی برای معنا کاوی کنش های کنشگران و درک جهان ذهنی آن ها پیش برده شده است. در این راستا مشاهده مشارکتی و مصاحبه های ژرف باهدف درون نگری همدلانه با کنشگران استفاده شد. یافته ها نشان داد که زیر مقوله های «دوگانه برخورد آشکار و ضمنی» و «احساس امنیت و خودمانی بودن» در مقوله عرصه کنش متقابل فروشنده-مشتری، زیر مقوله های «جامعه پذیری» و «پیوند اجتماعی- عاطفی» در مقوله عرصه کنش فروشنده-فروشنده و زیر مقوله های «سنخیت فرهنگی» و «حس تعلق و مالکیت به فضا» در مقوله کنش رهگذران در حال و گذشته دارای تفاوت هایی است و به ترتیب زیر مقوله های «جامعه پذیری» با 387 رمزگان، «سنخیت فرهنگی» با 305 رمزگان و «ارتباط اجتماعی-عاطفی» با 147 رمزگان، بیشترین وزن را به خود اختصاص دادند که به ترتیب در مؤلفه های شبکه روابط اجتماعی، الگوهای پایدار فعالیتی و نظام ادراکی- معنایی جای می گیرند و نشان از تغییرات بدون توجه به ماهیت و ارزش های تاریخی محیط دارند که باید در طرح های اجرایی و تصمیمات مدیریت شهری در دستور کار قرار گیرد.
۱۰.

تبیین و سنجش کیفیت «معنویت» در فضاهای شهری اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گفتمان طراحی شهری دوره ۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 98-73

کلیدواژه‌ها: معنویت کیفیت فضای شهری فضای شهری معنوی فضای شهری اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۹
اهداف: یکی از چالش های امروز جهان بحران معنویت است که عمدتا به علت تمرکز مدرنیسم بر مادی گرایی و مصرف گرایی رخ داده است. در بیست سال اخیر نظریات اندیشمندان مختلفی پیرامون معماری و شهرسازی معنویت گرا آغازشده که گام مهمی در تحقیقات حوزه معنویت بشمار می رود. هدف این پژوهش فهم ابعاد کیفیت معنویت در فضاهای شهری و سنجش آن در برخی فضاهای شهری اصفهان است. روش ها: در بخش کیفی از روش مرورسیستماتیک جهت مرور ادبیات موضوع، روش دلفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با نخبگان و متخصصین (51 نفر) و مصاحبه عمیق با شهروندان (21 نفر) جهت شناسایی ابعاد معنویت و ویژگی های فضاهای شهری معنوی بهره گرفته شده و مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون، تحلیل و شبکه مضامین ارائه شده است. یافته ها: در بخش کمی، آرای دو گروه نخبگان (51 نفر) و شهروندان (400 نفر) به منظور رتبه بندی ادراک معنویت از 22 فضای منتخب شهراصفهان بر اساس مقیاس لیکرت به وسیله پرسشنامه بررسی شده و از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی ادراک معنویت و از تحلیل واریانس یک طرفه جهت مقایسه ادراک حس معنویت گروه های مختلف استفاده شده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد فضای شهری معنویت گرا در بستری (زمینه پیشینی) بر اساس اعتقادات دینی یا غیر دینی شکل گرفته و هر کدام از این زمینه ها به شکل گیری هویت اجتماعی فرهنگی در شهر ختم می شوند که بسترساز خلق فضاهای شهری معنوی است. اینگونه فضاها اثرات متفاوتی بر افراد دارد (اثرات پسینی) که شامل ارتباط مطلوب فرد با خدا، خود، دیگران و طبیعت است. هم چنین بر اساس امتیازات دو گروه اساتید و شهروندان به میزان معنویت در فضاهای شهری اصقهان، مسجد جامع بیشترین و بازارچه حسن آباد کمترین امتیاز را کسب نموده اند.
۱۱.

