مطالب مرتبط با کلیدواژه

پزشکی


۲۱.

زنان،تجدد و بهداشت نوین در آستانه ی تشکیل دولت مدرن؛ بررسی رویکرد مجله عالم نسوان به بهداشت زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: تجدد بهداشت پزشکی روزنامه نگاری عالم نسوان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ پزشکی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ زنان
تعداد بازدید : ۹۰۱ تعداد دانلود : ۸۸۵
یکی از رهاوردهای تجدد در فرهنگ بهداشت و پزشکی ایران، ارائه خوانشی ناسوتی از  بهداشت و تلاش برای درمان بیماری از همان رهگذر بود. به واسطه مرگ و میر مادر و کودک به عنوان یکی از دلایل کاهش جمعیت، بهداشت زنان در عصر قاجاری در کانون توجه قرار گرفت. با انتشار روزنامه هایی توسط زنان در اواخر دوره قاجاری، مسئله بهداشت مورد توجه روزنامه نگاران زن قرار گرفت. عالم نسوان(1311-1299) از روزنامه هایی بود که واکاوی آن بر محور مسئله بهداشت زنان و بر اساس الگویی توصیفی-تحلیلی هدف پژوهش حاضر است. نتایح پژوهش حاکی از آن است، حجم قابل توجهی از مقالات مرتبط با بهداشت زنان در این مجله، بیانگر نوعی تحول نگرش از ناآگاهی به تنانگی زن به ضرورت بسط مفهوم آن با توسل به پزشکی مدرن است. نویسندگان مجله با تأکید بر اهمیت پیشگیری و درمان بیماری، ضرورت جایگزینی پزشکی نوین با طبابت سنتی، نقد خرافه گرایی و بسط عقل گرایی و پزشکی نوین با الهام از تجربه های کشورهای غربی، جهت ارتقای سطح آگاهی بهداشتی زنان گام برداشتند. از این منظر، عالم نسوانرامی توان نماینده تفکری دانست که درصدد رخنه در ساختار و گزاره های سنتی مسلط بر نگرش به زن بود و می کوشید، افق نوینی بگشاید که در آن زنان به بهداشت دانش و آگاهی بیشتری پیدا کنند.
۲۲.

تفکر جادویی و تخیلِ علمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های معرفت شناختی پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: علم پزشکی جادو تخیل کیمیاگری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه علم
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۱۸۴ تعداد دانلود : ۹۴۸
همة معرفت های بشری به تدریج روند تطورات تاریخی را سپری کرده و به مرحلة کنونی رسیده اند. این مقاله با استفاده از روش اسنادی، به واکاوی نسبتِ بین جادو و علم می پردازد. یکی از حوزه های معرفتی، معرفت علمی است. بر مبنای پارادایم پوزیتیویستی، تفکر جادویی چون بدیل های ناپخته و گمراه کنندة تفکرِ علمی تلقی شده است. پوزیتیویست ها در روش شناسی بر مشاهده و تجربه تأکید زیادی می کردند و امور غیرتجربی را مُحمل و بی معنی می دانستند. این خوانشِ رادیکالی توسط پوزیتیوست های جدید اصلاح و تعدیل یافت. برخی فیلسوفان و مردم شناسان با رویکرد مردم شناسانه از جادو اعادة حیثیت کردند. آن ها تأکید می کنند برهان قاطعی برای برتری علم بر انواع دیگرِ معرفت وجود ندارد. هر معرفتی دارای بازی های زبانی گوناگون و مجموعه ای از واژگان است که درک آن برای بیرون از آن حوزه مشکل است. برمبنای پارادایم مردم شناختی نوین نیز تفکر علمی و تفکر اسطوره ای جادویی درآمیخته اند و در جوامع گذشته و حال وجود داشته و از یکدیگر تغذیه کرده اند.
۲۳.

مذهب، معنویت و حرفه پزشکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویش روان شناسی سال هفتم بهمن ۱۳۹۷ شماره ۱۱ (پیاپی ۳۲) 289-310

