مطالب مرتبط با کلیدواژه

نهج البلاغه


۴۴۱.

تبیین سازه های اساسی مدیریت دانش بر اساس نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ 513 - 530

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه مدیریت دانش مدیریت منابع انسانی محیط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۹
زمینه و هدف: در عصر نوین، دانش منبع اصلی توسعه سازمان هاست؛ مدیران سازمان ها در دنیای پرچالش رقابتی به دنبال استفاده از مدیریت دانش برای افزایش موفقیت خود هستند. کتاب شریف نهج البلاغه، در سه بخش خطبه ها، نامه ها و حکمت ها، در بردارنده آموزه های فراوانی است که می تواند در بهبود مدیریت دانش برای سازمان های اسلامی مفید باشد. روش: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است. همچنین از نظر روش، از شیوه آمیخته اکتشافی (کیفی - کمی) استفاده شده است. در این روش ابتدا با استفاده از روش کمی، روایات مربوط به موضوع جمع آوری شد. سپس سه سازه اصلی ساخته شد و با بررسی تحلیلی و کیفی این روایات برای این سه سازه اصلی هشت بُعد شناسایی شد. بر این اساس، با ترکیب کردن دو دسته تحقیق کمی و کیفی به درک بهتری از پدیده پرداخته شد. یافته ها: با بررسی به عمل آمده در این پژوهش مشخص شد که مفهوم مدیریت دانش، در کتاب شریف نهج البلاغه تاییدکننده سازه های اساسی مدیریت دانش است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش، نشان داد که آموزه های کتاب شریف نهج البلاغه درخصوص مدیریت دانش را می توان در سه سازه اساسی مدیریت، منابع انسانی و محیط تبیین کرد. هر کدام از اینها نیز دارای ابعاد و اجزاء متعددی هستند که با استناد به آموزه های نهج البلاغه قابل اثبات و به کارگیری هستند.
۴۴۲.

الگوی مدیریت منابع انسانی بخش دولتی در پرتو نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال سیزدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 181 - 214

کلیدواژه‌ها: مدیریت منابع انسانی نهج البلاغه بخش دولتی ارزش ها الگو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۵
زمینه و هدف: به نظر می رسد که در واکنش به چالش های جدی مدیران برای رویارویی با تحول های دنیای کنونی، هیچ چیز به اندازه سرمایه گذاری روی ارزشمندترین دارایی سازمان ها یعنی «منابع انسانی» سودمند نیست؛ اداره اثربخش منابع انسانی در سازمان ها نیز مستلزم همراستایی سیاست های این بخش با ارزش های فرهنگی است. این پژوهش، الگوی مدیریت کارگزاران بخش دولتی را از دیدگاه امام علی (علیه السلام)، تدوین کرده است. روش: پژوهش از نظر ماهیت، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کیفی است و از بین روش های پژوهش کیفی، روش تحلیل مضمون مورد استفاده قرار گرفته است. در این راستا 165 گزاره از متن نهج البلاغه استخراج و پس از کدگذاری و دسته بندی، الگوی پژوهش ارائه شد. پایایی پژوهش با روش توافق درون موضوعی (توافق 94 درصدی بین دو کدگذار) تایید شد و اعتبار پژوهش در همه مراحل اجرای پژوهش قابل دفاع است. یافته ها: پژوهش نشان داد که براساس متن نهج البلاغه می توان شش کارکرد برای مدیریت کارگزاران تا رسیدن به «پایان کارگزاری» تعریف کرد که عبارت اند از «انتخاب و انتصاب»، «تامین مالی»، «آموزش و تربیت»، «مدیریت عملکرد»، «انگیزش» و «تنظیم روابط». این کارکردها به عنوان تم های اصلی پژوهش، 17 تم فرعی را درون خود جای داده و الگوی جامعی برای اداره امور کارگزاران به دست می دهند. نتایج: این پژوهش، تناسب و همراستایی واضح الگوی مدیریت منابع انسانی برگرفته از متن نهج البلاغه را با نظام ارزشی و فرهنگی جامعه ایران آشکار می سازد و بکارگیری آن را در بخش دولتی، بسیار سودمند دانسته و پیشنهاد می کند.
۴۴۳.