تبیین تجلیات حیاء در فضای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۴ 65 - 80

کلیدواژه‌ها: حیاء اخلاق تجلی فضای شهری رفتار اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۲۴
یکی از مبادی موثر در تحلیل فضای شهری، توجه به انگاره های فرهنگی و هنجارهای اخلاقی جامعه است که به طور مشخص در شاکله فرهنگ ایرانی، صبغه دینی به خود گرفته است. این پژوهش، با تکیه بر منابع مکتوب و با طرح رویکرد اخلاق محور در تحلیل فضاهای شهری و با تمرکز بر مفهوم حیاء در آراء دینی، به تبیین ویژگی های آن در کالبد شهر و شیوه های تجلی و تجسم صفت مذکور می پردازد. روش تحقیق در تحلیل و احصاء ویژگی های حیاء در آموزه های دینی، اکتشافی و تحلیلی است که در رویکردی استقرایی و تحلیلی، نحوه بروز و تجلی حیاء در فضاهای شهری، مبتنی بر شاخص های ماخوذ از روایات، شیوه ها و جلوه های آن تبیین شده است. تحلیل محتوای روایات در تطبیق و تحلیل محیطی آن، ناظر بر اصول پنج گانه کرامت، حرمت، معنویت، نظارت و عقلانیت است که ظهور و عینیت آن در فضای شهری مستلزم توجه به وجوه مختلف رفتاری و فضایی است.
۱۲.

مطالعه تطبیقی آرامستان تخت فولاد و گلستان شهدا اصفهان در برخورداری از کیفیت «معنویت» در فضاهای شهری

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 49 - 67

کلیدواژه‌ها: معنویت کیفیت فضای شهری فضای شهری معنوی آرامستان تخت فولاد گلستان شهدا اصفهان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۲۱۵
مدرنیسم در پیشرفت زندگی بشر در ابعاد فناورانه نقش مهمی ایفا کرده، اما نگاه صرف مادی گرایانه آن، شهرها و فضاهای شهری را با چالش های اساسی در زمینه های اجتماعی فرهنگی، زیست محیطی و معنوی (ابعاد غیرمادی وجود انسان) روبرو کرده است؛ بنابراین توجه به کیفیت معنویت در ساخت و سنجش فضاهای شهری گام مهمی در مقابله با این چالش هاست. از این رو هدف این پژوهش فهم ابعاد کیفیت معنویت در فضاهای شهری و سنجش آن در برخی فضاهای شهری اصفهان است. در بخش کیفی به وسیله مرور سیستماتیک، ادبیات موضوع تبیین شده است. در بخش کمی، آرای دو گروه نخبگان (51 نفر) و شهروندان (400 نفر) به منظور رتبه بندی ادراک معنویت از 22 فضای منتخب شهر اصفهان بر اساس مقیاس لیکرت به وسیله پرسشنامه بررسی شده و از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی ادراک معنویت و از تحلیل واریانس یک طرفه جهت مقایسه ادراک حس معنویت در گروه پاسخ دهنده استفاده شده است. بر اساس امتیازات دو گروه اساتید و شهروندان به میزان معنویت در فضاهای شهری اصفهان، مسجد جامع بیشترین و بازارچه حسن آباد کمترین امتیاز را کسب نموده اند. همچنین از بین گونه های فضا، «آرامستان» بالاترین امتیاز را در برخورداری از معنویت دریافت کرده است. از این رو دو آرامستان مهم اصفهان، آرامستان تخت فولاد (آرامستان عمومی و آرامستان مشاهیر دینی و فرهنگی) و گلستان شهدا به عنوان نمونه های مورد مطالعه جهت انجام مصاحبه های عمیق با شهروندان (21 نفر) انتخاب و مصاحبه ها به وسیله تحلیل مضمون، تحلیل شدند. نتایج حاکی از آن است که سکوت، خلوت، آرامش، معماری اسلامی بناها و بقعه ها، تلفیق طبیعت و عناصر طبیعی با آرامستان، نمایانی آسمان و وسعت محدوده؛ و نیز ابعاد ذهنی فضا اعم از حس ذکر، حس جدایی از دنیا، اتصال با اولیای الهی و بزرگان دینی از مهم ترین عوامل ایجاد معنویت در این آرامستان هاست.
۱۳.