کلیدواژه‌ها: مذهب معنویت سلامت پزشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۶۵
مذهب، معنویت، سلامت و پزشکی ریشه های مشترکی در چهارچوب مفهومی رابطه میان انسانها، طبیعت و خدا دارند. از دیرباز، علاقه فوق العاده ای به درک تعامل مذهب، معنویت، سلامت و پزشکی وجود داشته است. علیرغم برخی از محدودیت های روش شناختی، بسیاری از مطالعات تجربی منتشر شده نشان می دهد که مشارکت مذهبی با پیامدهای بهتر در سلامت جسمی و روانی همراه است. به هنگام رویارویی با بیماری، ناتوانی و مرگ بسیاری از بیماران خواهان آن هستند که پزشکان و درمانگران، نیازهای عاطفی و معنوی آنان را نیز مورد ملاحظه قرار داده و آنها را برآورده سازند. علاقه و توجه جدید به تعامل میان مذهب و معنویت با سلامت و پزشکی تلویحات قابل ملاحظه ای برای جامعه ایرانی دارد. مذهب و معنویت در جامعه ایرانی و بستر فرهنگی جامعه ما از ویژگی های متمایزی برخوردار است و نقش مهمی در زندگی اکثریت ایرانیان ایفا می کند و بنابراین، پزشکان و درمانگران ایرانی باید موضوعات مذهبی را مورد مداقه قرار داده و نیازهای معنوی بیمارانشان را برآورده نمایند. تلفیق مذهب و معنویت در سلامت و پزشکی بسیار فراتر از موضوع به کار بستن پزشکی به صورت اخلاقی تر و ترحم آمیزتر است. تلفیق مذهب در پزشکی فرصت های جدیدی برای آموختن بیشتر درباره سایر نظام های سنتی پزشکی و درک عمیق تر و تعامل مشارکتی میان نظام های مختلف پزشکی فراهم می آورد. افزون بر این، پزشکان می توانند مذهب و معنویت را در زندگی حرفه ای خودشان نیز مهم و ارضاکننده بیابند.
۲۴.

دگرگشت مفهوم پزشکی و بهداشت در بستر روزنامه نگاری زنان: بررسی نمونه قابلگی و دایگی در دوره قاجاری و پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 51-70

کلیدواژه‌ها: قابلگی دایگی مامایی زنان کودکان پزشکی تجدد عالم نسوان شکوفه دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۴۷۴
بسط نگرش نوین به بهداشت و پزشکی در دوره ی قاجاری مستلزم توجه به مسائل مختلف از جمله زیست سالم زنان و کودکان بود. کنشگران سیاسی و متفکران مسئله ی بهداشت و پزشکی نوین را به ترتیب در قالب اقدامات اصلاحی و نقد گفتمان مسلط طبابت سنتی در زمره ی دغدغه های خود گنجاندند. این کنش ها در اواخر دوره ی قاجاری با رونق روزنامه نگاری زنان وجه جدی تری به خود گرفت و به نقد گفتمان مسلط بهداشت و پزشکی در دو سطح انجامید. در سطح نخست واکاوی علل بیماری های رایج و تغذیه زنان و کودکان در کانون توجه قرار گرفت، و در سطح دوم تأثیر ناآگاهی زنان به مسائل روز بهداشت و گرفتاری آنان به خرافات به پرسش کشیده شد. روی سخن در سطح دوم بیشتر متوجه قابله ها و دایه ها بود. در پژوهش حاضر تلاش شده است نقش و تحول جایگاه این دو دسته از زنان در گفتمان پزشکی این دوره از دریچه ی رویکرد متجددانه ی روزنامه نگاری بررسی شود. حاصل پژوهش حاکی از آن است که نقد ناآگاهی قابله ها و دایگان از بهداشت و پزشکی نو در کنار برخی اقدامات که درجهت نوسازی بهداشت و پزشکی صورت گرفت سبب شد به تدریج قابلگی سنتی مسیری را طی کند که منجر به ظهور مامایی مدرن شود. دایه ها نیز به مرور زمان نقش خود را در گفتمان متجدد پزشکی از دست دادند.
۲۵.

غذا درمانی در طب رازی

نویسنده:
منبع: تاریخ نو سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: پزشکی داروسازی زکریای رازی غذا درمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۳۹۵
در گستره پزشکی تمدن اسلامی همواره نقش طبیبان ایرانی انکار ناپذیر بوده است. در این میان محمدبن زکریای رازی دانشمند، فیلسوف، طبیب و داروساز ایرانی با تالیفات بسیار زیادی که از خود بر جای گذاشته است سهم بسزایی در گسترش علوم مختلف به ویژه علم پزشکی در جهان اسلام داشته است. وی را می توان یکی از بزرگترین داروشناسان و داروسازان دوره اسلامی دانست چرا که در کنار طبابت به داروسازی نیز می پرداخت. او در کنار بهره بردن از داروهای شیمیایی و همچنین ساخت داروهای ترکیبی، گاه برای درمان بیماری ها به جای تجویز دارو، از غذاها و خوراکی های گوناگون به دلیل برخورداری از خواص متفاوت استفاده می کرد و آن ها را با توجه به گرمی و سردی طبع بیمار برای او تجویز می کرد. این پژوهش به شیوه توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به بررسی نقش و تاثیر غذاها و خوردنی ها در درمان بیماری ها توسط رازی می پردازد.
۲۶.