حکمرانی اخلاقی بر اساس نوع شناسی طبقه نظامیان از دیدگاه نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 643 - 666

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نهج البلاغه حکمرانی اخلاقی ساختار حکمرانی نظامیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۴ تعداد دانلود : ۲۱۰
زمینه و هدف:امام علی (ع) در نامه 53 نهج البلاغه به تشریح ماهیت حکمرانی خود که مبتنی بر اخلاقیات نبوی است می پردازد.ایشان با تبیین انواع طبقات اجتماعی نظیر: لشگریان خدا، نویسندگان عمومى و خصوصى، قضات دادگستر، کارگزاران عدل و نظم اجتماعى، جزیه دهندگان، پرداخت کنندگان مالیات، تجّار و بازرگانان، صاحبان صنعت و پیشه وران، و نیز طبقه پایین جامعه، یعنى نیازمندان و مستمندان، به کارکردهای ایشان در نظام اجتماعی و نحوه حکمرانی بر آن ها اشاره می کند در این پژوهش این مهم تحت عنوان «نظریه حکمرانی اخلاقی» تشریح شده است. هدف ما در این جستار شناخت ماهیت حکمرانی اخلاقی متناسب با طبقه نظامیان از منظر نهج البلاغه است. روش تحقیق: این پژوهش کیفی و از راهبرد تحلیل مضمونی استفاده شده است. داده ها از متن کتاب نهج البلاغه استخراج شده است .وبرای اعتبار یابی مضامین کشف شده از روش ژرفکاوری متن محور بهره گرفته شده است یافته ها:ماحصل این پژوهش کشف نظریه ی بدیع با عنوان «حکمرانی اخلاقی در حوزه نظامیان» می باشدکه مبتنی بر سه مضمون فراگیر:اعتقادات،ساختار حکمرانی و اخلاقیات می باشد که از220کدباز، 129 کد توصیفی و 18کد تفسیری به دست آمده است. نتایج:هسته اصلی نظریه ی حکمرانی علوی، ناظر بر نقش پررنگ اخلاق در حکمرانی جامعه است .فرایندی که با شناخت هستی و انسان آغازمی شود و سپس با تبیین کارکردهای گروه ها و بخش های مختلف جامعه ،آموزه های اصیل الهی را در قالب اخلاقیات حکمرانی بیان می کند؛ تا از رهگذر عمل به آن ها، طبقات اجتماع، سازمان کارآمدی بیابند و نقش سازنده خود را در سعادت جامعه ایفا نمایند.همچنین این گزاره های اخلاقی در پی جهت دهی و اعتباربخشی به ساختارها و فرایندهای کاری می باشد که خیر عمومی را تضمین می کند
۴۴۴.

راه کار های مقابله با اشرافی گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی علیه السلام به عثمان بن حنیف(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 69 - 94

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) عثمان بن حنیف انصاری اشرافی گری نهج البلاغه روش تحلیل محتوای مقوله ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۴۹۹
از مهم ترین نامه های تاریخی امیرالمؤمنین علی علیه السلام که چهره آن حضرت را به خوبی در عرصه تربیت و اخلاق سیاسی و مدیریت جامعه نشان می دهد، نامه 45 نهج البلاغه خطاب به عثمان بن حنیف انصاری است. اگرچه محتوای این نامه در چند مقاله بررسی سندی و متنی شده، ولیکن تاکنون مهم ترین مقوله های مطرح شده در نامه به منظور استخراج الگویی عملی برای مبارزه با اشرافی گری همراه با فرایند گام به گام آن به صورت روش مند و نظام مند با هدف نزدیکی به حکومت علوی و نیل به عدالت خواهی تبیین نشده است. در این مقاله تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و تکنیک «تحلیل محتوای مقوله ای»، دو مقوله کلی: «آسیب شناسی اشرافی گری» و «راه کارهای مقابله با اشرافی گری» در این نامه را کشف کرده و سپس با استفاده از طبقه بندی اطلاعات، مضامین ذیل آنها را بررسی کرده و در نهایت، ساختار هندسی این خطبه را ترسیم کنیم. تحلیل محتوای مقوله ای نامه امام علی علی السلام به عثمان بن حنیف نشان می دهد که در این نامه تاریخی، دو مقوله: «آسیب شناسی» و «ارائه راه کار» جهت مقاله با اشرافی گری و مقدمه سازی برای اقامه عدالت در جامعه مطلوب اسلامی به همراه مراحل و فرایندهای آن به صورت گام به گام ترسیم شده است. توصیه به پارسایی و تقوا، توجه به الگو های صالح، توصیه به وارستگی از دنیا و معادباوری از جمله راه کارهای مستخرج از نامه امام است که جزئیات، مراحل و گام های آن به صورت دقیق تشریح شده است.
۴۴۵.

نهادینه سازی سیره نبوی در حکمرانی علوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و چهارم بهار ۱۴۰۰ شماره ۹۳ 31 - 50

کلیدواژه‌ها: سیره نبوی نهج البلاغه اطمینان بخشی حکمرانی علوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۰۳
نقطه عطف حکمرانی حضرت علی(ع) تلاش برای اجرا و نهادینه سازی سیره نبوی(ص) است. کاربست های سیره نبوی در حکمرانی حضرت امیرالمؤمنین(ع)مسئله ای است که کمتر بدان پرداخته شده است. در پژوهش حاضر به منظور رفع ابهام از این مسئله و شناسایی شیوه حکمرانی علوی، به روش تاریخی و با استفاده از اصطلاحات و مفاهیم جامعه شناسی، به این پرسش پاسخ داده شده است که «چگونه و از طریق چه فرایندی سیره نبوی(ص) به عنوان مبنای حکمرانی در حکومت حضرت علی(ع) نهادینه و موجب اتقان حکمرانی ایشان شده است؟» در پاسخ به سؤال فوق، این فرضیه مطرح شد که سیره نبوی از  طریق اطمینان بخشی به جامعه و در عرصه های مختلفی همچون تربیت اخلاقی جامعه، تنظیم امور سیاسی اقتصادی، ایجاد همگرایی و ... بر حکمرانی علوی اثر مثبت گذاشته است. در اثبات فرضیه از نهج البلاغه، متون تاریخی و استناد به سخنان حضرت امیرالمؤمنین(ع) استفاده شده است.
۴۴۶.

