مطالب مرتبط با کلیدواژه

امام خمینی (ره)


۶۱.

بررسی تطبیقی نظر امام خمینی(ره) راجع به اسامی خاص براساس نظریات ارجاع در فلسفه ی زبان معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هفدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۶۲

کلیدواژه‌ها: اسم خاص امام خمینی (ره) ارجاع کریپکی زبان معاصر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق گروه های ویژه اندیشه های فلسفی در ایران معاصر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول اصول فقه کلیات فلسفه زبان
تعداد بازدید : ۲۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۷۸۳
در این مقاله، براساس دو پرسش اساسی در فلسفه زبان معاصر، یعنی پرسش در باب چیستی معنا و همچنین پرسش در باب چگونگی ارجاع الفاظ، سعی خواهیم کرد ارزیابی نقادانه ای از آرای اصولیِ امام خمینی(ره) درباب اسم های خاص ارائه کنیم. بدین منظور، ابتدا نظریه ی آخوند خراسانی(ره) را در باب معنای اسامی خاص و همچنین انتقادات امام خمینی در این رابطه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. سپس به بررسی آرای امام خمینی(ره) درباب چیستی معنا و همچنین مکانیزم ارجاع درباب اسامی خاص خواهیم پرداخت. ما به طورخاص بر بازسازی نظریه ی ایشان درمورد مکانیزم ارجاع در باب اسامی خاص متمرکز خواهیم شد؛ بدین منظور که استدلال کنیم این نظریه با نظریه ای در فلسفه ی زبان معاصر که به اصطلاح «نظریه ی توصیفی ارجاع» نامیده می شود، مشابه است. در گام بعدی به تشریح انتقادات کریپکی، فیلسوف و منطق دان معاصر آمریکایی، علیه نظریه ی توصیفی ارجاع خواهیم پرداخت. مقاله را با این نتیجه گیری به پایان خواهیم برد که اگر نظریه ی ارجاع امام خمینی را بتوان به نحو معقولی با نظریه ی توصیفی ارجاع مشابه دانست، آنگاه انتقادات کریپکی بر هر دو نظریه وارد است.
۶۲.

ظرفیت های سیاسی حج از دیدگاه امام خمینی

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴ ویژه علوم سیاسی

کلیدواژه‌ها: ظرفیت های سیاسی حج حج مطلوب بحران فلسطین امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۲۷۷
دغدغه ی این پژوهش پرداختن به ظرفیت های سیاسی حج از منظر امام خمینی; است. زیرا حج از منظر ایشان فراتر از یک عبادت صرف است و بلکه دارای ابعاد سیاسی اجتماعی نیز می باشد که می تواند پاسخگوی بحران های موجود در عالم اسلام باشد.. مهم ترین ظرفیت های سیاسی حج از منظر امام; عبارتند از: حج محل تحکیم و وحدت بین مسلمین، چاره جویی و حل مشکلات مسلمین، مطرح کردن انقلاب ایران به عنوان الگو، تبلیغات و بیدارگری و هشدار در مورد توطئه های استکبار، کانون برائت و مبارزه علیه استکبار. می باشد.
۶۳.

نظام های سیاسی در تفسیر سیاسی امام خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۷ ویژه علوم سیاسی

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) سیاست تفسیر تفسیر سیاسی تفسیر سیاسی امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۴۲۳
حضرت امام خمینی(ره) رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی حرکت انقلابی خود را با پشتوانه قرآن کریم به انجام رساندند و در این مسیر با توجه به تفاسیری سیاسی که از آیات الهی ارائه دادند، به این حرکت عظیم مشروعیتی الهی بخشیدند. بنابراین مسأله مقاله حاضر این است که امام خمینی(ره) در تفسیری که از قرآن ارائه داده اند چگونه نظام های سیاسی قرآنی را مطرح کرده اند؟ (مسأله). البته این امر منوط است به عرضه سوالات به تفسیر سیاسی امام خمینی(ره) و استخراج پاسخ مناسب که در این تحقیق با روش تیندر این امر صورت پذیرفته است (روش). گونه شناسی نظام های قرآنی و تقسیم آنها به نظام های حق و باطل و همچنین بیان کارویژه های مخصوص به هر کدام از این نوع نظام ها از اهم نکات به دست آمده در این مقاله می باشد. از جمله مهمترین کارکردهای نظام های سیاسی حق محور می توان به، دعوت مردم به توحید و قیام برای خداوند و برپایی عدالت در جامعه اشاره نمود و همچنین از جمله اصلی ترین کارکردهای نظام های باطل می توان به ایجاد فساد در روی زمین اشاره کرد (یافته ها). از آنجایی که موضوع نظام های سیاسی و کارکردهای آنها را می خواهیم به تفسیر سیاسی امام خمینی(ره) عرضه کرده و مسائل آن را استخراج کنیم بنابراین با در دست داشتن برخی پیش فرض ها از جمله جامعیت و جاودانگی قرآن کریم و با هدف به تصویر کشیدن مرجعیت علمی آیات الهی، قدم در این مسیر نهاده ایم (هدف).
۶۴.