دانش پزشکی از نگاه نوشتارهای دین زرتشتی

نویسنده:
منبع: جندی شاپور سال چهارم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: پزشکی اوستا دینکرد دانش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۵۶۲
موبدان زرتشتی در ایران باستان باور داشتند که دین شان آراسته به همهٔ دانش هاست. بنا بر دینکرد که مهم ترین منبع اطلاعاتی ما برای آگاهی از اوستای روزگار ساسانیان است پزشکی نیز در شمار همین دانش ها بود. اینکه در یکی از بلندترین فصل های کتاب دینکرد سوم که تأکید دارد برگرفته شده از آموزه-های دین زرتشتی است، یکسره به دانش پزشکی و قوانین مربوط بدان پرداخته اند، یا در دینکرد هشتم که خلاصه ای از نسک های گمشدهٔ اوستای ساسانیان را بازگو می کند در این باره سخن رانده اند، از آن روست که ایشان باور داشتند پزشکی دانشی اهورایی است که به یاری آن می توان بیماری، پیری و مرگ را که از کُنشِ اهریمن زاده شده اند از آفرینشِ اهورایی دور کرد. به همین دلیل است که دانش پزشکی در میان نوشتارهای دینیِ باقی مانده از فرهنگ ایران باستان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. افزون بر این در دینکرد، پزشکی را هم چون جهان بینیِ دین زرتشتی به دو شاخهٔ مینو پزشکی و گیتی پزشکی بخش کرده اند که خود نشان از نوع نگرش این متون به دانش پزشکی و جایگاه آن در جهان بینیِ دینِ مزدیسنا دارد.
۲۷.

سیستم فیزیولوژی قلب

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال دوم اردیبهشت ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 29-35
تعداد بازدید : ۲۵۶۹ تعداد دانلود : ۵۱۱
قلب که از مهم ترین بخش های بدن محسوب می شود و می توان گفت برای خود یک عضله ی بسیار مهم در بدن می باشد چرا که خوردن و مواد غذایی و اکسیژن را به تمام بدن انسان می رساند و همچین به از بین بردن مواد زائد را از بدن جدا می کند قلب در حال استراحت در حدود 70 بار در دقیقه می تپد دل انسان بینِ دو شُش در بدن جا دارد و به گونه‌ای قرار گرفته‌است که سر آن به سوی چپ و پایین کج است. هر تپش قلب حدودِ هشت دهم ثانیه زمان می‌خواهد که این زمان شامل ۰٫۱ ثانیه انقباض دهلیزها، ۰٫۳ ثانیه انقباض بطن‌ها و ۰٫۴ ثانیه استراحت قلب می‌باشد. بافت قلب نیز هم‌چون دیگر بافت‌های بدن نیاز به تغذیه دارد که تغذیه قلب برعهده عروقِ کرونری (تاجی) است اما امروزه با پیشرفت صنعت و همینطور نامناسب بودن مواد غذایی سلامتی انسان ها را به خطر انداخته است. این موضصوع به حدی مهم می باشد که طبق آمار از هر 4 نفر بزرگسال به فشار خون مبتلا هستند و اگر این استاندارد غذایی رعایت نشود این آمار تا 60 درصد نیز افزایش می یابد و مهم ترین بخش نیز درمان می باشد اگر ساختار پزشکی به شکل مدرن و از فناوری های روز دنیا در این بخش استفاده نکند ممکن است مشکلات قلبی کل جامعه را فراگیرد. فناوری نانو می تواند در این امر می تواند بسیار حائز اهمیت باشد دارورسانی هوشمند هایپردرمانی از جمله مدرن ترین روش پزشکی می باشد.
۲۸.

طب در ایران عصر قاجار بر اساس سفرنامه های سیاحان غربی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال نهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۳۵

