مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
تاریخ شفاهی
منبع:
بررسی های حسابداری و حسابرسی دوره ۲۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳
398 - 434
حوزه های تخصصی:
هدف: این پژوهش با هدف درک بیشتر پیدایش و توسعه حسابداری دانشگاهی در ایران و نقشی که دانشگاه های ایران در این خصوص ایفا کرده اند، اجرا شده است. همچنین، ضمن مقایسه گسترش تدریس حسابداری دانشگاهی ایران با کشورهای منطقه، در خصوص تأثیر دانشگاهیان و دانشگاه های ایالات متحده آمریکا و انگلستان در رشته حسابداری دانشگاهی ایران بحث شده است. روش: روش پژوهش حاضر کیفی (تاریخ شفاهی با رویکرد تحلیل محتوا)، پارادایم آن تفسیری و از لحاظ هدف اکتشافی است. روش گردآوری داده ها، مصاحبه غیرساختارمند با خبرگانی بود که در پیدایش و توسعه رشته حسابداری، نقش مهمی ایفا کرده اند. برای اجرای پژوهش حاضر، این مراحل طی شده است: تدوین پرسش های پژوهش، گردآوری داده ها، رمزگذاری داده ها، یادداشت برداری های تحلیلی، ثبت اندیشه ها و تفسیر داده ها، نگارش و تدوین تاریخچه مستند توسعه حسابداری دانشگاهی در ایران. یافته ها: نتایج به شکل گیری شبکه ارتباطی میان مقوله ها انجامید که در این شبکه، 30 مقوله اصلی در ارتباط با توسعه آموزش حسابداری در دانشگاه های ایران شناسایی و تبیین شد. نتیجه گیری: حسابداری نوین محصول دانشگاه است و این نقش آفرینی در ایران، از زمان ایجاد دوره های تحصیلات تکمیلی پُررنگ تر شده است. نتایج پژوهش گویای این است که به طورکلی 30 عامل در ترسیم چهره فعلی حسابداری دانشگاهی در ایران نقش داشته اند. خبرگان معتقدند آموزش و پژوهش حسابداری دانشگاهی در ایران، وام دار کشورهای غربی، به خصوص آمریکا و انگلستان است و در مقایسه با کشورهای همسایه منطقه، از کمیت و کیفیت بیشتری برخوردار است.
آموختن از گذشته برای الهام بخشی، دربرگیرندگی، و تداوم: گزارش شرکت در کنگره ایفلا ۲۰۲۱(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
به مناسبت برگزاری هشتادوششمین کنگره سالانه ایفلا، گروه علاقه مندان به تاریخ کتابخانه ها در این نهاد در ژانویه ۲۰۲۰ فراخوان ارسال چکیده مقالات برای بررسی طرح های تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی را در نشستی با عنوان آموختن از گذشته برای الهام بخشی، دربرگیرندگی، و تداوم بر روی وبگاه ایفلا منتشر کرد. نگارنده به مناسبت تجربه اجرای طرح های تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران چکیده مقاله ای را با عنوان «روایت ها از روزن گفت وگو» برای دبیر گروه ارسال کرد. این چکیده پذیرفته شد. اما کنگره به سبب همه گیری کووید- ۱۹ در سال 2020 برگزار نشد. سپس به تصمیم دبیرکل و رئیس ایفلا قرار شد کنگره به صورت حضوری در سال ۲۰۲۱ در روتردام هلند برگزار شود. اما به سبب ادامه همه گیری آن نیز به صورت مجازی برگزار شد. کمیته ملی ایفلا در ایرلند پشتیبانی تحسین برانگیزی برای ارائه سخنرانی ها تدارک دید. در این نشست چهار سخنران از ایرلند، ایران، ایالات متحده آمریکا و کرواسی ابتکارهای خود را برای ثبت و ضبط تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی در کشور شان ارائه دادند. در این نشست نماینده ایران طرح های چهارگانه تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را بیان کرد. این چهار طرح عبارت بودند از تاریخ شفاهی آموزش کتابداری و اطلاع رسانی در ایران، تاریخ شفاهی شورای کتاب کودک، تاریخ شفاهی انجمن های کتابداری ایران، و خدمات کتابداران پیشکسوت در گسترش و شکوفایی کتابداری نوین در ایران.
