مطالب مرتبط با کلیدواژه

نهج البلاغه


۳۸۱.

مطالعه تطبیقی تکلیف و اختیارات دولت و جامعه از منظر نهج البلاغه و الاحکام السلطانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه تکالیف و اختیارات دولت جامعه اندیشه سیاسی الاحکام السلطانیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۴۴۲
یکی از مباحث کلیدی در فلسفه سیاسی بحث تکالیف و اختیارات دولت و جامعه است. مکاتب و نظریه پردازان گوناگون بسته به خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی خویش درکی متفاوت از تکالیف و اختیارات این دو در برابر یکدیگر دارند. مقاله حاضر کوشیده است تا با استفاده از روش مقایسه ای اندیشه سیاسی مبتنی بر نهج البلاغه و اندیشه سیاسی حاکم بر الاحکام السلطانیه را در این باب مقایسه نماید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از شباهت های هر دو کتاب آن است که، برای دولت و مردم در جامعه اسلامی تکالیف و اختیاراتی قائل هستند و هر دو کتاب تکالیف مردم در برابر حکومت را مطلق ندانسته و مشروط- همچون حرکت دولت بر مسیر شرع - قلمداد می کنند. مهمترین تفاوت بین این دو کتاب را در این زمینه می توان چنین برشمرد که احکام السلطانیه اختیارات وسیع تری در حوزه عمومی و خصوصی جامعه برای دولت به رسمیت می شمارد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که علی رغم شباهت هایی که بین این دو کتاب در این زمینه دیده می شود اساسا این دو به ارائه دو روش حکمرانی متفاوت از یکدیگر منجر می شود. همچنین تفاوت دیدگاهها در علت موجده دولت (ضرورت عقلی دولت در نهج البلاغه و ضرورت شرعی آن در احکام السلطانیه) از مبانی اختلاف بین این دو نگاه به تکالیف و اختیارات دولت و جامعه است.
۳۸۲.

مفهوم شناسی حماقت در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام علی(ع) نهج البلاغه حماقت احمق عقل ضرر و زیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹۸ تعداد دانلود : ۷۸۹
حماقت از جمله موضوعاتی است که در حوزه ناهنجاری های رفتاری قرار دارد و روان شناسان، آن را مورد بحث و بررسی قرار می دهند. امام علی(ع) که در اصلاح ناهنجای های رفتاری اهتمام خاصی داشته، در موارد متعددی از نهج البلاغه به مقو له حماقت پرداخته است. پژوهش پیش رو در پی آن است تا مؤلفه های حماقت از دیدگاه نهج البلاغه را مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق به صورت توصیفی، تحلیلی و کتابخانه ای می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه امام علی(ع) پنهان بودن زیر زبان، عجله و سستی و یک جانبه نگری، از نشانه های حماقت می باشد که به واسطه آن ها، می توان به حماقت افراد پی برد. از دیدگاه امام علی (ع)، حماقت دارای آسیب هایی می باشد که عبارت اند از عدم تشخیص سود و زیان و فقر که هم شامل مصادیق مادی و هم معنوی می گردد. امام راهکارهایی نیز برای در امان ماندن و پیشگیری از آسیب های حماقت برمی شمرد که عبارت اند از دوری و سکوت، که هر یک از آنان تابع شرایط و موقعیت خود می باشد؛ در دوری از احمق که نمود بارز آن در دوستی با احمق و مشاوره گرفتن از او است، امام نهی شدیدی از آن می نماید. سکوت نیز به عنوان یک راهکار، در مواقعی می باشد که امکان دوری از او وجود ندارد. در خصوص جنبه های درمانی حماقت نیز باید یادآور شد که هرچند در کلام موجود از امام علی(ع) به صراحت درمانی برای حماقت ذکر نشده است، ولی با تدبر در همنشین های حماقت در گفتار امام علی و کاربرد متعدد تعقل با حماقت، به دست می آید که درمان حماقت از دیدگاه امام علی)، استفاده از عقل می باشد.
۳۸۳.

سیر بیان روایات توحیدی تا پایان قرن اول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیر بیان روایات توحیدی قرن اول نهج البلاغه اثبات صانع نفی رویت قضا و قدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۵۰۹
از میان مباحث کلامی بعد از مسأله جانشینی و خلافت، بحث از توحید و مباحث آن میان مسلمانان از نمود بیشتری برخوردار است. به طوری که در قرن اول هجری اهتمام ائمه شیعه به این مسأله قابل توجه است. امام علی(ع) به دلیل فراهم بودنِ شرایط سیاسی و اجتماعی در دوران خودش و نیز همراهی فوق العاده ایشان در کنار پیامبر(ص) نسبت به سایر امامان در قرن اول دارای روایات توحیدی بیشتری می باشد که به لحاظ محتوا می توان گفت ایشان بنای اعتقادی شیعه را بنیان کرده است. با توجه به بررسی های انجام شده می توان گفت که سیر بیان روایات توحیدی در قرن اول با پرداختن به موضوعاتی همچون تفسیر آیات توحیدی و تبیین مباحثی مانند اثبات الصانع، نفی الرؤ یه و الجسم و الصور ه ، قضا و قدر، علم و قدرت الاهی همراه بوده است.
۳۸۴.

