کنش اقتصادی

هدف این تحقیق سنجش رابطه هزینه های اجتماعی مبادله با کنش اقتصادی نامولد است. چارچوب نظری تحقیق ق را نظریه های نهادگرایان جدید و به خصوص نظریه داگلاس نورث تشکیل می دهد. نهادها، قوانین رسمی، غیر رسمی و قواعد بازی در هر جامعه ای هستند که نااطمینانی در مبادله را کاهش می دهند. پژوهش حاضر به روش پیمایش و نمونه گیری، به صورت ترکیبی (مطبق و تصادفی ساده) از بین کارآفرینان استان همدان به تعداد 370 نفر صورت گرفته است. تحلیل مدل معادله ساختاری با استفاده از نرم افزار آموس انجام شد که طی آن شاخص برازش مطلق (کای اسکوئر بهنجار) به مقدار 71/4CMIN/DF= به همراه سایر شاخص های مدل، مورد تأیید می باشد. ضریب استاندارد به دست آمده نشان می دهد که با ثابت فرض کردن سایر متغیرها به طور متوسط مؤلفه های هزینه مبادله مورد نظر این تحقیق به میزان 49/0 بر روی کارآفرینی نامولد تأثیرگذار است. یافته ها حاکی از آن است که با بالارفتن هزینه های مبادله، کارآفرینان از حوزه کارآفرینی مولد خارج شده و به سمت کارآفرینی نامولد گرایش پیدا می کنند. از دیگر نتایج مهم تحقیق می توان به معنی داری احساس امنیت اقتصادی، سرمایه اجتماعی، اعتماد عام، اعتماد بین شخصی، مشارکت اجتماعی، همیاری، خاص گرایی، ثبات قوانین و بخشنامه ها، دخالت دولت در اقتصاد، حسن اجرای قراردادها و تضمین حقوق مالکیت با کارآفرینی نامولد اشاره کرد. همچنین قدرت تبیین مدل نشان می دهد 30درصد از واریانس کارآفرینی نامولد ناشی از متغیرهای موجود در مدل است

  این مقاله عوامل موثر برچگونگی کنش های اقتصادی عربستان را درحین و بعد ازمذاکرات برجام درخلال سال های 2016-2013 بر اساس نظریه بازی های اقتصادی «توماس شیلینگ» و با استفاده از روش اسنادی بررسی می کند و فرضیه آن است که روند مذاکرات و اجرای برجام با تغییر در نقش و گسترش نفوذ منطقه ای ایران به چالش مهم روابط ایران و عربستان بوده، تبدیل شده است. مهم ترین یافته این مقاله آن است که عربستان سعودی به لحاظ ترس از بازخوردهای مذاکرات هسته ای و در نتیجه اجرایی شدن مفاد توافقنامه برجام که احتمالا امکان تغییر جایگاه سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران در سطح منطقه ای و بین المللی را در پی خواهد داشت، موجب شده تا عربستان به عنوان یک کنش گر نفتی قدرتمند در اوپک، درخلال سال های 2016-2013 با روند افزایشی تولید فراتر از نیاز بازار جهانی، میزان تولید نه میلیون و یکصدوچهل هزار بشکه ای ژوئن 2013 را به میزان ده میلیون و هفتصد و بیست هزار بشکه ای در نوامبر2016 با هدف مقابله جدی با ایران برساند، به نحوی که تصمیم عربستان درافزایش تولید نفت بیش از نیاز بازار جهانی، چالش هایی در طرح ها و برنامه های ایران به خصوص بازتاب های مثبت ناشی ازتوافق نامه برجام را ایجاد کرده است.

