مطالعات روانشناسی تربیتی

پژوهش حاضر با هدف مدل یابی معادلات ساختاری سازگاری تحصیلی بر مبنای خودکارآمدی تحصیلی با میانجی گری خستگی هیجانی در دانش آموزان انجام گرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش آموزان دوره اول و دوم متوسطه شهر اردبیل در سال 1399 تشکیل داد. از این جامعه نمونه ای به حجم 250 نفر به روش نمونه گیری در دسترس با توجه به شرایط کرونا انتخاب و به پرسشنامه های سازگاری تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و خستگی هیجانی پاسخ دادند. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSS 25 و 8.8 Lisrel تحلیل شد. نتایج نشان داد که سازگاری تحصیلی با نمره کل خودکارآمدی تحصیلی ارتباط مثبت و با خستگی هیجانی ارتباط منفی دارد. همچنین خستگی هیجانی با نمره کل خودکارآمدی تحصیلی ارتباط منفی دارد (001/0< p). شاخص های برازش مدل نیز، خودکارآمدی تحصیلی بر ساختاری تحصیلی را با میانجیگری خستگی هیجانی تأیید کرد. از لحاظ کاربردی برگزاری کارگاه های آموزشی جهت افزایش مدیریت هیجان و خودکارآمدی تحصیلی توسط روانشناسان و مشاوران پیشنهاد می گردد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سبک های مقابله با استرس و اسنادهای علّی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشکده علوم پزشکی ایرانشهر انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 1008 نفر تشکیل می دادند که از این تعداد بر اساس فرمول کوکران (119 دختر و 113 پسر) به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند و به پرسشنامه سبک های مقابله با موقعیت های استرس زای اندلر و پارکر (1990) و پرسشنامه سبک اسنادی پترسون و همکاران (1982) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که رابطه مثبت و معنی داری بین سبک مسئله مدار و سبک اسناد مثبت با پیشرفت تحصیلی وجود داشت و رابطه منفی و معنی داری بین سبک هیجان مدار، اجتنابی و اسناد منفی با پیشرفت تحصیلی وجود داشت (05/0P<). علاوه بر این، نتایج نشان داد که اسناد مثبت و اسناد منفی نقش پیش بینی کننده ای در پیشرفت تحصیلی دانشجویان داشتند؛ و با تغییر سبک های اسناد پیشرفت تحصیلی دانشجویان تغییر می کند همچنین سبک های مقابله با استرس نقش پیش بینی کننده ای در پیشرفت تحصیلی دانشجویان نداشت؛ بنابراین نتایج این پژوهش حاکی از اهمیت اسنادهای علی در پیش بینی و افزایش پیشرفت تحصیلی بود و لزوم توجه مسئولین مربوطه دانشگاه ها در آموزش اسنادهای علی درونی، پایدار و کلی در موقعیت های مثبت به دانشجویان را نشان می دهد که به کمک اسنادهای علی درونی، پایدار و کلی، مدرسان از استراتژی های متعدد آموزشی برای ارائه مطلب بهره مند می شوند و یادگیری فعال در دانشجویان رخ می دهد که منجر به پیشرفت تحصیلی در دانشجویان می شود.

سرمایه های اجتماعی و روانشناختی از متغیرهای احتمالی اثرگذار بر پیشرفت دانشجویان است.  این مطالعه با هدف بررسی نقش سرمایه های اجتماعی و روانشناختی در پیش بینی اشتیاق تحصیلی در دانشجویان انجام شد. این مطالعه توصیفی، از نوع همبستگی بود. از میان جامعه دانشجویان  کارشناسی دانشگاه گیلان در سال تحصیلی 98-97 (12000 نفر)، نمونه ای به حجم 529 نفر (278 دختر و 251 پسر) به شیوه نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از مقیاس اشتیاق تحصیلی (فردریکز و همکاران، 2004)، پرسشنامه سرمایه اجتماعی (دلاویز، 1384) و پرسشنامه سرمایه روانشناختی (لوتانز و همکاران، 2007) استفاده شد.  تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام انجام شد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که امیدواری، مشارکت گروهی و اعتماد اجتماعی29 0/0 از تغیرات اشتیاق تحصیلی را در دانشجویان تبیین می کنند. می توان نتیجه گرفت که سرمایه های اجتماعی و روانشناختی نقش موثری بر اشتیاق تحصیلی دانشجویان دارند. بر این اساس برنامه ریزان نظام آموزش عالی در تدوین برنامه های آموزشی جهت افزایش بیشتر اشتیاق تحصیلی دانشجویان به نقش سرمایه های اجتماعی و روانشناختی توجه داشته باشند. 