درآمدی بر تاریخ شفاهی زنان افغان
منبع:
پژواک زنان در تاریخ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴
77-92
حوزه های تخصصی:
توسعه، تنها در ارتباط با تولید ناخالص ملی و سطح درآمد سرانه سنجیده نمی شود، بلکه مشارکت همگانی افراد، به خصوص زنان نیز بر این فرایند مؤثر است. در این راستا، تعامل و رفتار جامعه نسبت به زنان، از شاخص های مهم توسعه سیاسی و اجتماعی در یک کشور محسوب می شود. همین نحوه برخورد، شرایط را برای حضور فعال و مؤثر زنان و بهره گیری از قدرت، تفکر، ابداع و خلاقیت آنها فراهم می نماید. زنان افغان در یکصد سال اخیر به دلیل شرایط جنگی و ایجاد بحران هایی متعدد با مسائل و محدودیت هایی رو به رو بوده اند؛ ضمن اینکه جامعه تی افغانستان نیز پذیرای مشارکت اجتماعی زنان نیست. بر این مبنا، توجه به تاریخ نگاری زنان افغان با بهره مندی از روش پژوهشی تاریخ شفاهی، راهگشای محققان تاریخ زنان خواهد بود. نوشتار پیش رو، ضمن مروری اجمالی بر وضعیت حقوق زنان افغان در دوران معاصر با تکیه بر منابع کتابخانه ای، طرح های تاریخ شفاهی زنان افغان را نیز بررسی می کند. تاکید بر توجه ویژه نسبت به انجام مصاحبه های تاریخ شفاهی به منظور ثبت و ضبط تاریخ زنان افغان، هدف غایی این پژوهش است.
تحلیل و تبیین دامنه و رویکردهای مختلف در تاریخ شفاهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در ایران، تاریخ شفاهی دوره شکوفایی کمّی خود را طی می کند. این شکوفاییِ کم وبیش، با مباحث نظری و روش شناسی موازی نیست. این روند ممکن است در آینده اعتبارمندی تاریخ شفاهی و جایگاه آن را تهدید کند. غفلت از مباحث نظری و روشی و تولید بی رویﮥ آثاری با نام تاریخ شفاهی در ایران، کلیت این مقوله را به خطر خواهد انداخت. ﻣﺴﺌﻠﮥ دامنه و رویکرد تاریخ شفاهی ازجمله مباحثی است که شفاهی کاران به آن بی توجه یا دست کم، کم توجه اند. در این مقاله، شناخت تعریف تاریخ شفاهی و تفاوت های آن با خاطرات و سنت شفاهی فرض گرفته شده و از تکرار آن پرهیز شده است؛ همچنین دو موضوع بررسی شده است که توجه به آن ممکن است برای پژوهشگران رهیافت های مؤثری داشته باشد و به لحاظ معنایی و دانشی، آنها را در حیطۀ تاریخ شفاهی قدرتمند ظاهر کند. در این نوشتار به این پرسش پاسخ داده خواهد شد: داﻣﻨﮥ تاریخ شفاهی تا کجا امتداد دارد و چه کسان و موضوعاتی را شامل می شود؟ سپس درباره سه رویکرد تأمل برانگیز تاریخ شفاهی، در مقام نظری، بحث خواهد شد. تاریخ شفاهی همچون بیشتر علوم انسانی در وضعیت بینارشته ای قرار دارد؛ بنابراین در مواجهه با این مکاتب، قادر است رویکردهای مختلفی داشته باشد. در این پژوهش، رویکردهای مطرح و انطباق پذیر با تاریخ شفاهی بررسی و ارزیابی خواهد شد.