بررسی عوامل مؤثر از دیدگاه نهج البلاغه در تعیین جایگاه معلمان و صلاحیت های حرفه ای مربیان

تعداد بازدید : ۸۱۵ تعداد دانلود : ۳۷۵
یکی از امور ضروری در وزارت آموزش وپرورش، انتخاب افراد شایسته برای تعلیم و تربیت است. شایسته سالاری یعنی قرار دادن افراد در پست ها و مسئولیت ها بر اساس مهارت ها و توانایی های آنان به گونه ای که بهره وری سازمان را افزایش بدهد به همین خاطر این مقاله به دنبال این است تا با بهره گیری از روش کیفی و تحلیلی به نحوه انتخاب معلمان با استفاده از سخنان ارزشمند امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه برسد. در این پژوهش ابتدا ماده ۲۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی که در رابطه با نحوه انتخاب معلمان بود برسی شد سپس تعدادی از سخنان ارزشمند امام علی (علیه السلام) تجزیه وتحلیل شد و این نتیجه یافت شد که معلمان به عنوان تربیت کنندگان نسل آینده این سرزمین وظایف و نقش مهمی بر عهده دارند و بر اساس سخنان ارزشمند و گران بهای امام علی (ع) در نهج البلاغه یک معلم به عنوان اسوه و الگوی جامعه باید شایستگی های لازم و کافی را داشته باشد تا بتواند دانش آموزان خود را برای دستیابی به حیات طیبه آماده کند. ازجمله این صلاحیت ها می توان به داشتن علم و دانش کافی در خصوص احکام دین و مباحث علمی اشاره کرد.
۳۸۵.

تحلیل گفتمان انتقادی نامه های امام علی علیه السلام به عبدالله بن عباس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه امام علی (ع) عبدالله ابن عباس تحلیل گفتمان انتقادی نظم گفتمانی گفتمان مدیریت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۲۸۰
شناسایی گفتمان مدیریت اسلامی می تواند هم برای رهبران و هم برای افرادی که مسئولیتهای مدیریتی بخشی از جامعه را بر عهده دارند، بسیار راه گشا باشد. هدف این مقاله تحلیل گفتمان انتقادی نامه های امام علی به عبدالله ابن عباس است؛ به همین دلیل با روش کیفی و با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به بررسی و تحلیل نامه های امام علی به عبدالله بن عباس حاکم بصره پرداخته شده است. این نامه ها هفت عدد است و تحلیل گفتمان انتقادی در سه سطح انجام شده است. در سطح توصیف ویژگیهای مهم زبانشناختی نامه ها به منظور شناسایی نظم گفتمانی حاکم بر آنها مورد بررسی قرار گرفته است. در تفسیر تلاش شده است که این نظم گفتمانی در پرتو ویژگیهای متنی و هم چنین شرایط تولید این متون در دوره امام علی(ع) تفسیر شود. هم چنین در سطح تبیین تلاش شده است تا رابطه نظم گفتمانی با متن و بستر اجتماعی سیاسی آن تبیین شود. به طور کلی یافته ها نشان می دهد که در نظم گفتمانی امام علی تنها یک پرکتیس یا عمل گفتمانی قابل شناسایی است و آن پرکتیس گفتمانی امام کارگزار است. امام علی در سطح پرکتیس گفتمانی امام کارگزار انواع مختلف گفتمانها را برای مفصل بندی نظم گفتمانی یا همان گفتمان مدیریت اسلامی در نامه هایشان به کار گرفته اند. به طور کلی شش گفتمان در مفصل بندی پرکتیس گفتمانی امام کارگزار برای تولید نظم گفتمان مدیریت اسلامی به کار گرفته شده که عبارت است از: گفتمان مدیریت عدالتگرا و حق گو، گفتمان گشاده رویی مدیریتی، گفتمان مدارای مدیریتی، گفتمان سرنوشتگرا، گفتمان شهادتگرا و گفتمان دنیاگریزی.
۳۸۶.