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش بازی درمانی مبتنی بر رابطه والد کودک بر رفتارهای خوردن کودکان انجام شد. پژوهش حاضر، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل مادران کودکان پیش دبستانی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان با تشخیص اختلالات خوردن در سال 1398 بودند که از میان آنان تعداد 30 نفر که ملاک های ورود به پژوهش را داشتند به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) گمارده شدند. گروه آزمایش تحت مداخله آنلاین 8 جلسه ای بازی درمانی مبتنی بر روابط والد- کودک به شیوه جلسات گروهی هفتگی 1 ساعت قرار گرفت و گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش پرسش نامه رفتار خوردن کودکان (واردل و ) بود. نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار بین گروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون در ابعاد رفتار خوردن وجود دارد (05/0p<). نتایج حاکی از آن بود که مداخله بازی درمانی مبتنی بر روابط والد- کودک باعث بهبود ابعاد ایرادگیری از غذا، لذت از غذا، پرخوری هیجانی و کم خوری هیجانی کودک شده است. با توجه به نتایج پژوهش می توان از مداخله بازی درمانی مبتنی بر روابط والد- کودک در بهبود ابعاد رفتارهای خوردن کودک در کنار سایر گزینه های درمانی استفاده کرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر هوش هیجانی و هوش معنوی بر خلاقیت با نقش میانجی خودشکوفایی دانش آموزان انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی همبستگی از نوع تحلیل مسیر می باشد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر دوره اول متوسطه شهر زاهدان در سال تحصیلی 1400-1399 به تعداد 6500 نفر که براساس جدول مورگان حجم نمونه 363 نفر برآورد گردید، روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی که داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه های هوش هیجانی بارون(1980)، هوش معنوی کینگ(2008)، سنجش خلاقیت تورنس(1992) و پرسشنامه خودشکوفایی مازلو(1970) جمع آوری گردیدند. در نهایت، برای تحلیل های آماری داده ها از نرم افزار  SPSSنسخه 26 و نرم افزار LISREL نسخه 8.8 استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد بین هوش معنوی و خلاقیت با نقش میانجی خودشکوفایی دانش آموزان رابطه مستقیم و غیرمستقیم معنی دار وجود داشت. همچنین بین هوش هیجانی و خلاقیت با نقش میانجی خودشکوفایی دانش آموزان رابطه مستقیم و غیرمستقیم معنی دار مشاهده گردید. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که خودشکوفایی می تواند در ارتباط بین هوش معنوی و هوش هیجانی با خلاقیت میانجی گری کند.  

هدف از این پژوهش، تعیین اثر آموزش درس علوم تجربی پایه هفتم بر اساس رویکرد ساختن گرایی بر سبک های شناختی دانش آموزان در سال 1399 بود. روش کار :  این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و مرحله پیگیری، حجم نمونه طبق فرمول کوکران 60 نفر، که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انجام شد. جهت جمع آوری داده ها از آزمون سبک های شناختی آزمون گروهی شکل های نهفته(ویتکین،التمن و راسکین[1]، ( 1971 ) بهره گرفته شد. [2]، آموزش مبتنی بر رویکرد ساختن گرایی طی10 جلسه، هر جلسه به مدت60 دقیقه، اجرا شد و جهت تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی(آزمون اندازه گیری مکرر و مقایسه زوجی) استفاده شد.  یافته ها : نتایج پژوهش، بیانگر آن است که با توجه به اندازه اثر(72/0 )، آموزش با رویکرد ساختن گرایی در درس علوم بر سبک های شناختی دانش آموزان موثر است. همچنین  بین میانگین پیش آزمون و پس آزمون، میانگین پیش آزمون و پیگیری از نظر آماری تفاوت معنی داری وجود دارد (P<0.01). بطوری که میانگین پس آزمون و پیگیری از میانگین پیش آزمون به لحاظ آماری در سبک های شناختی بالاتر است. همچنین بین میانگین نمرات پس آزمون و نمرات میانگین آزمون پیگیری به لحاظ آماری تفاوت معنی داری وجود ندارد که نشان از پایداری نتایج متاثر از مداخله آموزشی بر اثر گذشت زمان دارد.      

   بیماری کرونا علاوه بر نشانه های جسمانی آثار روانشناختی  متعددی را بر اقشار مختلف جامعه بر جای  نهاده است. در این بین کودکان و نوجوانان جزء گروه های آسیب پذیر محسوب می شوند که  واکنش های روانشناختی مختلفی را ، نسبت به این پدیده نوظهور و تاثیرات ناشی از آن نشان می دهند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه راهبرد های تنظیم شناختی هیجان، بهوشیاری و انعطاف پذیری شناختی در دانش آموزان مدارس عادی و استعداد درخشان در دوران قرنطینه خانگی بیماری کوید-19 انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع علی -مقایسه ای این پژوهش شامل 800 نفر دانش آموز مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 98-99 در مدارس عادی و استعداد درخشان شهرستان رودان در مقطع متوسطه دوم بود که 160 نفر از آنها به عنوان نمونه با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و جهت جمع آوری داده ها از استفاده شد. داده ها با استفاده ازآمار توصیفی و آزمون تحلیل واریانس مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع می توان گفت توانایی تنظیم شناختی هیجانات، بهوشیاری و انعطاف پذیری بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارد. با توجه به نتایج به دست آمده ، لزوم توجه برنامه ریزان در  زمینه اصلاح  هیجانات و شناخت خود و کاهش راهبردهای منفی تنظیم هیجان برای دانش آموزان جهت کنار آمدن با شرایط بحران و جلوگیری از افت تحصیلی احساس می گردد

پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش ریاضی مبتنی بر بازی بر مهارت های اجتماعی و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان پیش دبستانی از طریق یادگیری معکوس انجام شد. روش پژوهش شبه آزمایشی و از نظر هدف کاربردی، از نظر زمان گردآوری داده ها، مقطعی و از نظر روش، چهارگروهی سولومون بود. جامعه آماری، دانش آموزان پایه پیش دبستانی بودند تعداد 40 نفر به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و در چهارگروه (دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل) قرار گرفتند. آموزش بازی استارمس در طی 27 جلسه )هر هفته دو جلسه( اجرا شد. از پرسشنامه های مهارت های اجتماعی تاک و ترند (2014) و خودکارآمدی تحصیلی جینگز و مورگان (1999) استفاده شد. نتایج آزمون کروسکال والیس، یومان ویتنی و ویلکاکسون نشان داد در بررسی بین گروهی، افزایش مهارت های اجتماعی و مولفه های آن، و در بررسی درون گروهی عدم تاثیر مولفه استعداد مشاهده شد. در بررسی بین گروهی خودکارآمدی تحصیلی نیز افزایش همه موارد به جز مولفه همکاری، و در بررسی درون گروهی، نیز افزایش همه موارد به جز مولفه ارتباط مشاهده شد. بنابراین، آموزش استارمس مهارت های اجتماعی و خودکارآمدی دانش آموزان پیش دبستانی را افزایش می دهد.

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه ای کمال گرایی در رابطه میان اضطراب حالت – صفت و خودکارآمدی با اهمال کاری تحصیلی در دانشجویان شهر تهران بود. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی و شرکت کنندگان 349 نفر  از دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های خودکارآمدی عمومی، کمال گرایی، اهمال کاری و اضطراب حالت-صفت پاسخ دادند. نتایج معادلات ساختاری نشان داد که بر اساس اضطراب صفت – حالت، خودکارآمدی و کمال گرایی مثبت می توان اهمال کاری تحصیلی را پیش بینی نمود و کمال گرایی منفی نیز به طور معناداری اهمال کاری تحصیلی را پیش بینی کرد. همچنین نقش واسطه ای کمال گرایی در رابطه میان اضطراب صفت -  حالت و خودکارآمدی با اهمال کاری تحصیلی مورد تأیید قرار گرفت و مدل مفروض با توجه به شاخص های  X2، GFI، AGFA، CFI و RMSEA که به ترتیب برابر با نمرات 92/2، 99/0، 98/0، 97/0 و 42/0 می باشد،از برازش مناسب و قابل قبولی برخوردار است. بر اساس یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که کاهش اضطراب  و کمال گرایی منفی و ارتقاء خودکارآمدی و کمال گرایی مثبت می توانند در کاهش اهمال کاری تحصیلی دانشجویان مؤثر باشند. بنابراین می توان در طراحی مداخلات مربوط به کاهش اهمال کاری تحصیلی این مؤلفه ها را در نظر گرفت.

رفتارهای آسیب رسان به خود در دوره حساس نوجوانی افزایش یافته است، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل فردی یا روانشناختی موثر بر پدیده خودآسیب زنی در نوجوانان انجام شد. روش پژوهش کیفی بود و بر اساس شیوه پدیدار شناسی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش نوجوانان دختر 15- 13 سال شهر شیراز بودند که تجربه آسیب به خود بدون قصد خودکشی را داشتند. روش نمونه گیری به صورت غیراحتمالی هدفمند بود و حجم نمونه با توجه به اشباع داده ها 20 دختر نوجوان 13 تا 15 ساله بودند که خودآسیب زنی بدون قصد خودکشی را تجربه کرده بودند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته جمع آوری شد. فرایند تجزیه و تحلیل داده ها طی سه مرحله کدگذاری (باز، محوری، انتخابی) انجام شد که از طریق آنها کدها و مقوله های اصلی مشخص گردید. نتایج مطالعه نشان می دهد که عوامل فردی یا روانشناختی موثر بر خودآسیب زنی نوجوانان عبارتند از: افکار (نارضایتی از خود، هویت، مذهب)، هیجانات (احساس تنهایی، احساس درک نشدن، تخلیه روانی موقتی، افسردگی، خشم، اضطراب، تنفر، سرکوب احساسات) و رفتارها (راه کنارآمدن، جلب توجه، دستکاری). در میان این عوامل، نقش هیجانات قابل توجه و اساسی بود. به صورت کلی نتایج بدست آمده می تواند به مشاوران در کار با نوجوانانی که به خود صدمه می زنند، کمک کند. همچنین، نتایج می تواند در توسعه و اجرای برنامه های درمانی نوین مورد استفاده قرار گیرد.