کلیدواژه‌ها: پزشکی پزشکان ایرانیان عصر قاجار سفرنامه سیاحان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۴۷۲
طبق گزارش سفرنامه های سیاحان غربی، پزشکان ایرانی در سده ی نوزدهم، بیماریها، همه داروها و کل خوردنیها را به چهار گروه گرم، سرد، تر و خشک تقسیم می کردند و خرافات در سطح گسترده ای به حریم علل ابتلا به بیماری و شیوه مداوای بیماریها راه یافته بود و گمان می بردند در پیشگیری بیماری افسون و طلسم بیش از مراقبت هوشمندانه مفید می افتد. بنابراین علوم پزشکی در این دوران به دلیل فقدان نظارت بر کار پزشکان؛ ورود افراد ناشایست به عرصه ی درمانگری و باور خرافی مردم نسبت به بیماری و درمان علوم پزشکی سیر قهقرایی می پیمود. با این حال لازم به ذکر است که در جای جای ایران عصر قاجار هنوز پزشکانی بودند که سوای پزشک نمایانِ ناآگاه و ناآزموده، به تحصیل علم طب به شیوه های علمی پرداخته و از عصر و دوران خویش بسیار پیش تر بودند اما فقدان نظارت کافی بر اعمال پزشکان و ورود بی حساب افراد سود جود به عرصه ی پزشکی و از بین رفتن تخصص گرایی در درمانگری، دانش پزشکی را به ورطه ی خرافات و غیرعلمی بودن کشانید و در مقابل پزشکی مدرن در موضع ضعف و درماندگی نهاد. ذکر عقاید خرافی و واپسگرانه درباره پزشکی و روش های طبابت ایرانیان در این پژوهش بدان جهت بوده تا وضعیت کلی پزشکان و طب ایرانی را در عصر قاجار نمایان ساخته و با توصیف این وضعیت به چرایی سیر قهقرایی شیوه ی پزشکی و درمانگری ایرانیان در عصر مربوطه و عقب ماندن آنها از طب مدرن پی ببریم. بنابراین با روش تطبیقی، و مقایسه ی منابع موجود( و هم عصر) با یکدیگر در صدد ارائه مطالبی هستیم که تا حدود بسیاری منعکس کننده ی واقعیت موجود از طبابت در دوران قاجار باشد.
۲۹.

بررسی و نقد کتاب تاریخ جنون در جامعه اسلامی دوره میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال بیستم فروردین ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۷۷) 257-273
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۳۱۹
جنون یکی از مسائل مهمِ کم تر بررسی شده در حوزه تاریخ اجتماعی و پزشکی جوامع مسلمان در سده های میانه اسلامی است. جنون، تا دو سه دهه پیش ازاین، بیش تر به عنوان یک بیماری روانی موردتوجه پژوهش گران تاریخ پزشکی قرار داشت. اما با معرفی رویکردهای جدید اجتماعی به پدیده های پزشکی به تدریج شاهد شکل گیری جریانی پژوهشی هستیم که مسائل و موضوعات پزشکی را ورای مرزهای شناخته شده دانش پزشکی و در فضایی بینارشته ای موردبررسی قرار می دهد و آثاری را در این زمینه تولید کرده است. یکی از معدود آثاری که در همین چهارچوب به شکلی گسترده تاریخ جنون را در جوامع اسلامی بررسی و تحلیل کرده کتاب تاریخ جنون در جامعه اسلامی دوره میانه نوشته مایکل دبلیو. دالس است. او در این کتاب به شکلی تفصیلی و از سه منظرِ پزشکی، اجتماعی تاریخی، و حقوقی/ شرعی و با اتکا بر طیف متنوعی از منابع موضوع جنون را دست مایه پژوهشی درخشان قرار داده است. بااین حال، این اثر به دلایل مختلف ازجمله رویکرد جزئی نگر نویسنده، داده های فراوان درباره جنون، و گرفتارشدن در دام نوعی ره یافت شرق شناسانه اروپامحور، که همه چیز را به اروپا احاله می دهد، دچار اشکالاتی محتوایی، به ویژه تعمیم های ناروا، شده است.
۳۰.

از عطاری های سنتی تا داروسازی جدید در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ علم دوره ۹ سال ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰) 27 - 38
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۲۲۱
دانش پزشکی و داروسازی در ایران قدمتی طولانی دارد. از زمان های گذشته اجاز? طبابت و داروسازی تنها به کسانی داده می شده که در این باره درس می خوانده اند. برای مثال، در دور? ساسانیان،کسانی که در دانشگاه جندی شاپور در این رشته ها تحصیل می کردند اجاز? انجام این کارها را دریافت می کردند. در دور? شکوفایی تمدن اسلامی نیز این علوم رواج بیشتری یافتند و تحت ضابطه و نظارت دولت قرار داشتند. اما این پیشرفت ادامه نداشت و در دوره های متأخر در حکومت های اسلامی پزشکی و داروسازی جایگاه مناسبی نداشتند و چون گذشته تحصیل در این رشته ها ملاک احراز شایستگی قرار نمی گرفت. پژوهش حاضر بر آن است که ضمن بررسی عطاری سنتی و داروسازی نوین، علل رویکرد حکومت در نظارت بر کار داروفروشان را مورد بررسی قرار دهد.
۳۱.

بازتاب گفتمان پزشکی در مطبوعات دوره مشروطه و پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ علم دوره ۱۷ بهار و تابستان۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 117 - 134
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۴۷۱
با پیروزی نهضت مشروطه ایران و تأسیس مجلس شورای ملی، الگوبرداری از برخی دستاوردهای تمدن غرب شتاب بیشتری گرفت. این الگوبرداری در زمینه علوم پزشکی، اعم از استفاده از داروهای جدید، توجه به بهداشت عمومی و ارتقای سلامت عمومی، مورد توجه حکومت قاجار و اقشار تحصیل کرده قرار گرفت. با این وصف دوره شکل گیری طب نوین را در ایران می تواند در سال های 1300 تا 1320شمسی دانست. در این دوره پزشکی نوین در مطبوعات ایران بازتاب فراوان یافت و نهادهای ذی ربط پزشکی، از جمله درمانگاه های زنان و مردان، مراکز بهداشت عمومی، بیمارستان ها و دانشکده طب دانشگاه تهران شکل گرفتند. مقاله حاضر تلاش می کند در باره این دوره تاریخی بحث کند.
۳۲.