کیفیت قدرت در نظام گفتمانی کتاب کتیبه ای بر آسمان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
فوکو یکی از اندیشمندانی است که درباره کیفیت و کارکرد قدرت در مناسبات اجتماعی دیدگاه تأثیرگذاری را ارائه داده است. از نظر وی، عناصر قدرت در شبکه ای پیچیده و دائم در تغییر، طی بازی های متداخل، یکدیگر را تقویت می کنند و با صورت بندی های جدید به نمایش درمی آیند. وی با بررسی ساختار قدرت در جامعه سلطنتی انگلستان نشان داد که چگونه می توان به جای تمرکز بر حاکمیت قدرت بر پیکره های به حاشیه رانده شده بی شمار، به عنوان سوژه های فرعی توجه داشت و به سازوکار روشمند قدرت و عملکرد آن پی برد. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی ضمن بحثی درباره دیدگاه فوکو پیرامون کیفیّت گفتمان قدرت با تمرکز بر متنی از تاریخ شفاهی معاصر به دنبال ردیابی ساز و کار اِعمال قدرت در مناسبات اجتماعی آن در گفتمان حاکم و محکوم برآمدیم. کتاب «کتیبه ای بر آسمان» مجموعه خاطرات خلبان اکبر صیاد بورانی روایتی تنگاتنگ از مقاومت و شکل گیری گفتمان و پاره گفتمان های به حاشیه رانده شده و تاکتیک های قدرت مسلّط در دوران ده ساله اسارت در عراق است. نتایج پژوهش نشان می دهد قدرت مورد نظر فوکو به صورتی پیچیده در روابط چندگانه حاکمیّت زندان با اسیران و اسیران با همبندان خود به شکلی نظام مند وجود داشته است. در این مجموعه خاطره نشان داده می شود که چگونه تعامل و مواجهه با اشکال مختلف قدرت روندی را پدید می آورد تا گفتمان غالب برای سیطره بیشتر، رژیم حقیقت را به نفع خود تعریف نماید.
درآمدی بر چیستی تاریخ شفاهی معماری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معماری و شهرسازی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۰
155 - 169
حوزه های تخصصی:
بیشتر کسانی که با معماری گذشته ایران آشنا هستند، به زودی از میان ما خواهند رفت و رفتن ایشان برابر است با از دست دادن گنجینه ای از شناخت در این باره. هرچند اهمیت منابع شفاهی در مطالعات تاریخ معماری، به ویژه تاریخ معماری ایران روشن است، تاکنون هیچ پژوهشی درباره رابطه حوزه مخصوص این گونه پژوهش، یعنی تاریخ شفاهی، با تاریخ معماری و تاریخ معماری ایران نشده است. در این مقاله به این رابطه و حوزه حاصل از پیوند آنها یعنی «تاریخ شفاهی معماری ایران» می پردازیم. شناخت شاخه «تاریخ شفاهی معماری ایران» بیش و پیش از هر چیز مستلزم داشتن تصوری روشن از آن است؛ به همین سبب در این مقاله، از چیستی تاریخ شفاهی معماری ایران می پرسیم. برای این کار، نخست شناختی اجمالی از تاریخ به دست می آوریم و ساختار پژوهش آن را می جوییم. ساختار پژوهش تاریخی را مبنایی برای بیان چیستی تاریخ شفاهی و چیستی تاریخ معماری ایران می کنیم. تبیین چیستی تاریخ شفاهی و تاریخ معماری ایران بر پایه ساختاری مشترک، راه را برای پیوند این دو شاخه و تعریف تاریخ شفاهی معماری ایران می گشاید. پژوهش حاضر درآمدی است بر تاریخ شفاهی معماری ایران و تدوین و تبیین مبانی نظری این شاخه جدید تا سرآغازی شود برای پژوهش های آتی و دستیابی به دانش آشنایان به معماری ایران، و نگهداری این میراث ارزشمند برای آیندگان.