جایگاه عدالت در تمدن سازی از منظر فارابی، امام(ره) و مقام معظم رهبری

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۷ ویژه علوم سیاسی

کلیدواژه‌ها: تمدن سازی عدالت علل اربعه فارابی امام خمینی (ره) مقام معظم رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۹ تعداد دانلود : ۷۴۹
حرکت جهان به سمت حکومت واحده براساس نوع تکوین تمدن ها باعث شده است که هر تمدنی برای خود یک تئوری را ارائه بدهد تا بتواند بر تمدن ها غلبه پیدا نماید. تفاوت در منشا شکل گیری تمدن ها باعث تعاریف متعدد از تمدن شده است. تمدن اسلامی برای معرفی خود امروزه در قالب انقلاب اسلامی با شعار گسترش عدالت در جهان پرچمدار نهضت اسلامی شده است که در میان متفکران اسلامی، فارابی، امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری یک نگاه همگرا در جهت تولید فکر و اندیشه برای تمدن سازی دارند که بر اساس چارچوب نظری علل اربعه که در این نوشتار استفاده شده عدالت به عنوان عنصر و شاخصه اصلی تمدن اسلامی در اندیشه این سه متفکر اسلامی جریان دارد و مفاهیم دیگر مانند آزادی و امنیت و ... در کنار عدالت معنا پیدا می نمایند. در علت مادی همه سازه های تمدنی و امکانات مادی به صورت عادلانه تقسیم و توزیع می شوند و سازمان ها و نهادهای جامعه که علت صوری محسوب می شوند باید عادلانه و هم سو با مبانی عدالت عمل نمایند و فاعلین تحقق تمدن نیز دارای صفت عدالت هستند و غایت تمدن نیز با رسیدن به عدالت، موجب سعادت و هدایت فرد و جامعه می شود. مساله این نوشتار جایگاه عدالت در تمدن سازی از منظر فارابی، امام(ره) و مقام معظم رهبری است که براساس علل اربعه به تفصیل آن می پردازیم.
۶۵.

نسبت سنجی تکفیر و خشونت در گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) تکفیر خشونت سیاست اسلام سیاسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۴۰۵
خشونت گروه های تکفیری، در سال های اخیر، کشورهای جهان را درگیر خودکرده است. غیرمسلمان و مسلمانان اعم از شیعه و سنی از قربانیان خشونت گروه های تکفیری بوده اند. در مقابل، واکنش شیعیان در برابر اقدامات وحشیانه این گروه ها از حد «دفاع مشروع» فراتر نرفته و منجر به مقابله به مثل نشده است که به نظر می رسد یکی از دلایل آن، مبانی فکری علمای شیعه است. ازاین رو، نوع نگاه امام خمینی، به عنوان یکی از شاخص ترین علمای شیعه از یک سو و ارائه دهنده اس لام سیاسی متفاوت از نحله های دیگر-به پدیده ترور و خشونت اهمیتی مضاعف دارد، پرسش این مقاله این است تکفیر و اعمال خشونت علیه دیگران با گفتمان اسلام سیاسی امام خمینی چه نسبتی دارد؟ گمان براین است که در گفتمان سیاسی و عملی امام خمینی، تکفیر و خشونت ابزاری برای رسیدن به اهداف، نیست...روش پژوهش در این نوشتار، توصیفى- تحلیلى است که از طریق بررسی اسناد و مدارک به صورت کتابخانه ای انجام می گیرد. مهم ترین یافته مقاله این است که امام به عنوان یکی از علمای بزرگ تاریخ شیعه بر اساس مبانی فلسفی خود تکفیر خشونت و ترور را در زندگی سیاسی رد می کند.
۶۶.