پزشکی و قدرت از عهد ناصری تا دوره رضاخان؛ تبارشناسی سوژه ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 141 - 172

کلیدواژه‌ها: پزشکی قدرت عهد ناصری تبارشناسی سوژه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
در سده نوزدهم و اوایل سده بیستم میلادی شاهد روند تغییر حکمرانی در ایران هستیم. ساحت چندگانه نیروها در این دوره پدید می آیند که در این چندگانگی دانش مدرن سهم بسزایی دارد. در واقع بخش مهمی از این تغییر به ورود دانش جدید پزشکی و روانپزشکی بر می گردد. دانش جایگاهی در منازعه قدرت می یابد. در بافت اجتماعی نیز دو شکل عام و خاص(سوژه ساز) همبستر این قدرت شده و بر تغییر ساحت روان آن تأثیرگذار است. این مقاله با هدف آشکارسازی بخشی از این منازعه با تکیه بر ورود دانش پزشکی نگاشته شده است. چگونگی اثرگذاری، جریان سازی و در نهایت تغییر در روند جامعه و سوژه ایرانی بگونه ای است که بخشی از قدرت تن به ماهیت این دانش ها می دهد و یا آن را به چالش می کشد. لذا بخش قابل توجهی از حکمرانی برخلاف دوره های پیشین تحت تأثیر این دانش ها به عرصه ای جدید پا می نهد که بر ماهیت گفتمانی موجود در ایران شکل می دهد. روند ادراکی این تغییر بدین صورت پیش می رود که ماهیت ثابت، سنتی و دیرین حکمرانی سوژه نسبتاً یکدست پیشین وارد شکل جدیدی از ذهنیت و تصور از خود می شود. از یک طرف مناسبات میان فرد و دانش های نوین موجب نوعی از تکنیک های خود می شود و از طرفی دیگر بدن اجتماعی به مثابه استعاره ای کلی ظهور می کند. نگاهی تبارشناسانه بر شکل روشی این متن حاکم است.
۳۳.

سلامتی و بیماری از منظر پدیدارشناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نشریه فلسفه سال ۴۸ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 63 - 83

کلیدواژه‌ها: سلامتی بیماری پدیدارشناسی پزشکی بدن زیسته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۰ تعداد دانلود : ۴۰۹
طی دهه های گذشته، توسعه تکنولوژی پزشکی و دغدغه های اقتصادی، همچنین گسترش تخصص گرایی در حوزه سلامت باعث زدودن چهره انسانی این حوزه شده است. این مسئله باعث شده به هنگام معالجه بیمار، تأثیر جنبه های روانی و محیطی بر وی نادیده گرفته شود و کادر سلامت توجه خود را فقط به بدن بیولوژیکی بیمار معطوف دارند که این امر نیز به دلیل رفتار نادرست آنها با بیمار، شکایات بیماران را در پی داشته است. دست اندرکاران حوزه سلامت برای برطرف کردن مشکلات خود به مکاتب مختلف فلسفی، چون پدیدارشناسی متوسل شده اند. پدیدارشناسی با آموزه های مختلف خود، چون در پرانتز نهادن پیش فرض ها و تعصبات، این امکان را در اختیار ما قرار می دهد که بتوانیم واقعیت را آن گونه که بر ما پدیدار می شود، توصیف کنیم. بی تردید یکی از واقعیاتی که در زندگی روزمره خود با آن مواجه هستیم، مسئله سلامتی و بیماری است. در حالی که در حوزه پزشکی مدرن، بیماری به منزله عدم کارکرد درست اندام ها و سیستم های بدن و سلامتی به منزله نبود این اختلالات تعریف می شود، پدیدارشناسی با تأکید بر تجربه زیسته افراد بر توجه به جنبه های روانی و محیطی بیماری و سلامتی تأکید دارد. توجه به این جنبه های بیماری و سلامتی باعث تغییر در معنای بیماری و سلامتی می شود. بر اساس این معانی پدیدارشناسانه، بیماری دیگر فقط به بدن بیولوژیکی بیمار محدود نمی شود، بلکه بدن زیسته او را دچار اختلال می کند، بدنی با ابعاد مختلف وجودی که هر کدام از این ابعاد می توانند تأثیر بسزایی در بیماری وی داشته باشند. توجه به این سطح از بدن و معانی پدیدارشناسانه سلامتی و بیماری سبب می شود که افق های دید بیمار و کادر حوزه درمان به هم نزدیک شده و آنها ارتباط بهتری با یکدیگر برقرار کنند.
۳۴.