مروری بر تاریخ آموزش معماری داخلی در ایران؛ تغییرات برنامه آموزشی در دوره تکوین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
نامه معماری و شهرسازی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۴
63 - 80
حوزه های تخصصی:
برای تاریخ هر چیز دو وضعیت را می توان متصور شد. اول تاریخ به معنی خود گذشته است و دوم تاریخی که مورخ می نویسد. سابقه آموزش رشته معماری داخلی در ایران از تاریخ در معنای نوشته شده آن محروم است، اما نمی توان آن را نابوده گرفت و به امر آموزش سرگرم ماند. بررسی تاریخ آموزش جنبه های متفاوتی دارد و شامل دوره های زمانی مختلفی می شود. مادامی که سیر کلی روشن نباشد، تعیین جنبه ها و دوره های زمانی ناممکن است. در این مقاله تلاش شده است با واکاوی اسناد، به دور از هرگونه نگاه انتقادی و تحلیلی روایت تاریخی منسجمی از آموزش معماری داخلی در ایران بیان و دوره های زمانی مختلف آن مشخص گردد. پس از بازیابی سابقه، برنامه آموزشی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان آموزش در دوره تکوین بررسی شده است. منابع پژوهش ترکیبی از اسناد نوشتاری و شفاهی است. با توجه به آنکه اسناد نوشتاری محدود و پراکنده است و تصویر روشنی از گذشته به دست نمی دهد. بازیابی اطلاعات با محوریت اسناد شفاهی میسر بوده و از فنون تاریخ شفاهی بهره گرفته شده است. پس از مرور و جمع بندی اسناد مشخص می شود که براساس معیار استمرار در آموزش، آموزش معماری داخلی در ایران را می توان به دو دوره تکوین و تجدید تقسیم کرد. دوره تکوین خود شامل دو بخش ثبات و بحران می شود. برنامه آموزشی در هر یک از دوره ها تغییراتی دارد. بیشترین تغییر در زمینه درس های عمومی دوره کارشناسی صورت گرفته است.
روایت از روزن گفت وگو: تحلیل طرح های تاریخ شفاهی کتابداری و اطلاع رسانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف: بحث درباره اهمیت طرح های تاریخ شفاهی انجام شده در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای اطمینان از درک عمیق تر از تاریخ کتابداری و اطلاع رسانی در ایران است. تحلیل روایات نشان می دهد که روحیه کتابداران حرفه ای پیشکسوت ایران تا چه اندازه در خدمت توسعه کتابداری نوین در کشور خود بوده است. روش: داده هایی که استنباط ها برمبنای آن ها صورت گرفته است، از تحلیل دقیق محتوای مصاحبه هایی استخراج شده است که در فرایند چهار طرح تاریخ شفاهی تولید شده است. یافته ها: چالش های پیش ِروی کتابداران حرفه ای اولیه ایران در فرایند استقرار، گسترش و شکوفایی کتابداری مدرن در ایران و گذار از کتابداری سنتی به مدرن بسیار زیاد بود. ویژگی های شخصیتی مانند نظم کاری و برنامه ریزی، و اشتیاق به کسب مهارت از همکاران آمریکایی به عنوان مشاور در غلبه بر چالش ها مؤثر بود. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که چگونه تاریخ شفاهی می تواند جنبه های کمتر دیده شده تاریخ معاصر را روشن کند. طرح های تاریخ شفاهی باید در آموزش کتابداری و اطلاع رسانی تدریس شود تا دانشجویان بتوانند بینش عمیق تری از حرفه خود به دست آورند. مستندسازی تاریخ شفاهی کتابخانه های عمومی، مدرسه، دانشگاه و تخصصی برای ارتقای جایگاه اجتماعی این حرفه حائز اهمیت است. همچنین گزارش فعالیت های سازمان های مردم نهاد به منظور تقویت روحیه کار داوطلبانه در حوزه های کتاب، کتابداری و کتابخوانی در دستور کار علاقه مندان به تاریخ کتابداری و متولیان این حوزه قرار گیرد و فرهنگ مشارکت جمعی را تقویت کند.
