عطاری

دانش پزشکی و داروسازی در ایران قدمتی طولانی دارد. از زمان های گذشته اجاز? طبابت و داروسازی تنها به کسانی داده می شده که در این باره درس می خوانده اند. برای مثال، در دور? ساسانیان،کسانی که در دانشگاه جندی شاپور در این رشته ها تحصیل می کردند اجاز? انجام این کارها را دریافت می کردند. در دور? شکوفایی تمدن اسلامی نیز این علوم رواج بیشتری یافتند و تحت ضابطه و نظارت دولت قرار داشتند. اما این پیشرفت ادامه نداشت و در دوره های متأخر در حکومت های اسلامی پزشکی و داروسازی جایگاه مناسبی نداشتند و چون گذشته تحصیل در این رشته ها ملاک احراز شایستگی قرار نمی گرفت. پژوهش حاضر بر آن است که ضمن بررسی عطاری سنتی و داروسازی نوین، علل رویکرد حکومت در نظارت بر کار داروفروشان را مورد بررسی قرار دهد.

داروخانه به عنوان محلی برای فروش، ساخت و تجویز دارو در سرزمین های اسلامی به گونه های مختلف برقرار بود. مقاله حاضر با استناد به منابع و مآخذ تاریخی، سیر تاریخی داروفروشی در سرزمین های اسلامی را از لحاظ نام و عنوان، محل و شیوه های فروش، ساختار و چگونگی نظارت بر داروفروشی بررسی کرده است. «خزانه الشراب یا خزانه الادویه» در متون دوره اسلامی کهن ترین واژه ای است که برای داروخانه به کار رفته است. علاوه بر فروش سیّار، بیمارستان ها، عطاری ها و قصر خلفا و سلاطین از جمله محل هایی بود که تجویز و فروش دارو در آن انجام می شد. داروخانه ها معمولاً دارای تشکیلات مخصوص به خود بودند و داروساز که «مهتار» یا «شرابدار» نامیده می شد، جایگاه پایین تری نسبت به پزشک داشت. برخی از داروخانه های جهان اسلام نیز به سبب نگهداری اسناد پزشکی و نیز داشتن ظروف گران قیمت از نظر علمی و هنری اهمیت داشتند.