نقد و تحلیل پدیدارشناختی مفهوم همدلی در پزشکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 69-86

کلیدواژه‌ها: همدلی پزشکی پدیدارشناسی بیناذهنیّت علوم انسانی پزشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۲۸۴
در این مقاله ابتدا تلاش می کنیم با مروری بر سیر تاریخی پزشکی، دلیل مطرح شدن و کاربرد مفهوم همدلی بالینی در پزشکی را یافته و سپس ایرادات نظری این مفهوم که مانع رسیدن به بیناذهنیت و درک صحیح شده اند را ذکرکنیم؛ این ایرادات موارد پیش رو را شامل می شوند: عدم توجه به ذهنیت های پزشک و بیمار، عدم توجه به پویایی مفهوم همدلی و عدم توجه به وابستگی مفهوم همدلی به بافتار. سپس پیامدهای بالقوه نامطلوب کاربرد آن، یعنی کمک به تقویت قیم مآبی، اثرات نامطلوب برای طبابت و ابزاری جایگزین برای کمبود بودجه و حفظ قدرت سیاسی دولت ها را مطرح خواهیم کرد. بعد از آن با بهره گیری از نظرات فیلسوفان (به خصوص متفکران سنت پدیدارشناختی) و سیر علوم انسانی پزشکی، با استفاده از رویکردی بینارشته ای استدلال خواهیم کرد که چرا مفهوم همدلی در پزشکی نیازمند بازنگری است و لازم است هم راستا با موج دوم علوم انسانی پزشکی حرکت کند و با محور قرار دادن فلسفه موجب گردد تا درک صحیح از بیمار بار دیگر در مفهوم پزشکی تنیده شود.
۳۵.

فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و هشتم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۵) 178 - 205

کلیدواژه‌ها: پزشکی فقه پزشکی بایسته های فقه پزشکی فقه تخصصی ساختار فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۰ تعداد دانلود : ۳۳۹
گسترش روزافزون قلمرو علم فقه، پیدایش مسائل مستحدثه فراوان، پاسخ گویی به نیازهای فقهی روزآمد جامعه، برنامه ریزی برای رشد متوازن فقه در مسائل موردابتلای پزشکی در جهت نظام سازی و ارتقای توانایی پاسخ گویی و تعیین وظیفه مکلفان، ضرورت ایجاد رشته و گرایش تخصصی با عنوان فقه پزشکی را مطرح ساخته است که باید با مطالعه و بررسی پرسش های مبنایی و زیرساختی صورت پذیرد؛ از جمله اینکه آیا می توان فقه پزشکی را به عنوان یکی از گرایش های فقه تخصصی محسوب کرد؟ و اساساً جایگاه آن در منظومه فقه جامع چیست؟ برای ایجاد و تدوین این رشته تخصصی چه اقداماتی باید صورت داد؟ پژوهش حاضر با نگاهی همه سونگر به جایگاه فقه پزشکی و تبیین ضرورت و معیارهای تخصصی کردن فقه، ثابت می کند که فقه پزشکی معیارها و ملاک های لازم را برای تشکیل رشته تخصصی دارد، بنابراین باید به صورت گام به گام به تدوین، آموزش و پژوهش در این عرصه پرداخت. به ویژه تدوین برنامه آموزشی جامع در مقاطع مختلف آموزشی ضرورت دارد؛ به گونه ای که ظرفیت ارائه آن در حوزه های علمیه و دانشگاه های مرتبط فراهم آید. همچنین نگارش درس نامه ها و متون آموزشی، و تعلیم و تربیت اساتید توانمند در این زمینه، از مهم ترین بایسته های تشکیل و گسترش این رشته به شمار می آید.
۳۶.

دیدن و مشتقات فعلی آن در شعر حافظ(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۲ 45 - 62