اصول اخلاق اسلامی: چارچوبی برای تدوین آیین رفتار حرفه ای حسابداری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیین رفتار حرفه ای حسابداری اصول اخلاق اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۶ تعداد دانلود : ۴۰۶
ارزش های اخلاقی، زیربنایی را فراهم می کند که یک جامعه بر آن بنا می شود. اخلاق سامان دهنده رفتار ارتباطی در مقیاس فرد، سازمان، جامعه و روابط جهانی است و غفلت از آن صدمات جبران ناپذیر زیادی را به دنبال دارد. ضوابط رفتاری و اخلاقی هر حرفه، مهمترین خط مشی های آن را مشخص می کند. این خط مشی ها، مواردی چون ویژگی های اصلی حرفه، روابط اعضای حرفه با جامعه، روابط اعضای حرفه با یکدیگر و در نهایت روابط هر عضو با جامعه حرفه ای را دربر می گیرد. با افزایش رسوایی های مالی مشخص شد که حسابداران باید علاوه بر رعایت استانداردها و ضوابط فنی به رعایت اخلاق حرفه ای نیز متعهد باشند. با توجه به اهمیت ارزش های اخلاقی در دین مبین اسلام، هدف مطالعه حاضر تبیین نقش اسلام و اصول اخلاقی آن در رفع مشکلات حرفه حسابداری و آیین اخلاق حرفه ای حسابداری مبتنی بر مفهوم عقل گرایی صرف در عصر حاضر است. در این پژوهش ضرورت و نیاز به مفاهیم ارزشی و اخلاقی اسلام جهت حراست و حفاظت از منافع عمومی تبیین و اصول اخلاقی اسلامی معرفی می گردند که می توان آنها را به عنوان مبنا و چارچوبی برای تدوین آیین رفتار اخلاق حرفه ای حسابداری مورد استفاده قرار داد. احترام و تکریم دیگران، آزادی، عدالت، امانت ورزی، ﺻﺪاﻗﺖ، ﻣﺴﺌﻮﻟیﺖﭘﺬیﺮی، ﻣﺪارا و سعه ﺻﺪر، ﻧﻘﺎدی و اﻧﺘﻘﺎدﭘﺬیﺮی، اﻋﺘﺪال، ﻓﺮوﺗﻨی و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧی و رازداری مهمترین اصول اخلاقی هستند که از نهج البلاغه به عنوان یکی از مهترین منابع اسلامی قابل استخراج است و می توان از آنها برای تقویت آیین رفتار حرفه ای حسابداری موجود استفاده نمود.
۳۸۷.

شناسایی و اولویت بندی معیارهای شایسته گزینی فرماندهان نیروی زمینی ارتشِ جمهوری اسلامی ایران با تمرکز بر آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گزینش شایسته گزینی نهج البلاغه دلفی فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۲۷۱
انتخاب افراد شایسته یکی از عوامل اصلی در موفقیت و تعالی سازمان ها است. این موضوع در سازمان های نظامی از مهمترین مسائل و فقدان نظام فرماندهی شایسته خسارت جبران ناپذیری برای سازمان و نهایتاً برای کشور به بار می آورد؛ بنابراین، انتخاب و انتصاب فرماندهان در رده های مختلف سازمان باید بر اساس معیارهایی باشد تا شایسته ترین افراد جهت تصدی پست های فرماندهی انتخاب شوند. هدف تحقیق حاضر، شناسایی و اولویت بندی معیارهای شایسته گزینی فرماندهان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نزاجا) با تمرکز بر آموزه های نهج البلاغه است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ پارادایم از نوع تحقیقات آمیخته کیفی- کمی با رویکرد اکتشافی است. به دلیل اهمیت موضوع و گستردگی ابعاد آن، اولویت بندی معیارهای شناسایی شده باید بر مبنای خرد جمعی باشد؛ بر این اساس، روش دلفی فازی در کنار مطالعات کتابخانه ای مبنای کار قرار گرفته است. با تشکیل گروه صاحب نظران نظامی، متشکّل از خبرگان و نخبگان تابعه فرماندهی قرارگاه منطقه ای غرب نزاجا، روش دلفی فازی طی دو مرحله اجرا شد. یافته ها حاکی از تأیید و اولویت بندی 24 شاخص استخراج شده از منابع اسلامی خصوصاً کتاب شریف نهج البلاغه است. همچنین، بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، شاخص های 24گانه، در سه دسته معیارهای مکتبی، اخلاقی و سازمانی تقسیم بندی شدند. به کارگیری شاخص های اولویت بندی شده در انتخاب و انتصاب فرماندهان و مدیران ارشد نزاجا، می تواند این سازمان را که گستردگی آن کشور را در بر گرفته و منابع انسانی و مادی عظیمی در اختیار دارد، در شناسایی و انتصاب فرماندهان و مدیرانی لایق که بیش از پیش نزاجا را در نیل به اهداف عالیه سازمانی یاری رسانند، بهره مند نماید.
۳۸۸.