تاریخ شفاهی زنان؛ پیدایش و تحوّل
منبع:
پژواک زنان در تاریخ سال دوم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۶
55-70
حوزه های تخصصی:
ثبت و ضبط تاریخ زنان با بهرهمندی از روش پژوهشی تاریخ شفاهی در اروپا و آمریکا، داده هایی را پدید آورد که هم مکمل اسناد مکتوب محسوب میشوند و هم ب عنوان منابعی جدید و منحصر به فرد به جریان تاریخ نگاری یاری میرسانند. تاریخ شفاهی زنان با رویکردی جامعه گرا و مردمی، هم از سوی طرفداران حقوق زنان مورد توجه واقع گردید و هم بهعنوان گرایشی بین رشته ای از درون گروه های تاریخ، علوم اجتماعی و مطالعات زنان متولد شد و رشد کرد. این رشته جدید از معارف انسانی در طول پنج دهه حیات خود با فراز و نشیب هایی متعدد رو به رو بوده است. تأمل در ضرورت پیدایش تاریخ شفاهی زنان، ویژگیهای این قسم از تاریخنگاری، جایگاه آن در پژوهشهای تاریخی، تحولات آن در دورههای مختلف و چشم اندازهای پیشِ روی، از مباحث حائز اهمیت در این حوزه به شمار میرود. آشنایی با روشهای به کار گرفته شده در زمینه گردآوری تاریخ شفاهی زنان در جوامع مختلف، علاقه مندان را از طی مسیرهای پیشین بینیاز میکند و افق هایی روشن را در برابر دیدگانشان میگشاید.
تحلیل تاریخی روایت ها از کنش اقتصادی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف اصلی این مقاله توصیف اهمیت متن های شنیداری، روایت ها و مجموعه های تاریخ شفاهی در تحلیل های تاریخ اقتصادی ایران است که با تکیه بر روایت های شفاهی موجود در مباحث اقتصادی نشان می دهد تا چه اندازه این روایت ها می توانند برخی موضوعات مبهم اقتصادی را در تاریخ اقتصادی ایران روشن کنند. روایت های صنعتگران، تجار، تکنو کرات ها و کارآفرینان نه تنها به بیان مسائل و موضوعات جدیدی برای تحقیق بیشتر پرداخته اند، بلکه روایت های جدید تحلیل موضوعاتی که پرونده شان بسته شده را باز کرده ا ند. به علاوه چون توصیف و تحلیل تاریخ اقتصادی می تواند از شرح تحولات اجتماعی و سیاسی سود ببرد سایر مجموعه ها و روایت های شفاهی نیز به غنی کردن این گونه تحلیل ها کمک کرده اند. این مقاله از میان موضوعاتی که روایت های موجود به تحلیل عمیق آن در تاریخ اقتصادی ایران کمک کرده اند به روشن شدن نقش و ویژگی های بنگاه های خانوادگی در ایران و جایگاه کنش های غیراقتصادی کنشگران و فعالان اقتصادی، اعم از تجار و صاحبان صنایع، در فعالیت های بیشینه ساز آن ها پرداخته است. روایت ها نشان می دهند بنگاه های خانوادگی به علل و دلایل مختلف از جمله توجه به حفظ پیوندهای خانوادگی بیش از یافتن راه هایی برای گسترش فعالیت های اقتصادی و بیشینه ساز، اعتماد به اعضای عضو بیش از اعضای غیرعضو و گسترش اعضای خانواده، به نسل دوم منتقل می شوند. همچنین این مقاله بر اساس برخی روایت های شفاهی نشان داده است که کنش های خیرخواهانه و مسئولانه اجتماعی در کنار فعالیت های منفعت جویانه آن ها گسترش یافته است.