با توجه به شرایط اجتماعی و دانشگاهی دهه 1970، گروهی از جامعه شناسان مبتکر و خلاق و با سنت های فکری مختلف، در شکل گیری جامعه شناسی اقتصادی جدید سهم و نقش بسزایی داشتند. آن ها سعی کردند که پدیده های اقتصادی را متمایز از رویکرد اقتصاد نوکلاسیک تحلیل کنند. دراین میان، برخی از پژوهشگران حوزه جامعه شناسی اقتصادی را به دو گونه قدیم و جدید تقسیم بندی کردند و پیشگام جامعه شناسی اقتصادی جدید را «گرانووتر» معرفی کردند؛ درحالی که سنت های فکری متعددی در پدیدآمدن حوزه جامعه شناسی اقتصادی جدید نقش داشته اند؛ ازجمله رویکرد تحلیل شبکه، حوزه جامعه شناسی اقتصادی جدید و دیدگاه جامعه شناسی تحول یافته فرهنگی. حک شدگی، محوری ترین مفهوم درمیان سنت های فکری جدید است که براساس آن، پدیده های اقتصادی متفاوت از علم اقتصاد متعارف تبیین شده اند. در این مقاله با بررسی انتقادی این تقسیم بندی در حوزه جامعه شناسی اقتصادی نشان داده می شود که جامعه شناسی نومارکسیستی احیاشده در دهه 1970، ازنظر مفهومی و تجربی دستاوردهای مهمی در حوزه جامعه شناسی اقتصادی داشته است که از سهم و نقش آن در شکل گیری این حوزه غفلت شده است. یافته ها نشان می دهند که در تعامل و ارتباط میان جامعه شناسی اقتصادی و رویکرد جامعه شناسی اقتصادی نومارکسیستی، جهت گیری و تحلیل های چندجانبه و جدیدی ایجاد می شوند. همان گونه که جامعه شناسی نومارکسیستی احیاشده در دهه 1970 در جامعه شناسی متعارف پذیرفته شده است و از دستاوردهای آن بهره گرفته می شود، در جامعه شناسی اقتصادی نیز چنین تعاملی با جامعه شناسی نومارکسیستی سازنده است.

وجود فرهنگ ها و اقوام  و ادیان گوناگون از جمله مسائلی است که به کشور ما ایران، ساختار ویژه ای بخشیده است. پیروان آیین صابئین مندایی یکی از مغفول مانده ترین اقلیت های دینی و قومی است که در استان خوزستان و به خصوص در شهر اهواز زندگی می کنند. میناکاری روی طلا و نقره از مشاغل سنتی مندائیان است که امروزه صابئین با آن شناخته می شوند. این مقاله با هدف توصیف و تفسیر روی آوری صابئین مندائی اهواز به عنوان یک اقلیت قومی دینی به حرفه زرگری و میناکاری روی طلا و نقره و استمرار آن تا به امروز است. مطالعه در زمره پژوهش های کیفی است و با رویکرد قوم نگارانه انجام شده و  برای گردآوری داده ها از ابزار مشاهده و  مصاحبه نیمه ساخت یافته استفاده شده است.  برای تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل مضمونی بهره گرفته شده است. بر اساس یافته های تحقیق، پیوند وثیقی بین حرفه و شغل صابئین  و هویت دینی قومی آنان وجود دارد و همین امر سبب تداوم حرفه زرگری و میناکاری بر روی طلا و نقره در بین  آنان شده است. همچنین یافته های این تحقیق نشان می دهد صابئین مندائی با اشتغال به  حرفه  زرگری و میناکاری و با استفاده از زبان تصویر یا نقر نقوش بر فلزات و به ویژه فلزات گران بهای طلا و نقره به بیان اعتقادات دینی و سرگذشت تاریخی خود به مردمان سرزمین هایی که در آن زندگی می کنند، پرداخته اند، و  از آن به عنوان ابزاری برای «هویت یابی قومی و دینی» خود استفاده می کنند. <strong>    <strong> 

نظریه انتخاب عقلانیِ علم اقتصاد در تحلیل کنش اقتصادی با دو مشکل اساسی مواجهه است. مشکل اعتبار، یعنی تأیید تجربی اصول بنیادین آن و مشکل موضوعیت، یعنی توان و ظرفیت توجه هم زمان به عوامل اجتماعی و ذهنی کنشگر. سنت های مختلف جامعه شناسی تلاش کرده اند برای پر کردن حفره های آن دیدگاه متفاوتی برای تحلیل کنش اقتصادی ارائه کنند اما این رویکردهای جامعه شناختی در سطح تحلیلی متفاوتی با نظریه انتخاب عقلانی کنش اقتصادی را توضیح داده اند بنابراین نتوانسته اند بدیل مناسبی برای آن باشند. سؤال اصلی پژوهش این است که آیا جامعه شناسی اقتصادی می تواند سطح تحلیل علی نزدیک تری با آنچه نظریه انتخاب عقلانی اشاره دارد، ارائه کند که هم زمان به عوامل اجتماعی و ذهنیت کنشگر، محاسبه گری و روتین ها توجه کند؟ مبانی نظری این پژوهش رویکرد رابطه گرایی و نحوه تعامل کنش و ساختار موقعیت، ذهنیت حسابگرانه و روال ها است. روش پژوهش اسنادی و مبتنی بر تفسیر و مرور انتقادی متون دست اول جامعه شناسی است تا نحوه مواجهه نظری سنت جامعه شناسی با نظریه انتخاب عقلانی و امکان بدیل مناسب برای آن روشن شود. دو مفهوم دلایل عملی و روال ها در نظریه بوردیو و شوتس در دو سنت فکری متفاوت می توانند توضیح جامعه شناختی مناسبی برای کنش اقتصادی در مقابل نظریه انتخاب عقلانی ارائه کنند که در این میان نظریه شوتس به جهت توجه هم زمان به رفتار حسابگرانه و عادات در توضیح کنش اقتصادی بدیل مناسبی است.