رهیافتی منطقی بر آموزه «عدل الهی» در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استدلال منطقی عدالت تکوینی عدالت تشریعی عدالت جزایی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۳۵۹
رویکرد حضرت علی (ع) در نهج البلاغه به آموزه عدل الهی و تفهیم آن بر اساس اسلوب منطقی و التفات به مواد و قالب استدلال های ایشان در تبیین این موضوع، مورد عنایت عدل پژوهان واقع نشده است. در کلام حضرت (ع) عدل تکوینی، بر محور توازن در عالم هستی استوار است که به اعتقاد ایشان علاوه بر غنای از تشریح، می تواند به عنوان مقدمه ای بارز در براهین وجودی استفاده شود. التفات حضرت به مسئله عدل تشریعی نیز با تلویحی بر بعثت انبیاء و عدالت در تکالیف الهی قابل توضیح است. تناسب جزا و پاداش الهی با اعمال بشری و عدم تبعیض در این امر، در صورت تساوی استحقاقات نیز دو امری است که در پرتو آن، تبیین منطقی عدل جزایی میسر می شود. نوشتار حاضر با شیوه توصیفی تحلیلی علاوه بر ترسیم نمایی از رویکرد حضرت به مقوله عدل الهی در سه ساحت تکوین، تشریع و جزا، به عرضه صور و مواد استدلا های ایشان نیز پرداخته است. نتایج این جستار حاکی از آن است که بیانات حضرت در این باب، مستدل، مبرهن و واجد ساختار و قالب متعارف منطقی بوده و به اعتقاد نگارنده در گشایش ابواب نوین در حیطه نهج الباغه پژوهی کارآمد است.
۳۸۹.

مضامین و قضایای بنیادین سیاست و مدیریت جهادی امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه با استفاده از روش تجلیل مضمون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست جهادی مدیریت جهادی امیرالمؤمنین نهج البلاغه تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۳۶۵
مدیریت جهادی کلیدواژه ای نوظهور در دانش سازمان و مدیریت است که در مدت زمان کوتاهی، توجه صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. ازآنجاکه این مفهوم ریشه در فرهنگ اسلامی دارد، می تواند زمینه انتقال ظرفیت های موجود در پدیده «جهاد» به عنوان یک پدیده ریشه دار ایدئولوژیک را در فضای سازمان و مدیریت و نیز مدیریت سیاسی جامعه اسلامی فراهم کند. این سؤال مطرح است که باتوجه به در دسترس بودن نهج البلاغه به عنوان مهم ترین منبع دسترسی به بیانات امیرالمؤمنین† خصوصاً در دوران حاکمیت ایشان بر جامعه، آیا می توان مضامین و قضایای بنیادین مرتبط با سیاست و مدیریت جهادی ایشان را استخراج کرد. لذا هدف از این پژوهش، به دست آوردن مضامین و قضایای بنیادین سیاست و مدیریت جهادی در سیره و سخنان امیرالمؤمنین† در نهج البلاغه است تا بتواند معیاری فرازمانی و فرامکانی ارائه کند. در این پژوهش با استفاده از استراتژی پژوهش «مطالعه موردی» و ذیل آن، با به کارگیری روش «تحلیل مضمون»، با استفاده از نرم افزار تحلیل کیفی مکس کیودا، تمام متن نهج البلاغه در قالب 5255 کُد و در ده سطح تحلیل شد. یافته های این پژوهش، مضامین شکل گرفته ای در سطوح ده گانه هستند که ذیل سه بُعد «محیط امیرالمؤمنین†»، «ویژگی های ایشان» و «نظام سیاست و مدیریت جهادی» طبقه بندی شدند و شبکه مضامین منسجمی حول این موضوع به دست آمد. همچنین بیست ونه قضیه بنیادین توصیفی مبتنی بر این شبکه به دست آمد. به عنوان نتیجه نهایی پژوهش داده های به دست آمده از شبکه مضامین و قضایای بیست ونه گانه مبتنی بر آن در قالب سه بُعد، ده مؤلفه و سی ودو شاخص بازآرایی شدند.
۳۹۰.