اعتباریابی داده های تاریخ شفاهی
حوزه های تخصصی:
قلمرو علم تاریخ زمان گذشته است، اما شاخه جدیدی در تاریخ ایجاد شده که قلمرو تاریخ یعنی گذشته را به زمان حال بسیار نزدیک کرده و آن تاریخ شفاهی است. اگرچه حدود 70 سال از عمر تاریخ شفاهی می گذرد، اما هنوز به عنوان یک مقوله جدید شناخته می شود و باب گفتگو پیرامون مسائل مختلف آن باز است. با این حال کمتر به صورت مستقل درباره نقد داده های حاصل از تاریخ شفاهی تولید محتوا شده است و جا دارد این پرسش را مطرح کرد که داده هایی که از طریق تاریخ شفاهی تولید میشوند چگونه اعتبار مییابند تا پژوهشگران با آسودگی خاطر از آنها در تحقیقات خود بهره بگیرند؟ در این مقاله تلاش شده است ضمن شرح و بحث درخصوص مصاحبه و ابعاد مختلف آن به عنوان ابزار اصلی تاریخ شفاهی، 12 معیار برای تولید داده های معتبر مورد بحث و ارزیابی قرار گیرد تا به کمک آنها تردیدهای اولیه درباره اصالت داده های تاریخ شفاهی برطرف شده و بر اعتبار آنها افزوده شود.
برآمدن رضاخان به روایت تاج الملوک آیراملو (ملکه پهلوی)
حوزه های تخصصی:
منابع تاریخی درخصوص پرورش و ترفیع رضاخان از یک سرباز ساده قزاق به رده های بالای نظامی، پیش از کودتای اسفند ۱۲۹۹ش، روایات مختلفی دارند. تاریخ شفاهی تاج الملوک آیراملو، همسر دوم رضاخان که از قدرت بی بهره نبود، این امتیاز ویژه را دارد که دارای پیوستگی منطقی و ابهامات کمتری است. به دلیل آشنایی تاج الملوک با بسیاری از مسائل، جزئیات و روایت از درون خانواده، با نقد تاریخی و مقایسه آن با دیگر منابع، می توان به جزئیات بسیاری از وقایعی که هنوز دارای ابهام اند، دست یافت. بررسی و تحلیل شیوه ورود رضاخان به بریگاد قزاق و پیشرفت سریع وی در امور نظامی، زمینه های ارتباط با مستشاران انگلیسی و انتخاب وی به فرماندهی نیروهای قزاق در کودتای سوم اسفند، با وجود نظامیان صاحب منصب، هدف این مطالعه است که با شیوه توصیفی و روش تحلیل روایت ارائه می شود. ویژگی مهم خاطرات تاج الملوک این است که به دلیل حضور و معاصر وقایع بودن، بازنمایی صحنه تاریخی را همزمان با همان شرایط توصیف می کند و کمتر تحت تأثیر منابع، شرایط و ارزشهای زمان های است.
روش شناسی پژوهش گردآوری اسناد شفاهی آموزش معماری داخلی در ایران
منبع:
اندیشنامه معماری داخلی سال ۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱
83 - 93
حوزه های تخصصی:
پژوهش در مورد تاریخ آموزش معماری داخلی در ایران، مانند هر پژوهش تاریخی دیگری متکی بر شواهد و اسناد است. شواهدی نظیر اسناد مکتوب، تصاویر، آثار طراحی و معماری به جامانده و اسناد شفاهی یا حافظه تاریخی افرادی که به نوعی در ارتباط با موضوع پژوهش هستند. اغلب از پژوهش متکی بر اسناد شفاهی با عنوان تاریخ شفاهی یاد می شود که یکی از کارآمدترین انواع پژوهش در مطالعات تاریخی و اجتماعی است. امروزه این نوع پژوهش گسترش چشمگیری در مجامع تحقیقاتی و دانشگاهی دنیا داشته است؛ اما آیا هر شیوه و روشی در گردآوری اسناد شفاهی، تاریخ شفاهی است؟ در نگاهی ساده انگارانه تاریخ شفاهی معادل انواع مصاحبه یا سخنرانی در نظر گرفته شده است اما در حقیقت پژوهش تاریخ شفاهی فراتر از گردآوری و ثبت اطلاعات است. این نوع پژوهش حوزه ای تخصصی از مطالعات تاریخی است و فنون و آداب خاص خود را دارد که آن را از صرف گردآوری اسناد شفاهی متمایز می سازد. مبنای اطلاعات در تاریخ شفاهی مصاحبه است که با ساختاری مشخص و درنتیجه پژوهشی منسجم پیش می رود. مصاحبه گفتگویی هدفمند میان مورخ و مخبر را شکل می دهد که آن را از خاطره گویی مجزا ساخته است. علاوه بر اهمیت تعیین طرح تحقیقی تاریخ شفاهی مانند هر پژوهش دیگری دو وجه دارد؛ یک وجه نظری و یک وجه عملی. وجه نظری بنیان های فکری پژوهش را در برمی گیرد که ریشه در هدف و مقصد طرح دارد. وجه عملی به عبارتی همان مسائل عمومی در تاریخ شفاهی است و به جزئیاتی توجه دارد که برای هدایت طرح ضروری است و دستورالعمل هایی را جهت انجام مصاحبه، ثبت و نگهداری اسناد حاصل از پژوهش ارائه می دهد. در هیچ پژوهشی دو وجه نظری و عملی از یکدیگر جدا نیستند و آگاهی از هرکدام بر کیفیت دیگری می افزاید
تاریخ نگاری شفاهیِ دانش مدیریت در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
زمینه. مطالعات تاریخی در رشته مدیریت در ایران یا انجام نشده یا به صورت پراکنده بوده و روشمند نبوده است. تاریخ شفاهی دانش مدیریت در ایران به مثابه روشی متداول در تاریخ نگاری نیز مورد توجه محققان نبوده است.
هدف. در این مطالعه ثبت و ضبط خاطرات و مشاهدات استادان و پیشکسوتان مطلع از تطور دانش مدیریت در ایران جهت تدوین تاریخ شفاهی این دانش دنبال می شود. عمده هدف تاریخ شفاهی ثبت و نگهداری خاطرات و اطلاعات کسانی است که از رویدادهای تاریخی در زمینه ای خاص باخبرند.
روش پژوهش. در این مقاله، روایت های شفاهی تعدادی از استادان پیشکسوت دانش مدیریت در ایران با استفاده از روش تاریخ شفاهی ثبت و ضبط شده اند. مصاحبه شوندگان کنشگران اصلی در دوره های مختلف تطور مدیریت بوده اند که از روند شکل گیری و توسعه این دانش در ایران آگاه و مطلع بودند.
یافته ها. از مصاحبه با استادانِ پیشکسوت خاطرات، مشاهدات، شنیده ها، و اطلاعاتی به دست آمد که به صورت خام و بدون دستکاری و دخالت مورخان روایت شده اند که به تدوین تاریخی موثق و قابل استناد، منطبق با اصول و مراحل تاریخ شفاهی، منتج شده است و از برتری های آن ارائه کدها و کلیدواژه هایی تاریخی است که می توانند موضوع مطالعه سایر محققان و مورخانِ مدیریت قرار گیرند.
نتیجه گیری. مورخان، ضمن رعایت اصالت تاریخ شفاهی و روایتِ آن بدون دستکاری، چهار مؤلفه اصلی شامل ساختارهای مؤثر، خبرگان مؤثر، آثار مؤثر، و رویدادهایِ مؤثر بر علوم اداری را به عنوان الگویی نظری در تبیین و تدوین تاریخِ دانش مدیریت در ایران استنتاج کردند.
بررسی انتقادی معرفی شیخ شبیر خاقانی در پژوهش های تاریخ انقلاب اسلامی
حوزه های تخصصی:
در قلمرو تاریخ نگاری انقلاب اسلامی موضوعات متنوعی مورد بحث و ارزیابی قرار می گیرد که ازجمله آن نقش رجال در تحولات سیاسی و اجتماعی نقاط مختلف کشور است که در زمره تاریخ محلی انقلاب نیز قابل مطالعه است. بررسی رویدادهای مناطق مختلف ایران هم از حیث نقش آفرینی در پیروزی انقلاب اسلامی و هم از حیث رخدادهای پساانقلاب و شناخت ریشه های بحران های قومیتی از اهمیت خاصی برخوردار هستند. این در حالی است که در برخی موارد، نوع روایت این رخدادها و نقش آفرینی افراد با کاستی ها و اشکالاتی مواجه است؛ لذا این بُعد از تاریخ نگاری انقلاب نیازمند آسیب شناسی جدی است؛ زیرا در این حوزه موانعی وجود دارد که تحصیل امر واقع را دشوار می سازد. در مقاله پیش رو تلاش شده تا نحوه معرفی سوابق شیخ محمد طاهر آل شبیر خاقانی از روحانیون سرشناس خرمشهر در برخی منابع بررسی شود و کاستی های روایت های مربوط به نقش آفرینی وی در رخدادها و بحران مهروموم های ابتدایی پس از انقلاب در خرمشهر و نیز شیوه رفع آنها موردبحث قرار گیرد تا بهتر بتوان به شناخت امر واقع در این زمینه دست یافت.