آزمایشگاه زنده شهری به مثابه روشی برای گذار فرهنگی به معاصرسازی پایدار؛ نمونه موردی: محله جماران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقش جهان سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۴۰-۲۰

کلیدواژه‌ها: معاصرسازی سبز معماری معاصر آزمایشگاه زنده شهری پایداری منظر آیینی اصل مجموعیت معماری منظر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۲۴۲
اهداف: تحقق تغییرات تحول آفرین برای گذار به توسعه پایدار، نیازمند نهادینه شدن پیکره بندی های فعلی و تبیین راهکارهای جدید است. فرضیه پژوهش با اتکا به اصل مجموعیت در معماری منظر، بیان می دارد که پیاده سازی آزمایشگاه زنده شهری با استفاده از پتانسیل های منظر آیینی، تسهیل فرآیندهای گذار به سوی پایداری فرهنگی و در نتیجه معاصرسازی سبز را به دنبال خواهد داشت. روش ها: آزمایشگاه زنده شهری به عنوان بستری برای استفاده از ظرفیت تجربه زیسته شهروندان و تحقق مشارکت، شناسایی می شوند. پژوهش ضمن مرور مبانی نظری پایداری فرهنگی به تبیین منظر آیینی به مثابه منظر روزمره می پردازد. سپس با مطالعه محله جماران، مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با ذی نفوذان توسعه در محله جماران، به روش تئوری زمینه ای ترتیب می دهد. پس از آن با تطبیق مقوله های حاصل از کدگذاری گفتمان های مصاحبه با نتایج خوانش بستر و تحلیل آن ها، نظریه پردازی انجام شد. یافته ها: داده های استخراجی در محله جماران، موجب شناسایی مقوله هایی شد که نقش آزمایشگاه های زنده شهری را به عنوان ساختارهایی در بستر زیست روزمره ساکنین مورد تأیید قرار دادند. الگویی که در بهره گیری از پتانسیل های منظر آیینی، به منظور تسهیل گذار به توسعه پایدار و در نتیجه معاصرسازی سبز، کارایی خود را نشان داد. نتیجه گیری: پیاده سازی آزمایشگاه زنده با به رسمیت شناختن مشارکت و تصمیم سازی افراد محلی، به واسطه منظر آیینی به عنوان امری فرهنگی، موجب تسهیل فرآیندهای گذار به معاصرسازی پایدار است. همچنین، تأثیرات آزمایشگاه زنده شهری بر بازشناخت ویژگی های بومی بستر قابل تأمل است.
۱۴.

تحلیل عوامل موثر بر افزایش انسجام کالبدی و راهبردهای غالب آن (مطالعه موردی: منطقه یک کرج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 1307 - 1323

کلیدواژه‌ها: انسجام بخشی کالبدی راهبردهای غالب منطقه یک کرج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۷۸
انسجام شهری همواره از اساسی ترین کیفیت های ساختاری و از اصول و مفاهیم محوری در شهرها بوده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل مؤثر بر افزایش انسجام کالبدی و ارائه راهبردهای مؤثر بر آن در منطقه یک شهر کرج، تدوین شده است. روش به کار گرفته توصیفی- تحلیلی مبتنی بر منابع اسنادی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد، 50 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه مورد مطالعه به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، شاخص های مؤثر بر انسجام بخشی کالبدی در قالب 4 دسته، اجتماعی، عدالت فضایی، کالبدی و انسجام بخشی مورد تحلیل قرار گرفتند، در ادامه، مهم ترین نقاط ضعف، فرصت، تهدیدات و فرصت های پیش رو و اثرگذار بر انسجام بخشی کالبدی منطقه یک شهر کرج در قالب مدل تحلیلی SWOT مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که در بخش های کالبدی، مؤلفه پیوستگی؛ در بخش مشارکت مردمی، مؤلفه آموزش و فرهنگ سازی شهروندان در خصوص ضرورت شهری منسجم و پایدار و در نهایت در بخش مدیریتی، مؤلفه تعادل نظام حمل ونقل شهری در جایگاه نخست واقع شده اند و نقش مهمی در افزایش انسجام کالبدی دارند. همچنین نتایج حاصل از مدل ترکیبی SWOT-AHP نشان می دهد که راهبردهای مربوط به WO دارای بیشترین حساسیت و راهبرد ST دارای کمترین حساسیت می باشد.
۱۵.