نسبت سنجی میان ایمان و عقل در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ایمان عقل نظری عقل عملی نسبت رابطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۴۷
نهج البلاغه که تجلی گاه پیوند عمیق بین ایمان و عقل است، در بسیاری از گزاره های آن نیز تبیین عقلانی و رویکرد فلسفی مشهود است. سنجش نسبت میان ایمان و عقل از دو بعد وجودشناختی، معرفت شناختی و بررسی معنا، زاوایا، منشاء و تعاملات این دو با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی در نهج البلاغه، مسئله این پژوهش است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در نهج البلاغه بخشی از ایمان، ناظر به احساسات و عواطف و بخشی ناظر به عقل عملی و بخش دیگر آن ناظر به عقل نظری است و بر خلاف اشاعره که ایمان را صرفا به عقل نظری معطوف نموده و معتزله که ایمان را منحصر در عقل عملی می دانند، ایمان هر دو عقل را در برگرفته و گزاره های ناظر به ایمان در نهج البلاغه با عقلانیت سازگاری و تعاضد داشته و لازمه ایمان آوری، عقلانیت است؛ هر چند که سهم عقل عملی در ایمان دینی بیشتر است.
۳۹۱.

مدیریت بحران حوادث گاز کلر

کلیدواژه‌ها: جانشین پروری مدیران قرآن کریم نهج البلاغه تکنیک ساختاری تفسیری (ISM)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۹۹
گاز کلر یکی از مواد خطرناک است که در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد. علیرغم تلاش های انجام شده جهت کنترل رهایش گاز کلر، رهایش ناگهانی آن در تاسیسات مربوطه رخ می دهد. عدم انجام اقدامات مناسب پس از انتشار این گاز می تواند منجر به صدمه جدی بر روی سلامت کارکنان و جمعیت ساکن اطراف ناحیه صنعتی شود. مطالعه حاضر سناریوهای انتشار گاز کلر را بررسی نموده، سطوح اضطرار را مشخص کرده و الگویی بهینه از واکنش موثرتر و سریع تر با حداقل اقدامات لازم جهت کنترل شرایط اضطراری فراهم می کند. اجرای یک مانور روش شایعی برای ارزیابی و پایش برنامه مقابله و عملیات در بلایا در یک جامعه می باشد. نتایج این مطالعه نشان داد که آنالیز خطرات فرآیندی به صورت سیستماتیک با استفاده از روش های شناسایی خطرات و آنالیز پیامد می تواند در شناسایی حوادث احتمالی بزرگ نقش موثری داشته باشد. همچنین با دسته بندی سناریوهای رهایش در یکی از سطوح اضطرار می توان الگویی بهینه جهت مدیریت شرایط اضطراری انتخاب نمود .
۳۹۲.

الگوهای عملی صلح امیرالمومنین (ع) با تاکید بر نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: صلح امیرالمومنین (ع) نهج البلاغه صفین خوارج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۸۵
صلح و جنگ همیشه ملازم و همراه انسان بوده است. متفکران و فلاسفه نیز بطور مداوم بدنبال ریشه یابی جنگ ها و راه رسیدن به صلح پایدار بوده اند. دین اسلام مبتنی بر برادری، برابری و کمال انسانی، توصیه های متعددی برای دستیابی به صلح داشته و امامان معصوم الگوهای عملی پیاده نمودن توصیه های دین مبین اسلام می باشند. در این پژوهش راه های عملی صلح دوران کوتاه زمامداری امام علی(ع) مورد بررسی قرار گرفته است. با عنایت به متون و مقالات متعدد درخصوص صلح و موضوعات مختلف نهج البلاغه، تاکنون مقوله صلح با رویکرد عملی دوران زمامداری امیرالمومنین علی(ع) کمتر مورد توجه قرارگرفته است. در این پژوهش از روش کتابخانه ای و ابزار توصیفی تحلیلی استفاده شده است. پژوهش به این سوال پاسخ می دهد که رویکردهای عملی امام علی(ع) در مقوله صلح و صلح طلبی دردوران زمامداری ایشان کدامند؟ پژوهش نشان می دهد که نگاه ایشان به جنگ و صلح بعنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف متعالی الهی بوده است.
۳۹۳.