روش شناسی مطالعه و فهم اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) سیره سیاسی اندیشه سیاسی روش شناسی فهم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۲ تعداد دانلود : ۷۰۲
امام خمینی (ره)به عنوان پایه گذار در احیا اندیشه مردم سالاری دینی معاصر و پرنفوذترین روحانی شیعه سیاسی توانست حکومتی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه را که واجد مفاهیم استوار مذهب شیعه بود، حاکم سازد. انقلاب اسلامی ایران به رهبری وی انقلابی بود که ابعاد مختلف فکری و عملی آن، مرزهای جهان اندیشه ورزی سیاسی و دینی را تحت تأثیر قرار داد و همواره مورد توجه و امعان نظر بسیاری از متفکرین و پژوهشگرانی بوده که درصدد واکاوی اندیشه ها و موضع گیری های ایشان در مقاطع مختلف و در برابر اتفاقات و حوادث متفاوت بوده اند. در این میان شناخت سیره و اندیشه سیاسی شخصیت های نظیر امام که در حال حاضر در قید حیات نیستند و به تبع آن تشخیص موضع و نظر احتمالی آنان در مسائل جاری و به قولی حوادث واقعه، نیازمند بازشناسی و تحلیل سیستماتیک و روش مند نظریات ایشان می باشد. مقاله حاضر برآنست تا با در پیش گرفتن متدی روشمند، ضمن مطالعه شیوه، سیره و اندیشه سیاسی امام و تبیین نکات برجسته و ویژگی های منحصربه فرد و متمایزکننده آن از سایر بزرگان معاصر شیعه، به تدوین روشی جهت بازخوانی نظریات آن حضرت در موضع گیری های سیاسی و ازجمله وصیت نامه الهی- سیاسی ایشان پرداخته و با هدف کشف اعماق نورانی این سیره غور نماید.
۶۷.

کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی در انقلاب اسلامی ایران: مبتنی بر اندیشه و عمل حکومتی امام خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: اندیشه سیاسی اسلام عقلانیت سیاسی انقلاب اسلامی جمهوری اسلامی امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۷ تعداد دانلود : ۴۶۲
نسبت بین عقلانیت سیاسی و پدیده هایی چون خیزش ها و مقاومت های مردمی و انقلاب ها ازجمله پرسش های پایدار در اندیشه و فلسفه سیاسی به ویژه در عصرجدید به شمار می آید. بدون شک عمل سیاسی مبتنی بر عقلانیت همواره به عنوان یکی از مقومات جامعه، در حیات گذشته و امروز بشر مورد توجه متفکران سیاسی قرار داشته و دارد. اما در قرون اخیر، وقوع انقلاب ها و خیزش های مردمی در کشورهای مختلف، معنای جدیدی از انقلاب را که مساوی با نوعی تندروی و رادیکالیسم و نیز مغایر با عقلانیت، در ذهن ها متبادر ساخته است، به گونه ای که امروزه این طور تصور می شود که عقلانیت سیاسی با مقوله انقلاب و عمل انقلابی قابل جمع نیست. حال آنکه به نظر می رسد انقلابی بودن و انقلابی عمل کردن خود فی نفسه می تواند کاملاً توضیح عقلانی داشته باشد. مقاله حاضر سعی دارد کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی را در اندیشه و عمل حکومتی امام خمینی (ره)، در سه دوره استقرار، تثبیت و تعمیق جمهوری اسلامی نشان دهد. ازاین رو پژوهش حاضر ضمن تمرکز بر این پرسش که مؤلفه های اساسی عقلانیت سیاسی اندیشه و عمل امام خمینی (ره)چیست؟ می کوشد داده های لازم را از طریق مطالعه کتابخانه ای و اسنادی استخراج و به روش توصیفی- تحلیلی آن ها را مورد واکاوی و تجزیه وتحلیل قرار خواهد.
۶۸.

آزادی در اندیشه امام خمینی(ره): تحلیل مصاحبه های امام با خبرنگاران در نجف، پاریس و قم

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱۳

کلیدواژه‌ها: آزادی آزادی زنان آزادی اقلیت ها حکمت متعالیه امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۳۴۸
آزادی در سده های اخیر، یکی از مسائل مهم و در کانون توجه بوده است. امام خمینی (ره) به عنوان متفکری مسلمان و رهبر انقلاب اسلامی، مواضع مهمی درباره آزادی داشته است. هدف اصلی نوشته حاضر این است که به تحلیل مواضع امام خمینی (ره) در باب آزادی در مصاحبه با خبرنگاران غیر ایرانی بپردازد. مباحث این مصاحبه ها از چهار اردیبهشت 1357 در نجف و پاریس انجام و نهایتاً آخرین مصاحبه با حسنین هیکل در آذر 1358 در قم مطرح شده است. مطالب در شاخه های فرعی مسأله آزادی به ویژه وجوه انضمامی آزادی نظیر آزادی بیان، آزادی زنان، آزادی اجتماعات، مطبوعات و ... توسط خبرنگاران به پرسش گرفته شده و ایشان در پاسخ، به نکات بدیعی درباره آزادی اشاره کرده است. پرسش درباره آزادی زنان و آزادی اقلیت ها از بیشترین فراوانی در میان سؤلات خبرنگاران برخوردار است. مقاله حاضر، علاوه بر نشان دادن خاستگاه آزادی در بحث امام خصوصاً جهان بینی توحیدی از یک طرف و تأثیر نگاه صدرایی بر ایشان از طرف دیگر، به تحلیل این دو آزادی صورت بندی شده است. علاوه بر این به چرایی فراوانی پرسش از آزادی اقلیت ها و زنان و پاسخ ها و تحلیل آن پرداخته است.
۶۹.