هدف اصلی این مقاله توصیف اهمیت متن های شنیداری، روایت ها و مجموعه های تاریخ شفاهی در تحلیل های تاریخ اقتصادی ایران است که با تکیه بر روایت های شفاهی موجود در مباحث اقتصادی نشان می دهد تا چه اندازه این روایت ها می توانند برخی موضوعات مبهم اقتصادی را در تاریخ اقتصادی ایران روشن کنند. روایت های صنعتگران، تجار، تکنو کرات ها و کارآفرینان نه تنها به بیان مسائل و موضوعات جدیدی برای تحقیق بیشتر پرداخته اند، بلکه روایت های جدید تحلیل موضوعاتی که پرونده شان بسته شده را باز کرده ا ند. به علاوه چون توصیف و تحلیل تاریخ اقتصادی می تواند از شرح تحولات اجتماعی و سیاسی سود ببرد سایر مجموعه ها و روایت های شفاهی نیز به غنی کردن این گونه تحلیل ها کمک کرده اند. این مقاله از میان موضوعاتی که روایت های موجود به تحلیل عمیق آن در تاریخ اقتصادی ایران کمک کرده اند به روشن شدن نقش و ویژگی های بنگاه های خانوادگی در ایران و جایگاه کنش های غیراقتصادی کنشگران و فعالان اقتصادی، اعم از تجار و صاحبان صنایع، در فعالیت های بیشینه ساز آن ها پرداخته است. روایت ها نشان می دهند بنگاه های خانوادگی به علل و دلایل مختلف از جمله توجه به حفظ پیوندهای خانوادگی بیش از یافتن راه هایی برای گسترش فعالیت های اقتصادی و بیشینه ساز، اعتماد به اعضای عضو بیش از اعضای غیرعضو و گسترش اعضای خانواده، به نسل دوم منتقل می شوند. همچنین این مقاله بر اساس برخی روایت های شفاهی نشان داده است که کنش های خیرخواهانه و مسئولانه اجتماعی در کنار فعالیت های منفعت جویانه آن ها گسترش یافته است.

این مطالعه با استفاده از روش مردم نگاری انتقادی، اثر مداخلات توسعه ای را بر ساحت اجتماعی و کنش اقتصادی اجتماعات محلی در میدان زاگرس میانی (استان های ایلام و لرستان) بررسی می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که برنامه های توسعه، زیست جهان پیشامداخله ای را که در سیطره امر اجتماعی بوده، تحت هجمه امر اقتصادی قرار داده است. در فرایند مداخله توسعه، از ظرفیت های فرهنگی و سنت های پیونددهنده و یاریگرانه در کنش های اقتصادی محلی غفلت شده است و به جای آن برنامه های رسمی و سرمایه محور دولتی، در ابعاد عینی و ذهنی گسترش یافته است؛ ماحصل تضعیف سنت های همیارانه مردمی، برآمدن گروه های شبه تکنوکرات جدیدی است که ارزش های فرهنگ محلی مانند سخت کوشی، قناعت، همکاری و ساده زیستی را نماد عقب افتادگی می دانند. درواقع کنشگران بومی به مثابه مدیران مولد خویش فرمای جدید، به کسانی بدل شدند که برای بازاریابی نیروی کار و تأمین معاش خود، در چرخه اعانه، وام و اجیرشدگی گرفتار شده اند. به منظور نشان دادن این فرسایش، از استعاره درخت گردو به مثابه نماد جامعه طبیعت مدار سخت کوش، همبسته و کوشا و از درخت اوکالیپتوس به عنوان نماد مداخله عاریتی، جامعه مصرفی، تظاهری و گسسته استفاده کرده ایم. با زوال اجتماع محلی، کنش های اقتصادی همیارانه، سخت کوشی و قناعت محلی تحدید شده و رقابت های اقتصادی مصرف گرا، گسسته و سودانگارانه بجای آن نشسته است.