جایگاه عقل در ارزش شناسی از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عقل ارزش شناسی اخلاق زیبایی شناسی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۳۲۷
هدف از این پژوهش، تبیین جایگاه عقل در ارزش شناسی (حوزه اخلاق و زیبایی شناسی)، از منظر نهج البلاغه است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، با رویکرد استقرایی است. یافته های پژوهش بیانگر یک ارتباط دو سویه بین عقل و ارزش شناسی از منظر نهج البلاغه می باشد. از یک سو عقل مهم ترین ابزار در کشف ارزش های اخلاقی بوده و از سوی دیگر مکارم اخلاقی موجب عملکرد صحیح عقل هستند. همچنین زیبایی های عالم خلقت شایسته تأمل بوده و تأمل در آنها، موجب نفوذ هارمونی موجود به ذهن و مایه شکوفایی فهم است. با این حال با توجه به محدودیت ها و خطاهای عقل، استفاده از تجربه و نقل به عنوان ابزارهای مکمل در ارزش شناسی توصیه شده و وحی الهی فصل الخطاب است. بر این اساس می توان گفت جایگاه عقل در ارزش شناسی یک جایگاه اعتدالی می باشد؛ لیکن با توجه به توقع خداوند از آدمی به میزان عقل اعطایی به او، تشخیص و داوری آن در ارزش شناسی معتبر و اتصاف به آنها برای محقق لازم است.
۳۹۴.

واکاوی استراتژی سکوت براساس آموزه های نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه سکوت سازمانی تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۴۶
هدف: امروزه سکوت تنها در سطح سازمان مطرح نبوده، بلکه می توان در سطح گسترده ای همچون جامعه مورد بررسی قرار داد. هدف از نگارش پژوهش حاضر، استخراج الگوی استراتژی سکوت براساس آموزه های نهج البلاغه است. روش: این پژوهش از حیث هدف، جزء تحقیقات توسعه ای طبقه بندی شده و از حیث جمع آوری داده ها، کیفی است و با روش تحلیل مضمون و از طریق واکاوی متن نهج البلاغه انجام شده است. یافته ها: در پژوهش حاضر با کمک نرم افزار Maxqda، 253 کد متناسب با موضوع شناسایی شد که منجر به تولید 11 مضمون سازمان دهنده و نهایتاً در 3 مضمون فراگیر جمع بندی شد و الگوی شبکه مفهومی آن شکل گرفت. نتیجه گیری: براساس سخنان گرانقدر امام علی (ع)، مولفه های سکوت با توجه به مضامین سازمان دهنده در سه مضمون فراگیر، سکوت تدافعی، سکوت مطیع و سکوت برای مصالح جمعی قابل طبقه بندی می باشند.
۳۹۵.

شناخت شخصیت امیرالمومنین علی(ع) بر مبنای خودپنداره ایشان در نهج البلاغه، استراتژی تئوری داده بنیاد متنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) نهج البلاغه خودپنداره شناخت شخصیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۶ تعداد دانلود : ۳۸۷
شناخت نگرشها و تصورات هر فرد درباره خود که با اصطلاح «خودپنداره» مطرح میشود، به عنوان سازهای روانشناختی و بنیادی در سبک زندگی، تاثیر زیادی در رشد و سازندگی فکری و اجتماعی انسان و تعلیم و تربیت او دارد. به نحوی که ریشه تمام افعال و رفتار انسان به خودپنداره وی برمیگردد و اگر هر اندازه خودپنداره انسان مثبت باشد، کمتر تحت نفوذ عوامل خارجی قرار میگیرد. هدف نوشتار پیش رو این است که با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با اتکا به راهبرد «نظریه داده بنیاد»، خطبه ها، نامه ها و حکمتهای نهج البلاغه را واکاوی نموده تا به چگونگی خودپنداره امام علی(ع) در رابطه با دیگران دست یابیم. به نظر می رسد می توان با تامل در سخنان ایشان در نهج البلاغه به معیاری دست یافت تا بتوان درستی و نادرستی دعاوی موافقان غلو کننده و مخالفان را ارزیابی نمود. این امر به فرد کمک می نماید تا با معرفی ابعاد ناشناخته شخصیت ایشان و ارائه الگو به عنوان موفق ترین و موثرترین روش تربیتی، بتواند با تمسک به راه و روش ایشان و با آگاهی از ماهیت و شخصیت خود، در زندگی خلّاق، کارآمد وخودشکوفا شود.
۳۹۶.