کلیدواژه‌ها: شعر فارسی حافظ نجوم پزشکی عرفان رؤیت دیدن و مشتقات فعلی آن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۲۰۱
شعر حافظ به مناسبت نحوه به کارگیری زبان، جولانگاه رستاخیز کلمات است. کلماتی که در غزل های همسان (به لحاظ ساختار وزن و قافیه و ردیف) شاعران هم عصر او، فاقد آن جذبه ها و کشش ها و بارهای معنایی است که در غزل های حافظانه، پیدا و پنهان است. در دستگاه نشانه ای که حافظ بر محور همنشینی واژگان خویش برمی گزیند، معماری ویژه ای شکل می گیرد که در آن کلمات جان می گیرند و در ایهامی لطیف، بنای با شکوهی از زبان، تخیل و عاطفه را به نمایش می گذارند. یکی از این واژگان، «دیدن و مشتقات فعلی آن» است، که کارکرد چند معنایی آن در زبان و ادبیات فارسی مسبوق به سابقه است و حتی پیش از حافظ بارها دست فرسود دیگر شاعران شعر فارسی بوده است. اما حافظ با ویژگی مخصوص خویش آناتی از زبان و تخیل را در این ساحت به ظهور رسانده است. پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل این مصدر و کارکردهای مختلف معنایی آن در شعر شاعر پرداخته است و منظرهای گوناگون مورد توجه حافظ در این مصدر همچون: پزشکی، نجوم و دیگر بارهای معنایی آن بر روی مخاطب شعر گشوده است، تا مخاطب شعر پس از این جستار به درکی صریح تر از غزل حافظ نایل گردد.
۳۷.

وبا و پزشکینه سازی: عوامل گذار به دولت مدرنِ مداخله جو در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال شانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۶۲) 7 - 42

کلیدواژه‌ها: دولت پیشامدرن دولت مدرن وبا پزشکی سلسله قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۴۲۸
از دوره ساسانیان تا اواسط دوره قاجار با چهره ای از دولت در ایران مواجه ایم که نه تنها در قبال مردم احساس مسئولیت ندارد، بلکه این اتباع هستند که باید تحت هر شرایطی از دولت تبعیت نمایند. هدف مقاله حاضر به عنوان پژوهشی در باب لحظه گسست از این نوع صورتبندی دولت، که می توان آن را دولت پیشا-مدرن تلقی کرد، و ظهور دولت مدرن در ایران است. مداخله جویی در حیات و ممات اتباع، چه در حوزه عمومی و چه در حوزه خصوصی، مولفه بارز این دولت است. این مقاله با اتکا به روش تبارشناسی فوکو درصدد است تا شکاف و گسست از تنواره سیاسی دولت پیشامدرن و زایش دولت مدرنِ مداخله جو را در ایران تفحص نماید. بر اساس یافته های این مقاله، سرآغاز پیدایش دولت مدرن، به دخل و تصرفاتی باز می گردد که دولت در اواسط دوره قاجار و در بازه زمانی شیوع و اوج گیری بیماری مهلک وبا اعمال نمود. ایجاد دانشگاه دارالفنون و اهمیت یافتن دو رشته پزشکی مدرن و جراحی، تاسیس نخستین بیمارستان مدرن در این دوره، تاسیس انستیتو پاستور و افزایش تعداد حمام ها از جمله کردارهای غیرگفتمانی بودند که با بسط آنها، دولت حیات و ممات اتباع خود را مورد مداخله قرار داد. در نتیجه پزشکینه کردن جامعه ایرانی و به تبع آن مداخله در شئون زندگی و سلامت بدن شهروندان، الگوی بود که موجبات ایجاد تحرّک در دولت و عوامل گذار این نهاد از وضعیت پیشا مدرن به مدرن را فراهم آورد.
۳۸.

پیشینه دانش پزشکی و علوم عقلی در ایران (به روایت متون ادب فارسی و عربی)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۲ زمستان ۱۳۸۹ شماره ۶ 83 - 103

کلیدواژه‌ها: پزشکی علوم عقلی بیرونی ابن سینا رازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۷۴
ایرانیان، سهم بزرگی در پیشرفت علوم به ویژه دانش های عقلی، پزشکی، داروسازی و پیراپزشکی در دوران پیش از اسلام و بعد از داشته اند. وجود دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و «ریو اردشیر» (بوشهر فعلی) در آن زمان، حکایت از آن دارد که در زمان ساسانیان، ایرانیان، عنایت خاصی به تدوین علوم عقلی داشته اند. آثار پزشکی ایرانی، یکی از منابع مهم پزشکی در جهان اسلام به شمار می رفته و علل اصلی تأثیر ایرانیان در نقل و تدوین و نشر علوم عقلی در تمدن اسلامی را می توان به شرح زیر خلاصه کرد: 1 تسلّط ایرانیان در علم و ادب و قدرت یابی آنان در دستگاه خلفای عبّاسی. 2 مبارزات مذهبی ایرانیان و علل نگرانی خلفا در نقل فلسفه و علوم عقلی. 3 آشنایی ایرانیان به دانش های مختلف بشری از جمله طب و ریاضیات و فنون ترجمه.  
۳۹.