انقلاب اسلامی و راهبرد عدم تعهدگرایی جهانی؛ از نظر تا عمل

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) عدم تعهدگرایی جهانی نظر عمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۳ تعداد دانلود : ۳۱۸
انقلاب اسلامی ایران با الهام از مکتب اسلام و جهان بینی و ارزش های اسلامی در ربع آخر سده بیستم میلادی با نفی نظام های فکری و سیاسی موجود به پیروزی رسید. لذا مهم ترین ویژگی آن عدم تعهدگرایی جهانی است که در این نوشتار متکی بر داده های کتابخانه ای و با رویکرد تحلیلی- نظری موردبررسی قرارگرفته است. یافته های تحقیق بیانگر این است که عدم تعهدگرایی جهانی در سیاست انقلاب اسلامی ایران، در اصل بی طرفی فعال و مثبت است که در عین نفی تعهد در برابر قدرت های مسلط، نوعی ائتلاف و پیوستگی جهانی را برای جلوگیری از بحران های بین المللی و مبارزه با ستم و سلطه می رساند. بر همین اساس اصول عدم تعهدگرایی جهانی انقلاب اسلامی در بعد نظری شامل نفی سیاست های سلطه محور، استقلال، خودکفایی، سیاست نه شرقی - نه غربی، تعهد در برابر جوامع برابر و هم آرمان و استکبارستیزی است که طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در عمل در قالب پیروزی انقلاب اسلامی، صدور ارزش های انقلابی، حضور فعال در جنبش عدم تعهد، حمایت از حرکت های آزادی بخش، مقابله با استکبار جهانی، اسرائیل ستیزی، نقش فعال در تحولات منطقه ای و حمایت از مستضعفان، نفی سلطه طلبی و رد تعهد در برابر غرب و عوامل آن تحقق یافته است.
۷۰.

سیاست اخلاقی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) سیاست اخلاقی تزکیه انگیزه الهی محبت به مردم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۴ تعداد دانلود : ۳۸۸
بحث اصلی پژوهش حاضر درک مفهوم سیاست اخلاقی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)است. مسئله این است که با توجه به اینکه این واژه توسط امام به کار نرفته است، سیاست اخلاقی در اندیشه ایشان چگونه ترسیم شده است برای پاسخ به این سؤال، با بررسی مفهوم سیاست اخلاقی این نتیجه حاصل شد که اخلاقی بودن سیاست با ملاحظه ی روش ها، ابزارها و اهداف سیاست معین می شود؛ از این رو روش ها و اهداف سیاست در اندیشه امام خمینی (ره)به بحث نهاده شده است. مهم ترین روش ها عبارت است از: تهذیب و تزکیه و محبت به مردم؛ اهداف سیاست نیز با مفاهیمی چون مقصد انبیاء، انگیزه ی الهی و الویت وظیفه گرایی و فضیلت گرایی بحث شده است. ملاحظه ی این دو مؤلفه نشان می دهد که امام خمینی (ره)با توجه به هدفی که برای سیاست در نظر می گیرد؛ اینکه همه چیز را برای خدا بخواهیم و تنها برای رضایت او کار کنیم، راه حل مسائل سیاسی را در حل مسائل انفسی می جوید و تزکیه و اخلاص و مراقبه و مجاهده را پیشنهاد داده و ساختن انسان را مهم ترین هدف و نقش سیاست می داند. از این رو می توان از سیاست اخلاقی در اندیشه و عمل ایشان سخن گفت. منبع اصلی پژوهش، سخنرانی های سیاسی امام خمینی (ره)در جمع مسئولین و اقشار مختلف مردم بعد از پیروزی انقلاب و دوران رهبری سیاسی ایشان است.
۷۱.