تأثیر سنجه های کالبدی- فضایی خیابان شهری بر تحریک هیجانی عابرین پیاده با استفاده از EEG(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری دوره یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 47 - 62

کلیدواژه‌ها: هیجان سنجه های کالبدی - فضایی خیابان شهری EEG

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۵۵
محیط می تواند سبب ایجاد هیجان های مثبت و منفی درشهروندان گردد. بخش مهمی از اهمیت هیجان به دلیل تأثیری است که بر رفتار افراد دارد. زیرا استخراج پاسخ های هیجانی یکی از بهترین راه های فهم حوزه های مختلف تجربه و ادراک، از تصمیم گیری تا تعاملات اجتماعی است. امروزه مشکلات سلامت روان و تأکید بر افزایش تعاملات اجتماعی موجب توجه هرچه بیشتر به موضوع هیجان گردیده اما در بین مطالعات انجام شده تأثیر عوامل کالبدی_فضایی کمتر موردتوجه قرارگرفته است. از این روی، هدف پژوهش حاضر از یک سو بررسی تأثیر سنجه های کالبدی_فضایی خیابان شهری بر تحریک هیجانی عابرین پیاده، با قراردادن فرد در محیطی شبه حقیقی و ازسوی دیگر، ارزیابی دقت و امکان سنجی بهره گیری از یک ابزار جدید سنجش عصبی در مطالعات حوزه شهرسازی است. مقاله حاضر به روش تجربی_آزمایشی و با شبیه سازی ۱۸ آزمون از تیپ های مختلف خیابان شهری انجام شده است. دو روش گزارش های شخصی(SAM) و الکتروانسفالوگرافی(EEG) برای سنجش هیجان انتخاب گردید. پس از تأیید داده های مستخرج  از ۵۰ آزمون شونده توسط آزمون سلامت و استروپ، تحلیل داده ها به روش کمی_ آماری انجام شد. نتایج نشان می دهد شکل و فرم، اندازه و محصوریت، وجود عنصرفضایی وکالبدی کانون توجه و تأکید، نفوذپذیری در ساختار فضایی، شکستگی در مسیر و تغییر چشم انداز، ریتم های دوبعدی و سه بعدی جداره و شکل و فرم کنج تقاطع، بر سطح خوشایندی، برانگیختگی و کنترل هیجانی اثرگذار است. اما عقب رفتگی و پیش آمدگی کالبدی تأثیری در برانگیختگی و نفوذپذیری بصری تاثیری در خوشایندی ندارد. همچنین داده های (EEG) مستخرج از دستگاه هدست (MindWave MW001) مورداستفاده به خوبی می تواند هیجانات افراد را استخراج نموده، درنتیجه به عنوان یک ابزار بالقوه برای ارزیابی مداخلات طراحی محیطی در حوزه معماری و شهرسازی مناسب است. همچنین نتایج پژوهش حاضر با ارائه تأثیرات روانشناسانه طراحی شهری یک خیابان کمک می نماید که قبل از هرگونه اقدام در طراحی خیابان شهری، با علم برنحوه تأثیرگذاری آن اقدامات برهیجان عابرین پیاده، بتوان با گزینش و طراحی مناسب عناصر و ویژگی های کالبدی فضا، سبب تحریک هیجان های مثبت و کاهش سطح هیجان های منفی و درنهایت ارتقای سلامت روان شهروندان گردید.
۱۶.