مقابله موثر حاکمیت با بحرانهای امنیتی از دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بحران امنیتی نهج البلاغه امام علی (ع) داده بنیاد حاکمیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۳۷۰
پژوهش حاضر با هدف نشان دادن تدابیر امام علی (ع) در مقابله با بحران های امنیتی تلاش می کند تا به سوال «مدل مقابله امام علی (ع) با بحران های امنیتی با تأکید بر متن نهج البلاغه چگونه است؟» پاسخ دهد. برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا داده ها با روش کتابخانه ای از متن نهج البلاغه گردآوری شد. سپس با استفاده از روش تحقیق داده بنیاد و اجرای مراحل مختلف کدگذاری آن، 44 مقوله به دست آمد. سپس، مقوله ها حول محور مقوله محوری به هم مرتبط شد و نهایت در یک مدل درآمد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که حضرت عواملی مانند صدمه دیدن اخلاق و دین و اقتصاد، ناکارآمدی، فساد، شبهات، تضعیف پایگاه مردمی حکومت و تلاش دشمنان را علل پیدایش بحران های امنیتی می داند که برای مهار آن حکومت باید راهبردهایی را اتخاذ کند که در آن با تکیه بر دین اصلاحات در حکومت و جامعه صورت گیرد. رفتار کارگزاران کنترل شود و نظام سیاسی تحت رهبری واحد برای ایجاد صلح پایدار و حفظ یکپارچگی و کارآمدی تلاش کند. در عین حال، خود را ملزم به پاسخگویی و شفاف سازی با مردم بداند و با انجام درست وظایف و شایسته سالاری به رشد و توسعه و جلب رضایت عمومی توجه کند. در این میان ضمن آموزش و انذار مردم، با تبلیغات مستمر و روشنگری جامعه را آگاه نماید تا برای مقابله با بحران آماده شوند. اگر کار به رویاریی رسید به صورت پلکانی و مرحله به مرحله عمل کند و در نهایت دشمنان و خائنان را مجازات نماید. حکومت موظف است در تمامی این موارد اخلاق مداری و دینداری را سرلوحه خود قرار دهد.
۳۹۷.

استعاره مفهوم صلح و مدارا از بعد مؤلفه های سواد رسانه ای با تکیه بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه امیرالمومنین علی (ع) سواد رسانه ای تفکر انتقادی صلح و مدارا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۳۲۳
از آنجایی که هر آنچه که پیامی را به دیگری منتقل کند، می تواند کارکرد رسانه را داشته باشد؛ بنابراین «نهج البلاغه» نیز از جایگاه یک «رسانه» برخوردار است و این توانایی را دارد؛ تا با کارکردهای خود مفاهیمی را که حضرت علی (ع) در نظر داشته اند به مخاطب ارسال و گام مهمی را در عرصه فرهنگ سازی دینی بردارد. در این پژوهش، با روش تفسیری-تحلیلی به بررسی سواد رسانه ای در کلام امیرالمومنین (ع) پرداخته شده است. و از میان ابعاد سواد رسانه ای (یعنی بعد احساسی، شناختی، زیبایی شناختی و اخلاقی)، بعد اخلاقی سواد رسانه ای در صلح و مدارای امام علی (ع) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آنست که امام علی(ع) به عنوان یک رهبر دینی در این کتاب، سخنان آموزنده ای درباره صلح و مدارا مطرح کرده اندکه راهی بسیار روشن، هماهنگ با عقلانیت ناب، وجدان پسند و جهان بینی الهی دارد. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که مضامین و مولفه های مرتبط با سواد رسانه ای، از بعد اخلاقی و از منظرِ صلح و مدارا در متن نهج البلاغه کدامند؟ این سخنان نشان می دهد که مولفه های سواد رسانه ای در نهج البلاغه شامل: تفکر انتقادی، پرسشگری، شک راهبردی، گسترش فرهنگ پژوهشگری، عدم سطحی نگری، توجه به مسئولیت اجتماعی، سواد اخلاقی و توجه به کرامت انسانی، اخلاق رسانه ای و انتقاد پذیری در باور امام مسلمانان شیعه به عنوان امری نیکو و ثمربخش است.
۳۹۸.

بررسی تطبیقی گستره علم الهی در نهج البلاغه و گلشن راز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه گلشن راز شیخ محمود شبستری علم الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۲۴۹
با توجه به اهمیت مسئله علم الهی در عرفان نظری و در متون دینی، مقایسه تطبیقی این نوع متون با یکدیگر به درک هرچه بهتر متون عرفانی کمک میکند. در میانه متون دینی، کتاب نهج البلاغه به لحاظ مباحث توحیدی از اوج و تعالی خاصی برخوردار است و از اینسوی در میان ادب صوفیه؛ گلشن راز یک دوره فشرده عرفان نظری بر اساس مبانی فکری ابن عربی است. اشتراکات و تمایزاتی میان این دو متن دیده میشود که با روشن شدن این وجوه اشتراک و تمایز، هم در درک بهتر گلشن راز گامی دیگر برداشته میشود و هم وجوه دیگری از عناصر اندیشه مولای متقیان علی (ع) در نهج البلاغه برای فرد محقق آشکار میگردد. جستار حاضر با استفاده از رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی موضوع علم الهی در دو کتاب نهج البلاغه و گلشن راز شیخ محمود شبستری پرداخته است، با توجه به رهیافت علمی این مقاله بااینکه امام علی (ع) در نهج البلاغه و شیخ محمود شبستری در گلشن راز، به عالم بودن خداوند معتقدند اما امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه بیشتر کیفیت سلبی و تنزیهی علم خداوند را آنهم با توجه به مطالب و آیات قرآنی بیان میکنند، اما مطالب گلشن راز در مورد علم الهی بر اساس اعتقاد به وحدت وجود و اعیان ثابته میباشد که مبنای آن تفکّرات ابن عربی است.
۳۹۹.