بررسی الگوی رفتار مدیران در نظام سیاسی اسلامی – ایرانی بر مبنای نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال دوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 56-79

کلیدواژه‌ها: جمهوری اسلامی ایران مدیران نهج البلاغه گام دوم انقلاب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۳۶
هر جامعه ای برای پیشبرد اهداف خود به مدیران لایق نیاز دارد در جمهوری اسلامی نیز برای اجرای قوانین پیشبرد اهداف مخصوصاً در گام دوم انقلاب باید مدیرانی بر سرکار بیایند که این امر را سرعت بدهد و فرمایشات مقام معظم رهبری را اجرا کنند، البته این مهم باید بر طبق یک الگویی باشد که این مقاله سعی دارد بر اساس نهج البلاغه آن را تدوین کند. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که ویژگی های مدیر انقلابی در نظام جمهوری اسلامی ایران بر اساس آموزه های نهج البلاغه چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که در گام دوم انقلاب اسلامی و با روی کار آمدن نسل جدید مدیران، انقلابی بودن آنها و تاکید بر الگوی رفتاری منطبق برآموزه نهج البلاغه از جمله داشتن تقوا، تواضع و فروتنی، ساده زیستی، شجاعت و قاطعیت، متخصص و متعهد، عدالت می تواند در دست یابی نظام به اهداف والای خود تسریع ایجاد کند.
۴۴۷.

تبیین میدان معنا شناسی مفهوم «تاریخ» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۴ ۸۷-۱۱۰

کلیدواژه‌ها: امیرالمومنین (ع) تاریخ از منظر امام علی (ع) نهج البلاغه معناشناسی مفهوم تاریخ موضوع تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۴
امیرالمومنین(ع) تاریخ را برای هدایت بشر و جامعه بشری بسیار حیاتی می دانند، چراکه با تلفیق مشاهدات شخصی و تجارب تاریخی پیشینیان مجموعه ای از دانستنی ها و سرمایه های فکری را پیش روی انسان قرار می دهد. کشف و استخراج میدان معنایی واژه تاریخ در نظام فکری امام(ع)، پیشینه هر مطالعه ای درباره مسائل و معرفت های تاریخ از نظرگاه ایشان است. این مقاله با روش تحلیل معناشناختی در صدد شناسایی الفاظ هم معنا با تاریخ در بیانات امام علی(ع) با تاکید بر نهج البلاغه است. برای این کار ضروری است ابتدا مفهوم و موضوع تاریخ مشخص شده و در گام بعد الفاظی که در مظان هم نشینی معنایی با تاریخ هستند، شناسایی شود و سپس با جانشینی معنا و موضوع تاریخ صحت ترادف معنایی الفاظ انتخابی، محک زده شود. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که واژه هایی چون؛ قصص، ماضین، امم و اسامی تاریخی دارای معنی و مفهوم تاریخی می باشند و در برخی از ساختار ها و عبارات با معنا و موضوع «تاریخ» در یک میدان معنایی مشترک قرار می گیرند و همان تعاملی که با واژه تاریخ می شود را می توان با این واژه ها انجام داد.
۴۴۸.

موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 17 - 38

کلیدواژه‌ها: موانع بینشی پیشرفت اجتماع نهج البلاغه امام علی(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۱۲۵
پیشرفت از اصلی ترین دغدغه های اجتماعی بشر می باشد و به گونه ای که هر جامعه ای با ترسیم ضوابط، تعیین معیارها، به کارگیری عوامل کارآمد،  فراهم سازی شرایط مساعد و شناسایی موانع در صدد پیشرفت اجتماع خویش است، اسلام دینی وحیانی است که آموزه های آن در آیات قران و احادیث معصومین منعکس شده است. که راهنمای انسان برای کسب سعادت دنیوی و اخروی و از جمله پیشرفت می باشند ، نهج البلاغه که در بردارنده میراث ارزشمند امام علی(ع) است، پس از قرآن کریم و احادیث نبوی، مهمترین منبع شناخت اسلام و ارزش های دینی می باشد. از جمله مباحثی که در آن پرداخته شده مباحث مربوط به عوامل و موانع پیشرفت اجتماعی است که در این تحقیق موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفته است یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای مطالب صورت گرفته است حاکی از آن است که مهمترین موانع بینشی پیشرفت اجتماعی از منظر نهج البلاغه عبارتند از: سطحی نگری، شخصیت زدگی، خرافه گرایی، منفعت طلبی، ریاست طلبی، تفسیری به رأی، تفکر جبر گرایی، عدم عبرت آموزی، بی توجهی به نتایج اعمال، پیروی از امیال نفسانی، فقر ،  اختلاف و پراکندگی.
۴۴۹.

نمط حیاه المسؤولین فی الحکومه الإسلامیّه فی ضوء کُتب الإمام علی علیه السلام فی نهج البلاغه ومنشور الخطوه الثانیه للثوره

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۱ خریف و شتاء ۲۰۲۱ العدد ۱ (الخطوة الثانیة: الثورة الإسلامیة فی منشور الإمام الخامنئی مدّ ظلّه العالی) 245 - 273

کلیدواژه‌ها: کتب الإمام علی علیه السلام نهج البلاغه نمط الحیاه منشور الخطوه الثانیه للثوره قائد الثوره الإسلامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۳۹۴
یُعتبر نمط الحیاه وأسلوب العیش من أهمّ مظاهر الحیاه الإنسانیّه؛ حیث إنّ لها تأثیرًا مباشرًا على تقدّم الشعوب أو تأخّرها، والأهمّ من ذلک هو نمط حیاه المسؤولین فی الحکومه الإسلامیّه الذی یُعتبر تأثیره أکبر وأعظم فی بناء المجتمع وتکامله. ولقد اهتمّ الإمام علی علیه السلام بأسلوب حیاه المسؤولین داخل حکومته باعتباره الحاکم الإسلامیّ، وهو ما تجلّى فی کُتبه ورسائله التی جمعها کتاب (نهج البلاغه)، کما أشار قائد الثوره مرّات عدیده فی السنوات الأخیره، إلى أهمیّه نمط الحیاه ومکانته فی تجدید بناء الحضاره الإسلامیّه الحدیثه، بل وأفرد البند السابع من «منشور الخطوه الثانیه للثوره» لهذا الموضوع بالذات. وعلى هذا الأساس یحاول کاتب المقال - بالاستناد إلى الأسلوب التحلیلیّ والوصفیّ وبالاستعانه بالمنهج النوعیّ - الإجابه عن السؤال التالی: ما شکل نمط حیاه المسؤولین فی الحکومه الإسلامیّه فی ضوء کُتب ورسائل الإمام علی علیه السلام فی (نهج البلاغه) و«منشور الخطوه الثانیه للثوره»؟ من خلال البحث فی کُتب الإمام علی علیه السلام فی (نهج البلاغه) وینبغیات منهج التاریخ والحدیث نجد صوره واضحه لنمط حیاه المسؤولین وأسلوب عیشهم، ولم یَغب هذا الأمر أیضًا عن ذهن قائد الثوره، کما بیّن فی «منشور الخطوه الثانیه»؛ حیث أشار بالتفصیل إلى نمط الحیاه ومحاولات الغرب فی إشاعه نمطه وفرض أسلوبه على الشعوب الأخرى. ومن الأمور التی أشار إلیها الإمام علی علیه السلام فی کُتبه کخصائص لنمط حیاه المسؤولین الحکومیین: الترکیز على عباده الله، ومسأله المعاد، ومُراعاه الإنصاف، والصّدق، والحقّ، والبساطه فی العیش، والاعتدال والوسطیّه فی الأکل والشّرب والسّکن.
۴۵۰.

انس بن مالک و حدیث غدیر؛ نقدی بر تفسیر سید رضی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۱ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۲۳-۱۰

کلیدواژه‌ها: غدیر خُم انس بن مالک برص مناشده سید رضی نهج البلاغه امامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۱۷۹
ماجرای خطبه پیامبر اکرم در غدیر خم در حجه الوداع، از مهمترین شواهدی است که به ولایت و وصایت علی7 دلالت دارد و علی7 در مواضع مختلف بدان استشهاد کرده اند. یکی از این موارد در نهج البلاغه و در حکمت ٣٠٣ ذکر گردیده است. در آن حکمت، علی7 انس بن مالک را مورد خطاب و عتاب قرار داده اند که چرا با وجود آنکه شاهد ماجرای غدیر بوده است، بدان شهادت نمی دهد؟ بسیاری از کتب معتبر تاریخی و حدیثی این شأن صدور را در توبیخ انس بن مالک ذکر کرده اند، اما متأسفانه سید رضی - رحمه الله - شأن صدور دیگری برای این حکمت ذکر کرده است. این مقاله نقد محققانه کلام اوست.
۴۵۱.

ارتقای معنویت در محیط خدمتی با رویکرد نفاق زدایی با تأکید بر آموزه های نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال چهارم آذر ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 72 - 61
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۴۳
معنویت، از جمله مؤلفه های حقیقی حیات بشر است که نقشی اساسی در سعادت آدمی ایفامی کند. انسان هایی که لوح وجودشان به گوهر معنویت آراسته است، از هر چیزی که این گوهر ارزشمند را دچارآلایش کند، پرهیز می کنند. یکی از صفاتی که انسان را از معنویت دورمی کند و آموزه های دینی، ما را از آن نهی کرده اند، نفاق یا دورویی است که نوع بشر، بیش و کم گرفتار آن است. امیرالمؤمنین، امام علی(ع)، که انسان شناسی خود را در مکتب قرآن کریم و پیامبراعظم(ص) آموخته است، همه بندگان خدا را از اهل نفاق برحذرداشته و شاخصه های این دسته از مردم را در ضمن خطبه۱۹۴نهج البلاغه برشمرده است که این نوشتار، ضمن معرفی این شاخصه ها و تبیین و تحلیل مؤلفه های معنویت، نقش بسیار مهم نفاق زدایی در محیط خدمتی را درجهت ارتقای معنوی کارکنان تبیین کرده است. مبتنی بر این هدف، مسأله اصلی پژوهش،«چیستیِ شاخصه های نفاق و مؤلفه های معنویت و چگونگی نقش نفاق زدایی در ارتقای معنویت در محیط خدمتی با تمرکز بر آموزه های نهج البلاغه» است که به روش گردآوری کتابخانه ای با تمرکز بر متن اصلی نهج البلاغه و برخی منابع مرتبط به این موضوع پرداخته است. نتائج این مطالعه گویای آن است که۳۴شاخص برای اهل نفاق در خطبه۱۹۴نهج البلاغه ذکرشده که نزاهت و طهارت کارکنان از آنها، محیط خدمتی را به عطر معنویت که مبتنی بر سه مؤلفه خدامحوری، معادباوری و ولایت مداری است، معطر می کند.
۴۵۲.

نقش دولت در پیشرفت اقتصاد مقاومتی از دیدگاه نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال سوم آذر ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 20 - 1
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۸
از آنجا که هر دولت در اقتصاد، می تواند نقش بسزایی در پیشرفت رفاه و استقلال آن ملت داشته باشد؛ پس می توان گفت دولتی موفق می شود که بر پایه ی هدفی خاص،برنامه ریزی،شناخت اقشار گوناگون اجتماع و رواج حق و دور شدن از رذایل ،گسترش عدالت محوری چه در عرصه اقتصادی و اجتماعی می تواند پیشرفت را برای آن جامعه رقم زند. با ظهور اسلام در حیات قبیله ای ،تحولی عمیق روی داد؛ اعتقاد جای نسب را گرفت و صحابه به تدریج جایگزین اشراف شدند و این مختص به زمان پیامبر(ص) بود.پس از پیامبر (ص)ابو بکر با بی عدالتی ،جامه ی خلافت را بر تن کرد در حالی که شایسته نبود و بعد از خود خلافت را به پسر خطاب سپرد که مجموعه ای از خشونت ،سخت گیری و عامل انباشت ثروت در گروه های معینی شد و شکافی گسترده در جامعه پدید آورد که این امر در زمان عثمان شتاب بیشتری یافت؛قطب بندی بر اساس بنیان اقتصادی و نسب شدیدتر شد،بذل وبخشش های بی حساب از بیت المال ،طمع ورزی اقتصادی، گردش ثروت در میان توانگران و دادن امتیاز به نزدیکان. امام علی (ع) در چنین برهه ای خلافت را در دست گرفت و بخش مهمی از توان خود را در مبارزه با انحصار جویی و زیاده خواهی اقتصاد متمرکز کرد و سیاست های اقتصادی حکومت خویش را به گونه ای طراحی و اجرا کرد که افزون بر عمران و آبادی واجرای احکام و آموزه های الهی ،کرامت و عزت انسانها رعایت شده و تمام تلاش را برای به سعادت رسیدن مردم انجام می داد. در چنین جامعه ای فریاد عدالت طنین انداز می شود که به معنای رعایت حقوق مردم و از بین بردن امتیاز به نزدیکان و خویشان و احقاق حق مظلومان است ؛بیت المال را به گونه ای تقسیم می کرد که رفاه عمومی برای همه مردم فراهم شود؛با نظارت مستقیم بر بازار ،تدبیر ،اولویت سنجی و همچنین اصلاح سیاست های مالی و نظام پولی از جمله ضرب سکه ، مبارزه با مفاسد اقتصادی،جلو گیری از احتکار و قیمت گذاری درست از انباشت سرمایه و اقتصاد آمیخته به حرام (ربا)جلو گیری می کرد و ضمن حمایت از بازرگانان و صنعت گران ،تجارت خارجی و ورود کالاهایی را رواج می داد که به اقتصاد درون زا و تولید صدمه ای وارد نکنند و بکار گیری کارگزاران شایسته ، تأمین نظام اطلاعاتی کار آمد، توسعه تعلیم و تربیت ،تصحیح فرهنگ عمومی و ارائه الگوی عملی و مدیریت مصرف به مردم و همچنین دعوت به مشارکت اجتماعی و روحیه جهاد ،خود باوری را در آنان زنده می کرد؛خود نیز با تشویق مردم به کار آفرینی ،مهارت شغلی و شیوه های تولید و کسب درآمد، سعادت و استقلال فرهنگی به دور از تسلط بیگانگان را برای همه رقم می زد.
۴۵۳.

نگرش حضرت امیر علیه السلام به عوامل فرو پاشی جوامع در نامه به مالک اشتر نخعی در نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: رهیافت های نوین در مطالعات اسلامی سال سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 75-105
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۵۳۰
نهج البلاغه، از جمله کتبی است که حاوی موضوعات گوناگون می باشد، و هر کس به اندازه تشنگی خود، از این دریا چشیده است. یکی از مباحثی که بایستی بدان توجّه کرد، عواملی است که مربوط به اقبال و ادبار جوامع می شود. هر جامعه و حکومتی، برای این که سالیان بیشتری حکومت کند و استوار بماند، لازم است اصول و روش هایی را به کار بندد، تا اقبالش بر ادبارش غلبه کند و بر اریکه قدرت، مدّت زمان بیشتری تکیه زند. حضرت علی علیه السلام، از موضع رهبری و حکومت بر یک جامعه اسلامی، در سخنان خویش به عوامل فروپاشی و انحطاط جوامع اشاره نموده است که لازم است این عوامل دسته بندی و مرتّب شود و آن ها را به صورت منسجم آورد. تشخیص مسیر درست و جلوگیری از انحراف، گمراهی و افراط و تفریط، حکومت را به اهداف عالیه خویش می رساند و یک زندگی راحت را به جامعه ارزانی می دارد. مقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و توصیفی تهیه و به سئوال،عوامل فرو پاشی جوامع از منظر علی ع چیست؟پاسخ می دهد.
۴۵۴.

بازپردازی شاخص های توسعه قابلیت های انسانی در پرتو فرمان امام علی «علیه السلام» به مالک اشتر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت بازرگانی دوره ۶ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ 167 - 186

کلیدواژه‌ها: تحلیل تم توسعه انسانی رویکرد قابلیت قابلیت های انسانی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۱۳۶
در این پژوهش ضمن معرفی رویکرد قابلیت، تلاش شده است تا برد نافذ شاخص های توسعه قابلیت های انسانی بر اساس دستورالعمل های نامه 53 نهج البلاغه که بُردی فرازمانی دارد مدنظر قرار بگیرد. در این پژوهش، جهت گردآوری داده ها، متن گرانمایه این نامه با استفاده از روش تحلیل تم مورد تحلیل و کدگذاری قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش مشتمل بر دوازده تم فرعی در باب فلسفه حکومت، عاملیت انسانی مردم، مقام خلیفه اللهی انسان، اصلاح امور مردم به مثابه حق صریح آنان، تعدد ذی نفعان، انگیزه، احترام به اختیار مثبت، عدالت خواهی، انصاف جویی، توسعه سلامت و فرصت های اقتصادی، توسعه فرصت های حمایتی و آبادسازی و اصلاح بلاد و شهرها و پنج تم اصلی دال بر پدیده محوری توسعه قابلیت های انسانی، شرایط علّی توسعه این قابلیت ها، شرایط میانجی توسعه این قابلیت ها، شرایط زمینه ای توسعه این قابلیت ها و پیامد نهایی توسعه این قابلیت ها بود. در نهایت با استفاده از تم های اصلی و فرعی، چارچوبی جهت توسعه رویکرد قابلیت های انسانی ارائه شد.
۴۵۵.

اولویت بندی معیارهای تأثیرگذار بر بازدارندگی فساد اداری با اتکا به رهنمودهای اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت دولتی دوره ۹ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 283 - 306

کلیدواژه‌ها: تعالی بخشی رهنمودهای اسلامی فساد اداری مدیریت اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۶
تحقیق حاضر با هدف رتبه بندی معیارهای تأثیرگذار بر بازدارندگی فساد اداری با اتکا به رهنمودهای اسلامی اجرا شده است. روش تحقیق به کارگرفته شده آمیخته (کیفی کمی) از نوع اکتشافی است. جامعه آماری شامل 55 نفر از متخصصان و کارشناسان پیشگیری از تخلف های اداری وزارت صنعت، معدن و تجارت بودند. نمونه آماری شامل 30 نفر از متخصصان و خبرگان حوزوی و همچنین کارشناسان و متخصصان تخلف های اداری وزارت صنعت، معدن و تجارت بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش تعیین معیارها و زیرمعیارهای تأثیرگذار بر فساد به صورت کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با خبرگان و کتاب نهج البلاغه ، انجام گرفت. معیارها و زیرمعیارهای تعیین شده با استفاده از ماتریس مقایسه های زوجی و به کمک تکنیک تحلیل سلسله مراتبی AHP اولویت بندی شدند. معیارهای اصلی به ترتیب اولویت سطوح تعالی بخشی، پیشگیری و مواجهه (درمان) بودند و زیرمعیارها نیز به ترتیب اولویت تعالی بخش فضایل اخلاقی و معنوی (365/0)، سازوکارهای نظارتی و ارزشیابی (270/0)، مردمداری و حسن معاشرت اجتماعی (134/0)، سازوکارهای گزینشی تخصصی (081/0)، پرهیز از ویژه خواهی (063/0)، سازوکارهای ساختاری (060/0) و سازوکارهای حل کننده ( 027/0) تشخیص داده شدند.
۴۵۶.

سنت های الهی حاکم بر حرکت تاریخ از منظر قرآن و نهج البلاغه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و دوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸۶) 75 - 110

کلیدواژه‌ها: قرآن نهج البلاغه فلسفه نظری تاریخ سنت های الهی قانون تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۳۳۸
فلسفه تاریخ یکی از مهم ترین شاخه های معرفت تاریخی و در بردارنده مباحث مختلفی است که قانون تاریخی در بین آن ها، جایگاه ویژه ای دارد. این موضوع با عنوان سنت الهی در قرآن و نهج البلاغه همراه با ارائه  نمونه هایی مبتنی بر روش حکمت و تعقل تاریخی مورد توجه قرار گرفته است و آگاهی از آن، یکی از نشانه های یقین و شناخت قطعی شمرده می شود.مقاله پیش رو سعی دارد با روش وصفی تحلیلی و با استفاده از آیات قرآن و آرای شارحان نهج البلاغه، مروری بر مفهوم و ویژگی های سنت های تاریخی در قرآن و نهج البلاغه داشته باشد. یافته های این مقاله نشان می دهد بر اساس آموزه های قرآن و نهج البلاغه، وقوع رویدادهای تاریخی، تابع سنت هایی ویژه است. همان گونه که دیگر صحنه های جهان هستی نیز به وسیله سنت های ویژه آن ها اداره می شود. این سنت ها ویژگی هایی هم چون تغییرناپذیری، واقع گرایی، تبدیل ناپذیری و حرکت به سوی هدفی معین دارند.
۴۵۷.

پدافند غیرعامل در تدابیر نظامی امام علی(ع)با تأکید بر نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال چهارم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۶) 37-56

کلیدواژه‌ها: پدافند غیرعامل دفاع غیر عامل تدابیر نظامی امام علی (ع) موضع جنگی اصول پدافند غیر عامل نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۱۸۰
دفاع غیر عامل، به مجموعه اقداماتی اطلاق می گردد که مستلزم بکارگیری جنگ افزار و تسلیحات نیست و با اجرای آن می توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی، حساس و مهمِ نظامی و غیر نظامی و هم چنین تلفات انسانی، جلوگیری کرد و یا میزان خسارات و تلفات ناشی از حملات و بمباران های دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.سابقه ی بکارگیری اصول پدافند غیرعامل، به انسان های ابتدایی برمی گردد. در این تحقیق به دست آمد که اصول پدافند غیرعامل که امام علی علیه السلام در جنگ های خویش از آن بهره برده است عبارت از تبیین هدف جهاد، تقویت روحیه شهادت طلبی، تضعیف روانی نیروی دشمن، انتخاب موضع جنگی مناسب، رصد کردن فعالیت دشمن و اعلام خطر، تعیین نیروهای ذخیره و احتیاط، حفظ اسرار نظامی، اطاعت پذیری نسبت به فرمانده، آموزش و تمرین، محافظت و دفاع از نیروهای ضعیف تر و زخمی ها و عقب نشینی تاکتیکی می باشد.
۴۵۸.

گرایش تفسیری وجودگرایی در شرح نهج البلاغه علامه جعفری با تأکید بر معنای زندگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۶ 7-26

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه علامه جعفری گرایش تفسیری وجودگرایی اِگزیستانسیالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۲۳۶
مسئله معنای زندگی از یک سو دغدغه انسان معاصر است و از سوی دیگر علامه جعفری نیز حیات و زندگی آدمی را نتیجه هدف های وی در زندگی می داند. مسئله تحقیق این است که در دوران معاصر، مواجه با انبوهی از آثار تفسیری در مباحث وجودگرایانه از جمله انسان و تأکید بر اصالت وجود، آزادی و اختیار، انتخاب و گزینش، مسئولیت انسان، مرگ، تنهایی، امید، آرزو، آرامش، معنای زندگی و... دلالت بر این دارد که تحولی اساسی در سبک تفسیرپژوهی رخ داده و رویکرد تفسیری جدیدی به نام رویکرد وجودگرایی شکل گرفته است. برای تبیین بهتر این گرایش تفسیری، در این مقاله یکی از مولفه های مهم آن یعنی معنای زندگی در ترجمه و تفسیر نهج البلاغه علامه جعفری مورد بررسی قرار گرفته است. روش این تحقیق، کتابخانه ای و توصیفی است. از این رو، این مقاله برآن است که با پرداختن به مسئله وجودی معنای زندگی در شرح نهج البلاغه علامه جعفری یکی از گرایش های تفسیری این تفسیر را بنمایاند.
۴۵۹.

تحلیل لایه های سبک شناسی خطبه جهاد در بازیابی بن مایه های ادبیات مقاومت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 7 - 30

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه جهاد ادبیات مقاومت سبک شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۷۷
خطبه جهاد یکی از برجسته ترین خطبه های نهج البلاغه است که بیانگر مبارزه و جهاد، اهمیت و آثار آن، و نیز پیامدهایی ترک جهاد برای امت ها است. مقالهٔ پیشِ رو با بررسی مختصات سبکی پر بسامد خطبهٔ جهاد در لایه های آوایی، نحوی و بلاغی، با روش توصیفی تحلیلی و بررسی آماری داده ها ( روش )، می کوشد تا با تکیه بر دانش سبک شناسی به بازشناسی رگه ها و بن مایه های ادبیات مقاومت در این متن ماندگار بپردازد. ( مسئله ) نتایج پژوهش نشان می دهد که در سطح آوایی، اصوات و الفاظِ گزینش شده و موسیقی برآمده از آن ها، تداعی گر فحوای کلام و بن مایه های مقاومت و پایداری، همچون تحریض به مقاومت و جهاد، اعتراض توأم با هشدار نسبت به بی توجهی و تسامح دینی، نصیحت و ارشاد و عدم ذلت پذیری، تحسر و تأسف نسبت به رخدادها و حوادث است. در سطح نحوی نیز بسامد بالای جمله های فعلیه و کوتاه و جمله های انشائی به بیان مؤلفهٔ ادبیات مقاومت همچون نفاق و دورویی، نفی تنبلی و نکوهش سستی و تن پروری و تحریک غیرت اسلامی برای دفاع و مبارزه به دشمن دلالت دارد. در سطح بلاغی نیز معانی و مضامین مقاومت همچون میهن دوستی و تحریک غیرت ملی و دینی برای دفاع و مبارزه، دعوت به غفلت ستیزی و هوشیاری از خلال تجسم تصاویر حسی برای ما تداعی می شود. ( یافته ها )
۴۶۰.

خوانش مفاهیم اخلاقی نهج البلاغه با تکیه بر استلزام ارتباطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 137 - 166

کلیدواژه‌ها: کاربردشناسی اصول همکاری گرایس استلزام ارتباطی معانی ضمنی نهج البلاغه اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۱۸۷
توجه به مقوله های غیر زبانی در پژوهش های حوزه زبان شناسی، از جمله کاربردشناسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در نظر گرفتن بافت و سیاق و عنصر انسانی همراه با روابط بینافردی در تحلیل متون موجبِ دست یابی به معانی پنهان و ناگفته هایی می شود که اگر چه ظاهراً در کلام مطرح نشده اند، اما جزء جدایی ناپذیر آن به شمار می روند. این ناگفته ها و معانی ضمنی که «استلزام ارتباطی» نامیده می شود، در پی نقض اصول همکاری گرایس (Grice, 1975) به دست می آید. مقاله پیش رو، کوشیده با روش توصیفی تحلیلی و با خوانش کاربردشناختی، استلزام ارتباطی و معانی تلویحی و ضمنی را در دو حوزه اخلاقی آفات زبان و احسان و نیکی در نهج البلاغه مورد بررسی قرار دهد، تا از این رهگذر به فهم و تفسیر دقیق تری از آن ها دست یابد. برای انجام این پژوهش، 71 پاره گفته با موضوع آفات زبان و احسان و نیکی انتخاب شد و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. برآیند پژوهش نشان داد که امام (ع) با بینشی عمیق و به مقتضای موقعیت و شرایط، بیشتر از واژه ها و تعبیرهایی بهره برده اند که زیرمجموعه استلزام سنج ه ای و عمومی قرار دارد که دو نوع مهم از انواع استلزام به شمار می آیند. در پاره گفته های بررسی شده، فزونیِ استلزام سنج ه ای بر تعیین منزلت و جایگاه مفاهیم مورد نظر اشاره می کند و استلزام عمومی بر میزان اهمیتِ محتوای کلام  دلالت دارد. از میان ویژگی های استلزام نیز این یافته به دست آمد که حذف نکردن استلزام، نشان گر ثبات عقیده و موضع امام علی(ع) در مفاهیم اخلاقی یاد شده است و تغییر ظاهری پاره گفته ها، ناشی از تناسب کلام با موقعیت های گوناگون است.