سنجش شاخص های طراحی محورهای فرهنگی؛ از منظر گردشگری خلاق با هدف بازآفرینی فرهنگ- مبنا در بافت تاریخی اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مرمت و معماری ایران سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۰ ۸۴-۷۳

کلیدواژه‌ها: بازآفرینی فرهنگ - مبنا گردشگری خلاق محورهای فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۴ تعداد دانلود : ۱۵۸
فرسودگی تدریجی بافت های تاریخی ایران مجریان، طراحان و مردم را ملزم به استفاده از رویکردهای احیاء و بازآفرینی کرده است. ترکیب بازآفرینی با گردشگری خلاق و فرهنگ درآمد تضمین شده ایی در طولانی مدت برای احیاء به ارمغان می آورد. شناخت پارادیم ها و اصول مشترک بین دو رویکرد با تاکید داشتن بر زمینه ی فرهنگی در فضاهای شهری مانند محورهای فرهنگی حائز اهمیت است. هدف پژوهش سنجش اثرشاخص های مشترک دو رویکرد در خیابان ها و محورهای فرهنگی موجود در بافت های تاریخی اصفهان است. به همین منظور دو سوال اساسی مطرح می شود؛ شاخص های موثر از منظر رویکرد گردشگری خلاق در جهت بازآفرینی بافت تاریخی شهر اصفهان از طریق محورهای شهری کدام است؟ و دیگر آن که چه شاخص هایی بیشترین و کم ترین وزن را در محورهای فرهنگی- گردشگری اجرا شده به خود اختصاص داده اند؟ غایت تحقیق کاربردی است. داده های پژوهش حاصل از مطالعات اکتشافی و کتابخانه ایی است. توصیف داده ها از طریق مطالعات کیفی است و تحلیل آن بر اساس روش های کیفی است. نوع پژوهش کیفی است و شامل روش هایی مانند مصاحبه و تحلیل کیفی اسناد است و نتیجه به صورت کیفی ارائه گشته است. دستاورد های پژوش نشان می دهد که هم افزایی گردشگری خلاق در اشکال سخت افزار خلاق، نرم افزار خلاق، سازمان های خلاق با استراتژی های بازآفرینی فرهنگ- مبنا مانند گردشگری، رویداد مداری، برند سازی می تواند متضمن احیای بافت تاریخی در طولانی مدت شود. پدیدار شدن اثر هم افزائی این دو رویکرد در فضای های شهری را می توان در خیابان ها و محور های فرهنگی جست وجو کرد و فرهنگ نیز به عنوان موتور محرکه ی توسعه در فضاهای شهری عمل می کند. چهل شاخص برای سنجش کیفیت محورهای فرهنگی در چهار بعد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی استخراج شده است. بر اساس یافته ها، سنجش اثر هر شاخص به صورت کیفی با تاکید بر فرهنگ نشان داد که بعد اجتماعی و اقتصادی از ضعف های آشکار تری نسبت به دو بعد کالبدی و زیست محیطی برخوردار است.
۱۷.

فراتحلیل مؤلفه های مؤثر بر مکان سازی فضاهای دانش و نوآوری معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره هجدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 491 - 522

کلیدواژه‌ها: شهر دانش بنیان فراتحلیل فضای دانش و نوآوری مکان سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۵ تعداد دانلود : ۱۷۶
با عملی شدن ایده فضاهای دانش و نوآوری معاصر، به مثابه محرک رشد اقتصادی و توسعه بلندمدت شهرها و مناطق، این ایده با انتقاداتی به ویژه به دلیل انطباق با ساختارهای سرمایه داری مواجه بوده است.    که جذابیت زیست و کار و تفریح در این فضاها صرفاً با در نظر گرفتن نیازمندی های اقشار خلاق با نگاهی سوداگرانه و با قربانی کردن بسیاری از شاخص های اولاً کیفی و دوم زمینه مند همراه می شود. بنابراین این نواحی نوظهور، در عین روبه رو شدن با اقبال جهانی، با چالش هایی دست وپنجه نرم می کنند که یکی از آن ها کیفیت پایین مکان ها در محله های حامل فضاهای دانش و نوآوری معاصر است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر دستیابی به مؤلفه های کیفی سازوکارهای مکان سازی و سیاست گذاری شهری فضاهای دانش و نوآوری معاصر و توسعه چارچوب مفهومی موجود در پی انتقادات وارد در این زمینه است. روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی و کمّی داده های اسنادی مرتبط و پاسخ به چیستی مؤلفه های مکان سازی با استفاده از فراتحلیل کلاسیک منابع فارسی و انگلیسی شامل مقالات علمی پژوهشی و پایان نامه ها و کتب و گزارش ها بدون اعمال محدودیت و سپس کدگذاری و شمارش فراوانی واحدهای تحلیل ب بوده است. در نهایت حاصل فراتحلیل منابع 21 برچسب مفهومی برای مکان سازی فضاهای دانش و نوآوری معاصر در قالب 4 بُعد ویژگی، فرم، عملکرد، تصویر  طبقه بندی شده است. در نتیجه، چنین به نظر می رسد که توجه به الزامات مکان سازی فضاهای مربوطه از جمله دسترسی پذیری، مشارکت، سرمایه گذاری، پذیرش، سرزندگی اجتماعی، پویایی در فعالیت ها، و اختلاط می تواند موجب کیفیت هر چه بیشتر فضاهای دانش و نوآوری در عصر حاضر باشد.
۱۸.