نقد و بررسی کتاب ملت و حاکمیت، خاطرات دکتر کاظم ودیعی
حوزه های تخصصی:
کتاب ملت و حاکمیت، خاطرات دکتر کاظم ودیعی از مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر به کوشش حسین دهباشی منتشرشده است. ناشر این کتاب سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است.این کتاب در نمایشگاه کتاب سال 1398 به صورت ماکت در غرفه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به نمایش درآمده ولی قابل فروش نبود و در شهریور 1398 به بازار عرضه شد.از این مجموعه در سال 1393 چهار جلد کتاب دیگر هم منتشرشده بود: حکمت و سیاست: تاریخ شفاهی زندگی و آثار سیدحسین نصر ، فرماندهی و نافرمانی: تاریخ شفاهی، زندگی و آثار سپهبد خلبان شاپور آذربرزین ، آیندگان و روندگان: تاریخ شفاهی زندگی و آثار داریوش همایون و اقتصاد و امنیت: تاریخ شفاهی زندگی و آثار علینقی عالیخانی. در ادامه این مجموعه، دو جلد دیگر نیز همراه با خاطرات دکتر کاظم ودیعی که موضوع این نوشتار است منتشرشده است: اقلیت و اکثریت، خاطرات دکتر فرهنگ مهر و ایران و اتم: تاریخ شفاهی، زندگی و آثار اکبر اعتماد . جستجو در بانک فیپای کتابخانه ملی ایران نشان می دهد برای کتاب «انقلاب و دانشگاه: تاریخ شفاهی زندگی و آثار منوچهر گنجی» هم فیپا گرفته شده اما فقط سه جلد از این مجموعه در سال 1398 منتشرشده است و علت منتشر نشدن جلد چهارم مشخص نیست.
فمینیسم و تاریخ شفاهی زنان: رویکردها و روشها
حوزه های تخصصی:
تاریخ شفاهی زنان در جایگاه یکی از روش های امتحان شده در حوزه پژوهش های مردمی، در تحلیل فرآیندهای اجتماعی زنان، نقش بسیار مهمی ایفا می کند، و با رویکردی جامعه گرا در پی آن است که انعکاس دهنده صدای زنانی باشد که امکان مکتوب کردن خاطرات یا بیان باورها، نظرات، عقاید و تجربیات شان را نداشته اند. رشد فزاینده اجرای طرح های تاریخ شفاهی زنان، آموزش این نحله از تاریخ نگاری در دانشگاه ها، تألیف پایان نامه های متعدد حول این موضوع و پژوهش پیرامون مباحث نظری و عملی تاریخ شفاهی زنان، گویای اهمیت و توجه به آن در سال های اخیر است. به رغم اینکه تاریخ شفاهی زنان در بدو پیدایش و تکوین برخاسته از جنبش های فمینیستی بود، اما در گذر زمان، کم کم هویت مستقلی پیدا کرد و به سوی تخصصی شدن گام برداشت، و به تبع، از افکار فمینیست ها فاصله گرفت. این مقاله با راهبرد توصیفی تحلیلی، نظریه هایی را که تاکنون درباره ارتباط فمینیسم و تاریخ شفاهی زنان و تأثیر یا تفکیک این دو مقوله از یکدیگر به رشته تحریر درآمده، تحلیل می کند تا به یک دسته بندی جامع راه یابد.