جایگاه شغل پزشکی در آرزوهای شغلی کودکان و نوجوانان(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: راهبردهای آموزش در علوم پزشکی دوره چهاردهم آذر و دی ۱۴۰۰ شماره ۵ (پیاپی ۶۹) ۲۹۲-۲۸۶

کلیدواژه‌ها: پزشکی آرزوهای شغلی کودکان نوجوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۱۴۹
مقدمه: آرزوهای شغلی، مشاغل ایده آلی اند که افراد دوست دارند در آینده به آن دست پیدا کنند و شغل پزشکی، همواره در فهرست آرزوهای کودکان و نوجوانان قرار دارد. هدف از این پژوهش بررسی جایگاه پزشکی در آرزوهای شغلی و علل آن است. روش ها: این پژوهش یک مطالعه ی کاربردی و مقطعی بود. نمونه مورد مطالعه شامل 120 نفر از دانش آموزان شهر اصفهان بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه بود و نتایج آن با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته های حاصل از مطالعه نشان داد که پزشکی به عنوان یک شغل تخصصی اولین آرزوی شغلی کودکان و نوجوانان بود و پس از آن مهندسی و پلیسی قرار داشت (05/0p<). همچنین، در تعیین آرزوهای شغلی چهار عامل تأثیرگذار اندازه و قدرت، کلیشه های جنسیتی، منزلت شغل و خود درونی برای کودکان و نوجوانان نقش داشت (05/0p<). نتیجه گیری: شغل پزشکی، اولین آرزوی شغلی کودکان و نوجوانان بود. بنظر می رسد آنچه کودکان و نوجوانان آرزو می کنند مطابق معیارهای نظریه گاتفردسون، قسمتی از فرآیند رشدی آنها می باشد. عوامل گوناگونی در قرار گرفتن پزشکی به عنوان بالاترین آرزوی شغلی دخالت دارد. بنابراین، لازم است جهت جلوگیری از هجوم به سمت رشته پزشکی و مشکلات شغلی بعد از فارغ التحصیلی، آرزوهای شغلی را به سوی مشاغل دیگری که دارای ابعاد درونی پزشکی هستند، جهت داد.
۴۰.

شکل گیری اندیشه اعزام محصلان به آمریکا و پیامدهای آن (با تکیه بر نقش دیپلمات ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 67-39

کلیدواژه‌ها: آمریکا پزشکی دانش نظامی دیپلمات ها کشاورزی محصلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
شکل گیری اندیشه اعزام محصل به آمریکا (با تکیه بر نقش دیپلمات ها) فرشته جهانی [1] ، سید محمد طاهری مقدم [2] چکیده آشنایی با اصول تمدن، فرهنگ، علوم و دانش کشورهای غربی و به کارگیری تجارب و دانش آنها در ایران با اعزام محصل به آن کشور ها، از جمله موضوعاتی بود که توجه بسیاری از دولتمردان و مصلحان را به خود معطوف کرد. بعد از دوره مشروطه، یکی از کشورهایی که برای برون رفت ایران از عقب ماندگی آموزشی به آن توجه شد، کشور آمریکا بود. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، و با تکیه بر اسناد منتشر نشده درپی پاسخ به این سوال هاست که چرا محصلان ایرانی به کشور آمریکا تمایل داشتند؟ دیپلمات های ایران در آمریکا در ورود محصلان ایرانی به این کشور چه نقشی داشتند؟ و محصلان در چه حوزه ای به تحصیل پرداختند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که ضعف نظام آموزشی ایران و بی نتیجه بودن اعزام محصل به اروپا سبب شد نمایندگان سیاسی ایران در آمریکا، سیاست اعزام محصل را به آمریکا پی گیری کنند. علیقلی خان نبیل الدوله و حسین علایی از جمله دیپلمات هایی بودند که با ارسال گزارش های متعدد به مقامات دولتی مبنی بر توسعه و تحول آمریکا در عرصه نظام علمی و آموزشی، موفق شدند زمینه ورود محصلان ایرانی (حتی محصلان دختر) را به آمریکا و تحصیل در رشته هایی همچون فنون نظامی، زراعت و فلاحت، طب، فنی و مهندسی فراهم آورند ؛ به طوری که در آخرین سال های حکومت قاجاریه، مناسبات علمی و آموزشی ایران و آمریکا رو به ترقی گذاشت و شمار قابل توجهی از محصلان ایرانی که به آمریکا اعزام شده بودند پس از فارغ التحصیلی و بازگشت به ایران منشأ خدمات شایسته ای شدند. واژگان کلیدی: اعزام محصل، آمریکا، پزشکی، دانش نظامی، دیپلمات ها، کشاورزی [1] . دانش آموخته دکتری تخصصی تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران ( نویسنده مسئول). Fereshtejahani65@gmail.com [2] . استادیار گروه تاریخ دانشگاه ایلام، ایلام، ایران. mtaheree@yahoo.com تاریخ دریافت 20/7/ 1400 – تاریخ تأیید 9/9/ 1400