تبیین مفاهیم و رویکردهای مرتبط با جابه جایی در فضاهای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گفتمان طراحی شهری دوره سوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 23-1

کلیدواژه‌ها: جابه جایی فضاهای شهری ذهن گرایی محیط گرایی تکثرگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۲۰۷
بیان مسئله: بخشی از مسائل کنونی مرتبط با جابه جایی در فضاهای شهری به نوع تعریف و سنجش مفهوم جابه جایی برمی گردد. جابه جایی ظرفیت متمایز متحرک بودن است و برحسب اینکه این ظرفیت با ذهن افراد یا محیط ساخته شده مرتبط شود؛ به شیوه های متفاوتی تعریف می شود. هدف: هدف از انجام این پژوهش، مرور نظریات مرتبط با جابه جایی و درنتیجه ارائه چارچوبی نظری و عملیاتی برای سنجش جابه جایی در فضاهای شهری است. روش : در این راستا به تحلیل محتوی نظریات مرتبط با جابه جایی در سه مرحله آماده سازی، سازمان دهی و طبقه بندی و خلاصه سازی پرداخته شده است. یافته ها : تحلیل محتوی نظریات نشان دهنده این است که این نظریات در مجموع به سه دسته نظریات ذهن گرا، محیط گرا و تکثرگرا قابل تقسیم هستند؛ نظریات ذهن گرا بر ماهیت ذهنی جابه جایی توجه دارند و جابه جایی را تابعی از عادات، نگرش ها، انگیزه ها و هنجارهای افراد می دانند؛ در مقابل، نظریات محیط گرا به تأثیر عوامل محیطی نظیر تراکم، اختلاط کاربری و دسترسی بر جابه جایی افراد توجه ویژه ای دارند. نظریات تکثرگرا نیز تفاوت های شهروندان را با توجه به ویژگی های فردی و موقعیتی آنها مدنظر قرار می دهند و از این رو تنوع و تفاوت را در جابه جایی مؤثر می دانند و آن را در ارزیابی و سنجش دخالت می دهند. نتیجه گیری: بررسی عوامل تأثیرگذار بر جابه جایی نشان دهنده این است که جابه جایی مفهومی پیچیده و چند سطحی است که تحت تأثیر عوامل بسیاری قرار دارد؛ بنابراین چنانچه برنامه ریزان شهری درصدد بهبود سیستم جابه جایی درون شهری باشند، باید به نقش مجموع این عوامل و ارتباطات بین آنها توجه ویژه ای داشته باشند.
۱۹.

بررسی نظری مفهوم دلپذیری در مقیاس مطالعات فضای شهری با کمک روش تحلیل محتوا (نمونه منتخب: مطالعات بازه زمانی 2020-1998)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 92-119