آسیب شناسی دنیازدگی مدیران و شاخصه های آن در حوزه اقتصاد، در اندیشه و سیره امام علی (ع) با محوریت نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه دنیازدگی اقتصاد مدیریت آسیب شناسی مدیران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۳۹۶
شرایط و مقتضیات سیاسی - اجتماعی هر عصری ایجاب می نماید تا اندیشمندان جامعه، در صدد پاسخگویی به مسائل و مشکلات زمانه خود برآیند. شرایط عصر حکومت علوی، اقتضا نمود تا امام (ع) اندیشه های مدیریتی را به حسب نیاز جامعه، تبیین نماید. آن حضرت در سخت ترین شرایط سیاسی عصر خود، به درمان یکی از مهم ترین بحران های حکومتی یعنی دنیازدگی مدیران، توجه خاصّی نمود؛ چرا که در آموزه های دینی، دنیازدگی سرمنشأ هر انحراف و کلید هر گناهی است. فهم اندیشه های علوی، چارچوبی نظری و کاربردی ارائه می دهد که به کمک آن می توان جامعه بحران زده را خواه در زمینه سیاست، اقتصاد، اجتماع، تربیت و اخلاق نجات داد. روش مطالعه در این پژوهش، توصیفی - تحلیلی بر اساس رویکرد کتابخانه ای بوده است. در این پژوهش، تنها متغیّر تأثیرگذار بر تمام حوزه های مختلف جامعه یعنی؛ دنیازدگی مدیران و شاخصه های اصلی آن در حوزه اقتصاد از جمله؛ تجمّل گرائی، رشوه خواری و اختلاس از منظر نهج البلاغه و با استفاده از یک الگو و مدل اندیشه سیاسی، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. بر اساس بررسی های انجام شده، می توان به این نتیجه رسید که دنیازدگی مدیران، از یک سو مؤلفه های رشد و توسعه اقتصادی و رفاه عمومی را در معرض خطر قرار می دهد و از سوی دیگر بستر لازم برای رشد معنوی و سعادت ابدی انسان را نیز، دچار مشکل می کند.
۴۰۰.

ضرورت مراعات اخلاق و رفتار اعتقادی کارگزاران حکومت دینی از منظر امیر المومنین علیه السلام

کلیدواژه‌ها: اخلاق کارگزار حکومت نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۲۹۵
همه به نیکی می دانند حکومت علوی تمام قدرت خود را برای خدمت به مردم به کار گرفت وکوشید فساد اداری بر جای مانده از گذشته را از بین ببرد. امیرمؤمنان (ع) درمدت کم تر از پنج سال حکومت ، در راه اصلاح رابطه کارگزاران با مردم ،گام های مثبتی برداشت و بنیان حکومتی مردم را پی ریخت . بر کناری کارگزارانی که خود را در تصرف بیت المال و تجاوز به حقوق مردم تام الاختیار می دانستند و گماردن کارگزاران جدید مورد اعتماد و دارای حُسن سابقه ، گام های مثبتی در جهت فراهم سازی خشنودی خدا و مردم بود و زمینه را برای اجرای احکام حیات بخش اسلام و احقاق حق و اجرای عدالت فراهم ساخت . امام علی (ع) ضوابطی را در گزینش کارگزاران و اصلاح رفتار آن هاارائه داد و آنان را به ویژگی های اخلاقی شایسته سفارش و به پیراستن خود از ناشایستگی ها و آفات اخلاقی ترغیب کرد. این ها اموری است که در تنظیم درست رابطه کارگزاران با مردم و رفتار با آن ها، تأثیر مثبت و سازنده دارد. در ابتدا مفاهیم و تعریف و توضیح داده شده است و پس از آن، به مبانی اخلاق کارگزاران در نظام اسلامی، به روش کتاب خانه ای، پرداخته شده است. سپس مهم ترین اصول اخلاقی لازم برای کارگزاران با استفاده از سخنان معصومین بویژه حضرت امیر (ع) مانند: تقوا، عدالت، امانتداری، تواضع، عفو و احسان و اعتراف به گناه و اشتباه، احتیاط و مواظبت در امر بیت المال، ساده زیستی، نظریه تحلیل سیستمی چنین نتیجه گیری شده است.