یوسف خیری

علمای اخلاق راه های مختلفی را برای درمان رذایل اخلاقی بیان کرده اند که از جمله آنها مراقبه می باشد. در این مقاله تلاش شده است مراقبه اخلاقی، اقسام و مراتب آن تبیین گشته و نقش آن در درمان رذائل اخلاقی روشن شود. از آنجایی که درمان رذائل اخلاقی برای رسیدن به کمال و سعادت ضروری می باشد مراقبه اخلاقی به عنوان یکی از مهمترین راههای درمان رذائل و شرط رفع رذائل مورد توجه علمای اخلاق می باشد. مراقبه اخلاقی از نظر علمای اخلاق دارای مراتب و درجاتی می باشد از جمله: فیض کاشانی درجه بندی هایی انجام داده است. و در نظرگاه برخی، مرتبه اول مراقبه که پایین ترین آن می باشد مطابق بودن حرکات و سکنات آدمی با شرع و مراقبت از خطا و گناه است و مرتبه بالاتر از این مراقبه، مراقب رقیب بودن هنگام محشور بودن با کثرات خلقی است و مراقبت بر اینکه توجه به خلق و کثرات خلقی آدمی را از یاد خدا باز ندارد و همواره خدا را حاضر و ناظر بر خویش ببیند و بالاترین مرتبه هم مربوط به عارفان می باشد که غیر حق نبینند. و موجودات را مظاهر و آیات الهی بدانند و برای آنها وجود مستقل قائل نباشند. این مقاله چنین نتیجه گرفته که بدون مراقبت رسیدن به سعادت ممکن نیست و باید مراقبه تکرار عمل و مداومت بر آن بسیار در مسأله درمان مؤثر می باشد.

نهج البلاغه، از جمله کتبی است که حاوی موضوعات گوناگون می باشد، و هر کس به اندازه تشنگی خود، از این دریا چشیده است. یکی از مباحثی که بایستی بدان توجّه کرد، عواملی است که مربوط به اقبال و ادبار جوامع می شود. هر جامعه و حکومتی، برای این که سالیان بیشتری حکومت کند و استوار بماند، لازم است اصول و روش هایی را به کار بندد، تا اقبالش بر ادبارش غلبه کند و بر اریکه قدرت، مدّت زمان بیشتری تکیه زند. حضرت علی علیه السلام، از موضع رهبری و حکومت بر یک جامعه اسلامی، در سخنان خویش به عوامل فروپاشی و انحطاط جوامع اشاره نموده است که لازم است این عوامل دسته بندی و مرتّب شود و آن ها را به صورت منسجم آورد. تشخیص مسیر درست و جلوگیری از انحراف، گمراهی و افراط و تفریط، حکومت را به اهداف عالیه خویش می رساند و یک زندگی راحت را به جامعه ارزانی می دارد. مقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و توصیفی تهیه و به سئوال،عوامل فرو پاشی جوامع از منظر علی ع چیست؟پاسخ می دهد.

بخشش، فرآیند گذشتن از خطای دیگران است که با انگیزه آرامش درونی، یا بهبود روابط با فرد خاطی، یا با هدف انجام رفتاری ارزشی صورت می گیرد. بخشش دارای پیامدهایی مانند رهایی از احساس منفی نسبت به فرد خطاکار، غلبه بر رنجش، پرهیز از عصبانیت، دوری، جدایی و انتقام نسبت به فرد خطاکار است. هدف این پژوهش، تعیین رابطه ذهن آگاهی و نگرش مذهبی، به واسطه گری انعطاف پذیری شناختی با بخشش بود. بدین منظور، نمونه ای متشکل از 203 دانشجوی مشغول به تحصیل دانشگاه علم و صنعت ایران، در سال تحصیلی 97-96، به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و علاوه بر متغیرهای دموگرافیک، به مقیاس بخشش هارتلند (HFS) و پرسش نامه های ذهن آگاهی فرایبورگ و همکاران- فرم کوتاه (FMI-SF)، نگرش مذهبی گلریز و براهنی و انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال (CFI) پاسخ دادند. تحلیل داده ها، با استفاده از همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که نگرش مذهبی و ذهن آگاهی، قادرند به واسطه انعطاف پذیری شناختی، تغییرات بخشش را پیش بینی کنند. همچنین، بین نگرش مذهبی و ذهن آگاهی با بخشش، رابطه مثبت وجود دارد. بنابراین، انعطاف پذیری شناختی بین نگرش مذهبی و ذهن آگاهی با بخشش نقش میانجی را ایفا می کند.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش هوش فرهنگی و سرمایه اجتماعی پایگاههای هویت دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهر تبریز بود. بدین منظور 238 دانشجوی این دانشگاه به روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شده و ابزارهای پژوهش بر روی آنها اجرا گردید. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه حالت هویت بنیون و آدامز، پرسشنامه هوش فرهنگی. آنگ ووان دین و پرسشنامه سرمایه اجتماعی تسای و گوشال بود. داده ها پس از جمع آوری با استفاده از ضریب هملستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد سه مولفه هوش فرهنگی، یعنی راهبردی، دانش و رفتاری با هویت معوق همبستگی مثبت معنادار (p <0.05) و مولفه راهبردی هوش فرهنگی با هویت پیشرفته همبستگی منفی معناداری (p <0.05) دارد؛ همچنین سه مولفه راهبردی انگیزشی و رفتاری با هویت آشفته و همبستگی مثبت معناداری (p <0.01) دارند. در زمینه سرمایه اجتماعی نیز، مولفه شناختی سرمایه اجتماعی با هویت معوق و مولفه های شناختی و رابطه ای با هویت پیشرس همبستگی مثبت معناداری (p <0.05) نشان میدهند.نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد مولفه های هوش فرهنگی، بویژه راهبردی و رفتاری، در پیش بینی پایگاههای هویتی، بویژه پایگاه هویتی آشفته و معوق،نقش معناداری دارند. علاوه بر این یافته ها نشان داد دو مولفه سرمایه اجتماعی، سرمایه شناختی ورابطه ای، نقش معناداری در پیش بینی هویت پیشرس و معوق دارند یافته های مطالعه حاکی این است که سرمایه اجتماعی و هوش فرهنگی در وضعیت هویت دانشجویان دخیل بوده و از اینرو لازم است به کاربست و آموزشهای لازم درزمینه سرمایه اجتماعی و هوش فرهنگی پرداخته شود.

زمینه و هدف : بیماری کبد چرب غیر الکلی شایع ترین بیماری مزمن کبدی است که صورت عدم کنترل، ممکن است سبب فیبروز، سیروز و تخریب سلولی کبد گردد. تغییرات سبک زندگی و افزایش فعالیت بدنی، اساس مدیریت این بیماری اند. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر تمرینات هوازی - پیلاتس بر سطوح سرمی آنزیم های کبدی و سونوگرافی بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی بود. روش تحقیق : در این مطالعه نیمه تجربی، 20 مرد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند. دوره تمرینی 6 هفته بود و طی این مدت، گروه تجربی 4 روز در هفته به مدت 60 تا 90 دقیقه به اجرای تمرینات هوازی و پیلاتس به ترتیب با شدت 60 تا 90 و 40 تا 70 درصد حداکثر ضربان قلب پرداختند. 24 ساعت قبل و 48 ساعت پس از پایان مداخله، جمع آوری نمونه های خونی برای تعیین فعالیت آنزیم های کبدی و سونوگرافی به منظور تعیین درجه کبد چرب انجام شد. از روش های آماری t وابسته و مستقل، و آزمون های ناپارامتریک ویلکاکسون و یو من - ویتنی به منظور تجزیه و تحلیل داده ها بهره برداری شد و سطح معنی داری 0/05>p در نظر گرفته شد. یافته ها : در گروه تج ربی، سط وح سرمی آن زیم های کبدی آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) کاهش معنی داری یافتند (به ترتیب با 0/02=p، 0/001=p). به علاوه، درجه بندی کبد در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنی داری (0/003=p) را نشان داد. نتیجه گیری : اجرای ترکیبی از تمرینات هوازی – پیلاتس در طول 6 هفته و با تکرار 4 جلسه در هفته، اثر معنی دار بر بهبود بیماری کبد چرب و شدت آن دارد و می تواند به عنوان یک روش غیر دارویی بکار گرفته شود.

نقش مادر در تربیت کودک به لحاظ ارتباط تکوینی و حدود تاثیرات او با دیگر عوامل تربیت قابل مقایسه نیست. آموزه¬های اسلامی نگاه دقیق و جامعی به مسائل تربیت مبذول داشته و در این راستا توصیه¬هایی را بیان نموده است. نویسندگان با روش تحقیق کتابخانه¬ای و جستجو در آیات قرآن و روایات اسلامی، نقش مادر در تربیت کودک را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. در این میان ضمن ارائه تعریف واضحی از مفاهیمی نظیر تربیت، تعلیم، استعداد و کودک، جهاتی را که باید در تربیت کودک مد نظر قرار داد مورد نقد و بررسی قرار گرفت، جهاتی نظیر توجه به روح و روان کودک، توجه به بعد جسمانی و تغذیه کودک، پرورش صفات مطلوب در کودک، جهت دادن به فکر کودک و ... . در همین راستا تبیین گردید که باید خود مربی یعنی مادر قبل از تربیت کودک، حائز شرایطی نظیر آگاهی و اطلاع، خودسازی و خودارزیابی، داشتن جهان بینی وسیع، جنبه الگویی، صبر، حوصله و اقتدار بوده باشد. از نظر اسلام تربیت در سه مرحله پیش از تولد، حین تولد و پس از تولد و خود مرحله پس از تولد در سه دوره هفت سالگی اول، دوم و سوم با اقتضاءات گوناگونش انجام می-پذیرد.

سلامت روان یکی از اولویت های اصلی نظام سلامت ایران بوده و مداخلات زیادی در این زمینه انجام گرفته است. در این زمینه ارتباط قرآن و سلامت روان مورد توجه محققین مختلف در ایران قرار گرفته است. از اینرو هدف پژوهش حاضر مرور گسترده مطالعات صورت گرفته در خصوص سلامت روان و تاثیر قرآن کریم بر آن در ایران می باشد. این یک مطالعه مرور گسترده می باشد که در سال 1398 انجام گرفته است. در این مطالعه از چارچوب آرکسی و اومالی استفاده شد. تمامی مطالعات با رویکردهای مختلف در زمینه قرآن و سلامت روان که در بین سالهای 2000 تا 2019 به زبانهای فارسی و انگلیسی چاپ شده اند وارد مطالعه شدند. از روش تحلیل محتوایی برای تحلیل و گزارش داده ها استفاده شد. از 623 مقاله پیدا شده، در نهایت 19 مقاله وارد مطالعه شد. بیشتر مقالات از نوع مرور کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی بوده و بیشترین گروه های مورد مطالعه دانشجویان و آیات قرآن و کتب حدیثی بودند. تاثیر متغیرهای جنسیت و وضعیت تاهل در ارتباط قرآن با سلامت روان معنادار نبود. نتایج نشان داد سلامت روان افرادی که انس بیشتری با قرآن داشتند به میزان قابل توجهی بیشتر از سایر افراد بود. با توجه به بالا بودن مشکلات روانی در ایران و تاثیر مثبت قرآن در رفع این مشکلات، توصیه می شود کارشناسان مذهبی و مسئولین نظام سلامت اقدامات لازم را جهت ترویج و گسترش مفاهیم قرآنی بعمل آورند.

هدف: اسلامی سازی مطلق علوم و یا علوم انسانی سوژه تحقیق بسیاری از پژوهش هاست. اما درباره علوم تجربی اسلامی به ویژه اسلامی سازی علوم پزشکی تحقیقات چندان وسیعی ارائه نشده است. این در حالی است که عمده تحقیقات علوم پزشکی اسلامی نیز صرفا به امکان و امتناع، نقد و بررسی طب اسلامی مصروف شده، به ارائه راه کار برای تولید علوم پزشکی اسلامی نپرداخته اند. روش: مقاله حاضر قصد دارد، راه کارهای پنج گانه ای را برای تولید علوم اسلامی پزشکی ارائه و مورد نقد و ارزیابی قرار دهد، که عبارت اند از: 1. تغییر در مبادی و پیش فرض های علوم پزشکی، 2. مطلق انگاری آموزه های دینی، 3. احیای طب اسلامی پیشگیری و درمان با الهام از کتاب و سنت، 4. تاسیس نظام سلامت و بهداشت بر مبنای معارف، فقه و اخلاق اسلامی و 5. پیراستن پزشکی از نمادهای فرهنگ غرب در بستر فرهنگ ایرانی اسلامی. یافته ها و نتیجه گیری: تولید علوم اسلامی یکی از دغدغه های اندیشمندان بزرگ معاصر عالم اسلام است. هر یک به فراخور مبانی مقبول خود، ایده هایی در این زمینه مطرح کرده اند که در قالب پنج راه کار به همراه بیان محسنات و ملاحظات هر یک تقدیم گردید. اسلامی سازی علوم پزشکی بدون نظر به مباحث طب اسلامی ممکن نیست، تحقیق حاضر در این مقوله، اصطلاح «آموزه های اسلامی ناظر به بهداشت و سلامت» به جای طب اسلامی پیشنهاد داده و لوازم خطرناک آن را برشمرده است. اولویت گذاری در اهداف یکی دیگر از لوازم کار در اسلامی سازی علوم پزشکی است. در این راستا ضروری است برنامه های کوتاه مدت و دراز مدت از هم تفکیک شوند

نظر اندیشمندان مسلمان در خصوص اشتغال زنان به سه دیدگاه سنتی، روشن‏فکران رادیکال و دیدگاه میانه تقسیم می‏شود. توجه به اصول حاکم بر شخصیت زن، خاستگاه و منشأ تمایز بین اشتغال زن و مرد نیز تفاوت‏های زیستی، رفتاری و اقتصادی و همچنین تفاوت‏های تشریعی سبب می‏شود که در اندیشه دینی با وجود آنکه اشتغال به عنوان یک حق برای زنان محسوب می‏گردد، ولی هرگز به عنوان یک تکلیف اقتصادی بر ایشان تحمیل نمی‏شود. بررسی ادلّه مخالفان و موافقان اشتغال و سابقه اشتغال زنان و نحوه اشتغال زنان امروزی در غرب نشان می‏دهد که این امر هر چند دارای ویژگی‏ها و پیامدهای مثبتی است ولی دارای پیامدهای منفی غیرقابل‏انکاری نیز می‏باشد.