کلیدواژه‌ها: دلپذیری فضای شهری کیفیت پایه تحلیل محتوا کدگذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۷۳
دلپذیری به عنوان یکی از کیفیت های فضای شهری، از سال 1998 وارد ادبیات جهانی شهرسازی گردید. با ورود این مفهوم، اهمیت آن به عنوان کیفیتی پایه و پیچیده در مطالعات معدودی مورد توجه قرار گرفت. اما با این وجود، مدلی مفهومی که بتواند ابعاد گوناگون تشکیل دهنده ی این مفهوم در حوزه فضای شهری را به صورتی جامع ارائه کند، یافت نگردید. همچنین در حوزه مطالعات طراحی شهری در ایران جایگاه این کیفیت، با وجود کاربرد گسترده آن در سایر نقاط جهان، هنوز نوپاست. اگرچه این مفهوم به دلیل ارتباط نزدیکش با فرهنگ، امری زمینه محور به شمار می آید؛ اما شناسایی و استخراج مفاهیم و مقولات مشترک در پیشینه مطالعاتی، قیل از کاربست آن در بستر فرهنگی- فضایی خاص، امری ضروری به نظر میرسد.بنابراین، هدف مقاله پیش رو، شناسایی و دسته بندی مقولات مشترک و سازنده ی دلپذیری و دستیابی به مدل مفهومی عام برای تعریف این کیفیت در مقیاس فضای شهری از میان مطالعات جهانی است. پژوهش حاضر بر پایه رویکرد کیفی و با کمک روش تحلیل محتوا، به شناسایی 178 مفهوم پایه و دسته بندی 34 مقوله مشترک مستخرج از مجموع 40 مطالعه نظری و عملی معتبر حول کیفیت دلپذیری در مقیاس فضای شهری در بازه زمانی 1998 الی 2020، پرداخته است. مهمترین دستاورد این مقاله، مدلی هشت لایه متشکل از 4 بعد اصلی با توانایی کمی سازی مقولات کیفی دلپذیری در ارزیابی فضاهای شهری است. با توجه به نتایج مدل نهایی، بعد اجتماعی- فرهنگی از میان سایر ابعاد، مهمترین و پرکاربردترین مضمون مشترک در حوزه مطالعات کیفیت دلپذیری به شمار می آید.
۲۰.

فضاهای مفصل ، نگاه ی دیگرگون به رفتارهای جنسیتی فضا با رویکرد ایرانی-اسلامی (نمونه موردی : فضای شهری پیرامون بقاع متبرکه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۱۷ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۰) 613 - 627

کلیدواژه‌ها: بانوان فضاهای مفصل نظریه زمینه ای فضای شهری اطراف بقاع متبرکه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۹۰
فضاهای شهری اطراف بقاع متبرکه به دلیل ماهیت دینی –آیینی خود بستر مناسبی جهت حضور امن و آزادنه بانوان فارغ از نگرش های جنسیتی ایجاد کرده است.آنچه که ضرورت دارد نشان دادن تعاریف ذهنی بانوان در ارتباط با فضاهای شهری است تا بتوان قدرت های موثر بر افزایش کیفیات حضورپذیری بانوان در این فضاها را استخراج نمود. بنابراین در این پژوهش سعی بر آن است که به تبیین و شناخت کیفیات فضاهای شهری پیرامونی بقاع متبرکه ؛ از منظر نظام ادراکی- معنایی بانوان پرداخته شود .روش شناسی پژوهش، کیفی است عملیات تحقیق با روش مردم نگاری صورت گرفته و داده های کیفی در این مطالعه با استفاده از روش های مشاهده مشارکتی و تکنیک مصاحبه عمیق گردآوری شدند. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه نظریه نهایی از روش" ن ظری ه زمینه ای" استفاده شده است. بر اساس روش نمونه گیری کیفی هدفمند و نیز معیار اشباع نظری، چهل و پنج نفر از بانوان 20 تا 40 سال محله ساغریسازان رشت(بقعه خواهر امام رضا (ع)) و گاینه لاهیجان(بقعه چهارپادشاه) در این مطالعه شرکت کردند. یافته های کیفی مطالعه با بهره گیری از نظریه زمینه ای نشان داد که هشت مولفه ی ناظر کل ، احترام به فضا، قلمرو ذهنی پنهان فضا، ترس از انجام خطا، امید به تشویق، بعد آموزش محور فضا و محرمیت بعنوان قدرتهای موثر برافزایش حضور پذیری زنان موثرند. .“مقوله هسته” این بررسی نیز" بازتولید معانی ایمانی و آیینی در فضاهای مذهبی و تاثیر آن کیفیات حضورپذیری زنان در فضا " می باشد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان