مطالعات روانشناسی تربیتی

مطالعة حاضر با هدفِ آزمون الگوی اثرات میانجیگر باورهای خودکارآمدی تحصیلی در رابطة تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان انجام شد. در مطالعة همبستگی حاضر، 319 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه پیام نور استان کردستان (138 پسر و 181 دختر)، به پرسشنامة باورهای خودکارآمدی تحصیلی (ASEBQ؛ زاژاکووا، لینچ و اسپنشاد، 2005) و پرسشنامة تنیدگی تحصیلی (ASQ؛ زاژاکووا و همکاران، 2005) پاسخ دادند. در این مطالعه، بر اساس منطق پیشنهادی بارون و کنی (1986)، به منظور آزمون اثر میانجیگر باورهای خودکارآمدی تحصیلی در رابطة تنیدگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی، از رویکرد مبتنی بر تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج ماتریس همبستگی نشان داد که رابطة بین تنیدگی تحصیلی با خودکارآمدی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی، منفی و معنادار و رابطة بین باورهای خودکارآمدی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی، مثبت و معنادار بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که باورهای خودکارآمدی تحصیلی، رابطة تنیدگی تحصیلی ادراک شده و پیشرفت تحصیلی دانشجویان را به طور نسبی میانجیگری کرد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که در الگوی میانجیگری باورهای خودکارآمدی تحصیلی، در مجموع، متغیرهای پیش بین، 34 درصد از واریانس متغیر پیشرفت تحصیلی دانشجویان را تبیین کردند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که بخشی از تمایز اندازه های پیشرفت تحصیلی دانشجویان در مواجهه با تنشگرهای تحصیلی، از طریق تفاوت در میزان باورهای خودکارآمدی تحصیلی آن ها قابل تبیین است. واژه های کلیدی: تنیدگی تحصیلی ادراک شده، باورهای خودکارآمدی تحصیلی، پیشرفت تحصیلی، تحلیل میانجیگر.

اضطراب امتحان، نوعی اضطراب وابسته به موقعیت است که می تواند موجب افت چشم گیر توانایی افراد در موقعیت سنجش یا امتحان گردد . پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطة ویژگی های شخصیتی و منبع کنترل بر اضطراب امتحان دانش آموزان دوم و سوم دبیرستانی در شهر بیرجند انجام شد. روش تحقیق این پژوهش، از نوع همبستگی بوده و آزمودنی های این پژوهش شامل 314 دانش آموز پسر و دختر (134پسر و180 دختر) در پایه های دوم و سوم دبیرستان های شهر بیرجند در سال تحصیلی 90-89 بودند که از طریق نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. در جمع آوری داده های پژوهش، از مقیاس اضطراب امتحان ساراسون، مقیاس منبع کنترل راتر و مقیاس شخصیت آیزنک استفاده شد و برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون کای دو، تحلیل مسیر و رگرسیون استفاده گردید. براساس یافته های پژوهش، بین اضطراب امتحان و برون گرایی، رابطة منفی و معنادار (r = - 0/14 وp= 0/01 ) و بین اضطراب امتحان با روان آزرده گرایی (r = 0/37 و p<0/001) و روان گسسته گرایی(r=0/13 وp=0/02)، رابطة مثبت و معنادار وجود دارد. منبع کنترل و اضطراب امتحان نیز رابطة مثبت و معنادار داشتند (r=0/20 وp<0/001). چنین به نظر می رسد که دانش آموزان برون گرا، روان آزرده گرا و دارای منبع کنترل بیرونی، اضطراب امتحان بیشتری را تجربه می کنند و علت شکست های خود را به عوامل درونی، همچون ناتوانی و کم استعدادی استناد می دهند.

هدف پژوهش حاضر تولید چندرسانه ای آموزش حساب آموز و تأثیر آن بر پیشرفت تحصیلی عملیات جمع و ضرب است. این مطالعة نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. نمونة پژوهش شامل 30 دانش آموز دختر پایة سوم ابتدایی ناتوان در یادگیری ریاضی شهر اراک است که از طریق نمونه گیری تمام شمار انتخاب و در دو گروه آزمایش (n=15) و کنترل (n=15) به صورت تصادفی جایگزین شدند. به مدت 12 جلسه گروهآزمایشباچندرسانه ای حساب آموز وگروهکنترلباروشمتداول آموزش دیدند. ابزار جمع آوری داده ها برای متغیر پیشرفت تحصیلی (جمع، ضرب) آزمون ایران کی مت بود.نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که استفاده از چندرسانه ای آموزشی حساب آموز در مقایسه با روش آموزش متداول در پیشرفت تحصیلی جمعدانش آموزان دختر با ناتوانی یادگیری ریاضی مؤثر بوده است؛ اما در پیشرفت تحصیلی ضرب تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده نشده است. با توجه به یافته های به دست آمده از این پژوهش می توان نتیجه گرفت که چندرسانه ای حساب آموز در بهبود ناتوانی یادگیری ریاضی مؤثر است.

هدف این پژوهش، آزمون مدل مفهومی معادلات ساختاری برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان براساس متغیر های عزت نفس کلی، خودپندارة تحصیلی، انگیزش تحصیلی خودمختار و راهبردهای یادگیری خود تنظیم است. 417 دانش آموز سال اول دبیرستان های شهر سقز (226 پسر و 191 دختر) به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامة عزت نفس کلی، مقیاس انگیزش تحصیلی، پرسشنامة راهبردهای یادگیری و پرسشنامة خودپنداره پاسخ دادند. داده ها با مدل معادلات ساختاری تحلیل شد. یافته ها نشان داد که مدل مفهومی مورد نظر، از برازندگی مطلوبی برای جامعة هدف برخوردار است. متغیرهای خودپندارة تحصیلی و راهبردهای یادگیری، بیشترین سهم را در تبیین واریانس پیشرفت تحصیلی داشتند. همچنین عزت نفس کلی از طریق متغیرهای واسطه ای خودپندارة تحصیلی و انگیزش تحصیلی خودمختار، اثر مستقیم و معنی داری بر پیشرفت تحصیلی داشت. اثر مستقیم انگیزش تحصیلی خودمختار بر پیشرفت تحصیلی معنادار نبود. لذا با توجه به اینکه در این پژوهش، انگیزش تحصیلی خودمختار سهمی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نداشت، نظریة خودمختاری دسی و ریان نیازمند آزمون بیشتر در جوامع شرقی است.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش شناختی ارتقاء امید برکاهش خودناتوان سازی تحصیلی دانش آموزان راهنمایی پسر مدارس شبانه روزی بود که درسال تحصیلی 91-90 در شهرستان بوکان، مشغول به تحصیل بودند. بدین منظور 32 نفر انتخاب و به عنوان نمونه منظور گردیدند. روش تحقیق دراین مطالعه، از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود و از مقیاس خودناتوان سازی به عنوان ابزار پژوهش استفاده گردید. روش مداخله، براساس الگویی بود که لوپز و اسنایدر درسال (2003) ارائه نمودند. این برنامه طی 8 جلسة90 دقیقه ای و در مدت 8 هفتة متوالی به دانش آموزان ارائه گردید. بدین منظور نمونة تحقیق به صورت تصادفی در 2 گروه 16 نفری (یک گروه آزمایشی و یک گروه گواه) گمارده شدند. گروه آزمایشی، تحت آموزش شناختی ارتقاء امید قرار گرفت، درحالی که گروه گواه در معرض هیچ مداخله ای قرارنگرفتند. داده های به دست آمده با استفاده از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون کوواریانس) بوسیله نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس و در سطح 05/0> pبرای گروه وابسته به منظور تعیین اثر بخشی آموزش شناختی ارتقاء امید، نشان داد که این کاربندی توانسته است به عنوان مداخله ای مؤثر موجب بهبود وضعیت انگیزشی دانش آموزان شده و در ضمن کاهش خودناتوان سازی تحصیلی، سطح امید آنان را نیز بهبود بخشد. با توجه به یافتة حاضر، پیشنهاد می شود برنامة آموزش شناختی ارتقاء امید، به عنوان بخشی از برنامه های آموزش ضمن خدمت مشاورین مدارس قرار گیرد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت نحوه رابطه میان متغیرهای فراشناخت، اهداف پیشرفت و راهبردهای مطالعه با پیشرفت تحصیلی دانشجویان کارشناسی دانشگاه تربیت معلم تهران بود. نمونة پژوهش حاضر شامل ٣٠٠ نفر (٢١٤ دختر و ٨٦ پسر) از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تربیت معلم تهران بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های اهداف پیشرفت وندوال (١٩٩٧)، پرسشنامه فراشناختی الشوت-موهر، وان دالن- کاپتجینز و میجر (٢٠٠٤) و پرسشنامه یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت (١٩٩٠) استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، جهت گیری یادگیری با متغیر فراشناخت و راهبرد عمقی، جهت گیری اجتنابی با متغیر فراشناخت، جهت گیری گرایشی با راهبرد عمقی و متغیر فراشناخت با راهبردهای فراشناختی، سطحی، مدیریت منابع و پیشرفت تحصیلی، رابطة مستقیم داشت. همچنین، جهت گیری های یادگیری و اجتنابی با راهبردهای فراشناختی، سطحی، مدیریت منابع و پیشرفت تحصیلی رابطة غیرمستقیم داشت. بر این اساس، تمرکز بر اهداف پیشرفت، درگیر شدن در فعالیت های فراشناختی و استفاده از راهبردهای مطالعه، پیشرفت تحصیلی را افزایش می دهد.

هدف نظری پژوهش حاضر مقایسه تاثیر آموزش به روش بازی و روش حل مساله و روش سنتی بر پیشرفت تحصیلی مفهوم تقسیم می باشد.روش انجام پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و جامعه مورد پژوهش کلیه دانش آموزان پسر پایه سوم ابتدایی شهرستان زرین شهر در سال تحصیلی 91-90می باشد که از بین جامعه مذکور به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 60نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که 20 نفر به روش بازی، 20 نفر به روش حل مساله و 20 نفر به روش سنتی آموزش دیدند.در ابتدا از هر سه گروه پیش آزمون به عمل آورد و به آموزش مفهوم تقسیم در گروههای نامبرده با روش بازی و روش حل مساله و روش سنتی پرداخته شد و در آخر پس آزمون به عمل آمد.و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از تجزیه و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد.نتایج نشان داد که:پیشرفت تحصیلی مفهوم تقسیم در ریاضی دانش آموزان پایه سوم که به روش بازی و حل مساله آموزش دیده بودند به صورت معناداری بالاتر است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی مقیاس اجتماعی کوهن و رسمن (1972) برای کودکان سنین دبستانی با استفاده از رویکرد تحلیل عامل تاییدی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره ی ابتدایی شهر اهواز در سال تحصیلی (92-1391) بود که به روش تصادفی چند مرحله ای 250 دانش آموز از بین نواحی چهارگانه آموزش و پرورش انتخاب شدند. برای ارزیابی کفایت مدل از شاخص مجذور کای (2χ)، نسبت مجذور کای به درجه ی آزادی2χ/df))، شاخص برازش تطبیقی (CFI)، ریشه ی دوم میانگین مجذورات باقیمانده ی استاندارد شده (RMSEA) و شاخص برازندگی نسبی (RFI) استفاده شده است. نتایج تحلیل عامل تاییدی نشان دهنده ی این است که الگوی دو عاملی برازش قابل قبولی با داده ها دارد. همچنین، ضرایب آلفای کرونباخ و تنصیف نشان دهنده ی این است که این مقیاس از پایایی مطلوبی برخوردار است.