انقلاب اسلامی و تحولات نظام سیال بین الملل؛ از نظریه تا عمل

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: نظم بین المللی نظام سیال امام خمینی (ره) اصل دعوت قاعده نفی سبیل ام‍پ‍رات‍وری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۲۷۶
نظام بین الملل فعلی را نظم سیال نامیده ام؛ و تصور می کنم نظم فعلی آرمانی ترین نظمی است که بشر از قرارداد وستفالی به بعد در حال تجربه آن است؛ هرچند ممکن است با مطلوب های ملت های مختلف فاصله های نجومی داشته باشد. البته چندی است که مختصاتی از آن رجعت به نظم های گذشته دارد. معتقدم اثرات سه انقلاب موفق یعنی انقلاب استقلال طلبانه هند به رهبری ماهاتما گاندی و انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره)و انقلاب آرام ضد آپارتاید آفریقای جنوبی به رهبری نلسون ماندلا، هم بر نظام و هم بر نظم بین المللی فعلی تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بسیار مثبتی بر جای گذاشته و موضوعات اصلی آن را به سوی ارزش های مشترک بشری متحول کرده است.
۷۲.

انقلاب اسلامی و هویت پایداری

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: هویت هویت مقاومت انقلاب اسلامی امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۶۷
انقلاب اسلامی ایران را می توان به مثابه پیروزی هویت مقاومت در برابر هویت سلطه تحلیل کرد. در این رویکرد انقلاب اسلامی ایران با تکیه بر مؤلفه های مذهبی ای که در سخنان رهبرانش وجود داشت و نیز با پشتوانه ی باورداشت های مذهبی کنشگران اجتماعی توانست ورود و فعالیت در عرصه ی سیاست را تسهیل کند. اعتراض به نظام سلطه و هویت مورد حمایت آن را مشروع دانسته و انقلابیون را در شورش علیه نظم اجتماعی ای که با هویت بومی و مذهبی آنان بیگانه بود جسارت بیشتری بدهد. پیروزی انقلاب اسلامی هویت مقاومت را در بیرون مرزها نیز تقویت کرد. به جنبش های مقاومت جانی تازه داد و مردم کشورهای مختلف را به دخالت بیگانگان در ساختار قدرت خود بدگمان کرد. درنهایت چهل ساله ی مقاومت انقلاب اسلامی، این انقلاب را از حالت هویت مقاومت خارج کرده و آن به یک هویت برنامه دار تبدیل کرده است.
۷۳.

تأملی در مبانی وجودشناختی صادر اول بر اساس تعلیقات امام خمینی(ره) بر مصباح الانس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال چهل و نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) صادر اول علم حق فناری قونوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۲۸۵
صدرالدین قونویو به تبع او، شمس الدین فناری، معتقدند که بر طبق قاعدة الواحد، وجود منبسط یا مُفاض، اوّلین صادر از حق تعالی است. از نگاه قونوی، صادر اوّل از ذات حق تعالی، وجود عامّ و فیض ذاتی است که از او به تجلّی ساری در حقایق ممکنات؛ از عقل اوّل تا هیولای اولی تعبیر می شود. به عبارت دیگر از منظر قونوی اولین صادر از حق تعالی، وجود عامّ افاضه شده بر اعیان موجودات است و آن چیزی است که از اعیان موجودات، موجود شده است و این وجود عامّ، میان عقل اوّل و سایر موجودات، مشترک است و به این معنا، حقیقت جعل متعلق به وجود است. بیشترین تمرکز امام خمینی(ره)نیز برای تبیین مراتب نظام وجود، در «تعلیقات مصباح الانس» فناری که شرح «مفتاح الغیب» قونوی است، متوجه صادر اول یا به تعبیر او، مشیّت مطلقه یا کلی است. به عقیدة امام، صادر اول، هیچ کثرتی ندارد و کثرت در مرتبة بعدی آن است که همان تعیّنات صادر اول به شمار می رود؛ اما در عین حال، از نظر او صادر اوّل دارای اعتبار وحدت و اضمحلال کثرات در ذات آن و اعتبار کثرت و ظهور در مظاهر است. امام مسئلة علم حق تعالی به جزئیات را نیز از طریق صادر اول حل می کند و برخلاف قونوی و فناری، نسبت مجعول بودن به وجود را باطل می خواند، زیرا معتقد است که صادر اول یا وجود عامّ، ربط محض است و ربط محض، حکمی ندارد و به همین مناسبت نمی تواند که مجعول باشد. با این حساب، میان اصالت وجود و مجعول بودن ماهیت را جمع می کند.
۷۴.

کاربرد قاعده حفظ نظام در اندیشه فقهی سیاسی امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش سیاسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 5-39

کلیدواژه‌ها: قاعده حفظ نظام امام خمینی (ره) کیان اسلام بیضه اسلام نظام سیاسی اسلام نظام اجتماعی اسلام نظام معیشتی جامعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۶ تعداد دانلود : ۶۹۹
حفظ نظام اجتماعی و سیاسی جامعه، مسئله ای است که از دیرباز همواره مورد توجه اندیشمندان حوزه های مختلف علوم اجتماعی قرار داشته است. فارغ از نوع نگرش به این مسئله، تلاش جهت حفظ نظام اجتماعی و حتی سیاسی، امری پسندیده و ایجاد اختلال در نظم و امنیت عمومی و نظام معیشت جامعه امری قبیح محسوب می شود. در فقه شیعه نیز این مسئله تحت عنوان قاعده «ضرورت حفظ نظام» و «حرمت اختلال نظام» توسط فقهای امامیه مطرح شده و مبنای صدور حکم و اجرای آن در موارد مختلفی قرار گرفته است. حضرت امام (;) از برجسته ترین فقهای معاصری است که توجه فراوانی به جایگاه این قاعده در منظومه فقه شیعه داشته و بهره فراوانی در مرحله صدور احکام فقهی و نیز مرحله اجرای احکام در عرصه اجتماع از این قاعده برده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که قاعده ضرورت حفظ نظام چه تأثیری در مرحله صدور احکام فقهی سیاسی در اندیشه حضرت امام (;) داشته است. برای پاسخ به این پرسش، داده های لازم با استفاده از روش مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و با مراجعه به آثار برجای مانده از امام (;) گردآوری شده و با بهره گیری از روش تحلیلی توصیفی مورد تفسیر و تبیین قرار خواهد گرفت. چارچوب مفهومی مقاله نیز قاعده حفظ نظام است که در قالب چهار محور «حفظ کیان اسلام»، «حفظ نظام اجتماعی»، «حفظ نظام معیشتی» و «حفظ نظام سیاسی و حکومتی» مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجة تحقیق حاضر آن است که مهم ترین ابداع ایشان نسبت به فقهای پیش از خود، گسترش مفهومی قاعده ضرورت حفظ نظام و افزودن محور حفظ نظام سیاسی به دایره شمول این قاعده است.
۷۵.

امام خمینی (ره) و برساختن انقلاب اسلامی ایران (آزمون یک فرضیه)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه انقلاب (ژرفاپژوه سابق) سال اول بپاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 9 - 38

کلیدواژه‌ها: انقلاب سیستمی انقلاب اسلامی ایران امام خمینی (ره) مهندسی اجتماعی کل گرایانه مهندسی اجتماعی جزئی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۳۹۹
 انقلاب اسلامی ایران به دنبال بازسازی نظم نوین تمام عیاری بود که از صدر تا ذیل نظام اجتماعی کهن و ارزش های حاکم بر آن را براندازند؛ بنابراین نیازمند رهبری بود تا طومار جهان کهنه را درهم پیچد و برای بازسازی کامل ارزش ها و ساختارهای جامعه ایران کمر همت را ببندد. در جنبش انقلابی ایران، امام خمینی(ره) همان رهبر فرهمندی بود که جاذبه استثنایی اش این رسالت را به او بخشید. بااین حال، هدف اصلی مقاله حاضر حول این پرسش شکل گرفت که آیا حقیقتاً امام خمینی(ره) مهندس انقلاب اسلامی ایران بوده است؟ به بیان دیگر، آیا تکوین انقلاب اسلامی ایران و سرنگونی رژیم شاه در اواخر سال 1357 محصول مهندسی امام خمینی(ره) بوده است؟ به عبارت بهتر، آیا انقلاب اسلامی ایران، پروژه ای هدایت شده توسط امام خمینی(ره) بوده است و آیا می توان آن را حاصل اراده و برنامه ازپیش تعیین شده امام خمینی(ره) تلقی کرد؟ در تلاشی پژوهشی برای وارسی و آزمون فرضیه مزبور از دو دسته شواهد استفاده شد: اول، بیانات خود امام خمینی(ره)، امامی که در نزد بسیاری از کنشگران اصلی انقلاب اسلامی و تصور عمومی ایرانیان در برهه انقلابی، بالاتر از یک رهبر، عصاره یا تجسم انقلاب اسلامی بوده است؛ و دوم، شواهد و مدارک تاریخی. نتایج این پژوهش به طور کلی این فرضیه را موردچالش قرار داد که «امام خمینی(ره) مهندس انقلاب اسلامی ایران بوده است».
۷۶.

جایگاه زنان در گفتمان رهبران انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 133 - 154

کلیدواژه‌ها: زنان امام خمینی (ره) آیت الله خامنه ای تحلیل گفتمان جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۷ تعداد دانلود : ۶۴۵
جمهوری اسلامی ایران با ظهور و بروز یک تحول گفتمانی در جامعه ایران قابل شناسایی است. این انقلاب نه تنها در وضعیت جامعه ایران نمایان گر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه توانست با ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را به منصه ظهور برساند. پژوهش حاضر در راستای شناخت مشخصه های این تحول گفتمانی به مطالعه نظریه پردازان اصلی این انقلاب: یعنی امام خمینی(ره) و آیت الله خامنه ای می پردازد و با توجه به محدودیت پژوهش برای مطالعه تمام جوانب تحلیل گفتمان رهبران انقلاب، یکی از چالش بر انگیزترین مباحث این گفتمان یعنی جایگاه و مقام زنان از منظر رهبران انقلاب انتخاب شده است. در همین راستا سوال ما از این قرار است: آیا در فرمایشات رهبران انقلاب اسلامی در ستایش و توصیف و تکریم جایگاه زنان خط فکری واحدی مشاهده می شود؟ یافته ها حاکی از آن است که با توجه به تحلیل گفتمان بیانات و فضای عقیدتی رهبران انقلاب  که پیروی از آموزه های اسلامی را سرلوحه رویکرد و رفتار خود قرار داده اند، می توان بر عظمت مقام زنان و تجلیل از دستاوردهای آن ها تاکید کرد. همچنین رهبران انقلاب به صورت مداوم با مقولاتی چون ارزش های اسلامی، انسانیت، برابری، مقام مادر، شجاعت، حق و تکلیف  قائل شدن برای مشارکت در تعیین سرنوشت زنان  تاکید می کردند و با ترفیع جایگاه زن در همه شئون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی،  معتقدند زنان باید عهده دار وظیفه ساخت و حفاظت از نظم سیاسی مبتنی بر اسلام و ارزش های الهی باشند.
۷۷.

ضرورت اقامه حکومت در عصر غیبت با تاکید بر آراء امام خمینی(ره) و شهید مصطفی خمینی(ره)

نویسنده:
منبع: گفتمان فقه حکومتی دوره جدید سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: حکومت اسلامی ضرورت حکومت عصر غیبت امام خمینی (ره) شهید مصطفی خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۱ تعداد دانلود : ۷۳۳
موضوع امکان و ضرورت تشکیل حکومت در عصر غیبت از جمله مباحث مورد مباحثه و مناقشه اندیشمندان حوزه علوم سیاسی و علوم دینی بوده است. در دو سوی جریان، برخی از عدم امکان و ضرورت و در سوی دیگر برخی بر امکان و ضرورت تاسیس حکومت در عصر غیبت سخن به میان آورده و پیرامون آن به ارائه بحث و استدلال پرداخته اند. مقاله حاضر در صدد است به تبیین دیدگاه امام خمینی(ره) و شهید مصطفی خمینی(ره) پیرامون ادله امکان و ضورت تاسیس حکومت در عصر غیبت بپردازد. نیازمندی بشر به حکومت، ماهیت و کیفیت قوانین اسلام، جامعیت ونظام واره بودن احکام اسلام، توجه به ماهیت احکام اسلامی، تشکیل حکومت در سیره معصومان(ع)، بقا احکام شرع در عصر غیبت، نیازمندی اجرای احکام به حکومت و جلوگیری از اختلال نظام و هرج ومرج، از جمله ادله ای است که توسط حضرت امام و شهید مصطفی خمینی به عنوان ادله امکان و ضرورت تاسیس حکومت در عصر غیبت مورد استدلال قرار گرفته اند.
۷۸.

بررسی خلق و تدبیر عالم هستی در پرتو نظریه حدوث اسمی از منظر امام خمینی(ره)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۷ 31 - 60

کلیدواژه‌ها: عالم حدوث اسمی امام خمینی (ره) اسماء الهی خلق تدبیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۴ تعداد دانلود : ۵۵۷
از منظر عرفای مسلمان، از جمله امام خمینی(ره)، خلق و تدبیر عالم هستی، ناشی از تجلیات و جلوه های خاص اسماء و صفات گوناگون خداوند است. مقاله حاضر با هدف تبیین خلق و تدبیر عالم هستی از دیدگاه امام خمینی(ره)، با استناد به آثار مکتوب ایشان و با روش توصیفی - تحلیلی با محوریت نظریه حدوث اسمی، طبق مبانی عرفانی امام خمینی(ره) بحث کرده است. دیدگاه حدوث اسمی، از جمله نظریات مطرح در بحث حدوث و قدم عالم از سوی حکیم ملاهادی سبزواری است و بر اساس آن، در تعین احدیت که نخستین تعین ذات و مرتبه پیش از واحدیت است، اشیاء سابقه عدم و نیستی دارند. ماهیات و اعیان موجودات در مرحله اسماء و صفات و پس از تعین ثانی در مقام واحدیت ایجاد می شود. در این مقاله، خلق و تدبیر عالم هستی در پرتو نظریه حدوث اسمی، ثابت کرده که خداوند با تجلی در اسم «مبدع»، عالم هستی را ایجاد کرده است؛ یعنی عالم هستی با اسم آفریده شده است. ازاین رو، هر چیزى که در عالم طبیعت پدید می آید، حتماً اسماء الهی در آن نقش دارند. عالم با اسم «رب» آغاز شده است و بنا و تأسیس عالم هستی با اسم خداوند است. به همین دلیل، هر موجودی غیر از انسان کامل، در قلمروی تدبیر اسم خاص خداوند قرار دارد که از آن اسم، تعبیر به «رب» شده است و حق تعالی به لحاظ آن اسم در او نقش آفرینی و تصرف می کند
۷۹.

سیر استکمالی انسان در تفسیر عرفانی امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 165 - 186

کلیدواژه‌ها: سیر استکمالی انسان شناسی خلیفهالله امام خمینی (ره) جوادی آملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۳۱۰
این پژوهش از نوع کاربردی است که با هدف بررسی سیر استکمالی انسان در قرآن و عرفان انجام شده است. در این تحقیق، به روش مطالعه توصیفی تحلیلی بدین پرسش پاسخ داده می شود که چه مؤلفه هایی از دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی بر کمال انسان تأثیر می گذارد و موجب می شود تا از فرصت زندگی در این دنیا که بهترین، بلکه تنها زمان برای رشد و پرورش روح است، استفاده نماید. راهکارهای قرآن و عرفان درباره این مسئله چیست؟ پس از گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل آن ها به روش تحلیل محتوا این نتایج به دست آمده است: نگاه حضرت امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی به گونه ای است که برخلاف برخی دیگر از اهل عرفان مانند ابن عربی در تقسیم بندی اولیه خود، انسان را به دو قسم «انسان کامل» و «انسان حیوان» تقسیم نمی کنند، بلکه انسان را برخلاف حیوانات، صاحب دو مقام می دانند که به سبب داشتن مقام عنداللّهی، برای دور شدن از خوی حیوانی باید «سیر استکمالی» داشته باشد، چنان که هدف از خلقت نیز چنین بوده است. از نگاه ایشان، انسان به دلایل متعددی (مانند مقام خلافت الهی و نیز قوس نزول و صعود)، نسبت به دیگر موجودات از کرامت برخوردار است. بنابراین، با سِیر استکمالی خود،  قابلیت حرکت به سوی غایت غیرمتناهی الهی را دارد.
۸۰.

نگاهی روان شناختی- اجتماعی به باورهای تمدن ساز امام خمینی قدس سرّه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اسلام و روانشناسی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی تمدن مادی توحید مداری دنیامداری روان شناسی اجتماعی امام خمینی (ره)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۷ تعداد دانلود : ۴۱۲
هدف این پژوهش پاسخ دادن به این سؤال است که «عوامل و مؤلفه های تمدن اسلامی (در بعد مادی و معنوی) چیست و چه تلازمی بین این دو بعد وجود دارد؟». روش پژوهش عبارت است از تحلیل نظری در محتوای آثار مکتوب باقی مانده از امام خمینی (ره). نتایج به دست آمده نشان می دهد که: 1. «تمدن اسلامی» حقیقتی است که در آن، عوامل مادی و معنوی تلازم دارند؛ 2. بعضی از مؤلفه های تمدن اسلامی عبارتند از: دانش، پیشرفت و رفاه، معنویت، امنیت، سیاست، امت اسلامی و وحدت اسلامی و...؛ 3. تمدن اسلامی مبتنی بر منظومه فکری امام خمینی (ره) توحید محور است و تمام مولفه های فوق، بر محور توحید جریان می یابند؛ 4. علم و فناوری و پیشرفت مادی اگر با مدیریت عقل و وحی باشد جامعه رو به تکامل و تعالی خواهد بود و چنانچه با مدیریت عقل و وحی نباشد جامعه رو به انحطاط می گذارد.